متغیرهای تحقیق و نحوه سنجش آنها
روش آزمون فرضیه‌ها
۳-۱- مقدمه
رشد و توسعه هر کشوری مستلزم به‌کارگیری منابع در شکل بهینه و هدایت آنها در مسیری صحیح است. در هر جامعه‌ای، نهادهایی می‌توانند در جهت تحقق این هدف گام برداشته و نقش موثری را در این راه ایفا کنند. بازارهای سرمایه و نهادهای مربوط به آنها، یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در این فرایند هستند. فراهم آوردن اطلاعات حسابداری مربوط و صحیح این امکان را فراهم می‌سازد تا سرمایه‌گذاران به ارزیابی سود و توان بالقوه رشد و همچنین ریسک ناشی از سیاست‌های سرمایه‌گذاری شرکتها بپردازند تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی و اقلامی که بر پیش‌بینی‌های سرمایه‌گذاران تاثیر می‌گذارد و ارائه پیشنهادات صحیح برای تصمیم گیرهای درست از گزارشات مالی شرکت‌ها از نتایج تحقیقات در بازار سرمایه ایران خواهد بود. بازار بورس اوراق بهادار تهران مهم‌ترین و اصلی‌ترین مرکز برای مبادلات سرمایه‌ای تلقی می‌گردد. بی‌شک فعالیت درست و صحیح آن میتواند نقش موثری در تخصیص بهینه منابع در سطح کلان اقتصادی داشته باشد و موجبات رشد و توسعه اقتصادی کشور را فراهم نماید.

پایه هر دانشی، روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش‌شناختی مبتنی بوده که در آن علم به کار می رود. بنابراین دستیابی به هدف‌های تحقیق میسر نخواهد بود مگر زمانی که جستجوی شناخت با روش‌شناسی^[۸۱] درست صورت پذیرد (خاکی،۱۳۸۴).
در این فصل ابتدا نوع روش تحقیقی که در این پژوهش به‌کاررفته است توضیح داده می‌شود سپس روش‌شناسی تحقیق شامل قلمرو زمانی و مکانی، جامعه و نمونه آماری و روش گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات و متغیرهای تحقیق و نحوه اندازه‌گیری آنها مورد بحث قرار خواهد گرفت.
۳-۲- روش‌شناسی تحقیق
تحقیق حاضر جزء پژوهش‌های تجربی حسابداری می‌باشد؛ و روش تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی است. توصیفی به این دلیل که هدف آن توصیف کردن شرایط یا پدیده‌های مورد بررسی است و برای شناخت بیشتر شرایط موجود می باشد و همبستگی به دلیل اینکه در این تحقیق رابطه بین متغیرها مورد نظر است. تحقیق حاضر به بررسی روابط بین متغیرها پرداخته و در پی اثبات وجود این رابطه در شرایط کنونی براساس داده‌های تاریخی می باشد. بنابراین می‌توان آن را از نوع علی پس رویدادی طبقه‌بندی نمود. در اینگونه تحقیقات، محقق به بررسی علت و معلول (متغیر وابسته و متغیر مستقل) پس از وقوع می‌پردازد. در این تحقیقات بین متغیرها یک رابطه آماری وجود دارد که هدف بررسی این رابطه می باشد. این تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی است.
۳-۳- فرضیه‌های تحقیق
فرضیه حدس عالمانهای است درباره^ء حل یک مسأله. فرضیه را میتوان به منزله^ء رابطهای منطقی بین دو یا چند متغیر تعریف کرد که به صورت جملهای آزمونپذیر بیان میشود. این روابط بر پایه^ء شبکه^ء ارتباط‌هایی تجسم میشود که ریشه در چارچوب نظری تدوین‌شده برای پژوهش دارند (اوما سکاران،۱۳۸۱).
برای بررسی تأثیر اعلام سود بر عدم تقارن اطلاعاتی شرکتها با تأکید بر برخی از ویژگی‌های گزارشگری مالی
فرضیه اول : (هر چه هزینه‌های غیرقابل‌پیش‌بینی بالاتر باشد؛ با اعلام سود سالیانه، دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام بیشتر می شود).
فرضیه دوم : (هر چه هزینه‌های غیرقابل‌پیش‌بینی بالاتر باشد؛ با اعلام سود سالیانه، عمق بازار کمتر می شود).
فرضیه سوم : (هر چه اقلام تعهدی بالاتر باشد؛ با اعلام سود سالیانه، دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام بیشتر می شود).
فرضیه چهارم: (هر چه اقلام تعهدی بالاتر باشد؛ با اعلام سود سالیانه، عمق بازار کمتر می شود).
فرضیه پنجم : ( هر چه خطای پیش‌بینی سود بالاتر باشد؛ با اعلام سود سالیانه، دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام بیشتر می شود).
فرضیه ششم : (هر چه خطای پیش‌بینی سود بالاتر باشد؛ با اعلام سود سالیانه، عمق بازار، کمتر می شود).
۳-۴- قلمرو زمانی و مکانی تحقیق
برای انتخاب جامعه آماری به شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در صنایع و گروه‌های مختلف رجوع گردیده است. زیرا، اطلاعات شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران توسط حسابداران رسمی، حسابرسی می‌شود، در نتیجه نسبت به اطلاعات سایر شرکتها از قابلیت اتکاء بالاتری برخوردار است. دوره زمانی پژوهش، اطلاعات مالی مربوط به عملکرد سالهای ۱۳۸۶ الی ۱۳۹۰ شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران به مدت ۵ سال میباشد.
۳-۵- نمونهگیری و حجم نمونه
شرایط لحاظ شده شرکتها برای نمونه‌گیری برای تعداد شرکت‌های مورد بررسی در بورس عبارت‌اند از:
۱-پایان سال مالی شرکت منتهی به پایان اسفند باشد.
۲-در طول سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ در بازار بورس حضور داشته باشد.
۳-شرکت در دوره مورد مطالعه تغییر سال مالی نداشته باشد.
۴-نماد معاملاتی شرکت فعال و بیش از ۴ ماه در سال توقف نماد معاملاتی نداشته باشد.
اطلاعات مالی شرکت در دوره مورد مطالعه در دسترس باشد.
تعداد کل شرکت های بورس تا پایان سال ۹۰ ،۴۶۷ شرکت می باشد که تعداد نمونه های تحقیق فوق ۱۱۳ شرکت انتخاب شده است .
۳-۶- روش گردآوری اطلاعات
گردآوری داده های مورد نیاز پژوهش، یکی از مراحل اساسی آن است و به لحاظ اهمیت آن، باید به طور دقیق تعریف و مشخص شود. مرحله گردآوری داده ها، آغاز فرایندی است که طی آن پژوهشگر یافته‌های میدانی و کتابخانهای را گردآوری میکند و سپس به خلاصهسازی یافتهها از طریق طبقهبندی و سپس تجزیه و تحلیل آنها میپردازد و فرضیه های تدوین‌شده خود را مورد ارزیابی قرار میدهد و در نهایت نتیجهگیری میکند و پاسخ مسأله پژوهش را به اتکای آنها مییابد؛ به عبارت دیگر، پژوهشگر به اتکای داده های گردآوری‌شده حقیقت را آن طور که هست کشف میکند؛ بنابراین، اعتبار داده ها اهمیت بسیاری دارد، زیرا داده های غیر معتبر مانع از کشف حقیقت می‌گردد و مسأله و مجهول مورد نظر پژوهشگر به درستی معلوم نمیشود و یا تصویری انحرافی و ناصحیح از آن ارائه خواهد شد. برای حفظ اعتبار داده های گردآوری‌شده، پژوهشگر باید داده های صحیح را با دقت تمام گردآوری کند (حافظنیا،۱۳۸۵).
در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است. مبانی نظری و پژوهشهای انجام‌شده مورد استفاده قرارگرفته و همچنین مطالعات کتابخانه‌ای به منظور کشف متغیرها، عوامل مؤثر و ارائه فرضیه‌ها انجام گرفته است.
ابزارهای جمعآوری اطلاعات عبارتنداز:

1. 1. مقالات خارجی و فارسی علمی پژوهشی منتشرشده در مجلات ISI و مجلات علمی پژوهشی .

1. 1. اطلاعات موجود در کتابخانه سازمان بورس اوراق بهادار تهران و سایت بورس اوراق بهادار تهران و گزارش‌های مالی شرکت‌های فعال.

1. 1. اطلاعات موجود در سایت‌های اینترنتی www.sid.ir، www.magiran.ir،www.rdis.ir، www.emeraldinsight.com، www.elsevier.com

1. 1. مراجعه به منابع علمی و رساله‌هایی که در این زمینه کار شده است.

1. 1. استفاده از بانک اطلاعاتی (تدبیر پرداز، ره اوردنوین،دناسهم …) جهت استخراج داده‌های تحقیق.

۳-۷- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
پس از آنکه پژوهشگر داده ها را گردآوری و طبقه‌بندی کرد باید مرحله بعدی فرایند پژوهش که به مرحله تجزیه و تحلیل داده ها معروف است را آغاز کند. این مرحله در پژوهش اهمیت زیادی دارد زیرا نشان دهنده تلاشها و زحمات فراوان گذشته است. در این مرحله، پژوهشگر اطلاعات و داده ها را در جهت آزمون فرضیه و ارزیابی آن مورد بررسی قرار میدهد. در مرحله تجزیه و تحلیل، آنچه مهم است این است که پژوهش خود، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد (حافظ نیا،۱۳۸۵).
در این تحقیق به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع‌ آوری شده، از نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. ابتدا جهت بررسی نرمال بودن متغیرهای تحقیق از آزمون «کولموگروف-اسمیرنوف» استفاده‌شده، در واقع این آزمون جهت بررسی نرمال بودن توزیع داده های متغیر کمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای بررسی همبستگی بین متغیرها از تحلیل همبستگی که ابزاری آماری برای تعیین نوع و درجه رابطه یک متغیر کمی با متغیر کمی دیگر است استفاده‌شده، ضریب همبستگی ® یکی از معیارهای مورد استفاده در تعیین همبستگی دو متغیر میباشد. ضریب همبستگی شدت رابطه و همچنین نوع رابطه (مستقیم یا معکوس) رانشان می‌دهد. در تعیین همبستگی بین متغیرهای کمی از همبستگی پیرسان و اسپیرمن استفاده شده است.
جهت آزمون فرضیات اول و دوم، دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام و عمق بازار برای یک دوره ۱۰ روزه در حوالی اعلام سودهای میان‌دوره‌ای و اعلام سودهای سالیانه، محاسبه‌شده و سپس از طریق آزمون مقایسه میانگین‌ها، صحت فرضیات بررسی می شود.
فرضیه اول
spread i,t = β۰+ β_۱ Charges i,t + β۲ Absolute_surp i,t+β۳ vol i,t +β۴ Sizei,1 +β۵Betai,t +β۶IOi,t+β_۷Lev _i,t+β_۸ depth _i,t +ε _i,t
فرضیه دوم
depth i,t = β۰+ β۱ Charges i,t + β۲ Absolute_surp i,t+β۳ vol i,t +β۴ Sizei,1 +β۵Betai,t +β۶IOi,t+β_۷Lev _i,t+β_۸ spread _i,t +ε _i,t
فرضیه سوم