فاجعه‌آمیز کردن طبی^[۲۸۲]
فاجعه‌آمیز کردن هیجانی
فاجعه‌آمیز کردن بیرونی^[۲۸۳]
۸- گرفتار^[۲۸۴] ـ خودتحول نایافته^[۲۸۵]
این طرحواره‌ غالب اوقات شامل درگیر شدن هیجانی افراطی و نزدیکی بیش از حد فرد با دیگران است. این افراد باور دارند که فردیت بهم ریخته‌ای دارند و در نتیجه، بدون حمایت مستمر دیگران قادر نخواهند بود که عملکرد مناسبی داشته باشند و به زندگی خود ادامه دهند. همچنین، احساس هم‌جوشی مستمر با دیگران و هویت فردی بی‌کفایت از دیگر مشکلاتی است که این افراد دارند. در نتیجه، احساس پوچی مزمن، بی‌هدفی و پوچ‌گرایی می‌کنند.
۹ - شکست^[۲۸۶]
در این طرحواره‌، باور بر این است که فرد به طور غیرقابل اجتنابی در زمینه‌های مختلف شکست خواهد خورد و نمی‌تواند به سبک با کفایتی به حد همتایان خود برسد.
حیطه‌ی سه: حد و مرزهای مختل^[۲۸۷]( محدودیت های مختل)
نقص در حد و مرزهای درونی، بی‌مسوولیتی در قبال دیگران و یا فقدان هدف گزینی طولانی مدت از مشخصه‌ های این حیطه است. این مشکلات منجر به عدم رعایت حقوق دیگران، عدم همکاری با دیگران، اقدام به کارهای غیرقانونی و عدم برنامه‌ریزی شخصی واقع‌گرایانه می‌شود. خانواده‌های این افراد، اغلب خانواده‌های بسیار دخالت کننده و سهل‌گیر هستند که حس برتر بودن را در فرد القا می کنند. در برخی موارد، کودک ممکن است به دلیل عدم رعایت قانون مورد تنبیه قرار نگیرد و یا مراقبت، راهنمایی و هدایت کافی را دریافت نکند.
طرح‌واره‌های این حیطه عبارتند از:
۱۰- استحقاق^[۲۸۸] ـ بزرگ منشی
در این طرحواره‌ ، فرد معتقد است که از دیگران بالاتر و ارجح‌تر است و بنابراین، مستحق دریافت حقوق ویژه می‌باشد. احترام به قانون و حقوق دیگران در این افراد مشاهده نمی‌شود. معمولا این افراد هر کاری را در هر زمانی که دوست داشته باشند، بدون در نظر گرفتن واقعیت‌های موجود و ضرر به دیگران، انجام می دهند و به منظور کسب قدرت یا کنترل، تأکید اغراق‌آمیزی بر برتر بودن خود دارند. سعی بسیاری می‌کنند که بر دیگران غالب شوند، نقطه‌نظرهای خود را به دیگران تحمیل می‌کنند و رفتارهای دیگران را در جهتی که تمایل دارند، هدایت می‌کنند، بدون این که با آنها همدلی داشته باشند و یا احساسات آنها را در نظر بگیرند.

۱۱- خودکنترلی بی‌کفایت ـ خود قانون‌مندی ناکارآمد^[۲۸۹] (خویشتن داری و خود انضباطی ناکافی)
افراد دارای این طرحواره‌ نمی‌توانند به طور کارآمدی خود را کنترل کنند، تحمل ناکامی در کسب اهداف فردی در آنها بسیار ناکارآمد و مختل است و در صورت ناکامی، به صورت بسیار افراطی هیجان‌های خود را بیان می‌کنند و تکانشی رفتار می‌کنند.
حیطه‌ی چهار: هدایت شدن توسط دیگران^[۲۹۰]( دیگر جهت مندی)
افرادی که در این حیطه قرار می‌گیرند تأکید زیادی بر ارضای نیازهای دیگران در مقایسه با نیازهای خودشان دارند و این کار را برای کسب تأیید، حفظ ارتباط عاطفی و اجتناب از تنبیه انجام می‌دهند. خانواده‌ای که این افراد در آن رشد یافته‌اند، خانواده‌هایی هستند که پذیرش شرطی را برای کودک فراهم کرده بودند. به این معنا که کودک باید جنبه‌های مهمی از خودش را سرکوب کند تا بتواند عشق، توجه و تأیید کسب کند. در چنین محیطی، نیازها و خواسته‌های گروه به نیازها و احساس‌های کودک ارجح است.
۱۲- اطاعت^[۲۹۱]
در این طرح‌واره‌، فرد خود را در کنترل اغراق‌آمیز از جانب دیگران احساس می‌کند که به دو شکل ظاهر می‌شود:
اطاعت از نیازها
اطاعت از هیجان‌ها
این افراد بر این باورند که آرزوها، نقطه‌نظرات و احساس‌های آنها بی‌ارزش هستند یا برای دیگران مهم نیستند. این افراد به طور مکرر شاکی هستند و نسبت به عدم ارضای نیازها و هیجان‌های خود بسیار حساس هستند. معمولاً این وضعیت منجر به خشم، که خود را با علایم غیرانطباقی مثل رفتارهای پرخاشگر ـ منفعل یا برون‌ریز نشان می‌دهد، می‌گردد.
۱۳- ایثار^[۲۹۲]
در این طرحواره‌، فرد به طور داوطلبانه به دنبال ارضای نیازهای دیگران است، حتی اگر نیازهای خودش برآورده نشود. دلایل عمده این افراد عبارتند از پیشگیری از ایجاد هرگونه ناراحتی و درد و رنج در دیگران، اجتناب از احساس گناه ناشی از خودخواه بودن و تداوم ارتباط با دیگران و اغلب منجر به حساسیت حاد به درد و رنج در دیگران می‌گردد.
۱۴- پذیرش جویی ـ جلب توجه^[۲۹۳]
افراد دارای این طرح‌واره‌، تأکید افراطی برکسب تأیید، بازشناسی یا توجه از جانب دیگران دارند تا به این وسیله بتوانند یک تجربه‌ی ذهنی ایمن از خود به دست آورند. تجربه‌ی ذهنی فرد از اعتماد به نفس خودش، به طور بنیادین به واکنش‌های دیگران بستگی دارد. گاهی اوقات این طرحواره‌ در این افراد، موجب تأکید اغراق آمیز بر ظاهر، توجه و احترام می‌شود.
۲-۲-۴-۵ حیطه‌پنج: گوش به زنگی بیش از حد و بازداری^[۲۹۴]
در این حیطه، تأکید افراطی بر سرکوبی احساس‌های خودانگیخته، تکانه‌ها و انتخاب‌ها و پیروی از قوانین غیرقابل انعطاف و تدوین شده است، حتی اگر به قیمت از دست دادن شادی، بیان خود، آرامش، روابط بین فردی نزدیک و سلامتی باشد. خانواده‌ای که این افراد در آن پرورش یافته‌اند، معمولاً تنیبه کننده و تقاضا کننده، کمال‌گرا، پیرو قوانین، سرکوب‌کننده هیجان‌ها و اجتناب از خطا، شادی و آرامش بوده است. طرح‌واره‌های این حیطه عبارتند از:
۱۵- منفی گرایی ـ بدبینی^[۲۹۵]
در این طرحواره‌، تمرکز مستمر و نافذی بر جنبه‌های منفی زندگی، از جمله مرگ، فقدان، گناه، تعارض، خیانت و غیره وجود دارد و در عین حال، جنبه های مثبت زندگی کوچک شمرده می‌شوند یا نادیده گرفته می‌شود. معمولاً شامل یک ترس غیرطبیعی از خطا کردن است، خطایی که ممکن است به مشکلاتی مثل مشکلات مالی، فقدان، تحقیر و سرافکندگی منجر شود. چون این افراد نتایج منفی را به طور اغراق‌آمیزی ادراک می‌کنند، لذا به طور مکرر دچار نگرانی مزمن، گوش به زنگی و بلاتصمیمی هستند.
۱۶- بازداری هیجانی^[۲۹۶]
در این طرحواره‌ فرد احساسات، ارتباطات و رفتارهای خودانگیخته خود را محدود می‌سازد. معمولاً از عدم تأیید توسط دیگران، احساس شرم یا از دست دادن کنترل اجتناب می‌کند. شایع‌ترین جنبه‌های این بازداری شامل موارد زیر است: ۱- بازداری از خشم و پرخاشگری؛ ۲- بازداری از تکانه‌های مثبت؛ ۳- مشکل در بیان آسیب‌پذیری یا ارتباط آزادانه با احساس‌ها، نیازها و غیره؛ ۴- تأکید افراطی بر سرکوبی هیجان‌ها.
۱۷- معیارهای سرسختانه/ عیب‌جوبی افراطی^[۲۹۷]
باور زیربنایی در این طرحواره‌ این است که فرد باید تمامی تلاش خود را انجام دهد تا بتواند به استانداردهای درونی شده بسیار سخت در مورد رفتار و عملکرد، به منظور اجتناب از سرزنش برسد. این افراد، غالب اوقات احساس در فشار بودن دارند و اختلال واضحی در کسب لذت، آرامش، اعتماد به نفس و رضایت در روابط بین فردی دارند. این طرحواره‌ خود را به صورت کمال‌گرایی، قوانین غیرقابل انعطاف و درگیری ذهنی با زمان و کارآمدی نشان می‌دهد.
۱۸- تنبیه^[۲۹۸]
در این طرحواره‌، اعتقاد بر این است که فرد هنگامی که خطایی مرتکب شده، باید شدیدا تنبیه شود و در قبال افرادی که استاندارها را رعایت نمی‌کنند شدیدا پرخاشگر، بی‌تحمل، تنبیه کننده و خشمگین است. معمولاً، این طرح‌واره‌ خود را به صورت دشواری در بخشیدن خود یا دیگران در هنگام ارتکاب خطا نشان می‌دهد (به نقل از یانگ و همکاران، ۲۰۰۳؛ بارلو، ۲۰۰۲؛ سیموس، ۲۰۰۲؛ تاریر و همکاران، ۲۰۰۸).
۵-۴-۲-سبکهای طرحواره
باید توجه داشت که غالب بیماران ترکیبی از طرحواره های مختلف و پاسخهای مقابله ای دارند یعنی گاه اجتناب، گاه تسلیم و برخی اوقات نیز جبران افراطی را بکار می گیرند. بنابر این می توان گفت سبک طرحواره شبکه ای منسجم و یکپارچه از مولفه های شناختی، هیجانی، انگیزشی و رفتاری یک یا چند طرحواره ناسازگار اولیه و راهبردهای مقابله ای مختلفی است که فرد در پاسخ به این طرحواره ها برمی گزیند.آنچه مهم است آنست که درمانگر درصدد چرخش بر می آید یعنی حرکت بین سبکها و خروج از یک سبک ناکارآمد به سمت یک سبک طرحواره ای کارآمدتر و سالمتر تا بدین وسیله در مسیر فرایند ترمیم طرحواره گام بر دارد.
۶-۴-۲-انواع سبکهای طرحواره ای :
یانگ و همکاران(۱۹۹۵) سبک های طرحواره ای را در قالب ۴ طبقه عمده مطرح کرده اند:

1. 1. سبکهای کودک که عبارتند از: کودک آسیب پذیر، کودک عصبانی، کودک تکانشی – بی انضباط و کودک خوشحال

1. 1. سبکهای مقابله ای ناسازگار : تسلیم شونده فروتن، محافظ جدا افتاده، وجبران کننده افراطی

1. 1. سبکهای پدر و مادری ناسازگار : پدر و مادر تنبیه گر، و پدر و مادر متوقع

1. 1. سبک بزرگسال سالم

۷-۴-۲-کنش های طرحواره
از نگاه یانگ(۱۹۹۸) طرحواره ها دو کنش متفاوت دارند که عبارتند از : تداوم طرحواره و ترمیم آن

1. 1. تداوم طرحواره :

۲-۲-۴-۴-۲ کاهش کیفیت نیروهای مسلح
کیفیت نیروهای مسلح در کارآمدی آنها بویژه در رده­های بالاتر و نیروهای ثابت (کادر) و فرماندهی اهمیت زیادی دارد. حداقل دو شاخص اصلی در سنجش کیفیت نیروهای مسلح قابل تصور است:

• • تخصص و توان بکارگیری فنون و تجهیزات

• • وفاداری و انگیزه دفاع از حاکمیت و تمامیت ارضی(گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۰)

محیط اصلی بررسی این شاخص ­ها میدان جنگ و نبرد است ولی در برخی از موارد می­توان از طرق زیر آنها را بررسی کرد:

• • رزمایش­ها، بویژه رزمایش­های مشترک با سایر کشورها

• • ماموریت­های محدود

• • روابط نظامی خارجی

• • سطح آموزش و مراکز آموزشی نظامی(گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۰)

در هر حال کاهش سطح کیفی نیروهای مسلح (با بهره گرفتن از شاخص­ های فوق و سایر شاخص­ های مشابه) از جمله تهدیدات مولفه قدرت نظامی تلقی می­ شود. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۱)
یکی از دلایل غیر کیفی شدن ارتش­ها ورود آنها به فعالیت­های غیر مرتبط مانند تجارت است که معمولا توام با فساد می­باشد. (Tangri & Mwenda, 2003: 98)
همچنین ممکن است درمواردی بدلیل مشکلات مادی و روحی اعضای نیروهای مسلح یا سازمان­های مشابه، شاخص­ های کیفیت تضعیف گردد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۱)
۲-۲-۴-۵ مخدوش شدن وحدت و یگانگی نیروهای مسلح
وحدت و یگانگی نیروهای مسلح، معنای وسیعی دارد که ممکن است از سوی عوامل و شرایط گوناگون مورد تضعیف و تهدید قرار گیرد. اقتدار بلامنازع نیروهای مسلح نیازمند حفظ اقتدار، هماهنگی، خلوص و عدم اختلاط با حوزه ­های دیگر می­باشد. مظاهر تهدید علیه وحدت نیروهای مسلح به شرح زیر می­باشد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۱)
۲-۲-۴-۵-۱ وجود گروه ­های مستقل یا معارض
وجود سلاح گرم در دست اشخاص یا گروه­ ها که خارج از کنترل نیروهای مسلح باشد در برخی از کشورها به رسمیت شناخته شده است. اگر چه در این کشورها نظارت­های محدودی در خرید و فروش این نوع سلاح­ها وجود دارد اما معمولا به هدف تامین امنیت شخصی چنین مجوزهایی صادر می­ شود. اما در غالب کشورها، سلاح جنگی و گرم تنها در اختیار نیروهای مسلح و با مجوز و تحت کنترل این نیروها، در اختیار شبه نظامیان قرار می­گیرد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۲-۲۶۱)
وجود حجم زیادی سلاح خارج از اختیار و کنترل نیروهای مسلح، نشانه­ای از تهدید قدرت و امنیت نظامی است. زیرا این وضعیت، وحدت نیروهای مسلح در یک کشور را مخدوش می­سازد و حتی بدون کاربرد این دسته از سلاح­ها، امنیت کشور مورد تهدید قرار می­گیرد. علاوه بر اینکه چنین شرایطی، امکان استفاده از سلاح­ها در جنگ­ها و منازعات را افزایش می­دهد و امنیت انسانی را نیز به مخاطره می­ اندازد. به همین دلیل دولت­ها، سیاست­های خود درزمینه جمع­آوری سلاح­های آزاد را بویژه در زمان­های خاص مانند شرایط پس از انقلاب­ها یا جنگ­ها پیگیری می­ کنند. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۲)
۲-۲-۴-۵-۲ کودتا
وجود طرح­های کودتا یا وقوع کودتا با توجه به تعداد و کیفیت آن، علائمی از عدم یکپارچگی نیروهای مسلح را نشان می­دهد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۲)
کودتا نشانه­ای از انواع شکاف­ها در نیروهای مسلح می­باشد. شکاف اطلاعاتی، شکاف فرماندهی و شکاف انگیزه از مهمترین نشانه­ های عدم یکپارچگی در نیروهای مسلح است. البته این شاخص یا نشانه نیز مانند سایر موارد بصورت مطلق منتفی نمی­ شود اما وجود کمیت یا کیفیتی از این نشانه که با توجه به قدرت یک سیستم، غیر متعارف باشد تهدید قدرت نظامی تلقی می­گردد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۲)
کودتا بطور مستقیم به حوزه نیروهای مسلح، امنیت وقدرت نظامی ارتباط دارد اما در بسیاری از موارد هدف از کودتا، ایجاد تغییرات در سطح حکومت و حتی رژیم سیاسی می­باشد. (نارلی، ۱۳۸۲: ۱۲)
به همین دلیل بالا بودن نرخ کودتا یکی از شاخص‑های بی­ثباتی سیاسی نیز معرفی می­ شود. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۲)
۲-۲-۴-۵-۳ رقابت غیر همسو در بخش­های نیروهای مسلح
نیروهای مسلح معمولا به سه نیروی زمینی، هوایی ودریایی تقسیم می­شوند. ممکن است اشکال دیگری ازتقسیم بندی نیز دراین نیروها وجود داشته باشد. رقابت بین بخش­های نیروهای مسلح اگر بدون هماهنگی صورت گیرد امکان شکاف و نقض یکپارچگی آنها را فراهم می­ کند.این رقابت­ها ممکن است به اقدامات کاملا مستقل یک نیرو در جمع­آوری و بهره­دهی اطلاعاتی، دسترسی به منابع مالی بیشتربراساس چانه زنی وتهیه تجهیزات غیرسازگار باسایرتجهیزات درنیروهای دیگر منجر گردد.
رقابت­های غیر همسو، علاوه بر هدر دادن منابع دفاعی- نظامی، تهدیدی کلی برای وحدت نیروهای مسلح بویژه در شرایط تصمیم گیری بحرانی خواهد بود. (بوزان، ۱۳۷۸: ۳۸۷-۳۸۶)

۲-۲-۴-۵-۴ سیاسی شدن نیروهای مسلح
صرف نظر از برخی رژیم­های سیاسی که ارتش را بطور رسمی در ساختار قدرت سیاسی قرارداده­اند. نیروهای مسلح، سازمانی حرفه­ای، وفادار، نظامی و غیر سیاسی است. بدیهی است سیاسی شدن این نیرو، ویژگی­های اصلی آن را از بین خواهد برد. فضا و رویکرد سیاسی دارای ویژگی­های تعارض، نسبیت، تغییر و عدم یکپارچگی است. سیاسی شدن نیروهای مسلح به معنای وارد شدن نیروی انسانی و منابع آن به محیط مجادلات، تعارضات و حمایت­های سیاسی، تهدید جدی علیه قدرت نظامی و به تبع آن امنیت و حاکمیت سیاسی می­باشد. (نارلی، ۱۳۸۲: ۱۲)
۲-۲-۴-۶ اقدامات خصمانه نظامی
در این نشانه، بیشتر به وجه ابزاری بعد نظامی توجه می­گردد. اقدامات خصمانه نظامی پیوستار وسیعی را در بر می­گیرد. این پیوستار از بیانات تهدیدآمیز تا جنگ تمام عیار امتداد می­یابد. درهر حال
این اقدامات تهدید نظامی تلقی می­گردد که بر قدرت نظامی تهدید شونده تاثیر می­ گذارد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۴)
این نوع تهدیدات یا اغراض متفاوت اعمال می­گردد. گاهی هدف از اقدامات نظامی تغییر رفتار و گاه تضعیف توان نظامی و گاه تغییر رژیم سیاسی است. لذا در برخی موارد این اقدامات علاوه بر جنبه ابزاری، هدف نظامی نیز دارند. مظاهر تهدید اقدامات خصمانه نظامی به شرح زیر می­باشد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۴)
۲-۲-۴-۶-۱ اعلام انجام اقدامات یا حمله نظامی
قبل از وقوع حملات نظامی ممکن است، بازیگران سیاسی ونظامی، قصد ونیت خود در مورد اقدامات نظامی را اعلام نمایند. البته اعلام مذکور به معنای وقوع عینی حملات نیست بلکه ممکن است اعلام، صرفا اغراض سیاسی و امنیتی داشته باشد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۴)
اما در هر حال چنین بیاناتی علاوه بر اینکه به امنیتی شدن محیط منازعه کمک می­ کند بطور خاص حوزه قدرت نظامی طرف مقابل را آماده تحریک می­نماید و به عبارت دیگر آن را در معرض خطر قرار می­دهد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۴)
۲-۲-۴-۶-۲ اقدامات محدود و ایذایی
اقداماتی مانند اشغال پاسگاه مرزی، ایراد صدمه محدود به پایگاه­ها یا نیروهای نظامی، بمباران یک یا چند نقطه محدود و …از نشانه­ های حمله نظامی وتهدید علیه قدرت نظامی است.(رایت، ۱۳۷۸: ۱۷۰)
۲-۲-۴-۶-۳ جنگ تمام عیار
جنگ­­های کامل و تمام عیار مصداق کامل حمله نظامی است که قدرت نظامی طرف مقابل را بطور کامل درگیر تدید نظامی می­نماید. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۵)
اگرچه این نوع جنگ­ها درواقع تهدید علیه همه ابعاد امنیت و قدرت یک کشورمحسوب می­شوند. (بوزان، ۱۳۷۸: ۱۴۱) اما قدرت­نظامی درچنین مواردی نقش اصلی راایفا می­ کند.به­همین دلیل در جنگ کامل، منابع مالی و انسانی به شدت به سمت قدرت نظامی چرخش می­ کنند تاتهدید نظامی دفع گردد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۵)
۲-۲-۴-۷ بر هم خوردن تعادل قدرت نظامی همسایگان و منطقه
وجود تعادل قدرت- تهدید بین همسایگان و کشورهای یک منطقه از جمله علل برقراری امنیت بین آنها است. در برقراری چنین تعادلی همه مولفه­های امنیت سهم دارند. اما در برخی مناطق، مولفه نظامی بسیار مهم و کلیدی است. در مقابل در برخی مناطق و در بین بعضی از همسایگان، تهدید نظامی چندان اهمیتی ندارد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۵)
مقایسه وضعیت هند و پاکستان در مقابل کشورهای اروپایی تفاوت مذکور را به خوبی نشان می­دهد. هرگونه تغییر اساسی در قدرت نظامی در شرایطی که تعادل به مولفه نظامی وابستگی زیادی دارد تعادل منطقه را بر هم می­زند. از بین رفتن تعادل به معنای تغییر وضع امنیتی است، لذا در چنین حالتی برای برقراری تعادل جدید، تلاش و رقابت برای کسب قدرت نظامی بیشتر تشدید می­ شود. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۵)
در برخی از موارد ممکن است دولت رقیب یا متخاصم ثالث با تقویت همسایگان طرف مقابل خود، نسبت به تضعیف آن اقدام نماید مانند آنچه آمریکا دربرابر جمهوری اسلامی ایران انجام می­دهد. (کوهن و فلیپس، ۱۳۸۲: ۱۷)
مظاهر تهدید عدم تعادل نظامی به شرح زیر می­باشد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۶)
۲-۲-۴-۷-۱ تغییر در تعداد اعضای نیروهای مسلح
توسعه شدید نیروی انسانی بر اساس طرح­ها و برنامه ­های توسعه برای رقبای نظامی و سیاسی اهمیت دارد و آنرا برای قدرت نظامی خود موثر می­دانند. این تغییرات در شرایط خاص و در مورد یا نیروی ویژه، دلالت­های متفاوتی دارد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۶)
۲-۲-۴-۷-۲ تغییر و توسعه در سازمان نیروهای مسلح
راه اندازی یک نیروی جدید مانند نیروی واکنش سریع یاتشکیل ارتش­های مردمی(شبه نظامیان) مورد توجه قرار می­گیرد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۶۶)
۲-۲-۴-۷-۳ تغییر استراتژی و دکترین­های نظامی

۴-شواهد ناظر به وجود یک فرایند تحول در نوع انسان یا شکل گیری یک قابلیت در جریان تحول نوع انسان^[۲۸].
۵-شواهد ناظر به وجود عملیات ذهنی مستقل برای هریک از انواع هوش که هسته مرکزی آن نوع هوش را تشکیل می‌دهد^[۲۹].

۶-شواهد آزمایشی که نشان می‌دهد افراد برای انجام تکالیف یا عملیات گوناگون به طور همزمان مشکل خاصی ندارد. نتیجه اینکه انجام دادن این تکالیف نیاز به مهارت‌ها وقابلیت‌های مشترک ندارد در غیراین صورت انجام دادن همزمان آنها امکان پذیر نبود.
همچنین شواهد تجربی دیگر نشان می‌دهد که میان قابلیت‌ها و انجام دادن تکالیف همبستگی وجود ندارد.
۷-شواهد مربوط به وجود نظام‌های نمادین نظام‌های متفاوت برای برقراری ارتباط با دیگران.
تعریف هوش، از نظر گاردنر، که مبنای به رسمیت شناختن اشکال گوناگون هوش می‌باشد عبارت است از: قابلیت حل مسأله یا تولید (خلق) یک محصول، ساخت چیزی که دست کم در یک فرهنگ ارزشمند تلقی می‌شود (گاردنر،۱۹۹۰، ص۱۶).
در نهایت گاردنر هفت نوع هوش رادر قالب نخستین پردازش از نظریه هوش چند گانه به شرح زیر ارائه کرد:
۱٫هوش زبانی^[۳۰]:این نوع هوش از جمله در شاعران، وکلا، روزنامه نگاران، ورمان نویسان از برجستگی خاص برخوردار است.
۲٫هوش منطقی – ریاضی^[۳۱]: این نوع هوش از جمله در علمای منطق، دانشمندان علوم تجربی و ریاضیدانان از برجستگی خاص برخوردار است.
۳٫هوش موسیقیایی یا ریتمیک ^[۳۲]: این نوع هوش از جمله در موسیقیدانان و نوازندگان برجستگی خاصی دارد.

4. 4. هوش فضایی^[۳۳]:این هوش از جمله در نقاشان، معماران، شطرنج بازان، خلبانان، دریا نوردان و جراحان از برجستگی خاص برخوردار است.

۵٫هوش حرکتی –جنبشی^[۳۴]: این هوش از جمله در ورزشکاران، رقاصان، هنرپیشگان و جراحان از بر جستگی خاص برخوردار است.
۶٫هوش میان فردی^[۳۵]: این نوع هوش از جمله در معلمان، درمانگران، فروشندگان و سیاستمداران از برجستگی خاص برخوردار است.
۷٫هوش درون فردی^[۳۶]: که ناظر بر شناخت دقیق فرد از خویشتن‌ (علائق، تمایلات، ضعف‌ها، قوت‌ها و دل مشغولی‌ها) است. و فرد برخوردار از این نوع هوش اصطلاحاً دارای قدرت برقراری ارتباط با خویشتن است.
گاردنر از آغاز تصریح کرده است که فهرست مشتمل بر هفت نوع هوش تنها مدخلی برای نگاه کثرت گرایانه به مقوله هوش است و در بردارنده انواع ممکن هوش انسانی نیست، ولی بر اثر مطالعات بعدی و دست یابی به شواهد جدید موفق به شناسایی انواعی دیگر از هوش شده است، که فهرست هفتگانه به فهرستی مشتمل بر ۱۰ نوع هوش افزایش یافته است. انواع سه گانه جدیدتر هوش که البته هنوز از قطعیت هفت نوع هوش قبلی برخودار نیست به قرار زیر است:
۱٫هوش معنوی ^[۳۷]
۲٫هوش طبیعت گرایانه^[۳۸]
۳٫هوش وجود گرایانه ^[۳۹]
سر انجام اینکه گاردنربرای روشن ساختن تفاوت جوهری میان دیدگاه خود با دیدگاه روان شناسانی که به هوش انسانی از منظر سنتی و محدود می‌نگرند و همچنین در رد این برداشت که تلقی متکثرانه از هوش با تلقی سنتی آن قابل جمع است، تأکید می‌کند که آنچه وی از آنها به عنوان اقسام مستقل هوش نام برده است باید به همین عنوان یعنی هوش انسانی^[۴۰] مورد شناسائی قرار گیرند نه اینکه با اطلاق عناوین دیگر همچون استعداد انسانی^[۴۱] آنها را به حاشیه رانده و در زیر مقوله هوش برای آنها هویتی تابعی یا ثانوی قائل شد (گاردنر، ۱۹۹۰، ص ۲۰). او تصریح می‌کند که تنها هوش انسانی است که روان شناسان را به چالش می‌کشد و من خواسته ام بدین طریق ادعای مالکیت مطلق این لفظ را از سوی عده‌ای معدود که قائل به برداشت سنتی از مفهوم هوش هستند، زیر سوال ببرم‌ (گاردنر، ۱۹۹۰، ص ۱۶).
مورفی^[۴۲] (۲۰۰۲) نشان داد که هوش‌های چند گانه ای^[۴۳] برای موفقیت مدیران مورد نیاز است. این محقق ضمن بیان این نکته که هوش بر ساخته‌ای چند بعدی است و شامل انواع مختلفی می‌باشد و در واقع هوش‌های چند گانه‌ای برای رهبری مورد نیاز است. تقسیم بندی آنها عبارت است از:
۱٫٫هوش شفاهی / منطقی، که با تست‌های‌ IQ قابل سنجش است.‌ (هوش تحلیلی )
۲٫هوش هیجانی‌ (عاطفی) ^[۴۴]که در ده سال گذشته به عنوان مهمترین عامل موفقیت مدیران مطرح بوده است و با تستهای‌EQ سنجیده می‌شود.
۳٫هوش فرهنگی، که نشان دهنده توانایی افراد در مواجهه مؤثر با جنبه‌های فرهنگی محیط می‌باشد و با تستهای‌ CQ قابل سنجش است.
۲-۶ دلالت‌های نظریه هوش چند گانه برای برنامه‌های درسی و آموزش
نظریه‌های علمی را به دستور العمل اجرایی و کاربردی خاص نمی توان ترجمه کرد، به همین دلیل روش‌های علمی گوناگون با الهام از یک نظریه علمی پا به عرصه ی وجود گذارد. به دیگر سخن از نظریه‌های علمی و تبیینی نمی توان انتظار داشت که شیوه‌هایی خاص را تجویز کنند و بدین گونه عمل را تحت تأثیر مستقیم خود قرار دهند. به زعم یکی از صاحب نظران، این نوع نظریه‌ها تنها راهنمایی مناسب برای هدایت جریان تفکر و تصمیم گیری می‌توانند باشند که با واسطه خلاقیت معلم و مربی و برنامه ریزی شکل غیرمستقیم و به صور گوناگون صحنۀ عمل ظاهر می شوند.‌ (هریس، ۱۹۸۸).
نظریه گاردنر از این قائده مستثنی نیست و در نتیجه دستور العملی واحد برای نظام‌های آموزشی نمی توان از آن استخراج کرد. به همین سبب کاربرد نظریه هوش چند گانه، اشکال و صورگوناگون به خود گرفته که حاکی از ترکیب و تلفیق اصول منبعث از نظریه با تجربه، خلاقیت و حساسیت‌های کاربران است. در این بخش ابتدا به تحلیل کلی دلالت‌های نظریه گاردنر برای رویارویی با پدیده تفاوتهای فردی در عرصه تعلیم و تربیت می‌پردازیم و سپس دلالت‌های خاص نظریه برای برنامه درسی و آموزش ارائه خواهد شد. از این رونخست به دو اصل مستخرج از نظریه مورد بحث اشاره می‌کنیم که می‌تواندهادی راهکارهای علمی همسو با آن باشد.( گاردنر،۱۹۹۰، ص ۲۲).
اصل نخست: افراد، دارای ذهن‌های یکسان نیستند و مجموعه توانائیهای ذهنی هر فرد با فرد دیگر متفاوت است. علاوه بر این، نیم رخ هوشی افراد ثابت نمی ماند و در طول زمان تغییر می‌کند.
اصل دوم:حیات بشر کوتاه است، و برای همه افراد امکان فراگیری همه چیز و پیشرفت درهمه زمینه‌ها وجود ندارد. از این رو، در مقطع مناسبی باید گزینش و انتخاب صورت پذیرد. بدین منظور نظام آموزشی بویژه در دوره آموزش عمومی باید به سمت گسترش مدارسی که در آن تجلی طیف هوش‌های چندگانه دانش آموزان فراهم است پیش برود تا فرصت بروز و ظهور برجستگی‌های هوشی فراهم شود و در مقاطع تحصیلی بالاتر امر گزینش و تمرکز بر ظرفیت‌های هوشی خاص امکان پذیر گردد.
نکته قابل ذکر این است که علایق تعلیم و تربیتی گاردنر سبب شده است که فعالانه در جهت بسط کاربرد نظریه هوش چند گانه وارد عمل شود و آثاری در این زمینه ارائه نماید.
به دیگر سخن نظریه هوش چند گانه در واقع پارادایم جدید است که دست اندرکاران تعلیم و تربیت را با افقی جدید از رسالت‌ها و مأموریت‌ها و در نتـیجه برنامه‌ها و سیاست‌های اجرایی رو برو می سازد. این اندیشه را از آن جهت که ویژگی انسانی بیشتری را به نظام‌های تعلیم و تربیت می‌بخشد باید پاس داشت و از دشواریهای عمل به دلالت‌های آن استقبال کرد.
دلالت‌ها یا کاربردهای عملی نظریه هوش چند گانه محدود به موارد ذکر شده نیستند و بر اساس شناخت و آگاهی باید در انتظار کاربردهای نو آورانه معلمان، مربیان و برنامه ریزان بود. نکته مهمی که به لحاظ اجرایی در زمینه کوشش‌های ناظر به تنوع بخشیدن به برنامه‌ها و فعالیتها در نظام آموزشی باید متذکر شد آن است که تدارک دیدن محیطی که زمینه ساز پرورش انواع و اقسام هوش با اتکا به منابع محدود درون مدرسه باشد دشوار و شاید ناممکن بنماید. بنابر این آنچه از نهادهای آموزش انتظار می‌رود، مدیریت استفاده از منابع و امکانات بالقوه و بالفعل آموزشی در جامعه، و به ویژه جامعه محلی است که در این میان فرصت‌های یادگیری خارج از مدرسه جایگاهی ویژه دارد. بدین شکل و با یاری گرفتن و فرا خواندن کلیه فرصت‌های موجود در جامعه،مدارس شانس بیشتری برای ایجاد انطباق میان قابلیت‌های گوناگون دانش آموزان با محیط‌های یادگیری پیدا می‌کنند. همچنین کاربرد فن آوری جدید اطلاعاتی و ارتباطی (ICT)ظرفیت و پتانسیلی کم نظیر را به منظور بسط، گسترش و تنوع بخشیدن به روش‌های یادگیری متناسب با انواع هوش در خدمت نظام‌های آموزشی قرار می‌دهد که از آن باید هوشمندانه بهره گرفت.
۲-۷ فرهنگ
فرهنگ ارزشها ایده‌ها، نگرش‌ها و نمادهای آگاهـانـه و ناآگاهانهای است که رفتار انسان را شـکل می‌دهد و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود ^[۴۵]. واژه فرهنگ همواره منبع سوء تعبیر واختلاف بوده است. مردم شناسان، فرهنگ را شیوه‌های زندگی که توسط گروهی از مردم ایجاد می‌شود و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود،می‌دانند. آنچه در تمام تعاریف فرهنگ می‌باشد آن است که فرهنگ قوانین نانوشته‌ای است که در بیشتر مواقع به راحتی قابل مشاهده نیست و همین امر کار مدیران را در بر قراری ارتباط مؤثر مشکل می‌کند. با وجود این که افزایش ارتباطات تعدادی از گرایشات ملی مانند: رنگ، لباس، موسیقی و حتی غذا و نوشیدنی‌ها را تا حد زیادی مشابه کرده است^[۴۶].و حتی عده‌ای معتقد اند که جهان به سمت نوعی همگون سازی پیش نمی رود بلکه به سمتی حرکت می‌کنیم که تضاد، تنوع و گونه‌های مختلف در آن وجود خواهد داشت.
اعلامیۀ یونسکو (۱۹۹۵) دربارۀ جایگاه فرهنگ در عصر جهانی سازی به این صورت بیان شده است:
“درگیری، پذیرش و درک تنوع و تفاوت‌های فرهنگی و ارزش و احترام برای تنوع غنی موجود درفرهنگ‌های مختلف".
هافستد (۱۹۹۱) سه بعد طبیعت انسانی، فرهنگ و شخصیت را از نظر جایگاه و ویژگی‌های آن مورد برسی قرار می‌دهد.
شکل ۲-۱
صاحب نظران و فرهنگ شناسان، برای فرهنگ، انواع یا سطوح مختلفی را ذکر می‌کنند و مبنای متفاوتی را برای تقسیم بندی در نظر می‌گیرند. یکی از تقسیم بندی‌ها بر مبنای دامنۀ شمولیت، زمانی و جامعه تحت پوشش می‌باشد. در این تقسیم بندی انواع فرهنگ عبارت است از:
۱٫فرهنگ ملی
۲٫فرهنگ عمومی
۳٫فرهنگ تخصصی
۴٫فرهنگ سازمانی
۲-۷-۱ فرهنگ ملی
فرهنگی است که چندین نسل در آن مشترک اند و به عنوان عامل مؤثر در تعیین هویت ملت‌ها قلمداد می‌شود.
۲-۷-۲ فرهنگ عمومی

اصل اعتدال که در قرآن کریم به آن عنایت فراوانی شده است، در زندگی پربرکت پیامبر اکرم (ص) و در کلیه اعمال و رفتارشان به‌روشنی دیده می‌شود. آنان هرگز در هیچ امری از اعتدال و میانه‌روی خارج نشدند.
سیره رسول خدا (ص) در همه‌ی وجوه، سیره‌ای معتدل بود همان‌طوری که حضرت علی (ع) در مورد آن حضرت فرموده است: «سیرته القصد» رسول خدا، سیره و رفتارش میانه و معتدل بود. در قرآن برای بیان مفهوم اعتدال از واژه قصد استفاده شده است، البته واژگانی چون وسط حنیف و سواء نیز بکار رفته است؛ ولی بیشترین کاربرد مفهوم و اصطلاح را می‌توان در واژه قصد و اقتصاد یافت.

در آموزه‌های قرآن اقتصاد و اعتدال در هر امری پسندیده شمرده‌شده و بسیاری از آموزه‌های دستوری قرآن برای ایجاد اعتدال در قوای انسانی و مهار و کنترل و هدایت آن به‌سوی اعتدال وارد شده است. مسئله اعتدال نه‌تنها صرفاً یک توصیه ساده اخلاقی یا دستور عادی دینی، آن‌هم در برخی زمینه معنای لغوی میانه‌روی ترجمه واژه «وَسَطْ» در زبان عربی است «اوسط الشیء وسطه» برگزیده و منتخب هر چیزی که دارای دو طرف متساوی و یک اندازه باشد. ها نیست و از این سطوح بالاتر است، بلکه میانه‌روی و اعتدال، یکی از خطوط برجسته جهان‌بینی توحیدی است که بر همه‌ی شئون و ساحت‌های حیات، سایه افکنده است و نه‌تنها تشریعاً بلکه تکویناً نیز خداوند به‌مقتضای حکمت بالغت خویش، نظام هستی را بر پایه‌ی اعتدال و تعادل آفریده و بر اساس تناسب و توازن استوار ساخته است «والسماء رفعها و وضع المیزان»؛ و شکل مطلوب عالم و آدم، حالت میانه، متعادل و متوازن آن‌هاست و لذا انسان، فطرتاً و طبعاً میانه‌روی را می‌پسندد.
۲ـ۷ـ عوامل خروج از اعتدال
ازجمله مهم‌ترین عوامل در این امر چنان‌که در آیات و روایات آمده اموری چون پیروی از شیطان، هواهای نفسانی، گناه و بی‌تقوایی، دنیاپرستی، مادی‌گرایی، حس‌گرایی، پیروی از مردم و مانند آن است.
۱ـ تمایلات نفسانی: در قرآن کریم آمده است: «بگو ای اهل کتاب در دین خود، غلّو (زیاده‌روی) نکنید و غیر از حق نگویید و از هوس‌های جمعیتی که بیشتر گمراه شدند و دیگران را گمراه کردند و از راه راست منحرف گشتند پیروی ننمایید» (مائده، ۷۷).
۲ـ کفر: یکی از اسباب خروج از حد میانه‌روی را کفر معرفی می‌کند آنجا که می‌فرماید: «کسی که کفر را به‌جای ایمان بپذیرد، از راه مستقیم گمراه شده است پیروی از هوای نفس: کسی که از تمایلات نفسانی پیروی می‌کند دچار افراط‌وتفریط می‌شود. قرآن می‌فرماید: وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَن ذِکْرِنَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ وَکَانَ أَمْرُهُ فُرُطًا (کهف، ۲۸).
هوای نفس فقط هوای شخصی نیست بلکه امیال حزبی و گروهی و جناحی را هم در بر می‌گیرد. تمایلات و محبت‌های افراطی باعث می‌شود چشم انسان به حقایق بسته شود. کسی می‌توان معتدل باشد که از قید احزاب و گروه و نفس رها شده باشد.
۳ـ رابطه دوستانه مؤمنان با دشمنان خود و خدا: در قرآن کریم به این مطلب اشاره شده است: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، دشمن من دشمن خودتان را دوست نگیرد . . . و هر کس از شما چنین کاری کند، از راه راست گمراه شده است ۶ با توجه به آیه فوق سرانجام طرح دوستی با دشمنان خدا گمراه شدن از راه ایمان و اخلاص و تقوی و اعتدال است و این بدترین انحرافی است که ممکن است به شخص مؤمن بعد از وصول به سرچشمه ایمان دست دهد.
۲ـ ۸ ـ افراط ‌وتفریط دو طرف اعتدال
دو شریعت کنونی یهودی و مسیحی در دو سوی افراط‌وتفریط قرار گرفته‌اند؛ یکی در اوج ظاهرگرایی و دیگری در اوج باطن گرایی است؛ یکی به دنیا و قوانین بسیار پایبند است و قوانین سخت و بلکه شدید بسیاری دارد و آن دیگری در بعد قوانین بسیار نرم و آرام به‌گونه‌ای که گویی قوانین ندارد. یکی کاملاً زمینی است و آن دیگری کاملاً اخروی و آسمانی. ازاین‌رو بیان می‌شود که دین ابراهیم دین وسط و میانه‌ای بوده است.
«امت اسلام امتی میانه و معتدل است. خداوند از امت اسلام به امت میانه یاد می‌کند و آنان را بهترین امتی می‌داند که در روی زمین ایجاد شده‌اند: همان‌گونه که قبله شما یک قبله میانه است شمارا نیز، امت میانه‌ای قرار داده‌ایم تا بر مردم گواه باشید راه میانه‌، همان تفکّر ناب توحیدی است که در میان اندیشه‌های خرافی، شرک، دوگانه‌پرستی، تثلیث، رهبانیت، جبر و تفویض، تناسخ، مادیگری و . . . با عنوان «صراط مستقیم» خودنمایی می‌کند و همه موحدان حق جو را در خویش جای می‌دهد و به سرمنزل مقصود ـ یعنی قرب الهی می‌رساند.
افراط‌وتفریط در کنار هر چیزی قرار بگیرد. اگرچه خیر محض باشد رنگ شرّ به خو می‌گیرد و متصّف به شر می‌شود و به همین دلیل انسان باید از آن پرهیز نماید» (فرجی، ۱۳۸۰: ۱۳).
هرگونه افراط‌وتفریط موجب می‌شود عنوان ممدوح و پسندیده از یک صفت سلب شود و عنوان رذیله بر آن اطلاق شود افراط در بخشش به تبذیر، زیاده‌روی در فروتنی به ذلت و خواری افراط در بزرگ‌منشی به کبر منجر شود.
افراط و نقیض آن یعنی تفریط ازنظر عقل و وحی امری مردود است؛ زیرا خروج از دایره عدالت و اعتدال است که نظام احسن هستی بر محور و مدار آن آفریده شده است. از همین روست که افراط‌وتفریط را از مصادیق ظلم و درنتیجه فساد دانسته‌اند؛ زیرا خروج از عدالت و اعتدال و رفتار ظالمانه و ستمگرانه نتیجه‌ای جز فساد در عمل و جان و جهان و جامعه نخواهد داشت.
۲ـ۹ـ ریشه‌ی افراط ‌وتفریط
ناتوانی عقل، سبب اصلی افراط‌وتفریط است. کسانی که دچار افراط‌وتفریط می‌شوند. عموماً دست‌خوش نوعی عدم تعادل و توازن هستند و اگر در همان حال بتوانند به وجدان و عقل خود مراجعه کنند درمی‌یابند که دست‌خوش ضعف عقل گردیده‌اند و به عدم تعادل مبتلا شده و راه افراط‌وتفریط پیموده‌اند. امام علی (ع) می‌فرماید: «العاقل من الاشیاء مواضعها و الجاهل ضد ذلک» عاقل کسی است که هر کاری را به‌وقت و در جای خود انجام می‌دهد و جاهل کسی است که ضد این عمل می‌کند.
در روایات افراط‌وتفریط در مقابل هم به معنای متقابلان به‌کار رفته‌اند. ازجمله این‌که امیر مؤمنان علی (ع) می‌فرماید: «لا تَرَى الجاهِلَ إلاّ مُفْرِطا أو مُفَرِّطا؛ نادان را نبینى، مگر افراط‌گر یا تفریط‌گر» (نهج‌البلاغه، حکمت ۷۰). پس افراط در برابر تفریط در این حدیث به‌کاررفته تا نشان دهد که آن‌کس که عاقل است به‌حکم عقل بر عدالت و اعتدال می‌رود و در هیچ کاری زیاده‌روی در فعل و ترک ندارد؛ یعنی نه در کاری زیاده‌روی و افراط می‌کند و نه آن‌که دست از کار بردارد و تقصیر و کوتاهی کند و هیچ کاری را انجام ندهد.
ازآنجایی‌که عقل به‌طور فطری و طبیعی در احکام عقل عملی و حکمت عملی، به عدالت حکم کرده و آن را حسن و پسندیده می‌شمارد و ظلم و ستم را به‌عنوان امری قبیح و ناپسند می‌داند، می‌بایست گفت که خروج از دایره اعتدال و عدالت و گرایش به دو سمت افراط‌وتفریط و به هم زدن تناسب و توازن، جز در بی‌خردی ریشه ندارد. پس کسانی گرفتار افراط‌وتفریط هستند که از عقل بی‌بهره هستند یا خردورزی و تعقل نمی‌کنند. از همین روست که امیر مؤمنان علی (ع) جاهل را اهل افراط‌وتفریط می‌داند.
پس خاستگاه و ریشه اصلی و بنیادین افراط‌گرایی و تفریط‌گرایی یعنی خروج از عدالت و اعتدال را که حکم عقل عملی و از احکام مستقل آن، باید در بی‌عقلی یا بی تعقلی یعنی عدم استفاده از عقل جست‌وجو کرد. این افراد در حقیقت جاهل به معنای غیرعاقل یا غیرمتعقل هستند که از عقل خود سودی نمی‌برند.
جاهل چون معرفت درست ندارد و راه صحیح و شیوه‌ی متعادل را نمی‌داند و مرزهای دقیق و باریک مسائل و معارف و سلوک مناسب را نمی‌شناسد، دچار زیاده‌روی یا کوتاهی می‌شود و یا از این‌طرف بام فرو می‌غلتد، یا از طرف دیگر. چون با جهلشان راه پذیرش موعظه و هشدار را می‌بندند و دچار نوعی غرورند امام علی (ع) چنین افرادی را که بیش‌ازحد مغرورند و خداوند آنان را به حال خودشان وا‌گذاشته است، از منفورترین اشخاص معرفی می‌کند و می‌فرماید: از مغبوض‌ترین افراد نزد خداوند متعال، کسی است که خدا او را به حال خودش رها کرده است. پس او از راه اعتدال بیرون رفته و گمراه شده است. خدا هرگز نمی‌خواهد کسی را رها کند، امّا وقتی جهل، فرمانده وجود کسی باشد و او را به وادی افراط‌وتفریط بکشاند، حالت پذیرش سخن حق را حتی از سوی خدا از دست می‌دهد، خدا هم او را به حال خودش وا‌می‌گذارد و این بدترین کیفر و قهر الهی است (محدّثی، ۱۳۹۱: ۱۲).
۲ـ۱۰ـ اعتدال از دیدگاه حکما و دانشمندان

(خوافی، ۱۳۴۵: ۹۹).
به عقیده خوافی این تعادل در آفرینش انسان متجلّی است خداوند هم درویش را و هم توانگر را آفریده است.
«ارسطو معتقد بود که انسان دارای قوّه‌ی غضبیه، شهویه، و عقل است. سعادت انسان در این است که این قوا را از افراط‌وتفریط نگه دارد و در زندگی تعادل آن را حفظ کند درنتیجه‌ی این تعادل از قوه غضب، شجاعت پدید می‌آید و از نیروی شهوت، عفّت و پاکدامنی و از عقل، حکمت و هرگاه میان خود این قوا، تعادل و هماهنگی برقرار شود حالتی به وجود می‌آید که در فلسفه اخلاق از آن به «عدالت» تعبیر می‌کند». «دستوری که بقراط حکیم برای زندگی، وضع کرده ساده زندگی کردن و راه اعتدال پیمودن است» (فرجی، ۱۳۸۰: ۲۴۰).
«در جمله کارها اسراف مذموم است از آنچه اسراف تن را بکاهد و نفس را برنجاند عقل را برماند و زنده را بمیراند نه بینی که زندگانی چراغ از روغن است امّا اگر بی‌حدّ و اندازه روغن اندر چراغ دان افکنی، چنانچه از نوک چراغ دان بیرون آید و بر سر فتیله بیرون گذرد، بی‌شک چراغ بمیرد، همان روغن که از اعتدال سبب حیوه او بود از اسراف سبب ممات او بود.
پس معلوم شد که تنها نه از روغن زنده بود بلکه از اعتدال روغن زنده بود چون از اعتدال بگذرد اسراف پدید آید هم بدان روغن که زنده بود بمیرد و خدای عزّ و حل اسراف را بدین سبب دشمن دارد و حکما پسندیده‌اند اسراف کردن در هیچ کار که عاقبت مسرنی همه زیان است» (قابوس‌نامه، ۱۳۵۲: ۱۰۵).
در ادبیات فارسی همه‌ی بزرگان بر میانه‌روی تأکید کرده از آن جمله شیخ محمود شبستری میانه‌روی را اصل فضایل دانسته و آن را پل صراط که همان راه مستقیم است که در دو جانب آن جهنّم یا رذایل قرار دارد.

10

ROI= سود خالص/TC

نسبت متوسط سود خالص پروژه به رقم سرمایه گذاری اولیه

در ادامه برای بدست آوردن شاخص های مالی برتر، مراحل زیر طی شده است:

1- به هریک از اعضای گروه، به طور جداگانه پرسشنامه ایی شامل تمام شاخص های مالی مورد نظر، داده می شود و از هر عضو گروه خواسته می شود که به هر یک از عوامل و شاخص ها نمره ای از 1 تا 10 اختصاص دهد. پس از تكميل پرسش نامه ها براي تائيد پايايي نتايج بدست آمده، از نرم افزار spss استفاده مي­شود. ضريب آلفاي کرونباخ، براي سنجش ميزان تک بعدي بودن نگرشها، عقايد و … بکار مي رود. در واقع مي خواهيم ببينيم تا چه حد برداشت پاسخگويان از سوالات يکسان بوده است. اساس اين ضريب بر پايه مقياسهاست. مقياس عبارتند از دسته اي از اعداد که بر روي يک پيوستار به افراد، اشيا يا رفتارها در جهت به کميت کشاندن کيفيت ها اختصاص داده مي شود. رايج ترين مقياس که در تحقيقات اجتماعي بکار مي رود مقياس ليکرت است. در مقياس ليکرت اساس کار بر فرض هم وزن بودن گويه ها استوار است. بدين ترتيب به هر گويه نمراتي (مثلا از1 تا 10 براي مقياس ليکرت 10 گويه اي) داده مي شود که نمراتي که هر فرد از به گويه ها مي دهد نمايانگر گرايش او خواهد بود. با بهره گرفتن از تعريف آلفاي کرونباخ مي توان نتيجه گرفت:
1) هرقدرهمبستگي مثبت بين سوالات بيشتر شود، ميزان آلفاي کرونباخ بيشتر خواهد شد و بالعکس،
2) هر قدر واريانس ميانگين سوالات بيشتر شود آلفاي کرونباخ کاهش پيدا خواهد کرد،
3) افزايش تعداد سوالات تاثير مثبت و يا منفي (بسته به نوع همبستگي بين سوالات) بر ميزان آلفاي کرونباخ خواهد گذاشت،
4) افزايش حجم نمونه باعث کاهش واريانس ميانگين سوالات در نتيجه باعث افزايش آلفاي کرونباخ خواهد شد.
بديهي است هرقدر شاخص آلفاي کرونباخ به 1نزديکتر باشد، همبستگي دروني بين سوالات بيشتر و در نتيجه نتايج همگن تر خواهند بود. مقدار عدد 65/0 و بالاتر به عنوان مقدار قابل قبول براي اين ضريب می باشد.
پس از تكميل پرسش نامه ها توسط 30 نفر از كارشناسان مرتبط با حوزه ی ارزيابي پروژه، نتايج حاصل شده از پرسش نامه توسط نرم افزار تحليل آماري SPSS از نظر پايايي مورد تحليل قرار گرفت. نتايج زير خروجي نرم افزار spss در مورد پرسش نامه مي باشد:

تحليل نتايج بدست آمده از نرم افزارSPSS:
با توجه به اينكه مقدار ضريب آلفاي كرونباخ براي پرسشنامه، 0.722 بدست آمده است نتيجه مي گيريم كه پرسش نامه توزيع شده از پايايي قابل قبول برخوردار بوده است.
ﻫﺭ ﭼﻪ ﻣﻘﺩﺍﺭ ﺁﻟﻔﺎي بدست آمده ﺑﻪ ﻳﮏ ﻧﺯﺩﻳﮑﺗﺭ ﺑﺎﺷﺩ ﻧﺷﺎﻥ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻳﯽ ﺑﻳﺷﺗﺭ ﭘﺭﺳﺷﻧﺎﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ . ﺍﮔﺭ ﻣﻘﺩﺍﺭﺁﻟﻔﺎ ﺑﻳﺷﺗﺭ ﺍﺯ  0.7 ﺑﺎﺷﺩ ﭘﺎﻳﺎﻳﯽ ﺧﻭﺏ ﻭ ﺍﮔﺭ ﺑﻳﻥ 0.5 ﺗﺎ 0.7 ﺑﺎﺷﺩ ﭘﺎﻳﺎﻳﯽ ﻣﺗﻭﺳﻁ ﻭ ﺍﮔﺭ ﮐﻣﺗﺭ ﺍﺯ 0.5 ﺑﺎﺷﺩ ﭘﺭﺳﺷﻧﺎﻣﻪ ﻓﺎﻗﺩ ﭘﺎﻳﺎﻳﯽ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺕ.
ضريب آلفاي کرونباخ يکي ازمتداولترين روشهاي اندازه گيري اعتماد پذيري و يا پايائي پرسش نامه هاست. منظور از اعتبار يا پايايي پرسش نامه اين است که اگر صفت هاي مورد سنجش با همان وسيله و تحت شرايط مشابه و در زمانهاي مختلف مجددا اندازه گيري شوند، نتايج تقريبا يکسان حاصله شود. همچنين از نظر جامعه مورد بررسي، نتايج زير قابل ارائه مي باشد:
نمودار1-3 ميزان سابقه كار نمونه مورد بررسي (30 نفر كارشناسان سرمايه گذاري)
نمودار2-3 نسبت جنسيت نمونه مورد بررسي ( 30 نفر ازكارشناسان سرمايه گذاري)
نمودار3-3 وضعيت تحصيلات جامعه مورد بررسي (30 نفر از كارشناسان سرمايه گذاري)
لازم به ذکر است که از بین 30 نفر از خبرگان بالا 8 نفر از آن­ها به صورت مستقیم در فرایند تصمیم گیری برای انتخاب پروژه­ ها درگیر بوده و در موارد مهم (زمان­هایی که نیاز به داشتن اطلاعات کافی در مورد سازمان مورد مطالعه بوده است) برای انتخاب شاخص، تکنیک و … از کمک آن­ها بهره گرفته شده است.
2- سپس پرسشنامه های در بردارنده نمره های اعضای گروه در یک ایستگاه مرکزی جمع آوری می شوند و برای هر عامل از نمره های اعضا که نمره دهي شده است متوسط گیری می شود و عواملی که نمره بیشتر از هفت کسب کرده اند جزء فاکتورهای نهایی انتخاب می گردند (آذر و رجب زاده، 1391).
در جدول 5-3، خلاصه نتایج نمره های جمع آوری شده از 30 كارشناس سرمايه گذاری برای ارزيابي شاخص ها جمع آوری شده است که در سمت راست میانگین نمره مربوط به هر عامل قابل مشاهده می باشد و بنابراین از بین 10شاخص، تعداد 5 شاخص مهم تر برای دخالت در تصمیم گیری به دست مي آيد (نتايج پرسش نامه ها در قسمت پيوست ج آورد شده است).
جدول 5-3 نتایج بدست آمده برای تعیین مهمترین شاخص های مالی برای ارزیابی پروژه ها

Accept or reject

Average

شاخص

شماره شاخص

8.8

IRR يا IRRE

1

4.8

ميانگين شاخص سودآوري (API) يا ارزش فعلي خالص ساليانه

2

8.3