در تعریف مخاصمات مسلحانه بین المللی آمده است که: مخاصمات مسلحانه زمانی پدیدار می گردد که یک طرف علیه طرف دیگر متوسل به زور می شود. این امر در همه موارد اشغال نظامی صادق خواهد بود حتی اگر این اشغال با مقاومت مسلحانه روبه رو نشود.^[۳]
جنگ همچنین به عنوان ابزار سیاست ملی مجموعه عملیات و اقدامات قهرآمیز مسلحانه ای است که در چهارچوب مناسبات کشورها (دو یا چند کشور) روی می دهد و موجب اجرای قواعد خاص در کل مناسبات آنها با یکدیگر و همچنین با کشورهای ثالث می شود در این جهت حداقل یکی از طرفین مخاصمه درصدد تحمیل نقطه نظر سیاسی خویش بر دیگری است.^[۴]
حقوق حاکم بر جنگ شامل مجموعه اصول و قواعدی است که حاکم بر روابط میان کشورهای متخاصم با یکدیگر و یا میان کشورهای متخاصم با کشورهای بی طرف باشد.
جنگ های رخ داده تا کنون یا به صورت جنگ هوایی و یا جنگ دریایی و یا جنگ زمینی و یا آمیخته ای از جنگ های مذکور بوده اند.آنچه در این نوشته به آن پرداخته می شود،تجزیه و تحلیل جنگ های هوایی خواهد بود.
پیشینه روی آوری انسان به جنگ های هوایی مربوط به قرن ۱۸میلادی می شود.آن زمان از هواگردهای اولیه و سادهای ، بالن های هوای گرم جهت به دست آوردن پیروزی در جنگ استفاده می گردند.در این تحقیق برآن هستیم که به تجزیه و تحلیل دقیق این نمونه از جنگ بپردازیم،ابزارهای مورد استفاده را بررسی کنیم و در نهایت به این مسأله متمرکز شویم که چه اصولی استفاده از این ابزار های خاص و قدرتمند را قاعده مند می کند.و نقاط قوت و ضعف این اصول را بررسی کنیم.
با توجه به آنچه که ذکر شد نقطه تمایز اصول حاکم بر نبردهای هوایی با سایر نبردها در این است که در نبردهای هوایی، اولأ: صحنه نبرد با نبردهای زمینی و دریایی متفاوت است زیرا که علاوه بر فراز سرزمین،بر فراز دریای سرزمینی و هم بر فراز دریای آزاد،که صحنه نبرد قلمداد می شوند،فضاهای بسیاری از صحنه نبرد مستثنی می باشد که عبور بر فراز آنها تخطی قلمداد می شود.ثانیأ: اصول لازم الرعایه به تبع(هواپیما)به علت سرعت در عبور و تهاجم به صورت لحظه ای ممکن است تا حریم ثالث را مورد تهاجم قرار دهد.و بنابر این اهداف می تواندثالث را حتی اگرچه در حریم متخاصم هدف قرار دهد.
یکی از مباحثی که باید در این پایان نامه مورد بررسی قرار گیرد هواپیماهای بدون سرنشین و استفاده از آنها در جنگ ها است زمانی که آدمی برای اولین بار برای حمله به دشمنان خویش، در پهنه آسمان حضور پیدا کرد، از بالن ها برای رسیدن به مقصود خود استفاده نمود. بعدها هواپیماها و هلی کوپترها نیز وارد این عرصه شدند. آخرین دستاورد در زمینه حملات هوابرد، بعد انسانی موضوع را از گستره آسمان کنار گذارد. مردم قادر هستند تا وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشین (Unmanned Aerial Vehicles) را صدها مایل دورتر از محل هواپیماهای بدون سرنشین  (Drones)کنترل کنند.بنابراین با توجه به اهمیت این مساله بر آن شدیم که در گوشه ای از این تحقیق به این مهم بپردازیم.

سابقه تحقیق
با توجه به بررسی های صورت گرفته،منابعی که در خصوص این نمونه از جنگ(هوایی)نسبت به دو نوع دیگر جنگ (دریایی و زمینی)در دسترس می باشد محدود و در لابلای کتاب های موجود در زمینه کلیات حقوق جنگ وکتاب های حقوق بشردوستانه بین المللی می باشد که در این کتاب ها هم بسیار مختصر به جنگ های هوایی پرداخته شده است با توجه به این اینکه امروزه استفاده از جنگ ابزارهای هوایی یکی از مسایل مهم در زمینه حقوق جنگ می باشد ولی در ایران انگونه که شایسته است مورد توجه حقوق دانان بین المللی قرار نگرفته است ازجمله این کتاب های موجود در رمینه حقوق جنگ که در آنها به جنگ هوایی پرداخته شده است می توان به کتاب حقوق جنگ دکتر محمدرضا ضیایی بیگدلی،انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی،چاپ دوم در تهران سال۱۳۸۰ اشاره کرد( که مشخصات کامل کتاب بدین شرح است:ضیایی بیگدلی،محمدرضا،حقوق جنگ، تهران ،انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ دوم، ،۱۳۸۰) که از بارزترین منابع حقوق جنگ در ایران می باشد که متاسفانه بخش اعظم کتاب در زمینه جنگهای زمینی و دریایی است ودر فصل چهارم،بخش اول،بند سوم درصفحه های ۱۰۰تا ۱۰۳به عرصه مخاصمات در جنگ های هوایی پرداخته شده است و در بند دوم از
بخش سوم در فصل چهارم در ۱۰۹ تا ۱۱۱به هواناو های متخاصم و غیر متخاصم پرداخته است.در بند چهارم از بخش ششم از فصل چهارم به در صفحه۲۳۶ تا ۲۳۹به بحث غنایم در جنگ هوایی پرداخته شده است.دربخش چهارم از فصل هفتم به بیطرفی در جنگ هوایی در صفحات۳۱۶تا۳۱۹پرداخته شده است این مطالب بسیار مفید بوده اما در مقایسه با مطالبی که راجب دو نوع دیگر جنگ وجود دارد به طور دقیق این نوع جنگ را معرفی نمی کند.
کتاب حقوق بشر دوستانه بین المللی و مخاصمات مسلحانه بین المللی که ترجمه موفقی از کتب انگلیسی است نوشته پروفسور دیتر فلک با ویرایش دکتر قاسم زمانی و دکتر نادر ساعد،انتشارات شهر دانش،تهران،(مشخصات کامل کتاب بدین شرح است: فلت،دیتر، حقوق بشردوستانه در مخاصمات مسلحانه، ترجمه زمانی، قاسم، ساعد، نادر، شریفی طرازکوهی، حسین، سیاه رستمی، هاجر، کیهان لو، فاطمه، شافع، میرشهبیز، ساعد، محمدجعفر، تهران،شهر دانش،چاپ اول، ۱۳۸۷)که در صفحه۳۳ که مباحث مقدماتی این کتاب است تحت عوان سیر تاریخی و مبانی حقوق بشردوستانه کلیاتی در مورد جنگ از جمله حقوق جنگ هوایی اورده شده است،در فصل سوم قسمت ششم ابعاد خاص جنگ های هوایی و دریایی در صفحه۱۴۵تا۱۳۰است،در فصل چهارم قسمت سوم در صفحات۲۲۵ تا۲۲۸ ازروش های نبرد صحبت شده است وبه موضوعاتی چنداز جنگ هوایی پرداخته شده است این کتاب از متون دیگر است که کمک شایانی به پژوهشگران حقوق جنگ می کند اما به طور منجز و مشخص به جنگ هوایی نمی پردازد و با گشت و گذار بسیار در لا بلای صفحات کتاب می توان مطالب فوق را یافت.و البته کتاب حقوق مخاصمات مسلحانه نوشته پروفسور شارل لسو ترجمه دکتر علی هنجنی نیز از منابع دیگر موجود در این زمینه است(مشخصات کامل کتاب بدین شرح است: رسو،شارل، حقوق مخاصمات مسلحانه ،ترجمه هنجنی،علی،تهران ، نشر دفتر خدمات حقوقی بین المللی،تهران،چاپ اول،جلد اول،۱۳۶۹) که در مقایسه جنگ هوایی با سایر جنگ ها مطالب موجود در زمینه جنگ هوایی بسیار کم است و طول و تفسیر مطالب موجود از سایر جنگ ها را ندارد این کتاب شامل مباحث گسترده ای از حقوق جنگ و جنگ دریایی که در جلد اول این کتاب به تفصیل به آن پرداخته شده است و در جلد دوم کتاب درصفحات ۴۶تا ۵۵به حقوق جنگ هوایی و بیشتر به کنوانسیون ها و مباحث پراکنده پرداخته شده است این سه کتاب که ذکر آن رفت مهمترین سوابق موجود در زمینه جنگ هوایی می باشند که همانگونه که مشخص است انقدر موسع نیستند که بتوان آگاهی دانشجو را آنچنان بالا ببرند که جای سوالی ایجاد نکنند چنانکه در خصوص جنگ زمینی و دریایی بی پرده از آنها صحبت شده است وبسیار مفصل می باشند.
از سوی دیگر هیچگونه تحقیق دانشگاهی در این زمینه انجام نشده است که منظور از این سخن تحقیق گسترده تحت عنوان پایان نامه و یا مقالات علمی است در چند سال اخیر در لابلای مقالات موجود چند مقاله ترجه شده در زمینه هواپیماهای بدون سر نشین به چشم می خورد از جمله این مقالات، مقاله حقوق بین الملل در خصوص هواپیماهای بدون سرنشین می باشد اثر ماری الن اوکونل ترجمه عبداله عابدینی است که این مقاله به ابعاد حقوقی استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین می پردازد وبه تحلیل هایی چند در این زمینه پرداخته شده است و مقاله دیگری کاوشی در مشروعیت استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در حقوق بین الملل است که توسط خانم زکیه تقی زاده و فاطمه هداوندی نوشته شده است مشخصات کامل مقاله بدین شرح است:(تقی زاده،زکیه،هداوندی،فاطمه،کاوشی در مشروعیت استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در حقوق بین الملل،فصلنامه مطالعات بین الملل،شماره۳۵،سال نهم،زمستان۹۱،صص۹۴-۶۳).این مقاله نیز هواپیماهای بدون سرنشین را بررسی می کند که این مقالات باز هم پوشش مناسبی برای حقوق نبردهای هوایی نیستند منابع انگلیسی موجود در زمینه جنگ هوایی نیز محدود ولی بسیار کامل تر از منابع فارسی است که در نوشتن پایان نامه از آنها بهره بسیار برده شده است.
به طور کلی متون جامع و گویایی راجع به کمیت و کیفت این جنگ ها به زبان فارسی وجود ندارد لذا برآن شدیم که متن جامعی را در این خصوص به دانشجویان علاقه مند ارائه کنیم تا این نقص برطرف شود.
هدف
نظر به اینکه امروزه ایجادکننده جنگ مستقیم یا غیر مستقیم قدرت های سلطه جو می باشند
برای برق آسا بودن جنگ از این ابزار(نیروی هوایی)به طور عمده استفاده می شود که در این راستا به علت سرعت ابزارها از یک طرف و فاصله دار بودن مهاجم و مورد تهاجم از طرف دیگر ممکن است باعث خروج ثالث از بیطرفی(دادن پایگاه نظامی یا اجازه فرود) یا تجاوز به حریم ثالث هنگام حملات،ضرروت استناد به قواعد حاکم بر مخاصمات مسلحانه بین المللی را موضوعیت می دهد و یا به علت سرعت عملیات غیر نظامیان در این مخاصمات از میان بروند و یا اهداف غیر نظامی مورد حمله قرار گیرند.چه اگر نه این گونه جنگ،اما تهدید احتمالی ناشی از آن ضرورت تحقیق در این زمینه راکه فاقد سابقه است موضوعیت می دهد و این نیاز احساس می شود که باید منابع بیشتری جست و جو شود و تحلیل های بیشتری به زبان فارسی صورت گیرد که دانشجویان را از مطالعات پراکنده بی نیاز کند که به راحتی بتوانند ماهیت این نبردها و قواعد حاکم بر آن را بشناسند.از سوی دیگر استفاده از جنگ ابزارهای قوی در طول جنگ که می تواند در چند ثانیه همه رزمندگان و غیر رزمندگان،متخاصمان و غیرمتخاصمان را با خاک و خون یکسان کند حساسیت این مساله را بالاتر می برد که باید قواعدی وجود داشته باشد که بتواند تا حدممکن از وحشت و هراس جنگ بکاهد و از بزرگترین اهدافی که در پی آن هستیم شناختن این قواعد به دانشجویان است که بدانند قوانین وجود دارند گرچه قانون شکنان بسیارند با این وجود قدرت و الزام آور بوده قواعد عرفی و قراردادی موجود در این زمینه را با مطالعات موردی در آخر بررسی کرده و شناختن نقاط قوت و ضعف آنها را هدف داریم.
سوال اصلی
-چه اصولی بر نبردهای هوایی در مخاصمات مسلحانه بین المللی حاکم است؟آیا اصول و قواعد موجود با توجه به پیشرفت های جدید در عرصه جنگ هوایی به ویژه با به کارگیری هواپیماهای بدون سرنشین کفایت می کند یا خیر؟
سوالات فرعی
-مخاصمات مسلحانه بین المللی چه نوع مخاصماتی هستند چه تفاوتی با مخاصمات غیر بین المللی دارند و چه قواعدی حاکم بر آنهامی باشد؟
-نبردهوایی چیست و چه تفاوتی با سایر نبردها دارد؟
-کدام جنگ ها بیشترین استفاده از جنگ افزارهای هوایی را به خود اختصاص داده اند؟کم
وکیف این نبردها به چه صورت می باشد؟
-دولتها تا چه اندازه در نبردهای هوایی پایبند به اجرای قواعد ژنو و لاهه و قواعد عرفی
بوده اند؟
فرضیه
محوری ترین اصول در نبردهای هوایی عبارت اند از ۱)اصل اجتناب از تجاوز به حریم ثالث توسط هواپیماهای نظامی هر یک از اطراف متخاصم
۲)رعایت تمیز روا میان متحاربین و غیر متحاربین(که در نبردهای هوایی این مهم از طریق تمیز روا میان اماکن نظامی و غیر نظامی امکان پذیر است) که در رویکرد های عملی چگونگی رعایت یا عدم رعایت آن را ارزیابی خواهم نمود.
در بحث قواعد قراردادی موجود در زمینه نبردهای هوایی مستقیم ترین قواعد که حاکم بر نبردهای هوایی است در سال ۱۹۲۳ تصویب شد که در این سال مقررات لاهه در خصوص نبرد هوایی و نیز قواعدی در خصوص کنترل ارتباط رادیویی در زمان جنگ تدوین گردید.اگرچه این مقررات از نظر حقوقی هرگز به تصویب نرسیدند اما در توسعه اندیشه های حقوقی نقش بسزایی داشتند.
بعد از جنگ جهانی دوم کمیته بین المللی صلیب سرخ در سال۱۹۵۶ پیش نویس قواعد دهلی برای محدودسازی خطرات متوجه جمعیت غیر نظامی در زمان جنگ را تنظیم کرد این پیشنویس و گذارش کمیته بین المللی صلیب سرخ درباره آنها نشان دهنده تأثیر مقررات لاهه بر جنگ هوایی هستند مهمتر اینکه بسیاری از اصول مطرح شده در سال ۱۹۲۳ در پروتکل اول الحاقی ۱۹۷۷ البته به صورت اصلاح شده پذیرفته شده و بنابراین به عنوان حقوق قراردادی لازم الاجرا هستند.
هواپیماهای بدون سرنشین که از پیشرفته ترین های صنعت هوایی در جنگ ها می باشد نیز دارای قواعد خاص خود می باشند واستفاده از هواپیماها در مخاصمات مسلحانه به علت استفاده از دوربین های حساس و دقیق آنها تا حدودی منجر به کاهش تلفات غیر نظامیان در زمان جنگ می گردد و از این لحاظ می تواند در تطابق با حقوق بین الملل ناظر بر مخاصمات مسلحانه جلوه نماید.اما نکته مهمی که نباید از نظر دور داشت آن است که مشروعیت استفاده از این هواپیماها طبق حقوق بین الملل توسل به زور نمی تواند مجوزی برای مشروعیت استفاده از این هواپیما ها طبق حقوق بین الملل بشردوستانه باشد.بدین ترتیب اصولی نظیر اصل احتیاط در حمله،اصل اعمال تبعیض در بکارگیری تسلیحات جنگی،اصل رعایت تفکیک میان نظامیان و غیر نظامیان و اصل تناسب میان حمله و منافع جنگی مورد انتظار از جمله اصولی است که در خصوص حملات هواپیماهای بدون سرنشین نیز قابل اعمال است و بایستی به دقت مورد رعایت قرار گیرد،امری که به زعم بسیاری از صاحبنظران در جریان استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در مبارزه با تروریسم در کشورهایی نظیر افغانستان و پاکستان توسط ایالات متحده آمریکا بارها نقض شده است.
نحوه جمع آوری اطلاعات
جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و با مراجعه مستقیم به دفتر کمیته ملی حقوق بشر دوستانه و دفترسازمان صلیب سرخ در تهران و استفاده از منابع و مراجع این کتابخانه ها بوده است.ل می باشد
محتوای پژوهش
تحقیق پیش رو متشکل از سه فصل است که فصل اول آن مباحث کلی و اساسی که به شناخت بهتر مباحث کمک می کند در آن مطرح شده است و در فصل دوم مباحث اصلی تحقیق در خصوص جنگ های هوایی بیان شده است و نشان می دهد این جنگ ها در چه چارچوبی قاعده مند می شوند و نهایتاً در فصل سوم نمونه ای از جنگ های هوایی معرفی شده اند و در ادامه ی مباحث دو ضمیمه آورده شده است که در ضمیمه اول آن اندیشه های امام خمینی (ره)در خصوص جنگ و تجلیلی از شهدای خلبان در جنگ تحمیلی آورده شده است و و در ادامه کنوانسیون۱۹۲۳لاهه در زمینه جنگ های هوایی برای شناخت بهتر مباحث ارائه شده در پایان نامه اورده شده است.
لازم به ذکر است در تحقیق پیشرو عنوانهای جنگ،نبرد همگی در تحت یک مفهوم و معنی به کار رفته شده است.
در خصوص فصل دوم و بررسی قواعد عرفی ،با توجه به اینکه کتاب استفاده شده در این فصل از مهمترین و جامع تری کتاب های گرداوری شده در زمینه قواعد عرفی می باشد و تمامی قواعد عرفی در آن آورده شده است در نتیجه از مراجعه به کتب منابع متفرقه خودداری نموده و تنها از همین کتاب استفاده شده است و این دلیل بر عدم توانایی از ذکر منابع دیگر نبوده است.
فصل دوم
بررسی مفاهیم اساسی
پیشگفتار
جنگ از دیرباز جزو مهمترین راهکارهایی است که کشورها برای پیش بردن اهداف و تحمیل خواسته های خودبه سایر دولت ها از آن استفاده می کردند ،جنگ دارای پیشینه بسیار دیرینه ایست و می توان گفت که از زمان پیداش دولتها،جنگ نیز ایجاد شد، اما استفاده از ماشین های پرنده در صحنه جنگ ها ،دولت ها را با چالشی جدید مواجه کرد چرا که دول استفاده کننده از این ابزارها می توانستند با به کارگیری این وسایل به سرعت سایر سرزمین ها را به نابودی بکشانند و نتیجه جنگ را به نفع خود رقم بزنند اما با پیشرفت صنعت و تکنولوژی و همه گیر شدن استفاده از هواپیماها در جنگ به منظورهای گوناگون و نهایتاً بمباران ها و سایر عملیات نظامی باعث شد که کشورها خود را با نوع جدید از جنگ یعنی جنگ هوایی مواجه ببینندو امروزه از جدیدترین مسائل در فرایند توسعه و تحول سریع جنگ مدرن، استفاده از نیروی هوایی است که مفاهیم و ابزارها و قواعد خاص خود را می طلبید در ادامه مطالب به بررسی مفاهیم جنگ هوایی خواهیم پرداخت و البته در ابتدا به جهت فهم بهتر مطالب کلیاتی از جنگ و حقوق حاکم بر آن مطرح خواهد شد.
مبحث اول:جنگ و حقوق حاکم بر آن
گفتار اول:مفهوم حقوقی جنگ
در مورد حقوق جنگ دو نظریه افراطی وجود دارد :عده ای جنگ را مطلقا ممنوع می کنند و عده ای دیگر بدون هیچ قید و شرطی از آن تجلیل به عمل می آورند البته نظریه بینابینی نیز مطرح است که به موجب آن جنگ در برخی حالات مضر ،لیکن لازم است.
الف)تعریف جنگ
جنگ یک پدیده آسیب شناسی اجتماعی و عامل تغییر شکل سیاسی است که می توان آن را از لحاظ تاریخی،سیاسی، اقتصادی، نظامی، جامعه شناسی و غیره موردمطالعه و برسی قرار داد
در حقوق بین الملل، جنگ شیوه اجبارهمراه با اعمال قدرت و زور است که می توان آن را از نظر حقوقی چنین تعریف نمود: جنگ به عنوان «ابزار سیاست ملی»، مجموعه عملیات و اقدامات قهرآمیزمسلحانه ای است که در چهارچوب مناسبات کشورها (دو یا چند کشور) روی می دهد وموجب اجرای قواعد خاصی در کل مناسبات آنها با یکدیگر و همچنین با کشورهای ثالث می شود. در این جهت، حداقل یکی از طرفین مخاصمه در صدد تحمیل نقطه نظرهای سیاسی خویش بر دیگری است. به این ترتیب، عملیات قهرآمیز مسلحانه وسیله و هدف تحمیل اراده مهاجم می باشد. از تعریف ارائه شده می توان چنین نتیجه گرفت که مفهوم حقوقی جنگ شامل چهار عنصر یا رکن اساسی است: عنصرتشکیلاتی و سازمانی )کشورها)، عنصر مادی (اعمال قدرت مسلحانه)، عنصر معنوی یا روانشناسی (قصد و نیت جنگ) و سرانجام هدفدار بودن جنگ (منافع و مصالح ملی)^[۵].

Reusable scrap

Good fiber wetting

Rapid processing

Formable into complex shapes

Unlimited shelf life without refrigration

Liquid-resin manufacturing feasible

High delamination resistance

Resistance to creep

Disdvantages

Lower resistance to solvets

Long processing time

Requires high temperature (300-400⁰) and pressure processing

Long cure

Can be prone to creep

Restricted storage life
(require refrigeration)

خصوصیات ماتریس‎ها بطور قابل ملاحظه‎ای متاثر از نرخ کرنش و دمای محیط پیرامونی است که این امر از دمای انتقال شیشه  که شاخص بالاترین دمای کاری است ناشی می‎شود.
کیفیت تغییر فرم مواد پلیمری، بسته به پارامترهای دخیل، می‏تواند شکل‏های متعددی را اختیار کند. در شکل ۲-۳ نمودار دو ماده پلیمری نمونه، تحت تست کشش تک‏جهته نشان داده‏شده‏است.
شکل ۲-۳- نمودار تنش-کرنش دو ماده پلیمری تحت کشش تنش یک جهته ]۵۵[
نحوه تغییرات بدین‏صورت است که بعد از طی ناحیه الاستیک R₁ ماده تسلیم شده و necking رخ می‏دهد. در ناحیه R₂ و با توسعه necking، کرنش افزایش یافته درحالیکه تنش ثابت باقی می‏ماند. سپس در ناحیه R3 کارسختی^[۴۲] اتفاق می‏افتد تا اینکه نهایتا به شکست بیانجامد.
البته همانگونه که ذکر شد، نحوه پاسخ‏دهی همه مواد پلیمری به بارگذاری‏های یکسان، مشابه نیست و بعنوان مثال، همه آنها لزوما پروسه necking را پشت سر نمی‏گذارند. چنانکه در شکل دیده می‏شود نوع دیگری از پاسخ‏دهی وجود دارد که در آن، تنش هیچگاه روند کاهشی طی نمی‏کند و قطعه پیش از آن‏که به تسلیم برسد می‏شکند.
درخصوص اینکه چه پارامترهایی در کیفیت پاسخ مکانیکی پلیمرها موثرند، عوامل متعددی را می‏توان ذکر کرد. اولین آن‏ها نسبت دمای محیط آزمایشگاهی است که تست در آن انجام می‏شود به دمای انتقال شیشه‏ای (Tg) آن ماده^[۴۳]. دمای انتقال شیشه‏ای یکی از شاخصه‏های مهم متمایزکننده پلیمرها از یکدیگر است. بطوری‏که تحت شرایط دمایی یکسان تست، پلیمرهای با دمای انتقال بالاتر رفتاری شکننده تر از خود نشان می‏دهند در حالی‏که آنها که دمای Tg پایین‏تری دارند نرم ‏ترند. به بیان دیگر و در شکل ۲-۴، مواد پلیمری در دماهای خیلی پایین‏تر از دمای انتقال‏شان پیش از وقوع تسلیم می‏شکنند (منحنی A)، اما با افزایش دما بعد از رسیدن تنش به یک مقدار ماکزیمم و تسلیم شدن ماده تنش کاهش می یابد تا به نقطه شکست برسد (منحنی B). اگر دمای تست نزدیک به دمای Tg باشد بعد از وقوع تسلیم، ضمن ثابت ماندن تنش، کرنش روند افزایشی خود را حفظ می‏کند و کارسختی اتفاق می‏افتد تا اینکه نهایتا می‏شکند(منحنی C). هنگامی که دمای تست بالاتر از Tg باشد ماده تسلیم نمی‏شود، کرنش نسبت به تنش افزایش شدیدی می‏یابد که سطح نسبتا تختی را در نمودار بوجود می‏آورد و نهایتا با افزایش توامان تنش و کرنش، ماده می‏شکند (منحنی D).
‏
شکل ۲-۴- تاثیر دمای انجام تست بر نمودار تنش-کرنش یک ماده پلیمری ]۵۵[
عامل بعدی تاثیرگذار بر رفتار مکانیکی پلیمرها، نرخ کرنش است. بسیاری از نتایج آزمایشگاهی موید این گزاره‏اند که نرخ کرنش تاثیر بسزایی در چگونگی تغییر فرم پلیمرها دارد. با افزایش نرخ کرنش، مدول و تنش تسلیم ماده پلیمری افزایش یافته در حالیکه کرنش نهایی کاهش می‏یابد. و شکننده‎تر و ترد‎تر رفتار می‏کند. ضمنا تست‏های تحت نرخ کرنش بالا ممکن است به افزایش دمای قطعه بیانجامد که این امر نیز همانگونه که پیشتر ذکر شد، به‏نوبه خود می‏تواند در نمودار تنش-کرنش تغییر ایجاد کند.
‏‏
شکل ۲-۵- تاثیر نرخ کرنش بر نمودار تنش-کرنش یک ماده پلیمری]۵۵[
از بین همه موادی که بعنوان ماتریس کامپوزیت‏ها استفاده می‏شوند، پلی استرها از نظر هزینه‏ای ارزان، در استفاده و کاربرد آسان و از لحاظ خصوصیات مکانیکی قابل قبول اند و غالبا با فایبرهای شیشه استفاده می‏شوند. هنگامی‏که استحکام و یا مقاومت شیمیایی بالاتر مورد نیاز باشد، رزین‏های اپوکسی که از دسته ماتریس‏های ترموست‎اند استفاده می‏شوند. رزین‏های اپوکسی که انحصاراً با فایبرهای کربن، برن و کولار مورد استفاده قرار می‏گیرند، هرچند که بخاطر دمای Tg بالا استحکام زیادی نیز دارند اما شکنندگی‎شان باعث می‏شود تا در کاربردهای تحت ضربه نتوان از آنها بهره جست. لذا تحقیقات متعددی جهت افزودن پلیمرهای ترموپلاستیک به رزین اپوکسی‏های ترموست، در راستای تقویت شکل‏پذیری و به تبع آن افزایش کرنش شکست‏شان انجام پذیرفته‏است. این رزین‏های بهبود یافته را اپوکسی‏های سخت‏شده^[۴۴] می‏نامند.
از بین رزین‏های ترموپلاستیک، می‏توان به پلی اتر اتر کتون^[۴۵] اشاره کرد که بسیار مورد توجه و علاقه است. ترموپلاستیک‏ها امکان ساخت کامپوزیت از روش قالب‏ریزی را نیز فراهم می‏کنند که این شرایط برای ترموست‏ها برقرار نیست]۵۵[.

۲-۱-۲- کامپوزیت‎های دارای ذره‎های ریز
این کامپوزیت‎ها ترکیبی از ذرات ریز یک یا چند ماده اند که در ماتریس پیوسته‎ای از ماده دیگر معلق‎اند. هم ذرات و هم ماتریس می‎توانند فلزی یا غیر‎فلزی باشند به‎گونه‎ای که چهار حالت ذرات غیرفلزی در ماتریس فلزی، ذرات فلزی در ماتریس فلزی، ذرات غیرفلزی در ماتریس غیرفلزی و ذرات فلزی در ماتریس غیرفلزی را ممکن می‎سازند]۸[. این ذرات می‎توانند در شکل، سایز و جهت‎گیری‎های متفاوت باشند]۱۷[.
۲-۱-۳- کامپوزیتهای چندلایه
کامپوزیت‎های چندلایه یا ورقه‎ای از لایه‎های مختلف که در کنار هم قرار گرفته‎اند تشکیل شده است. بای‎متال^[۴۶] ها که متشکل از دو نوار بهم متصل فلزی‎اند و غالبا ضریب انبساط حرارتی متفاوت از همدیگر دارند، فلزات روکش‎کاری^[۴۷] که با پوشاندن یک فلز بر روی یک فلز دیگر خواص مورد نظر آن‎دو را تقویت می‎کنند، چندلایه شیشه^[۴۸] که مدل توسعه یافته فلزات پوششی و روکشی است با این تفاوت که شیشه و یک ماده دیگر نظیر پلاستیک همدیگر را می‎پوشانند و هرکدام یکی از خواص دیگری را تقویت می‎کند و نهایتا چندلایه پلاستیک پایه^[۴۹] و چندلایه کامپوزیتی فایبری پایه پلیمری^[۵۰] از نمونه‎ های این کامپوزیت‎ها هستند.
شکل ۲-۶- نمونه‎ای از کامپوزیت‎های چندلایه‎ی فلزی در ترموستات ]۸[
۲-۲- کامپوزیت‎های چندلایه‎ای فایبری پایه پلیمری
سازه‎های کامپوزیتی چندلایه را از مقیاس‎های مختلفی می‎توان به نظاره نشست. مقیاس میکرومکانیک که به بررسی اندرکنش اجزای تشکیل‎دهنده در مقیاس میکروسکوپیک می‎پردازد و از مدل‎های ریاضی برای توصیف رفتار اجزا بهره می‎برد، مقیاس ماکروسکوپیک که به لامینا بعنوان یک کل واحد نگاه می‎کند و خصوصیات متوسط اجزا را به آن اعمال و پاسخ آن را بررسی می‎کند و نهایتا مقیاس سازه‎ای که به آنالیز رفتار کل سازه می‎پردازد.
شکل ۲-۷- مقیاس‎های مختلف آنالیز در چندلایه‎های کامپوزیتی ]۱۰[

«یک کاسه مسی در اینسبورگ که در دو طرف آن میناکاری حجره­ای انجام گرفته کار هنری منحصر به فردی از این دوره محسوب می­ شود این کاسه برای یکی از فرماندهان سلجوقی ساخته شده بود». (دقت، ۱۳۷۸، ۱۶)

«کارهای مفرغی این دوره دارای اشکال زیاد و متنوع است. شمع­دان­های کوتاه و سنگین که پایه­ های آنها گرد یا به شکل چندضلعی است و تصاویر گل روی آن نقره­کوبی، و با این که اشکال پرندگان و حیوانات و آرایش­های دیگر روی آنها به­ طور برجسته نقش شده است. جعبه و صندوق مفرغی که تصاویر انسان و اشکال دیگر روی آنها نقش گردیده در این دوره ساخته شده، ولی نمونه­های آن زیاد نیست.
نقره زمان سلجوقی به خاطر ظرافت و استحکام مشهور است. اگرچه اشیاء محکم و از حیث شکل خیلی عالی هستند، ولی در جزییات بعضی از نقش­ها دقت نشده است.
بعضی از عناصر تزیینی که در این دست­ یافت­ها دیده می­ شود، چون خط کوفی که مورد استعمال زیاد دارد، بسیار جالب است. در این ظرف­ها پرندگان و جانوران با جلوه مخصوصی نمایش داده شده ­اند. بزرگترین ظرف نقره­ای زمان سلجوقی سینی آلب ارسلان است که در موزه صنایع ظریفه بوستن قرار دارد و بهترین نمونه صنعت فلزکاری و میناکاری عصر سلجوقی است». (دبیری، ۱۳۵۵، ۹)
«یکی از عالی­ترین نمونه میناکاری اسلامی موجود یک بشقاب برنزی است در موزه اینزبورگ که با مینای چندرنگ با تصاویر انسانی و پرنده و حیوان در داخل اشکال ترنجی که با درخت نخل و تصاویر رقاصه­ها از هم جدا شده تزیین گشته است. نوشته این بشقاب نام صاحب آنرا سلطان رکن­الدوله داود ارتقی (۵۴۰-۵۰۲ هـ) معین می­ کند که در کیفا و آمیدا (ظاهرا مراد «حصن کیفا و آمد» است که دیار بکر شد) در شمال عراق سلطنت می­کرده است». (دیماند، ۱۳۶۶، ۱۳۸)
«به نوشته «لئو برونستین» و «اروین مرگولیس»، «غازان خان» اولین ایلخانان مسلمان مغول (۶۹۴ تا ۷۰۳ هجری) در مدت کوتاهی به علم شیمی دست یافت و برخلاف پیشینیان که مبالغ هنگفتی در راه پیدا کردن اکسیر صرف می­کردند ترجیح داد که دانش و مساعی خود را صرف هنر میناکاری نماید».(هیواموتو گلاک، ۱۳۵۶، ۱۶۳)
«در اواخر دوره مغول و مخصوصا در عصر امپراطوری تیموریان به صنعت بیشتر توجه می­شد و از این جهت سبک جدیدی در فلزکاری به وجود آمد. اشکال و تصاویری که قیافه و لباس اعضا دربار ایران را داشتند به جای اشکال و تصاویر عربی دوره قبل را گرفتند، مخصوصا ترصیع فلز در عصر تیموری به منتهی درجه ترقی رسید». (کریستی ویلسون، ،۱۷۴)
«در عصر تیموری به علت علاقه وافر تیمور به هرگونه تجملات و زینت فن میناسازی هم بسیار متداول شد و در گوشه و کنار کاخ­های وی بر روی در و چلچراغ و جعبه و نظایر آن آثار مینایی مشاهده می­شده است. در این دوره با پیشرفت هنر ترصیع، از صنعت و هنر میناکاری استفاده شایان توجهی به عمل آمد». (مهرپویا، ۱۳۶۵، ۱۴)
«در روزگار صفویه زمینه و جهت هنر میناکاری و فلزسازی تغییر یافت، ظروف نقره ایران به نقوش مینیاتور از قبیل مجالس بزم در دربار یا مجالس شکار یا اسب سوار و غیره مزین گشته بود، و نمونه­های متعددی از این نوع ظروف امروز در موزه­های مغرب زمین و در موزه ایران باستان موجود است. در موزه ایران باستان از این دوره آفتابه و شمعدان­های متعدد و لگن و روتکامی­های بزرگ از برنج میناکاری شده یا از نقره موجود است که بیشتر آنها کار خراسان است». (دبیری، ۱۳۵۵، ۱۲)
«ترکیبات مینا تا آن دوره حتی زمان حاضر نیز تغییری پیدا نکرده است. به طور کلی ایرانیان در پدیدآوردن رنگ­های گوناگون مهارت داشته اند؛ فی­المثل رنگ سفید برای زمینه و رنگ سبز شفاف، فیروزه­ای، آبی لاجوردی، آبی رویال را با کیفیت مناسب می­ساختند و استفاده می­کردند. آنها غالباً از رنگ قرمز استفاده نمی­کردند و طرح­ها بر مبنای نقش­های اسلیمی و گل و بیشتر بر روی زمینه مس و گاهی طلا و نقره بود که به صورت فنجان، کوزه، آفتابه، سینی و غیره ساخته می­شد». (دقت، ۱۳۷۸، ۱۷)
«آفتابه مسی میناکاری که در موزه آستان قدس خودنمایی می کند یکی از آثار هنری ایرانیان است که در قرن ۱۲ هجری ساخته شده و با نقوش شاخه­ های گل ریز و ساقه­های مو آویخته با برگ و میوه به رنگ آبی و ترنج برجسته با نقش بوته­ های گل سرخ و نقوش هندسی با رنگ مایل به سبز بر جلوه مینای آن می­افزاید. بلندی آن ۵/۳۲ و گشادی آن ۱۵ سانتی­متر است. واقف و سازنده آن معلوم نیست.» (سپریان، ۱۳۴۳، ۷۲)
«شاردن، جهانگرد فرانسوی نیز در سیاحت­نامه خود اشارتی به کفچه­های (قاشق­های) بزرگ زرین و تزیین شده با مینا کرده و در تعریف کلی از آنها نوشته که مشتمل بر طرحی از پرندگان و حیوانات بر زمینه گل و بوته به رنگ آبی کمرنگ، سبز، زرد و قرمز بوده است. همچنین در عصر صفویه صندوق­های مزار بزرگان را با مینا تزیین می­کرده ­اند چنانچه صندوق روی مزار شیخ صفی الدین اردبیلی که نمونه بدیعی از مینای عصر صفویه را در بردارد گواه این مدعا است». (دقت، ۱۳۷۸، ۱۸)
«بعد از صفویه به علت اوضاع خاصی که در ایران به وجود آمد، تا مدت­ها از کارهای فلزی و میناکاری چندان خبری نبود و یا حداقل اگر بود، از رونق ویژه­ای برخوردار نبود. در زمان افشاریه و زندیه کمتر می­توان نشانه­هایی از فلزکاری و نقاشی روی فلز سراغ گرفت». (تجویدی، ۱۳۵۵، ۱۳)
«اما جای تردید نیست که میناکاری (لااقل بر سیم و شاید بر مس و مفرغ) در زمان زندیه در ایران مرسوم بوده است زیرا نمونه تنگ مینایی بی­نظیری است بر زمینه زر که از آن زمان بر جای مانده است». (وی، پی، مین، ۱۳۵۵، ۵۲)
«از جمله روش­هایی که برای تزیین ظروف زرین و سیمین بعد از دوران صفویه معمول گردید و در دوران قاجاریه راه کمال پیمود طریقه میناکاری ظروف است. هنرمندان توانستند نقوش زیبایی را با لعاب رنگارنگ بر روی اشیاء زرین و سیمین جلوه دهند.
زرگران دوره قاجاریه ظروفی که جنبه صنعتی داشت ساخته و روی آن را با مینا نقاشی کرده ­اند. قلیان­هایی از طلا و نقره ساخته و روی ان را طرح­های برجسته انداخته و با مینا و سنگ­های قیمتی تزیین نموده ­اند». (کریستی ویلسن، ،۲۱۱)
«در این روزگار قطعات و لوحه­های مینایی بر روی انواع لوازم مانند: تخت، کرسی، صندلی، جعبه، سرقلیان، کوزه عطردان و انفیه دان و لوحه­های فراوان از مینا به منظور آرایش مقبره بزرگان دین ساخته شده و برای تزیین اماکن مقدسه و متبرکه بر روی ضریح، درها و غیره نصب شده است». (مهرپویا، ۱۳۶۵، ۱۴)
«یکی از آثار مهم و ممتاز هنر دستی ایران تخت خورشید معروف به تخت طاووس است که در سال ۱۲۱۵ هجری به وسیله استادان و زرگران و جواهرتراشان و میناکاران و طراحان اصفهانی زیر نظر “حاجی محمدحسین خان صدر اصفهانی ملقب به امین­الدوله و نظام­الدوله” به ساختن تخت مشغول شدند و قبل از فرارسیدن نوروز سال ۱۲۱۶ هجری آن را تمام کرده برای جلوس فتحعلیشاه از اصفهان به تهران حمل کردند». (حقیقت، ۱۳۶۹، ۶۷۰)
از زمان فتحعلیشاه (۱۲۱۲-۱۲۵۰ هجری) تعدادی مینای زرین در دست است و بیشترین این نمونه­ها در مجموعه جواهرات سلطنتی است. جمله میناکاری­های این مجموعه بر زمینه زر است که بهتر از هر فلز دیگر رنگهای گوناگون را می­پذیرد و سایه رنگها را نمودار می­ کند و بیشتر میناکاری­ها دارای دستخط استادکار و گاه تاریخ است و این نشان می­دهد که استاد میناکار به هنر خویش مباهات دارد. (غلام خانه زاد علی، کمترین محمدمحسن امیر کلهر، قاسم بن نجفعلی، محمد جعفر، حسین علی و …)» (وی بی مین، ۱۳۵۵، ۱۱۰، ۵۲)
«میرزابابا و مهرعلی، علی باقر و محمد جعفر، از نقاشان بزرگ دربار فتحعلیشاه قاجار بودند که از چهره پادشاه آثاری به شیوه مینیاتورسازی در مقیاس ریز نقش بر اشیاء درودگری و میناکاری زینتی نیز پدید آوردند.» (دبلیو خریه، ۱۳۷۴، ۲۲۵، ۲۲۹)
«از رنگ­های ویژه دوره قاجار که در اغلب ظروف مینایی این عصر دیده می­ شود، رنگ قرمز است و از خصوصیات طرح­های مینایی این زمان می­توان از بوته­سازی نام برد». (تجویدی، ۱۳۵۵، ۱۴)
«هنر میناکاری نیز چون بسیاری از هنرهای دیگر ایرانیان، با مرگ فتحعلیشاه مدتی نقصان دید تا آنجا که در زمان ناصرالدین شاه (۱۳۱۴-۱۲۶۴) حیاتی دوباره یافت.
در این زمان بود که استادانی چیره­دست باز به میدان آمدند و هرچند هیچ یک نتوانستند از پیشینیان خود پیشی گیرند، چند تنی را با ایشان برابر می­توان دانست. با این همه رنگ­های زنده و متنوعی که متداول میناکاری زمان فتحعلیشاه بود، یا از توان هنری میناکاران بعدی بیرون بود و یا دیگر خریدار نداشت و از این روی رفته رفته از میان رفت».(وی بی مین، ۱۳۵۵، ۵۲)
«در سراسر دوران فرمانروایی ناصرالدین شاه میناکاری منقوش و خصوصا نقاشی زیرلاکی به مقدار هنگفت تولید می­شد. سر مق یا ملاک اصلی به توسط (آقا) نجف وضع گردیده و با پالایش روز افزون در دست برادر جوانترش محمد اسماعیل که متخصص در اجرای موضوع­های (نقش مایه) اروپایی داشت، و نیز با مددکاری سه فرزندش محمد کاظم و جعفر و احمد، رونق و کمال یافته بود. کاظم و جعفر در میناکاری منقوش همتا نداشتند». (دبلیو خریه، ۱۳۷۴، ۲۳۰)
«مولف کتاب «جغرافیای اصفهان» در سال ۱۲۹۴ هجری درباره صنف میناکاری اصفهان می­نویسد که میناکاری در اصفهان استادان معروف داشت مانند آقاعلی فرزند آقا باقر نقاش که در فن نقاشی و میناسازی هم ردیف پدرش بود و در اواخر سلطنت محمدشاه قاجار در گذشت. (حدود ۱۲۶۴) و اینک برخی از نقاشان این زمان در هنر میناکاری هم استادی دارند و اگر به آنها سفارش کار مینا بشود مانند استادان مشهور گذشته از عهده انجام آن برمی­آیند و هم­اکنون سرقلیان­های بسیار خوب مینا می­سازند». (حقیقت، ۱۳۶۹، ۶۷۸)
«در ابتدای سلطنت رضا شاه، یک نفر آلمانی به نام «مارتین» موسسه­ای در شهر اصفهان ایجاد نمود و با کمک و مجاهدت هنرمندان با ذوق ایرانی ساختن مینا بر روی نقره به صورت ختایی و اسلیمی رواج یافت. آنگاه رنگ­های لطیف اروپایی به وجود آمد و هنرمندان میناساز ایران، در توسعه آن اهتمام ورزیدند و بار دیگر هنر مینا اعتبار و اهمیت گذشته خود را بازیافت و به دوران طلایی رجعت نمود». (غرشی، ۱۳۴۲، ۲۳)
«رواج صنعت میناکاری در اصفهان از دوران پهلوی و حدود سال ۱۳۱۰ شمسی و مخصوصا طی سی سال اخیر این صنعت به وسیله یکی از استادان هنرمند و بنام اصفهان «آقای شکرالله صنیع­زاده» بسط و توسعه یافت و شاگردانی در این مکتب تربیت شدند که هریک کانون دیگری در هنر میناکاری به وجود آوردند». (هیواموتوگلاک، ۱۳۵۶، ۱۶۳)
«برای ترویج و آموزش این هنر در سال ۱۳۳۲، کارگاه میناسازی از سوی اداره کل هنرهای سنتی وزارت فرهنگ و هنر آن روز تأسیس شد. “احمد رائض” که از استادان این هنر بود و پیش از آن در خدمت استادانی مانند “مرحوم حاج مصورالملکی، مرحوم حاج میرزا آقا امامی” دقایق و ظرائف هنر مینا را آموخته بود. به سرپرستی این کارگاه برگزیده شد. استاد احمد رائض در آن تاریخ تا چند سال پس از انقلاب اسلامی، با ممارست کامل و دقت فراوان به امر تکمیل این فن و آموختن آن به معدود شاگردان خود کرد و نیز ساخت آثار مینایی جالب و متعدد و به کوره بردن آثار مینایی را که توسط استاد دیگری چون حاج حسین اسلامیان، استاد عباس جلالی سوسن­آبادی و دیگران تهیه شده بود، به عهده گرفت و موفق شد یادگارهای با ارزش را در این زمینه برجای بگذارد.
در آغاز تأسیس این کارگاه میناسازی، استاد اکبر تجویدی با بهره گرفتن از بورس تحصیلی یونسکو به مدت یک سال و نیم به اروپا رفت و در مراکزی مانند پاریس و لیموژ (هنرمیناسازی ژنو) به تکمیل این هنر پرداخت و در بازگشت مدتی به ساخت پاره­ای از لوحه­های مینایی در کارگاه یاد شده مشغول بود که بعضی از آنها هنوز موجود است. از دیگر هنرمندان این کارگاه خانم پروانه نراقی و شادروان علیرضا منوری بودند که آثار این افراد نیز در کارگاه میناسازی وزارت فرهنگ و آموزش عالی موجود است». (مهرپویا، ۱۳۶۵، ۱۴)
«آثار کارگاهی میناسازی زیبای کشور تاکنون در نمایشگاه­های مختلف جهانی نمایش داده شده و مورد توجه و استقبال واقع گردیده است.
در سال ۱۹۵۹ م. آثار میناسازی کارگاه مزبور در نمایشگاه جهانی بروکسل عرضه گردید و به اخذ مدال نقره و دیپلم هنری افتخاری نایل آمد.
«در نمایشگاه ژاپن نیز آثار میناساز هنرهای زیبای کشور با حسن استقبال و تحسین بینندگان روبرو شد. از آثار کارگاه میناسازی هنرهای زیبای کشور تاکنون به سلاطین و روسای جمهور و شخصیت­های عالی قدر خارجی، که به کشور ما سفر کرده ­اند نمونه­های جالبی اهدا گردیده و هنر هنرمندان ما مورد توجه و تحسین آنان قرار گرفته است.» (فرشی، ۱۳۴۲، ۲۴)
«سنت ساخت ضریح در روزگار ما به خوبی حفظ شده و تاکنون ضریح­های عالی و گرانبهای مزین به طلا و نقره برای حرم بعضی ائمه معصومین علیهم­السلام، مرقد امامزادگان و بزرگان مذهب جعفری ساخته شده است.بسیار بجاست که در این فرصت از زحمات استاد مسلم این هنر شادروان صنیع­زاده، یاد و تقدیر شود». (مهرپویا، ۱۳۶۵، ۱۴)
در عصر حاضر اساتید بزرگی وجود دارند که از هنر هنرمندان گذشته خود پاسداری می­ کنند و آن را به آیندگان عرضه می­دارند از آن جمله می­توان به استاد مرحوم زرقونی، استاد مرحوم صنیع­زاده، استاد مرحوم فیض­الهی، آقایان غفاریان، هنردوست، اسماعیلی، فقیهی و … اشاره کرد.
لازم به ذکر است آقای حیدر صنیع­زاده فرزند مرحوم شکرالله صنیع­زاده فارغ­التحصیل از دانشگاه پردیس اصفهان، رشته صنایع دستی در سال ۷۱-۱۳۷۰ رساله­ای با عنوان «میناکاری در هفتاد سال (۱۳۷۰-۱۳۰۰)» تهیه­کرده ­اند که مطالعه آن به علاقمندان توصیه می­ شود.
۲-۱۲ استانداردسازی
یکی دیگر از معضلات صنایع دستی نداشتن استاندارد می­باشد. از آنجایی که در شرایط موجود می­توان استاندارد را دروازه ورود به بازارهای جهانی دانست، موضوع استانداردسازی صنایع دستی امری مهم و ضروری به نظر می­رسد. آنچه که قابلیت تکرار داشته قابلیت استاندارد شدن را نیز خواهد داشت. صنایع دستی در جایگاهی که به تولید انبوه تبدیل می­ شود می ­تواند حداقل استانداردها را شامل شود.
لزوم استانداردسازی در شیوه ­های تولید و کارگاه­های تولید صنایع دستی می­توانند اولین قدم به سوی استانداردسازی می­باشند. عدم وجود کارگاه­های استاندارد باعث افت کیفیت در تولید کالا خواهد بود به این معنی که تولید استاندارد در کارگاه استاندارد صورت می­پذیرد، زیرا در کارگاه­های تولید؛ ما همواره شاهد به هدر رفت انرژی هستیم که در نهایت هزینه آن نیز به خریدار تحمیل می­ شود و با این شرایط توان رقابت با کالاهای دیگر وجود ندارد. از سوی دیگر ضرورت نظارت بر استاندارد در امر آموزش تولید صنایع دستی نیز یکی دیگر از مواردی است که باید خاطرنشان کرد. هم­اکنون دستگاه­های مختلفی در امر آموزش صنایع دستی فعالیت می­ کنند و این موضوع در نهایت باعث می­ شود مدیریت لازم در امر تولید صنایع دستی نباشد.
هرچند نمی­ توان تعریف و استاندارد خاصی برای صنایع دستی بیان کرد، اما حداقل می­توان برای مواد اولیه، استاندارد مشخصی را تعیین نمود. بدین صورت که اگر مواد به کار رفته در یک ظرف قلمزنی شده استاندارد باشد اعتماد خریدار را جلب می­ کند و قدرت رقابت بالا می­رود. با استانداردسازی تولیدات دستی کیفیت تولید، خدمات و صادرات بالا رفته، و در نتیجه جایگاهی مناسب در بازارهای بین ­المللی را با ارزش افزوده برتر به همراه خواهد داشت. همچنین سلامت فکری و اطمینان مصرف ­کننده را تأمین خواهد کرد.
اهداف کلی تدوین استانداردهای ملی در تولیدات دستی را به شرح زیر می­توان بیان نمود:
ارائه محصولات استاندارد در نمایشگاه­ها و فروشگاه­های داخلی و خارجی
جلوگیری از تولید، صدور و فروش کالاهای نامرغوب (کالاهای مشمول استاندارد)
حفظ حقوق مصرف­ کنندگان، هنرمندان و صنعتگران
افزایش و بهبود ارزش هنری و کیفیت
۲-۱۳تاثیرکالاهای چین بر صنایع دستی
از آنجایی که یکی از مهم­ترین معضلات تجارت صنایع دستی در بسیاری از کشورها تولید و صادرات بی­رویه محصولات چین، هند، پاکستان، ویتنام و … می­باشد پرداختن به تولیدات چین به عنوان بزرگترین صادرکننده این محصولات امری ضروری به ­نظر می ­آید. در حالی که رقابت در بازارهای جهانی در سطح پایین قرار دارد، وجود چنین رقبای قدرتمندی که تولید را بر مبنای هزینه کم (هزینه­ های پایین نیروی کار)، تولید بالا، تمرکز بر روی طرح­های مدرن (کپی از طرح­های صنایع دستی کشورهای دیگر)، تولید کالاهای لوکس و انعطاف در قیمت­ گذاری پیش می­برند، و با ادامه این روند در آینده نیز خواهند توانست بازارهای جهانی را به خود وابسته کنند. گاهی تقاضای بازار برای محصولات چنین به قدری زیاد می­باشد که به گفته برخی کارخانه­های چینی آنها به دلیل عدم کارگر ماهر در چین برای بهره­ گیری از نیروی کار ماهر مجبور به بازکردن امکانات تولید در کشورهای دیگر مانند ویتنام و … می­باشند. کارخانه­های چینی قادر به تهیه محصولاتی با بسته­بندی، بارکد و برچسب برطبق نظر خریدار هستند. بسیاری از کارشناسان صنعت معتقدند که چین به عنوان یک صادرکننده دارای جایگاه مسلط در بازارهای جهانی می­باشد و در حال حاضر امکان تولید تقریبا هر محصول ارزانتر و مؤثرتر از هر کشور جهان در چین امکان­ پذیر است و محصولات صنایع دستی ایران نیز در این روند مستثنی نیست. محصولات صنایع دستی ایران حتی با وجود داشتن کیفیت برتر نسبت به چین به دلیل گران بودن مواد اولیه و قیمت بالایی که برخوردار می­باشد و نداشتن بسته­بندی مناسب، بارکد و … نتوانسته در بازار (تجارت) با تولیدات دستی دیگر رقابت کرده و مشتری و سهم بازار را به خود اختصاص دهند. این در شرایطی است که بسیاری از خریداران و مصرف کنندگان محصولاتی با کیفیتی، غیر از کالاهای چینی را بازار جستجو می­ کنند (باربر و دیگران، ۲۰۰۶ ).
اگر بخواهیم یک ارزیابی کلی داشته باشیم، اجناس چینی دارای مرغوبیتی خوب و ارزان و در درجه بعد دارای بسته­بندی مناسب هماهنگ با نیاز و سلیقه بازار هستند. البته در کشور چین برای کالاها، گمرکی وجود ندارد و از سوی دیگر هزینه کارگران بسیار اندک است. به عنوان مثال یک سبد حصیری ایرانی که دارای تزئینی ساده است؛ قیمت بالایی دارد اما همان سبد وقتی از چین وارد می­ شود با فرفورژه یا موارد دیگر تزئین شده و تنوع بیشتری دارد ضمن آنکه از قیمت پایین­تری برخوردار است. در نتیجه مشتری به سمت خرید این جنس رغبت پیدا می­ کند.« توجه به قدرت خرید مشتریان، تولید انبوه محصولات با پشتوانه­سازی برنامه ­های منسجم بازاریابی، وجود و یا ایجاد تقاضای مثبت، تحقیقات گسترده انجام گرفته در مورد بازارهای فرا ملی از شاخص­ های مهم توانمندی محصولات چینی در بازارهای جهانی است.» (اورسینی، ۲۰۰۵، ۱).
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
مقدمه

علی‌ایحال در پژوهش حاضر، نظریه‌های جامعه‌شناسی امیل دورکیم، ماکس وبر، کارل مارکس، یینگر و هربرت اسپنسر که در حوزه‌ی جامعه‌شناسی دین نظریه‌پردازی کرده‌اند، مبنا قرار گرفته و مقوله‌بندی و کدگذاری‌ها براساس این نظریه‌ها به‌شرح ذیل انجام شده است.
مقوله اول‌: انسجام و همبستگی
مقوله دوم: فضیلت‌ها و ارزش‌های اخلاقی
مقوله سوم: ظلم‌ستیزی
عناوین کدهای مربوط به هر مقوله، در بخش ۳ـ۳ آمده است.
۲ـ۷ـ سؤال‌های تحقیق
سوال اصلی در این تحقیق این است که استاد شهریار در اشعار خود تا چه حد به ابعاد اجتماعی دین توجه داشته است؟
به غیر از سوال اصلی، تعدادی سوال فرعی هم مدنظر است، که عبارتند از:
۱ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «مذمت تفرقه» در دیوان خود پرداخته است؟
۲ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «نوع‌دوستی» در دیوان خود پرداخته است؟
۳ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «اتحاد» در دیوان خود پرداخته است؟
۴ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «انفاق» در دیوان خود پرداخته است؟
۵ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «محبت» در دیوان خود پرداخته است؟
۶ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «عفو و بخشش» در دیوان خود پرداخته است؟
۷ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «وفای به عهد و وفاداری» در دیوان خود پرداخته است؟
۸ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «اخلاق‌مداری» در دیوان خود پرداخته است؟
۹ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «عدل و عدالت» در دیوان خود پرداخته است؟
۱۰ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «مبارزه با ظلم» در دیوان خود پرداخته است؟
۱۱ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «جهاد» در دیوان خود پرداخته است؟
۱۲ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «ایثار و شهادت» در دیوان خود پرداخته است؟
۱۳ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «آزادی» در دیوان خود پرداخته است؟
فصل سوم:
روش پژوهش
مقدمه:
در این فصل پس از معرفی روش تحقیق، جامعه آماری و روش گردآوری اطلاعات، به ابزار جمع‌ آوری داده‌ها و روش تجزیه و تحلیل آماری اشاره و در پایان فصل به بررسی روایی و پایایی ابزار سنجش و نیز بیان داده‌های آماری پرداخته شده است.
۳ـ۱ـ نوع و روش تحقیق
تحلیل محتوا روش تحقیقی است که مجموعه‌ای از داده‌ها را مورد تحلیل کمی قرار می‌دهد تا در میان داده‌ها صفات خاصی مانند الگوهای تکراری را پیدا کند. برتارد برلسون تحلیل محتوا را چنین تعریف می‌کند: «تحلیل محتوا تکنیکی پژوهشی است برای تشریح کمی، نظام‌مند و عینی محتوای آشکار پیام».

اهمیت تکنیک تحلیل محتوا بالاخص در آن است که این تحلیل می ­تواند بی­رابطه با زمان و مکان، در مورد محتواها و منابع که در زمان‌های گذشته و یا در فرهنگ­های دیگر تولید شده ­اند، به‌کار گرفته شود و از آن طریق، اطلاعات پرارزشی حتی درباره جوامع و فرهنگ­های دیگر که مطالعه­ مستقیم آن‌ها دیگر میسر نیست، به‌دست آید (رفیع­پور، ۱۳۸۵).
تعیین مقولات در تحلیل محتوا با رعایت چند اصول صورت می‌گیرد:
۱ـ فراگیر بودن: یعنی هر مقوله باید همه عناصر مربوط به خود را در خود جای دهد. به زبان دیگر مقوله‌های برگزیده همه‌ی جمعیت نمونه را بپوشاند.
۲ـ طرد متقابل: یعنی عنصری از متن مورد تحلیل نتواند در دو یا چند مقوله جای گیرد.
۳ـ همگنی: یعنی پذیرش دیدگاهی منظم در تعیین مقوله‌ها. (ساعی، ۱۳۸۸: ۱۵۲).
در این تحقیق نیز از تکنیک تحلیل محتوا استفاده نموده‌ایم و از نمودارهای کمی و کیفی که شامل تحلیل‌های محتوایی هستند استفاده کرده­ایم. اصول و مبانی انتخاب مقوله‌ها که به‌عنوان شاخص، ما را در استخراج شواهد برای مفاهیم موردنظر هدایت می‌کنند نیز همان‌هایی هستند که در تحلیل محتوا مورد توجه قرار می‌گیرند.
۳ـ۲ـ واحدهای تحلیل محتوا
بیت: در این بررسی «بیت» یا «مصراع» به‌عنوان واحد ثبت برگزیده شده و ابیاتی که به‌نحوی در راستای سؤالات تحقیق هستند استخراج و ثبت شده‌اند.
۳ـ۳ـ مراحل گزینش مقوله‌ها و کدگذاری آن‌ها
پس از مطالعه دیوان اشعار فارسی استاد شهریار، براساس نظرات اساتید و کارشناسان محترم و با اقتباس از نظریه‌های جامعه‌شناسی دینی امیل دورکیم، کارل مارکس، ماکس وبر، یینگر و هربرت اسپنسر، مراحل گزینش مقوله‌ها و کدگذاری آن‌ها به‌ترتیب زیر صورت گرفت:
مقوله اول‌: انسجام و همبستگی
مقوله دوم: فضیلت‌ها و ارزش‌های اخلاقی
مقوله سوم: ظلم‌ستیزی
کدهای تحلیلی هر مقوله نیز به ترتیب زیر تعیین گردیدند:
مقوله اول (انسجام و همبستگی) شامل ۶ کد تحلیلی می‌باشد که عبارتند از:
الف) کد تحلیلی مذمت تفرقه (با شماره کد ۱ـ۱)
ب) کد تحلیلی نوع‌دوستی (با شماره کد ۱ـ۲)
ج) کد تحلیلی اتحاد (با شماره کد ۱ـ۳)
د) کد تحلیلی انفاق (با شماره کد ۱ـ۴)
ه) کد تحلیلی محبت (با شماره کد ۱ـ۵)
و) کد تحلیلی نامشخص (با شماره کد ۱ـ۶) یعنی ابیات و مصراع‌هایی که مربوطه به مقوله اول تحقیق (انسجام و همبستگی) هستند ولی براساس نظر کارشناسان و اساتید محترم، در هیچ‌کدام از پنج کد تحلیلی مقوله اول قرار نگرفتند زیرا مفهوم جامعه‌شناسی دینی از این ابیات و مصراع‌ها استنباط نمی‌شود.
مقوله دوم (فضیلت‌ها و ارزش‌های اخلاقی) شامل ۵ کد تحلیلی می‌باشد که عبارتند از:

توضیحات مربوط به ستون های جدول
پایه تئوری متد انتخاب پورتفولیو:
وجود یک پایه تئوری برای متد انتخاب پورتفولیو به صورت قابل ملاحظه احتمال اینکه نتایج بتواند مورد اعتماد تصمیم گیرنده قرار گیرد را افزایش می دهد. از سوی دیگر حتی اگر متد از لحاظ تئوری قوی باشد اگر استفاده از آن پیچیده باشد و یا نیاز به حجم زیادی از اطلاعات ورودی با عدم قطعیت بالا داشته باشد تصمیم گیرنده با احتمال زیاد از این متد استفاده نمی کند. برای مثال تکنیک های بهینه سازی در تئوری قوی هستند لیکن در عمل چندان مورد استفاده قرار نمی گیرند به علت حجم زیادی از اطلاعات که نیاز دارند که بیشتر این اطلاعات نیز ممکن است همراه با عدم قطعیت باشد و اکثر این تکنیک ها امکان در نظر گرفتن ملاحظات عدم قطعیت و ریسک را فراهم نمی آورند.

پشتیبانی صریح از مشخصه های پورتفولیو/پروژه
اهداف چندگانه: در انتخاب پروژه ها، ممکن است بیش تر از یک هدف به صورت همزمان در تصمیم گیری انتخاب پورتفولیو در نظر گرفته شود. مثال هایی از اهداف می تواند شامل ماکسیمم کردن ارزش فعلی خالص، ماکسیمم کردن سود، ماکسیمم کردن سهم بازار و مینیمم کردن هزینه باشد. اهداف مورد استفاده بستگی به سازمان دارد لیکن این معیارها بایستی به صورت آشکار در سرتاسر کل پورتفولیو یکسان باشند.
وابستگی پروژه: ممکن است در بعضی از موارد پروژه ها مستقل از هم نباشند. به عنوان مثال ممکن است یک پروژه تکمیل شود سپس پروژه دیگر شروع شود. مثال های دیگر شامل وضعیت هایی است که موفقیت یک پروژه می تواند احتمال موفقیت پروژه دیگر را تغییر دهد. حتی ممکن است همپوشانی منابع، عامل دیگری برای وابستگی پروژه ها باشد.
پروژه های انحصاری متقابل: مثال خوبی از پروژه های انحصاری متقابل می تواند شامل شرایطی باشد که چندین رویکرد برای حل یک مسئله خاص پیشنهاد شده است. سپس انتخاب بایستی از بین متغیرها انجام بپذیرد در حالی که تنها یک انتخاب وجود خواهد داشت. تکنیک های بهینه سازی می تواند این نوع محدودیت ها را پشتیبانی کند.
محدودیت منابع: محدودیت منابع همیشه وجود دارند لیکن به صورت صریح توسط متدهایی که تنها یک پروژه را در یک زمان در نظر می گیرند در نظر گرفته نمی شود. متدهایی همچون منفعت سنجی و متدهای تحقیقات بازار. از سوی دیگر محدودیت هایی این چنینی می توانند از طریق تکنیک های مقایسه ای در نظر گرفته شوند. تکنیک های مقایسه ای پروژه ها را بر اساس تعدادی معیار، رتبه بندی می کنند. سپس منابع به پروژه های دارای بالاترین امتیاز تخصیص داده می شود تا زمانی که منابع به پایان برسد. برخی متدها از قبیل AHP این نوع تخصیص منابع (برای یک منبع) را مورد خطاب قرار می دهند اما برای منابع چندگانه مورد استفاده قرار نمی گیرند.
مشخصه های کیفی: برخی از مشخصه های پروژه مانند احتیاجات منابع ممکن است به صورت کمی بیان شود. لیکن در مشخصه های کیفی ممکن است نیاز به بیان برخی از مشخصه های پروژه مانند در نظر گرفتن عدم قطعیت یا مقادیر فازی یا مشخصه های سیاسی باشد.
تعداد پروژه ها: تعداد پروژه هایی که می تواند در طی توسعه پورتفولیو در نظر گرفته شود بستگی به تکنیک مورد استفاده دارد. هر چه تعداد پروژه ها کمتر باشد اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم گیری مدیران کمتر خواهد بود و انتخاب متد مورد استفاده را راحتتر می کند. برای تعداد متوسط یا زیاد از پروژه ها ، به نوعی پشتیبانی که به آنها اجازه دهد که مهمترین اطلاعات مرتبط مورد استفاده را در نظر بگیرند نیاز است (بدون آشفتگی ذهنی). در ادامه، تعداد پروژه هایی که توسط هر متد پشتیانی می شود نشان داده شده است:
S :پروژه های کوچک و کمتر از 10 عدد
M : پروژه های متوسط و بین 10 و 30 عدد
L : پروژه های بزرگتر از 30 عدد
متدهای کمی وجود دارند که به صورت موفقیت آمیز تعداد زیادی از پروژه ها را بدون استفاده از معیارهای انتخاب دلخواه و مرتبط، پشتیبانی می کنند. از این رو نیاز است غربال گری مورد استفاده قرار گیرد تا تعدادی از پروژه های ضعیف حذف شوند.
ریسک پروژه: ریسک را می توان به عنوان احتمال شکست پروژه تعریف نمود. ریسک نقش مهمی در تصمیم گیری انتخاب پروژه ها ایفا می کند. به دلیل اهمیت ریسک، در رویکری های ماتریس پورتفولیو، ریسک یکی از بعدهای این ماتریس خواهد بود. از طرف دیگر، پروژه ها با بازگشت سرمایه بالاتر، دارای ریسک بیشتری خواهند بود. ریسک می تواند به صورت شرطی برای هر فاز از پروژه محاسبه شود و سپس ریسک کلی از ترکیب این ریسک ها بدست آید. دو دسته بندی مهم برای ریسک وجود دارد: ریسک فنی و ریسک تجاری. ریسک فنی، احتمال اینکه یک محصول نتواند به صورت کامل در فرایند توسعه کامل شود را بیان می کند و ریسک تجاری احتمال شکست بازار محصول یا خدمت در بازار هدف است با فرض اینکه محصول یا خدمت به خوبی تولید و توسعه داده شده است. ریسک فنی در فاز های ابتدای پروژه به طور طبیعی بالا است و با پیشرفت پروژه، این ریسک کاهش می یابد. ریسک تجاری می تواند طی مطالعات بازار و یا ارزیابی از محصولات مشابه ، تخمین زده زده شود.
عدم قطعیت پارامترها: می توانیم عدم قطعیت را به عنوان عدم دقت تخمین های مورد استفاده در احتیاجات منابع، ریسک و هر نوع پارامتر دیگر در ارتباط با پروژه تعریف کرد. هر چه پروژه پیشرفت می کند عدم قطعیت کاهش می یابد. عدم قطعیت هم چنین به تجربیات گذشته شرکت در پروژه ها، تکنولوژی و بازارهای مشابه نیز بستگی دارد. این مطلب که چقدر عدم قطعیت در پارامترهای تخمینی هر پروژه می تواند روی معیارهای خروجی از قبیل ریسک، منفعت به هزینه، جریان نقدی و غیره تاثیر گذار باشد می تواند از طریق تکنیک های شبیه سازی مورد محاسبه قرار گیرد. همچنین می توان بازه های عدم قطعیت پارامترهای تخمینی را در نظر گرفت. به طور مشخص، برآورد کلی منفعت و سود می تواند از طریق در نظر گرفتن همزمان عدم قطعیت و ریسک قابل تحقق باشد.
مشخصه های پشتیبان از تصمیم:
آنالیز حساسیت: ارزش تابع هدف پورتفولیو، تخمینی از مشارکت مجموع پروژه های داخل پوتفولیو می باشد. به طور مشخص، این بخش وابسته به مقادیر استفاده شده برای هر یک از متغیرهای مستقل و یا مشخصه های هر پروژه است مشخصه هایی از قبیل بازدهی، هزینه، ریسک و غیره. تحلیل حساسیت یک ابزار برای اندازه گیری میزان پایداری تابع هدف در مقابل تغییر پارامترهای آن است. اگر تابع هدف به پارامترهای خاصی حساسیت داشته باشد در نتیجه بایستی برآورد آن پارامتر با دقت بیشتری انجام شود. تحلیل حساسیت همچنین به تعیین تاثیر منابع اضافه روی تابع هدف پورتفولیو کمک می کند. اگر منابع اضافه از قبیل فاینانس^[28]، می تواند روی تابع هدف بیشتر از هزینه ی این منابع تاثیر گذار باشد ممکن است به صرفه باشد تا روی توسعه پورتفولیو سرمایه گذاری شود.
بالانس پورتفولیو:
بالانس پورتفولیو روی برخی از ابعاد پورتفولیو دارای اهمیت فراوان است. ابعادی همچون ریسک، اندازه پروژه ها، پروژه های کوتاه مدت در مقابل بلند مدت و غیره. به عنوان مثال ، نسبت پروژه های پر ریسک در سازمان نباید خیلی زیاد باشد به این دلیل که شکست تعداد زیادی از این پروژه ها می تواند آینده سازمان را به خطر اندازد. از سوی دیگر، پروژه های کم ریسک نمی توانند بازده مورد انتظار سازمان و سرمایه گذاران را تامین کنند. به عنوان مثال عمده منابع سازمان نباید به تعداد زیادی از پروژه های بزرگ اختصاص یابد که در صورت شکست این پروژه ها، این مطلب برای سرمایه گذاران قابل قبول نخواهد بود. همچنین تعداد زیادی از پروژه های بلند مدت، از نظر جریان نقدی ایجادی برای سازمان مخاطره ایجاد خواهد کرد.
تعامل کاربر پسند: عمده تصمیم گیرندگان پورتفولیو، تجربه استفاده زیاد از کامپیوتر را ندارند لیکن در سالهای اخیر این فاصله کمتر شده است. به همین علت رابط کاربری کامپیوتری بایستی برای استفاده ساده طراحی شده باشد و اطلاعات مورد نیاز را به سبکی قابل فهم ارائه دهد (مثلا به صورت گرافیکی یا فرم های ساده). در صورت پیچیده بودن این رابط کاربری، ممکن است تصمیم گیرندگان تمایل کمتری به استفاده از این سیستم داشته باشند.
چشم انداز کلی: انتخاب پورتفولیو یک تصمیم استراتژیک بوده و اطلاعات مرتبط بایستی ارائه شود به این منظور که بتواند یک دید کلی ار پورتفولیو بدون دادن اطلاعات اضافه، برای تصمیم گیرندگان فراهم آورد. نمودارهای ساده و ماتریس های مختلف در بعدهای عمومی مورد علاقه تصمیم گیرندگان، می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
پشتیبانی گروهی: از آنجایی که تصمیمات پورتفولیو عمدتا به صورت گروهی انجام می گیرد بهتر است مانیتورهای کامپیوتری و اتاق های تصمیم گیری مورد استفاده قرار گیرد. مشخصه های سیستم های پشتیبان از تصمیم گروهی یا (GDSS)^[29] در تحقیقات (باکلی و ین، 1990)^[30] مورد بررسی قرار گرفته است.