ﺑﻴﻦ مدیریت سرمایه در گردش و عملکرد شرکت در شرکت‌های با عدم محدودیت مالی چه رابطه‌ای وجود دارد؟

فرضیه‌های تحقیق

فرضیه اصلی:
ﺑﻴﻦ مدیریت سرمایه در گردش و عملکرد شرکت در قلمرو تحقیق رابطه معکوس وجود دارد.
فرضیات فرعی:
ﺑﻴﻦ مدیریت سرمایه در گردش و عملکرد شرکت در شرکت‌های با محدودیت مالی رابطه وجود دارد.
ﺑﻴﻦ مدیریت سرمایه در گردش و عملکرد شرکت در شرکت‌های با عدم محدودیت مالی رابطه وجود دارد.

روش پژوهش

روش تحقیق از جهت هدف: با توجه به اینکه در این تحقیق از مدل‌ها، روش‌ها و نظریه‌های موجود در راستای حل مسئله یا بهبود وضعیت هستیم، بنابراین تحقیق فوق از جهت هدف، کاربردی است.

روش تحقیق از جهت روش استنتاج و گردآوری داده‌ها: با عنایت به اینکه از جامعه آماری (شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران) نمونه علمی انتخاب شده است، بنابراین از جهت روش استنتاج استقرایی است.
روش تحقیق از جهت طرح تحقیق: نهایتاً با عنایت به اینکه داده‌های اصلی تحقیق در کار میدانی بر مبنای عملکرد گذشته و داده‌های تاریخی مندرج در صورت‌های مالی به دست خواهد آمد، بنابراین تحقیق فوق از جهت طرح تحقیق، پس رویدادی است.

قلمرو پژوهش

هر پژوهش باید دامنه مشخص و تعریف‌شده‌ای داشته باشد تا پژوهشگر در تمامی مراحل احاطه کافی بر کار خود داشته باشد و بتواند پیامدهای حاصل از نمونه را به جامعه آماری تعمیم دهد. قلمرو این پژوهش ازلحاظ موضوعی، زمانی و مکانی به شرح زیر می‌باشد:

قلمرو موضوعی

قلمرو موضوعی پژوهش ارزیابی رابطه بین مدیریت سرمایه در گردش، عملکرد شرکت و محدودیت مالی در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد.

قلمرو مکانی

حیطه مکانی اجرای تحقیق و به تعبیری افراد جامعه آماری موردمطالعه در این تحقیق عبارت از شرکت‌های منتخب پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با ویژگی‌هایی چون ختم سال مالی به ۲۹اسفندماه، عدم تعلق به مجموعه شرکت‌های واسطه‌گری مالی یا سرمایه‌گذاری، نداشتن بیش از سه ماه توقف معاملاتی و در اختیار بودن صورت‌های مالی در بازه زمانی موردمطالعه، به عضویت بورس درآمدن پیش از بازه زمانی موردمطالعه و عدم خروج از بورس طی این بازه زمانی است که در فصل سوم این گزارش تحقیقی به‌عنوان جامعه آماری تعریف‌شده است.

قلمرو زمانی

قلمرو زمانی تحقیق حاضر بر مبنای بازه زمانی داده‌های موردمطالعه عبارت از بازه زمانی ۵ ساله مربوط به سال‌های عملکردی مالی ۱۳۸۸ الی ۱۳۹۲ بوده است.

تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تحقیق

محدودیت‌های مالی: محدودیت، عبارت است از هر عاملی که کارایی سیستم را در ارتباط باهدف یا مقصود از پیش تعیین‌شده محدود می‌کند. کامل‌ترین تعریف در مورد محدودیت مالی، این است که شرکت‌ها زمانی در محدودیت تأمین مالی هستند که بین مصارف داخلی و مصارف خارجی وجوه تخصیص داده‌شده با یک شکاف روبه‌رو باشند. سطوح محدودیت‌های مالی در شرکت‌های مختلف متفاوت است.
سرمایه در گردش: سرمایه در گردش عبارت از مجموعه امکانات لازم جهت به‌کارگیری و بهره‌برداری از سرمایه‌گذاری ثابت انجام‌شده جهت تولید و حفظ تداوم و استمرار فعالیت می‌باشد. ازنظر حسابداری سرمایه در گردش خالص عبارت است از دارائی‌های جاری منهای بدهی‌های جاری
محدودیت‌های مالی داخلی: محدودیت‌هایی هستند که در ارتباط با منابع داخل واحد تجاری مطرح بوده و می‌توان تحت عنوان نظریه نمایندگی مطرح کرد (چان و همکاران، ۲۰۱۳).
محدودیت‌های مالی خارجی: محدودیت‌هایی هستند که در ارتباط با منابع مالی خارج از واحد تجاری بوده و از طریق انتشار اوراق قرضه و … حاصل می‌شوند. این محدودیت را می‌توان بر طبق نظریه عدم تقارن اطلاعاتی مطرح کرد (چانگ و همکاران، ۲۰۰۷).

ساختار تحقیق

گزارش تحقیق حاضر طی ۵ فصل به ترتیب زیر ارائه‌شده است.
فصل اول: در این کلیات تحقیق ارائه مشتمل بر تشریح و بیان موضوع، اهداف و سؤالات تحقیق، روش کلی تحقیق، قلمرو تحقیق، تعاریف عملیاتی واژه‌ها مورداشاره قرار گرفت.
فصل دوم: در این فصل ادبیات و پیشینه موردبررسی قرارگرفته است. در این فصل پس از ارائه مبانی نظری موضوع تحقیق، تحقیقات مختلفی که در رابطه با ابعاد مختلف موضوع پژوهش انجام‌گرفته، بررسی می‌شود.
فصل سوم: در این فصل به شرح جزییات اجرایی روش تحقیق اختصاص‌یافته است. در این فصل به ترتیب روش کلی تحقیق، جامعه آماری، نمونه آماری، ابزار و روش‌های گردآوری و تحلیل داده‌ها موردبحث قرارگرفته است.
فصل چهارم به توصیف نمونه آماری، توصیف یافته‌ها، تحلیل پیش‌فرض‌ها و نهایتاً تجزیه‌وتحلیل روابط بین متغیرها در راستای فراهم آوردن یافته‌های موردنیاز در استنتاج نسبت به فرضیات تحقیق تشریح شده‌اند.
فصل پنجم: در این فصل به ترتیب مبتنی بر یافته‌های تحقیق، خلاصه یافته‌ها، نتیجه‌گیری، پیشنهادها و نهایتاً محدودیت‌های تحقیق تشریح گردیده‌اند.
علاوه بر فصول اصلی تحقیق مبتنی بر ساختار فوق‌الذکر، در انتهای این گزارش، پیوست‌ها، منابع و مأخذ مورداستفاده در این تحقیق جهت تدوین ادبیات تحقیق آورده شده است.
فصل دوم:
ادبیات و پیشینه تحقیق

مقدمه

در شرایط کنونی یکی از مسائل اساسی مدیریت مالی، اداره انواع دارایی‌ها و بدهی‌های جاری است. بیشتر افرادی که دست‌اندرکار صنایع هستند پی به این موضوع برده‌اند، ولی در مرحله چاره‌جویی بیشتر به دنبال راه‌ حل ‌های برون‌سازمانی و مقطعی برای حل آن هستند. به‌عبارت‌دیگر آن‌ها چاره را درگرو اعطای وام و تسهیلات ارزان و کافی به شرکت‌ها می‌دانند. (عبدالرحمان و محمدناصر،۲۰۰۷، ص ۴)^[۷].
درواقع علت اصلی کمبود نقدینگی، فاصله و شکاف بین جریان‌های ورودی و خروجی نقدی شرکت است. شرکت‌ها به‌طورکلی در تمام طول سال با این کمبود مواجه نیستند، بلکه تنها در دوره‌های معینی از سال با این موضوع روبرو هستند و این در شرکت‌های مختلف باهم یکسان و مشابه نیست. لذا تنها منبع تأمین کمبود نقدینگی تسهیلات بانکی نیست و راهکارهای دیگری هم وجود دارد. حل این مشکل ازیک‌طرف نیازمند بهینه کردن مدیریت سرمایه در گردش شرکت‌ها است‌ و‌‌ از‌ طرف‌ دیگر ‌نیازمند ‌رفع ‌نواقص‌ بازار پولی است. (دلف و مارک،۲۰۰۵، ص ۷۶۵)^[۸]
در این فصل، مبانی نظری شامل مفاهیم و نظریات تئوری و تجربی در ادبیات موضوعی در خصوص مدیریت سرمایه در گردش، عملکرد شرکت و محدودیت مالی پرداخته ‌شده است. درنهایت نیز فصل با ارائه پژوهش‌های انجام‌شده در داخل و خارج کشور خاتمه یافته است.

سرمایه در گردش

تعریف و ماهیت سرمایه در گردش

سرمایه در گردش یک شرکت مجموعه مبالغی است که در دارایی‌های جاری سرمایه‌گذاری می‌شود. اگر بدهی‌های جاری از دارایی‌های جاری کسر گردد مقدار خالص آن به دست می‌آید. مدیریت سرمایه در گردش عبارت است از تعیین حجم و ترکیب منابع و مصارف آن به‌نحوی‌که ثروت سهامداران افزایش یابد. (تروئل و سولانو، ۲۰۰۶، ص ۷)^[۹]
به دارایی‌های جاری مصارف سرمایه در گردش گفته می‌شود که عبارت است از: موجودی نقدی، اوراق بهادار قابل معامله، حساب‌های‌ پرداختنی و موجودی ‌کالا مدیریت باید مواظب میزان هرکدام از این اقلام باشد تا بتواند جوابگوی عدم ‌هماهنگی زمانی بین پرداخت‌ها و دریافت‌های شرکت باشد. (عبدالرحمان و محمدناصر، ۲۰۰۷، ص ۲)^[۱۰]
شرکت‌ها سرمایه در گردش را به‌منظور حمایت و پشتیبانی از فعالیت‌ها و عملیات اصلی شرکت نگهداری می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر آن حاصل عملیات شرکت می‌باشد؛ زیرا شرکت همیشه نیازمند است که مقداری نقدینگی برای خرید مواد اولیه مصرف کند. (قالیباف،۱۳۸۷، ص ۷۹)
سرمایه در گردش به‌عنوان معیاری برای اندازه‌گیری توان نقدینگی شرکت به کار می‌رود. هر چه قدر مقدار آن بالا باشد، توان نقدینگی شرکت بالاست. به‌طور خلاصه، سرمایه‌گذاری است که امکان تداوم فعالیت شرکت را در کوتاه‌مدت فراهم می‌کند تا از فعالیت اصلی و سرمایه‌گذاری بلندمدت خود پشتیبانی کرده و به اهداف بلندمدت خود برسد. (لوانیزولازاریدیز،۲۰۰۴، ص ۱۲)^[۱۱]

مدیریت سرمایه در گردش

مدیریت سرمایه در گردش عبارت است از مدیریت منابع و مصارف کوتاه‌مدت شرکت. دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری معمولاً از محل فروش‌های کنونی و پیش‌بینی‌شده تأمین می‌شوند. این منابع و مصارف (کوتاه‌مدت) از اجزای اصلی تشکیل‌دهنده آن هستند. به‌علاوه مدیران مالی میزان ورود سرمایه‌گذاری در هر یک از این اقلام و رسانیدن آن‌ها به سطح مطلوب و موردنظر را تعیین می‌کنند و درعین‌حال، مقدار وجه موردنیاز برای تهیه و تأمین ‌مالی دارایی‌های جاری و منابع تأمین‌کننده این وجوه را مشخص می‌سازند. (تروئل و سولانو، ۲۰۰۶، ص ۶)^[۱۲]
تصمیمات مربوط به تأمین مالی بلند‌مدت لازم برای پشتیبانی مالی از دارایی‌های جاری واحد انتفاعی را در بر‌می‌گیرد؛ و آن بخش از دارایی‌های جاری است که بر بدهی‌های جاری فزونی دارد و از طریق استقراض بلند‌مدت و حقوق صاحبان سهام پشتیبانی مالی شده است. هر واحد انتفاعی که نسبت جاری بیش از یک دارد، سرمایه در گردش مثبت دارد. برای سطح معینی از بدهی‌های جاری، هر چه آن در واحد انتفاعی بیشتر باشد نسبت جاری بالاتری خواهد داشت. قراردادهای وام‌های بلند‌مدت شامل مواردی ناظر بر نگهداری مبلغ معینی از آن می‌باشد. (جهانخانی و همکاران،۱۳۸۶، ص ۵)
به‌طورکلی مدیریت سرمایه در گردش بیشتر به مدیریت دارایی‌های جاری اشاره دارد که درگیر دو فرایند است:
۱- پیش‌بینی وجه نقد موردنیاز