آنالیز ترکیبات اسانس حاصل از اندام هوایی نشان داده است که هیدروکربن های مونوترپنوئیدی ۵۵ درصد، ترکیبات ترپنی اکسیژن دار ۴۰ درصد وسسکویی ترپن ها ۵ درصد از اسانس را تشکیل می دهند (Aflatuni, 2005 ).
برگ تازه گیاه دارای تانن می باشد که یک ماده تلخ با ۵/۲ درصد اسانس است. درصد این اسانس در برگ خشک به ۲ و حتی یک درصد تقلیل می یابد. گیاه پرورش یافته در کشورهای نسبتاً سرد ومرطوب مقدار زیادتری اسانس تولید می کند ضمناً اگر در زمین زراعی، گیاه در سایه قرار گرفته باشد، درصد استرهای منتول در آن کم می گردد در حالی که در شرایط یخبندان عمل عکس انجام می گیرد)زرگری، ۱۳۷۶).
اسانس نعناع فلفلی در حالت تازه بیرنگ و دارای طعم سوزاننده است ولی به مرور زمان رنگ زرد مایل به سبز پیدا می کند و طعم آن در صورت رقیق شدن مطبوع می گردد. وزن مخصوص آن در دمای ۱۵ درجه بین ۹۰۸/۰ تا ۹۲۷/۰ است. در روغن های چرب محلول است و در صورت تازه بودن در هم حجم خود الکل ۹۰ درجه یا در ۴ تا ۵ قسمت الکل ۷۰ درجه حل می شود (گاهی نیز محلول کدر می دهد) همچنین در آب به مقدار ناچیز حل می شود طوری که آن را معطر می سازد)زرگری، ۱۳۷۶).
لازم به ذکر است که علاوه بر منتول، لینالول به عنوان یکی از اجزا مهم اسانس گونه های نعناع نظیرنعناع سبز (Kokkini, 1997) ونعناع فلفلی محسوب می شود (Bhardwaj & Kausal, 1989).
از ترکیبات مهم دیگر در اسانس نعناع فلفلی می توان ۱، ۸ - سینئول را نام برد که وجود آن در واریته Yakima نعناع فلفلی (Aflatuni and Galambosi, 1998) وگونه M.pulegium گزارش شده است ( Pino et al, 1996).
وجود مقداری از ترکیب جاسمون ۱/۰ سبب افزایش کیفیت اسانس به مقدار قابل ملاحظه ای می شود. منتول و منتیل استات عامل طعم تند و بوی گیاه هستند و بیشتر در برگ های مسن وجود دارند و به طور ارجاعی در روز های آفتابی طولانی افزایش می یابند. از طرفی دیگر کتون های منتون و پوله گون و منتوفوران عطر و بوی کمتری دارند. این ترکیبات در برگ های جوان بالایی و در روزهای کوتاه تشکیل می شوند به این اسانس برای تقلب اسانس های مختلفی مانند اسانس چوب سدر، اسانس های کم ارزش دیگر، تربانتین الکلیزه، روغن های چرب و غیره افزوده می شود.(زرگری،۱۳۷۶)

اسانس نعناع فلفلی کشور فرانسه که بیشتر از فرم palescens تهیه می شود دارای وزن مخصوص بین ۹۱۰/۰ تا ۹۱۵/۰ در دمای ۱۵ درجه است. این اسانس دارای ۵۰ تا ۷۰ درصد منتول کل، ۳۵ تا ۳۹ درصد منتول آزاد، ۵ تا۱۰ درصد اتر های محاسبه شده به استات دومانتیل و ۷ تا۱۳ درصد منتون در فرم rubescens و۱۳ درصد برای فرم palescens است.
اسانس نعناع فلفلی کشور انگلستان که از هر دو فرم گیاه مذکور تهیه می شود، شهرت زیادی دارد و از گیاه تازه به دست می آید. وزن مخصوص آن در دمای ۱۵ درجه بین۹۰۰/ ۰تا ۹۰۱/۰ است. این اسانس دارای ۴۲ تا۷۰ درصد منتول، ۲۹تا۴۲ درصد منتون، استرها به مقدار ۳ تا ۷ درصد در فرم rubescens و۱۴ در صد در فرم palescens است ( زرگری، ۱۳۷۶).
۲-۵-۲- منتول
منتول یک مونوترپن حلقوی اشباع شده الکلی است که به عنوان مادۀ شیمیایی بی نظیر در ایجاد حس سرما معرفی شده است. این ماده بر روی پوست و غشاء مخاطی تأثیر می گذارد و مهم ترین ترکیب نعناع فلفلی محسوب می شود (بهادری، ۱۳۸۵).
فرمول شیمیایی آن C10H20O، به وزن ملکولی ۶۲/۱۵۶ است. در گرمای ۴۱-۴۳ درجه سانتی گراد ذوب می شود و به مقدار خیلی زیاد در الکل، کلروفرم، اتردوپترول، و به مقدار کمتر در اسید استیک گلاسیال محلول است. ماده منتول به حالت متبلور به دست می آید و طعم وبوی نعناع دارد.
منتول با ترکیبات مختلف مانند بوتیل کلرال هیدرات، کافور، کلرال هیدرات، بتانافتول، پرمنگنات پتاسیم، پیروگالول و غیره ناسازگاری دارد. این ماده هم از اسانس نعناع و هم به روش سنتز، از هیدروژن دادن تیمول به دست می آید.
منتول سنتز شده یا راسمیک، نوعی الکل است که به طریق سنتز تهیه می شود (کدکس۱۹۶۵) و حالت متبلور یا توده انجماد یافته، بی رنگ، با بوی قوی نعناع فلفلی، طعم گرم و معطر دارد ولی بعداً روی زبان ایجاد خنکی می کند. به مقدار خیلی زیاد در الکل، اتردوپترول، کلروفرم، اسید استیک، و به مقدار کم در روغن های چرب و اسانس ها محلول است. اگر با فنل، کافور یا هیدرات کلرال سائیده شود، مخلوط مایع ایجاد می کند. منتول سنتتیک دارای خواصی مشابه با منتول طبیعی است و باید در شیشه های کاملاً در بسته جای داده شود.
منتول نخستین بار در سال ۱۷۷۱ در هلند توسط Gaubius از گیاه استخراج گردید (زرگری، ۱۳۷۶).
۲-۵-۳- مراحل سنتز اسانس در گیاه
طی فرایند سنتز اسانس نعناع فلفلی، مسیر ایزوپری نوئید منجر به تشکیل ترکیب ژرانیل پیروفسفات می شود که منشأ آن لیمونن است. سپس پیپریتون شکل می گردد که در نهایت منجر به تشکیل ترکیب پوله گون می شود. پوله گون نیز منتون، منتوفوران و یا هر دو ترکیب را تشکیل می دهد. در مرحلۀ بعد منتون، نئو منتول و منتول را به وجود می آورد که اگر تحت فرایند استری شدن قرار بگیرند به منتیل استات تبدیل می شوند(Murry , 1972).
۲-۵-۴- تغییرات اسانس نعناع فلفلی در مراحل فنولوژیکی گیاه
بیشترین درصد اسانس نعناع فلفلی از جوانه های انتهایی و جوانه های گل به دست می آید. از این گذشته برگ های نورس نعناع فلفلی دارای اسانس بیشتری در مقایسه با برگ های رسیده می باشند. در ارقامی که از درصد نسبتاً بالای منتول برخوردارند، بلورچه های ریز منتول به ویژه در روزهای گرم تابستان در سطح برگ های گیاه تشکیل می شوندکه به صورت یک مکانیسم دفاعی در بسیاری از گیاهان معطر و اسانس دار تجلی نموده است.
در طول رویش و تکوین جوانۀ نورستۀ نعناع فلفلی، درصد اسانس آن پیوسته افزایش می یابد و در موسم شکوفه دهی به حداکثر مقدار خود می رسد. گفتنی است که در سراسر دورۀ رویش و تکوین یاد شده، ترکیب اسانس نیز دستخوش تغییرات چشمگیری می شود. (شولستن، ۱۳۸۰)
در چین دوم به دلیل افزایش دامنۀ تغییرات دما، درصد اسانس برگ وبوته بیشتری نسبت به چین اول تولید می شود (Aflatuni, 2005).
درصد منتون موجود دربرگ های نعناع فلفلی در بدو پیدایش برگ بیش از مواقع دیگر است. اما درصد منتول و منتیل استات تا زمان پیدایش شکوفه ها افزایش مییابد. از این گذشته درصد منتوفوران که اساساً در شکوفه نعناع فلفلی تشکیل می شود و ت‍‍‍أثیر سوئی برکیفیت دیگر ترکیبات دارد، در زمان برداشت به سرعت افزایش می یابد. شایان ذکر است که در خلال تقطیر برگ های تازه، غالباً فرایند رزینی شدن رخ می دهد که موجب تیره شدن رنگ اسانس می شود (شولستن، ۱۳۸۰)
Marotti و همکاران، (۱۹۹۳) گزارش دادند که میزان منتیل استات در پایان دورۀ رشد نعناع فلفلی از ۶/۱ به ۱۷ درصد می رسد. در برگ های بالغ، زمانی که نعناع فلفلی در شرایط روز بلند رشد کرده باشد، میزان منتیل استات اسانس ممکن است از ۱۰ درصد بیشتر شده و سبب تغییر در ماهیت اسانس شود چون منتون و منتول کاهش یافته و به منتیل استات تبدیل می شوند.
۲-۶- موارد استفاده
سرشاخه گلدار و برگ تازه گیاه دارای اثر نیرو دهنده، مقوی معده، باد شکن و ضد تشنج است. اسانس این گیاه در ردیف پر مصرف ترین مواد مؤثره گیاهی جهان قرار دارد. از این اسانس در صنایع غذایی در ترکیبات آدامس، قنادی، لیکورهای الکلی، و نیز به عنوان نگهدارنده مواد غذایی فاسد شدنی استفاده می شود. در صنایع آرایشی بهداشتی نیز در ترکیبات خمیر دندان ها، کرم ها و پمادهای پوستی، دهانشویه ها و مواد آرایشی کاربرد دارد. در قرون وسطی، برگ نعناع به عنوان سفید کننده دندان به کار می رفته است (زرگری، ۱۳۷۶).
برگ های نعناع در چای، نوشیدنی ها، مشروبات الکلی، ژله ها، شربت ها وبستنی مورد استفاده قرار می گیرد.. همچنین در داروسازی در تهیه داروهای گوارشی و ضد اسپاسم، داروهای موضعی ضد درد اعصاب، درد مفاصل، عضلات، دردهای رماتیسمی، دندان درد و سینوزیت و نیز درد سیاتیک و نظایر آن به کار می رود. این اسانس اثر آفت کشی قوی دارد که بیشتر به ترکیبات پوله گون و منتون موجود در آن ارتباط پیدا می کند. ارزش این اسانس به دلیل وجود مادۀ منتول و منتون در ترکیبات آن است (Aflatuni, 2005).
این اسانس در عطر سازی ورایحه درمانی مورد توجه است. در سیگار نیز به عنوان مادۀافزودنی استفاده می شود زیرا تلخی توتون را گرفته و گلو را تازه می کند. به علاوه در تهیه بعضی از فرآورده های دارویی مانند محلول های رفع سرفه، بخور و غیره مورد استفاده قرار می گیرد. منتول اگر به مقدار کم بر روی پوست سالم مالیده شود، اثر ضد خارش ظاهر می کند. به دلیل وجود این خاصیت، پمادهای ضد خارش از آن تهیه می شود و یا در تهیه پوسیون های ضد استفراغ ،مورد توجه است. این اسانس تسکین دهندۀ درد، سوزش وخارش ناشی از گزیدگی حشرات نیز است ( Fatma A Gharib et al, 2008).
در دامپزشکی، به عنوان یک ماده بی حس کننده سطحی با اثر ملایم، ضد عفونی کننده و در مصارف داخلی به عنوان بادشکن و تسکین ناراحتی های معده به کار می رود. اسانس نعناع به عنوان یک حشره کش بدون عوارض زیست محیطی به شمار می رود که قابلیت از بین بردن حشراتی مثل زنبورهای بی عسل، زنبور سرخ، مورچه و سوسری حمام مورد را دارد (زرگری، ۱۳۷۶).
۲-۷- زراعت نعناع فلفلی
۲-۷-۱- آماده سازی زمین
در زراعت نعناع فلفلی انتخاب زمین یکی از نکات مهم محسوب می شود. برای کشت این گیاه معمولاً باید زمین هایی انتخاب شوند که از نظر مواد غذایی، خاک غنی داشته باشند و از طرفی خاک باید عاری از عناصر سنگین و سمی باشد. به دلیل اینکه مواد مؤثره مستقیماً از پیکرۀ رویشی گیاه استخراج می شوند ورود هرگونه ترکیب سمی به ساختار فیزیولوژیکی گیاه کیفیت این مواد را تحت الشعاع قرار می دهد. همچنین باید تناوب زمین را حداقل در سه سال گذشته مورد بررسی قرار داد این موضوع از نقطه نظر علف هرز و مدیریت عناصر غذایی حائز اهمیت است. به دلیل اینکه گیاه نعناع فلفلی به مراقبت های خاصی نیاز دارد و نیز برخی از مراحل کار به صورت دستی انجام می شود در انتخاب زمین باید به سهولت دسترسی و تردد مکرر در آن توجه داشت. قبل از کشت حتماً باید خاک را از کودهای آلی غنی نمود. همچنین لازم است که طراحی مدل کشت به شیوه خاصی صورت گیرد که از نظر تراکم و سایه اندازی در کیفیت و کمیت مواد مؤثره خللی ایجاد نشود. پرورش این گیاه باید در اراضی سبک، اصلاح شده، کوددار و قابل نفوذ صورت گیرد. به علاوه زمین باید دارای نیترات و کلرورسدیم، فسفات ها و کودهای پتاس باشد زیرا از این طریق، مقدار اسانس کل در اندامهای گیاه پرورش یافته، افزایش می یابد. ضمناً همواره باید به این نکته توجه داشت که اگر آهک زمین زراعتی زیاد باشد، مقدار نسبی اسانس در گیاه، کاهش حاصل می یابد (صمصام شریعت، ۱۳۷۴).
۲-۷-۲- کاشت و تکثیر
تکثیر نعناع فلفلی به دو روش قلمه و ساقه رونده (تنه جوش) صورت می گیرد. گفتنی است که تکثیر زایشی عملاً در رابطه با این گیاه غیر ممکن است زیرا طی چند نسل، هیبرید حاصل ویژگی های موروثی و کیفیت مطلوب خود را از دست می دهد. به همین دلیل از پایۀ مادری که یک گیاه سالم ودارای ویژگی های مطلوب است، قبل از فرارسیدن موسم شکوفه دهی در اوایل خرداد اقدام به قلمه گیری از انتهای ساقه که منتهی به جوانه ویک زوج برگ نورس می باشد می نمایند. سپس آنها را در ردیف هایی که ۶۰ سانتی متر از هم فاصله دارند به فواصل ۳۵ سانتی متر می کارند (نادری بروجردی، ۱۳۸۶).
. در اواخر فصل پاییز قلمه ها را تنک می کنند و ساقه های رونده را به شکل قطعاتی به طول تقریبی ۱۵ سانتی متر بریده سپس تکه های حاصل را با دست به شکل نواری ممتد کنار هم می چینند. در صورت لزوم این عمل بی درنگ و بدون ذخیره سازی قبلی صورت می گیرد. آن گاه روی نوار ها را با روپوش مناسبی می پوشانند. معمولاً از هر هکتار زمین خزانه، تعداد قطعات ساقه رونده تولید شده می تواند در حدود ۵ هکتار زمین تکثیر شود (شولستن، ۱۳۸۰).
۲-۷-۳- روش کاشت
۱) تکثیر از طریق ریشه رُست: این روش مناسب ترین روش برای تکثیر نعناع است. پس از بارندگی یا آبیاری سبک، پایه های مادری ۲ تا ۳ ساله را از زمین خارج می کنند. ریشه های مورد استفاده برای تکثیر باید دارای مشخصات زیر باشد:
الف) ریشه رستی که جهت تکثیر نعناع از پایه مادری جدا می شود باید حدااقل ۷۰ درصد آن سفید و ۳۰ درصد آن سبز رنگ باشد که هنگام کاشت، قسمت سبز رنگ خارج از خاک و قسمت سفید رنگ در زیر خاک قرار می گیرد.
ب) رطوبت ریشه رُست ها کمتر از ۸۰ درصد نباشد.
ریشه رُست ها را می توان با دست (در سطوح کم) یا توسّط ماشین برداشت سیب زمینی (درسطوح وسیع) جمع آوری نمود. در صورت نیاز به نگهداری ریشه ها برای مدت نسبتاً طولانی، توصیه می شود روی آنها به ضخامت ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر با ماسه یا خاک نرم پوشانده شود.
ریشه ها در شیارهایی به عمق ۱۰ تا ۱۲ سانتی متر که مدت کمی قبل از کشت ایجاد گردیده اند، کاشته می شوند. پس از کاشت، به منظور ایجاد تراکم در خاک، انجام غلتک مناسبی توصیه می شود. برای هر هکتار زمین به ۴/۱ تا ۶/۱ تن ریشه رُست نیاز است.
۲) تکثیر از طریق قلمه های ساقه: در زمان مناسب از شاخه های جوان و سبز پایه مادری، ۲ تا ۳ قلمه که حداقل دو جفت برگ داشته باشند جدا می کنند. سپس آنها را در خزانه یا در هوای آزاد که بستر آن از خاک نرمی پوشیده و در سایه قرار دارد می کارند. با آبیاری مرتب، قلمه ها پس از ۲ تا ۳ هفته ریشه دار شده و سپس به زمین اصلی منتقل می شوند. تکثیر به روش قلمه های ساقه، روش چندان مناسبی نیست و تنها در سطح کوچک کشت مورد استفاده قرار می گیرد .
۳) تکثیر از طریق پاجوش: فصل بهار پاجوش هایی را که ارتفاع آنها بین ۸ تا ۱۰ سانتی متر است جدا می کنند. انتقال پاجوش ها به زمین مورد نظر با دست یا به وسیله ماشین نشاکار انجام می گیرد. برای هرهکتار زمین به ۱۱۲ تا ۱۳۴ هزار پاجوش نیاز است (امیدبیگی،۱۳۷۶).
۲-۷-۴- برداشت
معمولاً از مزارع دو تا سه بار در سال برداشت می شود. ضمن آنکه به منظور جلوگیری از کاهش درصد اسانس موجود در برگ ها، حداقل هر سه سال یکبار زمین را شخم عمیق می زنند.
عموماً اولین چین در ماه خرداد و قبل از به شکوفه نشستن گیاه و دومین چین در ماه مرداد صورت می گیرد. چنانچه واریته نعناع فلفلی در برابرحملات عامل بیماریزای زنگ نعناعPuccinia menthea مقاوم نباشد می توان موعد زمانی چین دوم را پیش انداخت تا چین سوم در شهریور ماه صورت گیرد (شولستن،۱۳۸۰).
بیشترین عملکرد گیاه مربوط به چین دوم در سال دوم می باشد. از سال سوم یا چهارم به بعد عملکرد گیاه کاهش می یابد و تنها می توان از مزرعه به عنوان تولید قلمه استفاده کرد
(Aflatuni, 2005).
در صورتی که نعناع در سطوح وسیعی زیر کشت رفته باشد، برداشت اندام های مورد نظر توسط ماشین انجام می گیرد. دراین صورت گیاهان از فاصله ۴ تا ۵ سانتی متری از سطح زمین بریده می شوند. سپس برای مدتی روی زمین می مانند تا حدود ۲۵ تا ۴۰ درصد رطوبت آن تبخیر شود. در صورتی که گیاهان در پاییز برداشت شوند، گذاشتن آنها بر روی زمین امکان پذیر نیست وباید مستقیماً به کارخانه موردنظر برای استخراج اسانس منتقل گردند. در روش جدید، پس از برداشت ابتدا گیاهان را داخل جعبه های مخصوصی ریخته شده سپس مستقیماً به خشک کن ها انتقال یافته و خشک می گردند (امیدبیگی،۱۳۷۶).
محققین اظهار می دارند که تا قبل از خرداد نباید محصول را برداشت کرد زیرا اسانس در این مرحله کیفیت چندان مطلوبی ندارد و حاوی مقدار زیادی ” منتون ” است. همچنین معتقدند که زمان مناسب برای اولین برداشت آخر خرداد تا ۲۵ تیر، دوّمین مرحله ۱۰مرداد تا ۱۵ مهر، سوّمین و آخرین مرحله برداشت تا ۱۵ آذر می باشد. در این صورت، سالانه ۵۵ تا ۵۸ کیلوگرم اسانس از هر هکتار زمین استحصال می شود که ۶۶ درصد آن در اوّلین مرحله برداشت به دست می آید. عملکرد سالانه وزن تازه گیاه ۱۲ تا ۲۰ تن در هکتار می باشد که از آن ۳۰ تا ۶۰ کیلوگرم اسانس استحصال می شود. در اوّلین برداشت مقدار محصول ۸ تا ۱۴ تن درهکتار وزن تازه است که مقدار اسانس ۲ تا ۴ کیلوگرم به ازای هر تن می باشد (نادری بروجردی،۱۳۸۶).
اگر هدف از کاشت گیاه فقط استفاده از برگها باشد، برداشت آنها تنها با دست امکان پذیر است. بدین منظور (قبل از گلدهی) صبح زود برگها را جمع آوری نموده سپس خشک می کنند. عملکرد برگ خشک ۲/۱ تا ۸/۱ تن درهکتار است.
برداشت دیر هنگام یا زود هنگام محصول سبب کاهش عملکرد و نیز کاهش ترکیبات اسانس می شود زیرا در مرحله رشدی پیش از زمان مناسب برداشت، گیاه نارس است و نیز زمانی که موعد برداشت مناسب گیاه پشت سر گذاشته شود گیاه دچار فرابلوغی (Over mature) می شود. در نتیجه کاهش عملکرد، کاهش بیوماس و نیز کاهش ترکیبات اسانس را به دنبال دارد. (شولستن، ۱۳۸۰).
۲-۷-۵- پس از برداشت
به محض اینکه یک گیاه دارویی برداشت می شود باید مراحل فرآوری آن صورت گیرد. در واقع کار یک تولید کنندۀ گیاهان دارویی زمانی پایان می یابد که محصولات خود را به مراکز فرآوری تحویل دهد و یا اینکه در صورت امکان شخصاً عمل استخراج مواد مؤثره را انجام دهد.

در پاسخ گفته می شود مواردی که در اصل ۱۱۰، آمده مربوط به اموری است که مورد نیاز و از موارد مبتلا به روز می باشد؛ اما وسعت اختیارات رهبری که در اصل ۵۷آمده اشاره به مواقع اضطراری و زمان مشکلات خاص دارد، که در چنین مواقع برای تأمین مصالح ملت قانون اساسی دست ولی فقیه را باز گذاشته است، بنابراین این دو با هم تعارضی ندارند و توضیح دهنده یکدیگرهستند؛یعنی اصل ۱۱۰مربوط به اختیارات رهبری در زمان عادی بوده، اما اصل ۵۷در بردارنده اختیارات ولی فقیه در مواقع اضطراری و خاص است.( مصباح یزدی،۱۳۸۰، ۱/۵۷).

۲-۲-۸-۱- تشخیص مصلحت

با پیشامد حوادث و با اوج گیری جنگ و بحران های سیاسی و اقتصادی و نظامی، امام(ره) بابی را در مساله احکام حکومتی بنام «مصلحت» گشودند که به عنوان احکام حکومتی مستقل به آن نگاه می شود در این باب«مصلحت»،مصلحت نظام مهمتر از مقوله «حفظ نظام» یا «ضرر و حرج »بیان شده است به این دلیل که این دو موضوع اخیر پیشگیرانه و باز دارنده است، بدین معنا که حکومت می تواند در شرایط حساس و موقعیتهای ضروری و بحرانی به صورت ایجابی نسبت به برخی مسائل تصمیمگیری کند، البته این تصمیمگیری دارای ضوابط خاص خود میباشد.(ساور سفلی،۱۳۸۴،۷۶). اگر بتوان به مصالح و مفاسد امور پی برد، آن گاه می توان با استناد به اینکه احکام الهی مبتنی بر مصالح و مفاسدند، حکم پارهای از امور راکشف کرد؛همچنان که فقیهان شیعی بر این نکته تاکید کرده اند.( بجنوردی، ۱۳۷۹، ۳۱۸ به بعد). اینکه مرجع تشخیص مصالح در همه زمینه‌ها اولاً و بالذات، ولی فقیه است و نیز ولی فقیه می‌تواند، بلکه لازم است در زمینه‌های مختلف، طولاً و عرضاً، اشخاص و نهادهای گوناگون را برای تشخیص مصالح برگزیند، هم در بحث ولایت فقیه از «کتاب البیع» آمده است و هم در سیره عملی ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی مشاهده می‌شود. (امام خمینی، ۱۳۷۸، البیع، ۶۶). تشخیص مصلحت دارای ضوابطی است.(اسلامی۱۳۸۷، ۶۲). این ضوابط عبارتند از: اولین ضابطه تشخیص مصلحت و حرکت در مسیر اهداف کلی شرع است و اهداف کلی شرع عبارتنداز: دین، نفس، عقل، نسل و مال.
ضابطه دوم عدم مخالفت با احکام کلی شرع است.
ضابطه سوم رعایت قانون اهم و مهم است، این ضوابط سه گانه ماهیت واحدی را با هم به وجود می آورند.
ضابطه چهارم این است که مصلحت باید در دایره ضروریات یا حاجیات باشد.

۲-۲-۸-۲- تفاوت مصلحت از دیدگاه شیعه واهل سنت

عالمان شیعه و اهل سنت هر دو به مصلحت توجه ویژه ای دارند و بسیاری از مسائل فقهی در ابواب گونا گون را پیوند زده اند، اما در نگاه به مصلحت دارای تفاوتهای اساسی به شرح زیر می باشند:
الف) اهل سنت از مصلحت به عنوان یکی از منابع احکام شریعت در هنگام فقدان نصّ معین، نام میبرند. دکتر صبحی محمصانی در کتاب فلسفه قانونگذاری خود میگوید: «اگر اعتبار یا بطلان مصلحت ها را شریعت به نص و یا اجماع و یا قیاس اعلام دارد، واجب الاتباع است؛ ولی اگر شریعت در این امر سکوت کند؛یعنی ادله شرعیه مصلحت امری را بیان نکند، جای این سؤال است که آیا حق تحقیق در علت را داریم؟ امام مالک آن را جایز دانسته و پی بردن به علت و درک مصلحت را سرچشمه ای برای قانون گذاری شمرده وآن را مصالح مرسله نامگذاری کرده است؛یعنی مصلحت هایی که در آن نص نرسیده است». (ساور سفلی،۱۳۸۴، ۷۰). اما در مقابل عالمان شیعه در مقام اثبات آنچه را که از دید انسان مصلحت است،تا آن هنگام که مفید علم نباشد،پشتوانه حکم الهی قرار نمی دهند؛بدین معنا که به مصلحت به عنوان منبع اجتهاد نمی نگرند.(همان).
ب)اهل سنت هنگامی به مصالح مرسله استناد می جویند که قیاس ممکن نباشد؛زیرا معتقدند که با وجود قیاس،نوبت به مصلحت اندیشی فقیه نمی رسد،در حالی که شیعه اساساً قیاس را قبول ندارد تامصلحت اندیشی را پس ازآن قرار دهد.(همان).
ج)شیعه صدور حکم براساس مصلحت را از سوی حاکم اسلامی حکمی گذرا و غیر دائمی می دانند که از باب واجب الاتباع بودن از حاکم اسلامی باید مورد تبعیت قرار گیرد و نه از باب حکم شرعی اولیّه که در همه زمانها قالیت پیروی دارد. امّا اهل سنت چون مصالح را از منابع اجتهاد می دانند، بر این باور هستند که فقیه یا حاکم در این موارد حکم شرعی را جعل می کند، در حقیقت آنان نوعی حق تشریع برای حاکم قائل هستند.(همان).
د) از دیدگاه شیعه ،حکم بر اساس مصلحت در مسائل سیاسی ویژه حاکم است، ولی در دیدگاه اهل سنت همه فقها چنین حق کاری را دارند.(همان).
ه) از دیدگاه شیعه ،مصلحتی که سرچشمه حکم حکومتی است،مصلحت نظام اسلامی ومسلمین است،اما اهل سنت مصالحی که منبع اجتهاد وحکم قرار می گیرند را فراگیر تر می دانند.(همان).

۲-۲-۸-۳- تزاحم احکام در مقام اجرا

احکام گسترده اسلام،تا زمانی که به مقام عمل و اجرا در نیامده اند، هرگز گرفتار مانع و مزاحمی نمی شوند؛ اما در مقام اجراء، به دلیل آنکه عالم طبیعت و حرکت،عالم تضاد و مزاحمت است،دچار تزاحم می گردند.به عنوان مثال واجب بودن نجات فرد غرق شده وحرمت عبور کردن ازملک غیر بدون اجازه،دو حکم شرعی هستند که در مقام اثبات شرعی هیچ گونه تزاحمی بایکدیگر ندارند، ولی در مقام عمل،ممکن است دچار تزاحم شوند؛مثلاًآنجا که فردی درخانه ای درمعرض مرگ است و در آن زمان، مکان اجازه گرفتن از صاحب خانه نیز وجود ندارد،هر دو حکم مذکور، قابل اجراء نیستند؛ زیرا که اگرآن فرد رانجات دهیم، بدون اجازه وارد خانه دیگری شده ایم واگر بخواهیم بی اجازه وارد خانه دیگری نشویم باید آن فردرا رهاک نیم تا بمیرد. .( جوادی آملی ، ۱۳۸۹،۲۴۵).
تزاحم بدین معنا است که در یک زمان تحقق دو یاچند دستور دینی امکان پذیر نباشد و اجرای هریک،سببی برای ترک دیگری شود که دراین جا قاعده عقلی«تقدیم اَهم برمهم»اجرامی گردد. با این مقدمات نتیجه این است که :وقتی دستورهای اسلامی در سطح جامعه پیاده می شوند، به طور طبیعی مواردی پیش می آید که لازم است بعضی از قوانین، به صورت موقت اجرا نگردد و با تعطیلی آنها، قوانین مهم تر تحقّق یابند و این مسأله هیچ ربطی به تغییر احکام اسلامی ندارد، زیرا که هیچ یک از قوانین اسلامی قابل تغییر نیست.حکم حاکم اسلامی همگی در حیطه اجرای احکام الهی است نه در اصل احکام؛ و اگر در باب تزاحم، طبق حکم ولی فقیه، انجام یک واجب، بر ترک یک حرام مقدم میشود، از باب تغییر احکام یا تقیید و تخصیص احکام نیست. ( جوادی آملی ،۱۳۸۹،۲۴۶). برای مطلب بالا به عنوان مثال؛ حکم میرزای شیرازی(رض) در حرمت استعمال تنباکوکه ایشان در این باره فرمودند:«الیوم استعمال تنباکو و توتون باَیِّ نحوٍکان، در حکم محاربه با امام زمان(صلوات الله وسلامه علیه )است»به این دلیل بود که در آن زمان، حلال بودن استعمال تنباکو، مزاحم حکم «وجوب حفظ اسلام و مسلمین از تسلّط و استیلای کافران»بود و اگر مردم براساس حلال بودن تنباکوآن رااستعمال می کردند، سبب تسلط کافران بر جامعه اسلامی میشد وبه این جهت و به دلیل مهمتر بودن «وجوب دفع تسلط کافران»،حلیّت تنباکو،به طور موقت و تا زمانی که سبب استیلای کافران بود، تعطیل شد.(همان،۲۴۶).

۲-۲-۸-۴- نقش حکومت و حکم حکومتی درروابط بین الملل

اگر به فقه از منظر تقسیمبندیهای مربوط به علم حقوق نگریسته شود، در بخش حقوق اساسی، حقوق جزا، حقوق بین الملل و مانند آن قرار میگیرد. در حقوق اساسی از ساختار حکومت و نظام حکم و در حقوق جزا از کیفیت جرائم و مجازاتها و نحوه اجرای حدود و در حقوق بین الملل از روابط دولتها با یکدیگر سخن گفته می شود. (اسلامی ،۱۳۸۷، ۳۱).
موضوع حکم حکومتی در روابط بین الملل دارای نقش به سزایی می باشد تا جائیکه نظم بین الملل وابسته به مقبولیت حکومتها در عرصه جهانی میباشد، از آنجا که اسلام دین کامل و همه جانبه می باشداین مهم رادرنظردارد،به گونه ایکه آیات وروایات به آن تصریح کرده اند.
۱-آیات
در ابتدای سوره ی مبارکه مائده خداوند تبارک می فرمایند:
یا ایها الذین آمنوااوفوابالعقود.(ای مردم مومن به عهد وپیمانهای خودپایبند باشید).
همچنین آیه ۳۴سوره ی مبارکه اسراءمی فرمایند:
افوا بالعهد انّ العهدکان مسئولا.(به عهدوتعهدات خود پایبند باشیدکه ازآنهاسوال خواهدشد).
۲-روایات
در نامه ۵۳ نهج البلاغه حضرت علی (ع) به مالک اشتر می فرمایند:(اگربین خود و دشمنت پیمانی بستی و او را از طرف خودت امان و آسودگـی پوشاندی -همانند لباس برتن به پیمانت وفادار باش و پناه و اذن داده شده از جانب خود را به درستی رعایت کن، زیرا هیچ چیزی از واجبات خداوند در اجتماع مردم با آن همه اختلاف امیال و پراکندگی اندیشه هایشان بالاترازبزرگ دانستن وفای به پیمانها نمی باشد؛ تا آنجا این امر مهم است- که مشرکین هم پیش از مسلمانها پایبند بودن به وفا کردن به عهد را بین خود لازم میدانستند، بدین جهت که بد سرانجامی پیمان شکنی را دیده بودند، پس به امان داده شده و تعهدات خودت خیانت نکن و آنهارا نشکن و دشمنت را فریب نده-که این پیمان شکنی جرات برخداوند است-لذا برخداوند جرات نمیکند مگر انسان نادان شقاوتمند…). بنابراین اطلاق آیات وروایاتی که در مورد عقد و عهد و پیمان می باشند، بیانگر این مطلب است که وفای به عهد و پیمان شامل روابط بین مسلمانان و مشرکین نیز می شود.
زندگی انسانها زندگی اجتماعی می باشد و ثبات و آرامش در این اجتماع بزرگ انسانی متوقف بر رعایت مقررات اجتماعی و روابط بین الملل دارد که در نهایت مدیریت این امر مهم توسط حکومتها ایجاد می گردد و باید گفت که با توجه به این که عصر حاضر عصر ارتباطات و روابط می باشد، حفظ آبروی اسلام ومسلمین به رعایت مقررات و امانت و حفظ حرمت ها بستگی دارد.(منتظری، بی تا، رساله استفتاءات،۲/۲۵۴).

۲-۲-۹- ولایت خداوند درموردانسان

ولایت خداوند درهر دومقوله ی حاکمیت تکوینی و تشریعی جاری و ساری است.
۱-در توضیح مطلب فوق بایدگفت که ولایت خداوندبرجهان آفرینش تکوینی است،که آیه ذیل بیانگراین مدعا می باشد:
انّما امره اذا ارادشیئاًان یقول له کن فیکون.یس/۸۲٫
این ولایت خداوند به طور مطلق برجهان آفرینش می باشدکه انسان هم جزئی ازآن است ،بدین دلیل که ولایت وحاکمیت خداوندتبارک بر حیات ومرگ وقضاوقدرتکوینی وازمقوله ی ولایت مطلق خداوند می باشد. (عمید زنجانی ،۱۴۲۱،۱/۲۵۱).
۲-ولایت خداوندتبارک در مورد اعمال وافعال انسان از نوع ولایت قهری و جبری نمی باشد، و از آنجا که سنت باریتعالی بر آزادی و اختیار انسان قرارگرفته است نوع دیگری از ولایت وحاکمیت خداوند در مورد انسان ایجاد می شود که این نوع، ولایت و حاکمیت تشریعی نام دارد و به موجب این ولایت پرستش غیر خداوند، شرک محسوب می شود و کفر به ولایت طاغوت لازمه ایمان است. (عمید زنجانی ،۱۴۲۱،۱/۲۵۱).
فمن یکفربالطاغوت و یومن بالله فقداستمسک عروهالوثقی.بقره/۲۵۶٫«هرکس به طاغوت کفرورزید وبه خداایمان آوردبه ریسمان محکم چنگ زد»
خداوند تبارک با این فرمان در آیه «یا ایها الذین آمنوااطیعواالله واطیعواالرسول و اولی الامرمنکم »: (نساء/۵۹)حاکمیت تشریعی خودرا از سه طریق اعمال نموده است، به بیان دیگر به انسان اجازه داده است که از این سه طریق با توجه به این که هرسه دارای مشروعیت الهی هستند اطاعت خداوند را انجام دهد:
الف) اطاعت ازپیامبراکرم(ص)که از جانب خداونددارای ولایت مستقیم و بی واسطه می باشد.
النبی اولی بالمومنینَ من انفسهم.احزاب/۶٫
ب) اطاعت از ائمه معصومین(ع) که از جانب پیامبر(ص) ولایت دارند.
من کنت مولاه فهذاعلی مولاه.(امینی،بی تا،۱/۱۱).هرکس من مولای اویم علی مولای اوست.
امام صادق (ع)فرمود: ولایتنا ولایه الله التی لم یبعث نبیاًقسط الا بها.(کلینی،بی تا،۱/۳۶۲). ولایت ما ولایت خداوند است که جزپیامبرعدلی برای آن مبعوث نشده است
ج) اطاعت از ولی فقیه عادل که در زمان غیبت امام زمان (عج) به نیابت از آن حضرت ولایت امر و امامت امت بر عهده وی میباشد،که در شرایط کنونی که امام معصوم(ع) اعمال حاکمیت خداوند به صورت نیابی از طرف امام زمان(عج)توسط ولی فقیه جامع الشرایط صورت می گیرد و نتیجتا اطاعت از ولی فقیه جامع الشرایط اطاعت از امام معصوم و در نتیجه اطاعت از پیامبر (ص) و قبول و پذیرش حاکمیت خداوند تلقی میگردد. (عمید زنجانی ،۱۴۲۱،۱/۲۵۲). ساختار عمومی حاکمیت، در نظریه جمهوری اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه است و تفاوت آن با نظریه مشروطه شیعه، که بویژه درآثار محقق نائینی آشکار است بدین گونه است که در آن دوران بر رهیافت سلبی دولت و نفی ولایت سیاسی فقیهان در دوره غیبت بنا شده بود، اما در اندیشه های امام خمینی(ره) که اساس و بنیان جمهوری اسلامی است، آشکارا بر رهیافت ایجابی دولت و تأکید بر ولایت سیاسی فقیهان استوار است. (فیرحی ،۱۳۸۹،۲۴۲)
آیات ذیل بیانگر حاکمیت مطلق خداوند برجهان آفرینش می باشند:
انّالله و انّاالیه راجعون.بقره/۱۵۶٫جهان و هر چه در آن است از او و به سوی او می رود.
ربنّاالذی اعطی کل شی ءٍخلقه ثم هدی.طه/۵٫خداوند وجود را به همه مخلوقات ارزانی کرده وآنها را هدایت کرد.
حاکمیت انسان برسرنوشت خویش: انسان به حکم قضا وقدر حتمی خداوندتبارک برسرنوشت خویش حاکم ودرنهایت مسئول اعمال خودمی باشدقرآن کریم دراین زمینه می فرمایند:
لها ماکسبت وعلیها مااکتسبت.بقره/۲۸۶٫
پس با توجه به این که خود انسان با اختیار خود مسیر زندگی را انتخاب نموده است لذا مسئولیت متوجه خود ایشان می باشد و غیر از خود انسان کسی نمیتواند مسئولیت انتخاب انسان را برعهده بگیرد بنابراین انسان مسئول سرنوشت خویش است و در انتخاب مسیر زندگی خود مختار می باشد.
در انتخاب مسیر اگر چه انسان مختار و آزاد است اما خداوند تبارک از انسان خواسته تا از وحی و هدایت ویژه خداوندی در مسیر زندگی پیروی کند؛
استجیبوالله وللرسول اذادعاکم لمایحییکم.انفال/۲۴٫

(Weakness)
(برحسب اولویت)
……………………….
……………………….

فهرست فرصت های بیرونی (O)
(Opportunities)
( برحسب اولویت)
……………………….

استراتژی های SO
(Maxi-Max)
……………………….
……………………….

استراتژی های WO
(Mini-Max)
……………………….
……………………….

فهرست تهدیدات بیرونی (T)
(Threats)
( برحسب اولویت)
……………………….

استراتژی های ST
(Maxi-Min)
……………………….
……………………….

استراتژی های WT
(Mini-Min)
……………………….
……………………….

۲-۵-۸-۲- تکنیک AHP
در ارزیابی هر موضوعی نیاز به معیار اندازه گیری با شاخص می باشد. انتخاب شاخص مناسب این امکان را فراهم می کند که مقایسه ای از درستی بین جایگزینی ها انجام شود. اما وقتی که چند یا چندین شاخص برای ارزیابی در نظر گرفته می شود، کار ارزیابی پیچیده شده و به یک ابزار تحلیلی قوی نیاز خواهد بود. یکی از ابزارهای توانمند برای چنین وضعیت هایی فرایند تحلیل سلسله مراتبی یا AHP می باشد (مشکینی و همکاران، ۱۳۸۶: ۳).

روش AHP توسط فردی عراقی الاصل به نام ساعتی، در دهه ی ۱۹۷۰ پیشنهاد شد. این روش، مانند آنچه در مغز انسان می شود، به تجزیه و تحلیل مسایل می پردازد. AHP تصمیم گیرندگان را قادر می سازد اثرات متقابل و همزمان بسیاری از وضعیت های پیچیده و نامعین را تعیین کنند. این فرایند، تصمیم گیرندگان را یاری می کند تا اولویت ها را بر اساس اهدا، دانش و تجربه ی خود تنظیم نمایند؛ به نحوی که احساسات و قضاوت های خود را به طور کامل در نظر گیرند. برای حل مسایل تصمیم گیری از طریق AHP، باید مسأله را به دقت و با همه جزئیات، تعریف و تبیین کرد و جزئیات آن را به صورت ساختار سلسله مراتبی ترسیم نمود. AHP بر اساس سه اصل زیر استوار است:
الف) اصل ترسیم درخت سلسله مراتبی
ب) اصل تدوین و تعیین اولویت ها
ج) اصل سازگاری منطقی قضاوت ها (مؤمنی، ۱۳۹۳: ۴۰).
روش AHP برای سطح بندی و درجه بندی استفاده می شود و گاهی برای تحلیل های اجتماعی و اقتصادی نیز ممکن به کار رود (مشکینی و همکاران، ۱۳۹۱: ۵۹). در این روش از روش مقایسه دوتایی استفاده می شود. جهت انجام این روش، در مرحله اول ابتدا تک تک معیارهای مورد بررسی را مقایسه نموده و میزان اهمیت نسبی هر جفت نسبت با توجه به امتیاز بندی بین ۱ تا ۹ اختصاص داده و در یک ماتریس وارد می گردد و به صورت جفتی مورد سنجش قرار می گیرد و وزن هر یک از آن ها در مقایسه با دیگری معلوم می گردد، سپس در مرحله دوم با بهره گرفتن از روش نرمال کردن تمام سنجه ها وزن می شوند. در مرحله سوم با در دست داشتن وزن سنجه ها و امتیاز آلترناتیوها به وزن ترکیبی هر یک از سایت ها از طریق حاصل ضریب وزن سنجه ها با امتیاز آلترناتیوها به دست می آید و سایتها، به ترتیب وزنی که به دست می آورند سطح بندی می شوند و مرحله نهایی تعیین سازگاری ها می باشد که در نظر تحلیل گر وجود دارد. به طور مسلم فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از جامع ترین سیستم های طراحی شده برای تصمیم گیری با معیارهای چند گانه است زیرا که این تکنیک امکان فرموله کردن مسأله را به صورت سلسله مراتبی فراهم می کند و همچنین امکان در نظر گرفتن شاخص های مختلف کمی و کیفی را در مسأله دارد (زیاری و رضوانی، ۱۳۸۹: ۷۸).
۲-۵-۹- تجربیات جهانی در زمینه کیفیت زندگی
از دهه ۱۹۳۰ به بعد محققین و صاحبنظران رشته های مختلف فکری و همچنین نهادهای بین المللی (مرکز توسعه سازمان ملل متحد و انجمن توسعه دریاها) به منظور مقایسه و ارزیابی واحدهای مختلف جغرافیایی از نظر سطح کیفیت زندگی شهری، به تعریف مفاهیم و اجزای کیفیت زندگی پرداخته اند (شهپری، ۱۳۹۰: ۲۵). بدون شک آشنایی با مطالعات و تجارب دیگر کشورها در زمینه کیفیت زندگی شهری، کمک خواهد کرد تا جنبه های مختلف این مفهوم پیچیده و چند وجهی، بهتر شناسایی شود و با توجه به نقاط ضعف و قوت هر کدام از برنامه های پیشین و مهم تر از همه، مؤلفه های بومی و منطقه ای به مطالعه و برنامه ریزی دقیق و صحیح در راستای ارتقاء کیفیت زندگی شهری در جامعه خود بپردازیم. در این بخش، برخی از تجارب کشورهای پیشرو در امر کیفیت زندگی شهری مطرح و مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
۲-۵-۹-۱- آمریکا
مرکز مطالعات کیفیت زندگی آمریکا، در پژوهش های خود ضمن توجه به جنبه های عینی و ذهنی کیفیت زندگی بر تعریفی از کیفیت زندگی تأکید می کند که سطح و عمق زندگی را می سنجد. به این معنا که ضمن توجه به وضعیت فرد از نظر ثروت مادی، پایگاه اجتماعی و سلامت، برداشت و ادراک فردی از این شرایط و احساس خوب بودن و رضایت از زندگی را نیز ارزیابی می کند.
کامپل و همکاران نیز در سال ۱۹۷۶، در گزارش کیفیت زندگی مردم آمریکا، دوازده قلمرو خاص را برای مطالعه کیفیت زندگی مورد توجه قرار دادند که عبارت اند از ازدواج، زندگی خانوادگی، بهداشت، همسایگی، دوستی، شغل، مکان زندگی، مسکن، معیار زندگی، تحصیلات، پس انداز و آموزش رسمی (Grasso, 2007: 45).
۲-۵-۹-۲- هلند
در هلند نیز شاخص (LCI) یا شاخص زندگی در ۱۹۷۴ توسط اداره برنامه ریزی فرهنگی و اجتماعی این کشور به عنوان یک ابزار یکپارچه برای محاسبه زندگی در هلند پیشنهاد شد و از ۲۳ شاخص در هشت زمینه مسکن، سلامت، قدرت خرید، فعالیت های اوقات فراغت، تحرک، مشارکت اجتماعی، فعالیت ورزشی و فعالیت تعطیلات و با ۱۱۰ متغیر تشکیل شده است (Shyns & Boelhouwer, 2004: 3).
۲-۵-۹-۳- سنگاپور

از الگوریتمی که در ادامه آمده است، برای به دست آوردن تعادل نش می توان استفاده کرد. بعد از حل مسئله بهینه‌سازی توسط بازیگران که مدل­سازی آن در قسمت قبل صورت گرفت، قیمت بازار با بهره گرفتن از رابطه (۴-۲۲) محاسبه می‌شود [۱۲].

(۴-۲۲)
که در آن تقاضا در هر فصل و سطح بار به‌صورت تابعی از قیمت بیان می­ شود.  و  به ترتیبنشان‌دهندهشیب تابع تقاضا درslبرحسب[MW/$/MWh]و کل تقاضا به ازای قیمت صفر [MW]می‌باشند.
با توجه به اینکه برای دستیابی به نقطه تعادل بازار، عرضه (مجموع توان تولیدی بازیگران) باید با تقاضا برابر باشد، لذا در هر تکرار با قرار دادن مجموع توان­های تولیدی قابل‌عرضه به بازار به‌جایدر رابطه (۴-۲۲)، قیمت محاسبه می‌شود. مشاهده می‌شود که قیمت متأثر از تولید همه شرکت­ها بوده و در تکرار بعد مسائل بهینه­سازی شرکت­ها از طریق قیمت با یکدیگر مرتبط می‌شوند. برای یافتن ضرایب و از روابط (۴-۲۳) و (۴-۲۴) و نقاط مبنای( استفاده می‌شود [۱۲].
حل مسئله بهینه‌سازی توسط بازیگران و شفاف‌سازی بازار در یک فرایند تا زمانی تکرار می‌شود که هیچ‌یک از بازیگران نتوانند با تغییر در تولید، سود خود را افزایش دهند. در این شرایط نقطه تعادل بازی شامل تولید و سود هریک از بازیگران و قیمت تسویه بازار حاصل می شود.و وبه ترتیب بار پیش‌بینی‌شده در slبرحسب[MW]، قیمت رقابتی برق در slبرحسب[$/MWh] و ضریب کشش‌پذیری تقاضا هستند. قیمت پایه که همان هزینه حاشیه‌ای سیستم است که از حل مسئله در مدار قرار دادن نیروگاه­ها در سیستم سنتی محاسبه می‌شود]۱۲[.
(۴-۲۳)
(۴-۲۴)
به‌عبارت‌دیگر در هر فصل از مسئله برنامه­ ریزی بهره ­برداری می‌توان تعادل بازار را با الگوریتمی که در این قسمت ارائه شد، تعیین و سود بازیگران در بازار انرژی و همچنین قیمت برق را محاسبه کرد. الگوریتم تسویه بازار در شکل (۴-۵) نشان داده شده است.

شکل(۴-۵): الگوریتم تسویه بازار در بازار برق
NO
YES
NO
YES
NO
YES
۴-۴-۴-نحوه در نظر گرفتن مدل احتمالی منابع بادی در چارچوب پیشنهادی
همان‌طور که قبلاً اشاره شد، برای مدل‌سازی تولید منابع بادی از روش احتمالاتی استفاده شده است. در این روش برای مدل کردن خروجی منابع بادی از تعدادی سناریو استفاده می­ شود که هر سناریو دارای یک احتمال می­باشد؛ به‌گونه‌ای که مجموع این احتمال­ها برابر یک می­باشد. در مدل استفاده شده برای تسویه بازار در میان­مدت، تعادل بازار به ازای هریک از سناریوهای تولید منابع بادی محاسبه شده و در انتها با توجه به‌احتمال هر سناریو، مقادیر انتظاری سود شرکت­ها یا در اصطلاح امید ریاضی سود و قیمت بازار با بهره گرفتن از روابط (۴-۲۵) و (۴-۲۶) محاسبه می‌شوند. قابل‌ذکر است که با توجه به مدل­ احتمالاتی در نظر گرفته شده برای منابع بادی و در نظر گرفتن تعدادی سناریو برای آن، به ازای هر سناریو یک قیمت حاصل‌شده و درنتیجه استراتژی بازیگران دیگر نیز به ازای هر قیمت متفاوت خواهد بود. با بهره گرفتن از امید ریاضی می­توان مقدار معینی برای سود و قیمت برق به دست آورد.

در این روابط، ، وبه ترتیباحتل سناریو nام در مدل­سازی تولید منابع بادی، سود انتظاری شرکت iناشی از عدم قطعیت در تولید منابع بادی، قیمت انتظاری برق ناشی از عدم قطعیت در تولید منابع بادی و تعداد سناریوهای در نظر گرفته شده برای مدل­سازی تولید منابع بادی هستند.
۴-۴-۵-مدل‌سازی هزینه سرمایه‌گذاری
ازآنجاکه هزینه سرمایه ­گذاری در ابتدای کار صورت می­گیرد و مطالعات انجام شده در این پایان نامه بر مبنای یک سال می­باشد، لذا هزینه سرمایه ­گذاری با توجه به طول عمر نوع تکنولوژی و نرخ تورم به صورت هزینه سالیانه درآمده است. بر اساس روشی که در شکل (۴-۴) نیز نشان داده شده است، هزینه یکنواخت شده سالیانه از رابطه زیر قابل محاسبه می­باشد. در ضمن از ارزش اسقاطی نیروگاه صرف‌نظر شده است [۳].

۴-۵- مدل پیشنهادی برای بهره ­برداری از خودروهای برق ده
خودروهای برق ده یکی از منابعی است که طی سال­های اخیر نقش قابل‌ملاحظه‌ای در مطالعات سیستم قدرت داشته است. این خودروها با توجه به ظرفیت محدود خود نمی ­توانند برای تأمین بار پایه سیستم قدرت استفاده شوند. این مسئله در محیط رقابتی نیز حادتر می­ شود؛ چراکه سرمایه­گذار انتظار دارد که هزینه سرمایه ­گذاری بالا را تأمین و کسب سود نماید.
از طرف دیگر یکی از منابعی که در این پایان نامه در نظر گرفته شده است، منابع بادی می­باشد. منابع بادی در محیط رقابتی با دو مشکل عمده روبرو می­باشند؛ اول اینکه این منابع دارای تولید متغیر هستند و این مسئله شرکت آن­ها را در محیط رقابتی با مشکلاتی مواجه می­ کند. مسئله بعد مشکل تأمین هزینه سیاست تشویق این منابع یعنی منابع بادی در محیط رقابتی می‌باشد؛چراکه در محیط رقابتی لزومی به پرداخت هزینه اضافی به منابع خاصی وجود ندارد و پرداخت هزینه اضافی رقابتی بودن بازار را زیر سؤال می­برد.
به همین دلیل در این پایان نامه پیشنهاد شده است که در مدل برنامه‌ریزی بهره ­برداری، این منابع در کنار خودروهای برق ده بهره ­برداری شوند تا بتوانند عدم قطعیت‌های این منابع را کاهش و انعطاف­پذیری آن­ها را جهت شرکت در بازار برق افزایش دهند. این مسئله به‌عنوان یکی از نوآوری­های این پایان نامه مطرح می­باشد.
از طرف دیگر در این پایان نامه اجرای راه­کارهای مدیریت مصرف مطرح می­باشد. در این راستا منحنی بار مشترکین نسبت به قیمت برق الاستیک در نظر گرفته شده است. علاوه بر این پیشنهاد شده است که از طریق یکپارچگی منابع ذخیره­ساز یعنی خودروهای برق ده و منحنی بار، قابلیت کنترل­پذیری بار را افزایش داد. این مسئله نیز به‌عنوان یکی از نوآوری­های این پایان نامه مطرح می­باشد؛ بنابراین نقش دوم بدین­صورت است که خودروهای برقی قابل اتصال به شبکه توسط بهره­بردار مستقل سیستم مورد بهره ­برداری قرار گرفته و تأثیر خود را به‌صورت کاهش بار زمان­های پیک و افزایش در زمان­های غیر پیک نشان دهند.
برنامه­ ریزی بهره ­برداری از منابع انرژی محدود بدین­صورت است که این منابع در زمان­های غیر پیک شارژ و در زمان­های پیک دشارژ شوند. در این فرایند شارژ و دشارژ بازدهی اینورتر و باتری نیز باید مدنظر قرار گیرد. خودروهای برق­ده دارای هزینه سرمایه ­گذاری نسبتاً پایین و هزینه بهره ­برداری بالا هستند؛ بنابراین بسیار مناسب است که این خودروها را در ساعات غیر پیک شارژ و در ساعات پیک دشارژ کرد. همان­طور که بیان شد، بهره ­برداری از این منابع انرژی محدود در کنار منابع بادی می ­تواند منجر به افزایش انعطاف­پذیری و ضریب ظرفیت این منابع گردد.تکنولوژی خودروهای برق ده دارای عدم قطعیت‌های زیادی در ابعاد مختلف و بخصوص درزمینهٔ شرکت آن­ها در بازار برق می­باشد. در این قسمت از پایان‌نامه فرض شده است که محرک­های اقتصادی کافی برای تشویق این منابع در بازار برق وجود دارد. برای مدل­سازی میزان انرژی شارژ شده و یا دشارژ شده توسط خودروهای برق ده تعدادی سناریو در نظر گرفته شده است.
چنانچه بیان شد، در این پایان‌نامه، خودروهای برق ده از دو جنبه مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته­اند. در دیدگاه اول این تکنولوژی در کنار منابع بادی مورد بهره ­برداری قرارگرفته است. با افزایش نرخ نفوذ منابع بادی و افزایش سهم این منابع در تأمین توان سیستم قدرت نیاز به استفاده از خودروهای برق ده برای جبران عدم قطعیت‌های موجود این منابع افزایش می­یابد. اختلاف به وجود آمده در قیمت­های تسویه بازار در لحظات مختلف که درنتیجه افزایش سهم منابع بادی دارای عدم قطعیت ممکن است رخ دهد، به‌عنوان محرک اصلی و سیگنال اولیه نیاز به استفاده از منابع انرژی محدود می­باشند. در شکل (۴-۶)، الگوریتم پیشنهادی جهت برنامه­ ریزی بهره ­برداری با در نظر گرفتن نقش خودروهای برق ده در کنار منابع بادی نشان داده شده است.
در دیدگاه دوم فرض شده است که بهره­بردار مستقل سیستم تکنولوژی خودروهای برق ده را برای کاهش نیاز شبکه به توسعه ظرفیت اضافه و همچنین توسعه تولید منابع بادی در نظر گرفته است. با بهره گرفتن از این روش میزان تشویقی در نظر گرفته شده برای منابع بادی دستخوش تغییر خواهد شد. خودروهای برق ده در مقایسه با بقیه نیروگاه­ها دارای هزینه بهره ­برداری بالایی بوده و طول عمر آن­ها نیز پایین­تر است. علاوه بر این مدت‌زمان دشارژ آن­ها پایین است و این مسئله باعث می­ شود که این منابع بیشتر در زمان­هایی که قیمت برق بالا و مدت‌زمان کم است مورد بهره ­برداری قرار گیرند.
ازآنجایی‌که توان پیک فقط در ساعات محدودی در طول سال (مثلاً چند صد ساعت) موردنیاز می­باشند، بنابراین نیروگاه­هایی برای تأمین آن­ها مناسب هستند که دارای هزینه سرمایه ­گذاری پایین باشند؛ هرچند که ممکن است هزینه بهره ­برداری از آن­ها به ازای هر کیلووات ساعت گران تمام شود. در چنین حالتی به نظر می­رسد که استفاده از تکنولوژی خودروهای برق ده در ساعات پیک به عنوان یک منبع تولید و سپس شارژ آن­ها در زمان غیر پیک یک فرضیه قابل‌قبول باشد. بهره­بردار سیستم انتقال می ­تواند از طریق شارژ خودروهای برقی یکپارچه شده در زمان­های غیر پیک و دشارژ آن­ها در زمان­های پیک، هزینه توان خریداری شده از سیستم انتقال را کاهش دهد. علاوه بر این اپراتور سیستم انتقال این توانایی را دارد که با داشتن زیرساخت شبکه هوشمند، برنامه­ ریزی شارژ و دشارژ خودروهای برقی یکپارچه شده در پارکینگ را کنترل کند. در این فصل از پایان‌نامه نیز فرض شده است که این ساختار هوشمند برای شبکه موجود می­باشد.

0/9135

0/9244

0/9367

جدول 4- 4 مقایسه الگوریتم پیشنهادی با کارهای پیشین

6-4 نتیجه گیری

الگوریتم پیشنهادی مقاومت بسیار خوبی در برابر عملیات اعمال نویز و حملات JPEG از خود نشان داده است ، و از نظر مقایسه ای عملکردی برابر و در بعضی موارد بهتر از الگوریتم های مورد مقایسه دارد .

فصل پنجم

نتیجه گیری و پیشنهادات

1-5 خلاصه تحقیق

رشد بسیار زیاد شبکه های کامپیوتری که انتقال سریع و بدون خطا در هر گونه کپی برداری را فراهم می کند و احتمالا دستکاری غیر مجاز اطلاعات چند رسانه ای افزایش می دهد، خطر نقض قانون کپی رایت داده های چند رسانه ای بطور جدی احساس می گردد.
نهان نگاری یکی از تکنیک های گوناگونی می باشد که برای حفاظت از محتوای رسانه دیجیتال وجود دارند . نهان نگاری فرایند جاگذاری اطلاعات درون یک رسانه دیجیتال به منظور احراز مالکیت و پیگیری کپی رایت می باشد .

تحقیقات نشان داده است ، به کار گیری تبدیل موجک گسسته در نهان نگاری تصاویر دیجیتال نسبت به روش های ، نتایج بهتری از لحاظ کیفیت ارائه کرده است . اما محدودیت هایی در طراحی موجک های گسسته وجود دارد که نمی توان همزمان به برخی از ویژگی های یک تبدیل خوب در پردازش تصویر همچون ، تعامد ، تقارن دست یافت . برای رفع این محدودیت موجک های چندگانه معرفی شدند .
در فصل اول به ادبیات موضوع در حوزه نهان نگاری تصاویر دیجیتال با بهره گرفتن از موجک های چندگانه پرداختیم در فصل دوم مفاهیم موجود در این حوزه را تشریح کرده و سپس کارهای انجام شده در این حوزه را معرفی کردیم . در فصل سوم الگوریتمی برای نهان نگاری تصاویر دیجیتال ارائه با بهره گرفتن از تبدیل موجک چندگانه گسسته GHM در سطح اول ارائه دادیم و نتایج حاصل از آن را از نظر کیفیت تصویر نهان نگاری شده و استحکام نهان نگار استخراج شده با کارهای قبلی موجود در حوزه پژوهش مورد بررسی قرار دادیم .
مطالعه این تحقیق می تواند نتایج زیر را برای خوانندگان محترم به همراه داشته باشد .

• آشنایی با مفاهیم و تعاریف نهان نگاری

• آشنایی با مفاهیم تبدیل فوریه ، تبدیل فوریه زمان کوتاه ، تبدیل موجک و تبدیل موجک چندگانه

• آشنایی با روش های نهان نگاری ارائه شده در حوزه تبدیل موجک چندگانه

2-5 پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده

با توجه به مطالب ارائه شده می توان موارد مختلف و متنوعی را برای بررسی و مطالعه بیشتر پیشنهاد نمود . حوزه نهان نگاری تصاویر دیجیتال با بهره گرفتن از موج های چندگانه ، دارای زمینه های مناسبی برای تحقیق و پؤوهش می باشد . امید است تا دانشجویان و پژوهشگران عزیز کشورمان به کاربرد و اهمیت آن توجه ویژه داشته باشند . در ادامه موضوعها یا حوزه هایی که می توانند در آینده به عنوان تحقیقات مرتبط به انجام برسند اراده شده اند .

• به کار گیری نهان نگار ی با بهره گرفتن از موجک های چندگانه در حوزه فیلم و صوت

• بسط الگوریتم ذکر شده در پایان نامه به تصاویر رنگی

• ارائه الگوریتمی برای استخراج نهان نگار مقاوم در برابر چرخش

منابع و مآخذ

[1] محمد رضا سهیلی ، نهان نگاری الگوهای تکرار شونده با بهره گرفتن از تبدیل موجک ، کنفرانس بین المللی فناوری اطلاعات و دانش
[2] هادی پور نادر و همکاران ، روشی جدید برای پنهان نگاری تصاویر رقمی با بهره گرفتن از تبدیل موجک ، دانشگاه پیام نور واحد تهران
[3] گلی مصطفی ، بهبود الگوریتم های نهان نگاری در تصاویر دیجیتال با بهره گرفتن از تجزیه مقدار منفرد . پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی ، تابستان 1392.
[4] صیادی امید ،آشنایی مقدماتی با تبدیل موجک .آزمایشگاه پردازش سیگنال های حیاتی و تصاویر پزشکی ، دانشگاه صنعتی شریف ، زمستان 1387.
[5] رجایی بشرا و پور رضا حمیدرضا ، تبدیل موجک ، آزمایشگاه بینایی ماشین ، دانشگاه فردوسی مشهد ، پاییز 88
[6] محمد حسن بیژن زاده و همکاران ، جبر خطی ، دانشگاه پیام نور ، 1389
A.Kumar et al ,Wavelet Based Image Watermarking: Futuristic Concepts in Information Security , 2014
[9] R.Polikar , The Wavelet Tutorial Second Edition
[10] M.Misiti et al, wavelet ToolBox , MathWork , 2001
[11] M.K. Serdean et al , Wavelet and multiwavelet watermarking, The Institution of Engineering and Technology, 2007
[12] Jun zhang et al ,A novel watermarking for images using neural networks ,First international on Machine Learning and Cybernetics , Beiging , 2002
[13] F.Keinert , wavelet and multiwavelet , CRC Press , 2004
[14] K.R.Kwon et al , Content Adaptive Watermark Embedding in the Multiwavelet Transform Using a Stochastic ,2004
[15]P. Kumsawat et al , Multiwavelet Evaluation in Image Watermarking , IEEE , 2004
[16] J.Zhang et al , Hiding a Logo Watermark into the Multiwavelet Domain Using Neural Networks, International Conference on Tools with Artificial Intelligence , 2002
[17] Zhang and Xiong , A Novel Watermarking for Image Security , ISCIS ,2004
[18] P.Kumsawat et al , THE EFFECTS OF TRANSFORMATION METHODS IN IMAGE WATERMARKING , IEEE , 2004
[19] P.Kumsawat et al , Multiwavelet based image watermarking using genethic algorithm ,IEEE , 2004