- سیستم های خانواده بطور مداوم در پاسخ به استرس وتغییرات داخل وخارج محیط، تغییر می یابد.
- شباهت های ساختاری در سیستم های خانواده مختلف وجود دارد. (ایزومورفیسم)
- تغییر در قسمتی از سیستم خانواده، کل سیستم را تحت تاثیر قرار می دهد.
نقطه قوت این نظریه در اینست که خانواده را هم از بعد ساب سیستم و هم سوپرا سیستم بررسی میکند. این دیدگاه تعاملات در داخل و بین ساب سیستم های خانواده و همچنین تعامل بین خانواده و سیستم های بزرگتر مثل جامعه وجهان را مد نظر قرار می دهد(۹).
همچنین، جنبه مثبت دیگر بررسی خانواده با نظریه سیستمیک، تعیین ارتباط زمینه اجتماعی و فرهنگی جامعه ای که فرد در آن رشد کرده است بر رفتار فرد می باشد(۸۱).
نقطه ضعف آن این است که تمرکز آن به جای افراد بر تعامل خانواده با سیستم های دیگر است که اغلب تمرکز بر افراد بهتر می باشد(۹).
الگوی مک مستر برای خانواده ها:
الگوی مک مستر، یک الگوی جامع برای بررسی و درمان خانواده است. هدف اصلی از ایجاد الگوی مک مستر برای خانواده ها، مشخص کردن مفاهیم پایه عملکرد خانواده و درمان خانواده می باشد که اگر بطورقابل توجهی استفاده شود، به درمانگر اجازه خواهد داد که درمان موثر برای خانواده ها ارائه دهد. این الگو طوری طراحی شده است که قابل تعمیم و انتقال به محیط های مختلف، قابل اجرا برای مشکلات مختلف بالینی خانواده و قابل استفاده برای تحقیقات تجربی است. مدل مک مستر بر پایه ی نظریه سیستمها قرار دارد.
مفروضات مدل مک مستر که در زمینه ی مدل سیستم هاست، شامل:
۱- همه قسمت های خانواده به هم وابسته است.
۲- یک قسمت از خانواده نمی تواند بصورت مجزا از سایر سیستم خانواده درک شود.
۳- درک کامل عملکرد خانواده نمی تواند تنها با درک تک تک اعضاء خانواده صورت بگیرد.
۴- ساختار و سازمان خانواده، فاکتورهای مهمی هستند که بطور با اهمیتی رفتار اعضا خانواده راتحت تاثیرقرار می دهد.
۵- الگوهای تعاملی سیستم خانواده، قویا رفتار اعضای خانواده را شکل می دهد(۷۱).
ریشه های مفهومی مدل مک مستر از کارکرد خانواده ، بیش از ۵۰ سال قبل در دانشگاه مک گیل در مونترال کانادا شکل گرفت. گروهی از متخصصان بالینی و پژوهشگران زیر نظرEpstein[7]، کار خود را با تمرکز بر دو حوزه عمده در خانواده درمانی آغاز کردند:
۱- پژوهش درباره خانواده های غیر بالینی
۲- پژوهش درباره فرایند و پیامد خانواده درمانی
منظور از خانواده غیر بالینی خانواده ای است که هیچ یک از اعضای آن به بیماری روانپزشکی مبتلا نیستند. چنین خانواده ای ممکن است سالم یا ناسالم باشد و کارکرد خانوادگی خوب یا ضعیفی داشته باشد.
این مدل که در فاصله اواسط ۱۹۵۰ تا دهه ۱۹۷۰ ابتدا در دانشگاه مک گیل و سپس در دانشگاه مک مستر همیلتون در ایالت انتاریو تدوین شد و مورد آزمایش قرار گرفت، در دانشگاه براون پراویدنس، واقع در رودآیلند، جایی که Epstein به آنجا نقل مکان کرد و برنامه پژوهش خانواده را آغاز نمود،مورد اصلاح و گسترش قرار گرفت و تکمیل شد (۷۴).
Epstein، پایه گذار برنامه های تحقیق در خانواده و یکی از موسسین مدل، ۳ مدل مهم در زمینه درمان خانواده را برای ایجاد مدل نهایی (مدل مک مستر) با همدیگر ادغام و نهایتا مدل نهایی را استنتاج نمود. این ۳ مدل عبارت بودند از:
۱- مدل سایکودینامیک فردی
۲- مدل سیستم ها
۳- مدل تعاملی( ۷۴).
مدل سایکودینامیک فردی
این نظریه توسطAdler[8] بنیاد نهاده شد. Adler به عنوان یکی از اولین مریدان فروید در دهه سال های ۱۹۲۰ مکتب روانشناسی فردنگر را بنیاد نهاد.
Adler برخلاف فروید، که غریزه را از انگیزه اصلی رفتار می دانست و بر خلاف Yung که صورت های ازلی را رهبر انسان می دانست، بر جنبه اجتماعی بودن انسان تاکید داشت.
وی همچنین منبع اصلی انرژی و انگیزه های بشری را میل به قدرت میدانست و باعدم پذیرفتن مرز مشخص بین خودآگاهی و ناخودآگاه، مکانیسم “واپسزنی” فروید را رد کرد.
در نظریه Adler انسان موجودی است بی همتا، مسئول، خلاق و انتخاب کننده که همخوانی همه جانبه ای در ابعاد شخصیت او وجود دارد.
Adler انسان را ذاتا موجودی اجتماعی، خلاق و هدفدار می داند که احساسات حقارت زیربنای رشد روانی او را فراهم می آورد و همواره وی را در جهت برتری سوق می دهد به عبارت دیگر هر انسانی با توجه به این هدف به جلو رانده می شود و به فعالیت هایی می پردازد که در نهایت، این فعالیت ها شیوه زندگی او را مشخص می سازد. از این رو رفتار فرد را در درون زندگی اش قابل بررسی می داند. به عقیده Adler انسان سازنده سرنوشت خویش است و به تجارب خویش معنی و مفهوم می بخشد. به نظر Adler افراد غیر عادی مریض نیستند، بلکه انسان های مایوسی هستند که نیاز به امید و شهامت دارند(۸۲).
نظریه تعاملی
نظریه تعامل گرا خانواده ها را به عنوان واحدی از یک شخصیت وکاراکتر تعاملی می پندارد و ارتباط نمادین اعضای خانواده با همدیگر را می آزماید. در داخل خانواده، هر عضو با نقش هایی که برای او اختصاص یافته است درگیر است. اعضا انتظاراتشان از نقش خود را در هر وضعیت از درک تقاضاهای نقشها، توصیف می کنند. اعضا با بررسی و تفسیر فعالیت های دیگران نسبت به آنها، در مورد رفتار خود قضاوت می کنند. تمرکز در این نظریه بر فرایند برعهده گرفتن نقش است. هر نقش در ارتباط با نقشهای دیگروجود دارد و تعاملات، فرایند پویا در مورد هر نقش را نشان می دهد. در این نظریه فرض می شود:
- یک سری مرکب از نمادها که معنای مشترک دارند در طول زندگی در محیط نمادین بدست می آیند.
- افراد معنای نمادها را تشخیص، ارزشیابی و بررسی می کنند.
- رفتار به جای غرایز، نیازها، فرمان ها تحت تاثیر معنای سمبل ها قرار می گیرد. بنابر این، سمبل ها برای فهم رفتار مهم هستند.
- افراد از فرهنگ یاد می گیرند و اجتماعی می شوند.
- رفتار افراد حاصل تاریخچه زندگی آنهاست که بطور مداوم بعلت کسب اطلاعات جدید تغییر می یابد.
نقطه قوت این تئوری تمرکز بر فرایند داخلی در خانواده ها مانند نقش ها، تعارضات، حالات، ارتباطات، پاسخ به استرس ها، تصمیم گیری و اجتماعی شدن است. به همین جهت، این نظریه بیشتر مورد استفاده محققین پرستاری قرار می گیرد.
نقطه ضعف این الگو اینست که این نظریه وسیع است ودر مورد مفاهیم ومفروضات اتفاق نظر وجود ندارد.
همچنین تعامل گراها خانواده را یک واحد نسبتا بسته در نظر می گیرند که روابط کمتر با جامعه و محیط خارج دارد(۸).
ابزارهایی که برای سنجش کارکرد خانواده به کار می روند(مقیاس درجه بندی بالینی مک مستر و مصاحبه ساختار یافته مک مستر از کارکرد خانواده) به طور کامل در براون تکوین یافتند.
در مرحله نظام ها در کار Epstein، خانواده یک نظام باز در نظر گرفته می شود. ساختار، سازمان و الگوهای تبادلی که در نظام خانواده نمایش داده می شود، متغیرهای مهمی در تعیین رفتار اعضای خانواده بودند. تغییرات درونی یا بیرونی بر نظام خانواده و بر رفتار همه اعضای خانواده تاثیر گذار است. در درمان خانواده ها، از جنبه ساختاری، سازماندهی، یا الگوهای تبادلی به اختلال درون نظام توجه می شود. فرآیندهای درونی روانی اعضای نظام، در درجه دوم اهمیت قرار دارد. پیش فرض این است که اگر متغیرهای نظام در کنار هم کارکرد خوبی داشته باشند، آنگاه رفتار فرد وهمچنین فرآیندهای درونی و روانی این افراد تحت تاثیر قرار می گیرد(۷۴).
الگوی مک مستر، همه جنبه های عملکرد خانواده را پوشش نمی دهد اما ابعادی را که در برخورد بالینی با خانواده ها مهم است را شناسایی می کند(۷۱). یعنی با عملکرد جاری خانواده سروکار دارد نه با مرحله تکاملی خانواده یا رشد قبلی آن. این مدل وظایف خانواده ها را به سه قسمت تقسیم می کند. وظایف پایه، مانند تامین خوراک، امنیت، مراقبت بهداشتی برای اعضای خود، وظایف تحولی، مانندمراقبت از نوزاد، توجه به نوجوان خانواده و وظایف بحرانی، که شامل مهارت های خانواده در هنگام بروز بحرانها و وقایع غیر منتظره مانند بیماری شدید یک عضو خانواده می باشد (۱۲).
پرستارانی که زمینه کاریشان در ارتباط با خانواده و جامعه ای که خانواده به آن تعلق دارد می باشد، نیازمند آموزش های ویژه در زمینه بررسی مشکلات بهداشتی و نیازهای بهداشتی خانواده های هدف و همچنین دخالت در برنامه ریزی مداخلات بهداشتی برای کمک به خانواده ها می باشند. بنابر این با توجه به اینکه این مطالعه بر روی خانواده های بیماران مبتلا به سرطان انجام شده است ونیز رشته تحصیلی محقق، پرستاری بهداشت جامعه می باشد، در این بخش به تشریح شاخه های مختلف پرستاری که مربوط به کار با خانواده و مخصوصا خانواده های بیماران مبتلا به سرطان می باشد، خواهیم پرداخت.
پرستاری بهداشت جامعه:
مهمترین عضو تیم بهداشتی، پرستاران بهداشت جامعه می باشند(۷۰). پرستاری بهداشت جامعه نقش اصلی در حمایت بهداشت عمومی جامعه ایفا می کند و عبارت است از عمل ارتقاء و حفاظت بهداشت مردم با بهره گرفتن از دانش پرستاری، علوم اجتماعی و علم بهداشت جامعه. این نوع از پرستاری، یک فرایند سیستماتیک است که اهداف آن:
- بررسی و شناسایی نیازهای بهداشتی جوامع، خانواده ها و افراد
- تدوین برنامه های مداخله جهت بر آوردن نیازهای بهداشتی
- ارزشیابی مداخلات انجام شده
- استفاده از نتایج فرایند در برنامه های مراقبت بهداشتی(۸۳).
پرستاران بهداشت جامعه، افرادی هستند که با جوامع کار می کنند و نقش های محوله بر آنها بر بهداشت اولیه تمرکز می کند که ممکن است شامل اخذ تصمیم در مورد حقوق جوامع، بدون برقراری تماس مستقیم با هر فرد در جامعه باشد.
ارکان پرستاری بهداشت جامعه:
- برنامه ریزی برای ارتقاء بهداشت و برنامه های حمایت از بهداشت
- کاهش رفتارهای پرخطر و نابرابری ها در ارائه خدمات بهداشتی
|
[چهارشنبه 1400-08-05] [ 05:50:00 ق.ظ ]
|
