این شهر در واقع دژ و قلعه‌ای بوده است در هجر[۴۰] که ابن الاعرابی از آن با تعبیر «مدینه عظیمه قدیحه فی وسط قلعه» یاد کرده است.[۴۱]
مشقر مرکز سیاسی بوده، مسجد جامع داشته[۴۲] و بازار سالیانۀ عرب در ماه جمادی الاول، در آن برپا میشده است.[۴۳]
آزادفر پسر گشنسب، مشهور به مُکعبَر (شمشیر زن)، عامل خسرو انوشیروان (۵۳۱ ـ ۵۷۹م) به کمک هوذه بن علی حنفی از بزرگان یمامه، بنی تمیم را در مشقر، به جرم غارت کاروانِ خراجی که از یمن برای دربار ساسانی میرفت، سخت سرکوب و قتل عام نمود.[۴۴]
پایان نامه - مقاله
امروزه شهری به این نام وجود ندارد و از بین رفته است.[۴۵]
در حدیث وَفد عبدالقیس، که پیامبر اکرم ˆ از منذر بن عائذ، دربارۀ قریهها و دهات ایشان پرسش نمود، آن حضرت از مشقَّر نیز نام بردهاند.[۴۶]

 

    1. الصّفا

 

ابن فقیه آن را قصبۀ هَجَر دانسته است و میگوید بین صفا و مُشقَّر رودی است که آن را عین مینامند.[۴۷]
دیگران صفا را قلعهای در نزدیکی مشقّر دانستهاند.[۴۸]
این منطقه امروزه قصبهای در احساء حجاز است.[۴۹] و [۵۰]
در حدیث وَفد عبدالقیس که پیامبر اکرم ˆ از منذر بن عائذ، دربارۀ قریهها و دهات ایشان، پرسش نمود، صفا را نیز نام بردند.[۵۱]

 

    1. الزّاره

 

شهر و بندری در نزدیکی قَطیف[۵۲]، از مناطق مشهور بحرین و مرکز اداری و حکومتی و محل اقامت فیروز بن جشیش معروف به مکعبر ـ گماشتۀ دولت ساسانی ـ بوده است.[۵۳] او در جنگهای معروف به رده به وسیلۀ علا بن حضرمی کشته شد.[۵۴]
این شهر اکنون از میان رفته است و جای آن الرماده در داخل شهر العوامیه در شمال قطیف و در داخل نخیله به فاصله دو میل از دریا قرار دارد.[۵۵] و [۵۶]

 

    1. جُواثا

 

جُواثی[۵۷] یا جُواثاء و جُواثا و یا جُوأثا[۵۸] شهر و قلعهای از طایفۀ عبد القیس در بحرین بوده است.[۵۹]
از ابن عباس نقل شده است که «اوّل جمعه جمعت بعد جمعه جمعت فی مسجد رسول الله ˆ فی مسجد عبدالقیس بجواثا من البحرین».[۶۰]
در جنگ مشهور به رده این شهر و قلعه، محلِ درگیری شدیدی بود که به عنوان «یوم جواثا» از آن یاد می‌شود. برخی گفتهاند، منذر بن نعمان ـ حاکم بحرین ـ در این روز در جواثا کشته شد.[۶۱]
امروزه اندکی از آثار این قلعه و قریه در شرق قصبۀ کلابیّۀ بحرین، باقی است.[۶۲]

 

    1. السابون

 

از قراء بحرین است[۶۳] و ذکر آن در اخبار مربوط به رده و فتح آن توسط علاء بن حضرمی آمده است.[۶۴] ابن فقیه و یاقوت از آن به عنوان «السابور» یاد کردهاند.[۶۵] و [۶۶]

 

    1. الغابه

 

از دهات بحرین است[۶۷] و نام آن در جنگ رده آمده است.[۶۸] و [۶۹]

 

    1. دارین

 

دار یا دارین بندر و شهری در بحرین بوده[۷۰]و محل تجارت عطر و مشک از هند[۷۱] بوده به حدی که تاجر عطر را مطلقاً، «داری» میگفتهاند.[۷۲] و [۷۳]
یاقوت از کتاب سیف بن عمر، نقل کرده است که مسلمین به فرماندهی علاء حضرمی، بر شهر دارین بحرین چیره شدند و از آنجا پیاده بر شنزاری پر آب، رو به خلیج روان شدند و از دارین تا کرانۀ دریا یک شبانهروز راه دریایی بود.[۷۴]
دارین امروز قریهای است در قطیف که خراب شده و اهل آن هجرت کردهاند.[۷۵] و [۷۶]

 

    1. القَطِیف

 

قَطیف یا قُطیف[۷۷] شهری در ساحل خلیج فارس در شمال شرقی احساء و از مناطق مشهور بحرینِ قدیم[۷۸] و از دهات قبیلۀ عبد قیس و دارای نخلستانهای زیاد بوده است.[۷۹]
ازهری آن را از قراء خط میداند[۸۰] و بکری در معجم ما استعجم، قطیف را در کنار هجر، دو شهر مهم و اصلی بحرین دانسته است.[۸۱]
همو از قول احمد بن ابی طاهر نوشته است که در سال ۲۸۱ق یحیی بن معلی، از کوفه به قطیف آمد و فتنۀ قرامطه را شروع کرد.[۸۲]
بحث قرامطه را بعد از این به تفصیل خواهیم آورد.
ابن بطوطه در ذکر سفر خود به قطیف میگوید اهل قطیف همه رافضی هستند و از کسی تقیه نمیکنند و در اذان خود «أشهد أنَّ علیاً ولیّ الله» و «حیّ علی خیر العمل» میگویند.[۸۳] و [۸۴]

 

    1. الخَطّ

 

اردشیر بابکان (۲۲۶ ـ ۲۴۱م) ـ پایهگذار حکومت ساسانیان ـ به بحرین لشکر کشید و سنطرق ـ حاکم آنجا ـ را شکست داد. او در همین منطقه شهری بنا کرد که برخی آن را فسا اردشیر گفتهاند. این شهر بعدها مدینه الخَط نام گرفت.[۸۵]
در تحدید خَط، اختلافی بین اهل لغت و جغرافیا وجود دارد. برخی آن را همۀ ساحل خلیج فارس از عمان تا بصره و از کاظمه تا الشحر گفتهاند و برخی فقط آنرا قریهای در ساحلِ خلیج دانستهاند، که نیزههای مشهوری داشته است. اصل این نیزهها را از هند میآوردند و در خَط میساختند و یا پرداخت میکردند و به آن «الرماح الخَطیّه»[۸۶] و یا به اختصار «الخِطّیّه» میگفتند.[۸۷] به خاطر سکوت قبلیۀ عبد قیس در خَط، آن را گاهی «خط عبد القیس» نیز گفتهاند.[۸۸]
والی این منطقه در زمان پیامبر اکرم ˆ، ابان بن سعید بوده است.[۸۹] در جنگهای معروف به رده[۹۰] و همچنین قضایای نجده بن عامر حنفی و خوارج[۹۱] نام خَط مکرر در صفحات تاریخ میآید.[۹۲]

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...