مقیاس انسانی را میتوان تناسب درست بین اندازه و کیفیت فضاها و قابلیت‌های ادراکی و ویژگیهای فیزولوژی انسان دانست. با توجه به یک تناسبات انسان، ادراکات حسی چون: محصوریت، تراکم، توالی، نظم و ازدحام قابل تعرف هستند.
تناسبات و انعطاف پذیری فضاهای آموزشی
رابطه طول، عرض و ارتفاع فضاها در ادراکات حسی بسیار تاثیر گذار خواهند بود. در این قسمت به بیان چند عامل تاثیر گذار بر ادراک فرد در فضا به طور خلاصه اشاره شده است:
نظم: انتظام فضا یی عامل مهمی برای تعریف، ادراک و احساس محصوریت است. نظم هندسی و سادگی فرم تاثیر قابل توجهی در ادراکات حسی فضا دارد.

توالی فضا: طراحی کل و اجزا تشکیل دهنده ی مجموعه، فضاهای باز و بسته به صورت همزمان و هماهنگ و تنظیم نوع رابطه بیرون و درون و تفکیک و ترک بی عرصه ها از نظر عملکردی را توالی فضا گویند که تاثیر قابل توجهی در نوع ادراک و کیفیت آنها دارد.
محصوریت فضا: فضا یی که توسط عناصر کالبدی محدود و تعرف شده باشد را محصور مینامند. محصوریت روش مناسبی برای مشخص نمودن عرصه هاست که بیشترین تفاوت بین ساختمانهای مدرن و سنتی را به وجود آورده است.
تراکم فضا: رابط تناسبی بین فضاهای پر و خالی است. که به اندازه فضا، ارتفاع و روشنا یی بستگی دارد
جدول۲-۵-تناسبات و انعطاف پذیری فضاهای آموزشی

مأخذ:محمودی ، ۱۳۸۴
مبلمان آموزشی و انعطاف پذیری
برای آن که مبلمان آموزشی بتواند پاسخگوی انعطاف پذیری فضاهای آموزشی باشد چند ویژگی
مهم را باید دارا شود:
به چند فعالیت گوناگون پاسخ گوید امکان جابجا ی راحت آن میسر باشد ) از حجم فضا استفاده نماید
قابلیت چیده شدن روی هم را داشته باشد قابلیت‌های مختلف استفاده، به عنوان نمونه میز و صندلیها ی پیشهاد میگردد که بتواند نقش دیواره متحرک را پیدا کنند وبه مانند پازلهای اسباب بازی قابل ترکیب و جابجا ی را داشته باشند و در عین حال به عنوان دیواره اکوست یکی عمل نما ند.(محمد مهدی محمودی، ۱۳۸۴طراحی فضاهای آموزشی با بهره گرفتن از فرم های انعطاف پذیر)
۸-۲-تعداد دفعات استفاده از واحدهای آموزشی
ایجاد فضاهای آموزشی مستلزم هزینه بالایی است که با توجه به توان مالی آموزش و پرورش و تقاضای روزافزون این دسته کاربری ها امکان تحقق کافی آن متناسب با نیاز جمعیت لازم التعلیم نمی باشد. این امر باعث شده تا از فضاهای آموزشی به طور مکرر استفاده گردد. هر چند که استفاده مکرر از این فضاها منجر به استفاده حداکثر از فضا می گردد، ولی نبایستی فراموش کرد که این عمل کیفیت تحصیلی دانش آموزان را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد و ممکن است که روند تعلیم و تربیت با آسیب جدی مواجه شود. بنابراین این عامل به عنوان یکی از عوامل تأثیر گذار در ظرفیت کلی فضای آموزشی و جمعیت تحت پوشش، در ارزیابی فضاهای آموزشی استفاده گردید.
توزیع متناسب و چیدمان متعادل در برگیرنده تعیین مکان خدمات با کاربری ها به صورتی است که همه گروه های اجتماعی معین با خصوصیات فضایی متنوع تا حد امکان از آنها بهره مند گردند. هدف حائز اهمیت در این زمینه برای جغرافیدانان و برنامه ریزان درک این موضوع است که چه اصولی، اساس انتظام فضایی و مکانی دارایی ها و سرمایه های عمومی را تشکیل می دهد. توجه به ویژگی های سرزمین و فضا در مکانیابی، شکل گیری، مرتبه فعالیت ها و تشکیل مراکز فعالیت ها، همزمان با « ریکاردو» در اوایل قرن نوزدهم به وسیله مکتب تاریخی و ریخت شناسی اجتماعی آلمان به ویزه با تحقیقات «فون تونن» که به حق او را باید پدر اقتصاد فضایی یا اقتصاد سرزمین دانست، شروع شد. «ایزارد» در اندیشه بنیاد یک دانش ناحیه ای بود تا به صورت خطی رابطه میان اقتصاددانان، آمایشگران، شهرسازان و جغرافیدانان به کار آید. اینان در آن ایام به کشف مدل های کلاسیک مکانیابی توفیق یافته بودند. از آن جمله مدل فون تونن (۱۸۶۲-۱۸۵۱) برای فعالیت های کشاورزی، مدل آلفردوبر (۱۸۶۸-۱۹۵۸) برای فعالیت های صنعتی، مدل اوگوست لوش (۱۹۰۶-۱۹۴۵) و والتر کریستالر (۱۹۳۳) برای فعالیت های خدماتی بود. نظریه مکانیابی انبوهی از جغرافیدانان را شیفتۀ و مسحور خود کرد؛ زیرا دقیقاً پاسخگوی انتظارات آنان برای پیش بینی آینده بود. دسترسی عادلانه به زمین و استفاده بهینه از آن از مؤلفه های اصلی در توسعه پایدار و عدالت اجتماعی به شمار می رود امروزه مفاهیم زمین و فضا در نواحی تغییرات کیفی پیدا کرده و بالطبع ابعاد و اهداف برنامه ریزی کاربری اراضی نیز وسیعتر و غنی تر گشته است.
بنابراین از این دو عنصر همگانی و حیاتی باید تحت برنامه ریزی اصولی انجام پذیرد. و از نظر دیویدهاروی قبل از تدوین نظریه ای که بر اساس مکانیابی و تخصیص منطقه ای، ابتدا باید به مطالعه جزئیات این اصول پرداخت، زمان زیادی صرف تعیین نقطه شروع قابل قبولی برای تعیین نظریۀ مکانیابی شده است. اما هنوز یک نظریه عام دربارۀ مکانیابی وجود ندارد. از طرفی به دلیل کثرت اهداف موجود در اشکال بالقوه نواحی، برای به حداکثر رساندن کارایی سازمان یابی فضایی نواحی وجود ندارد. بنابراین بررسی امر توزیع می تواند از طریق تجزیه اهداف به اجزای تشکیل دهنده شان صورت گیرد. (هاروی، ۱۳۷۶، ص ۱۲۰)
۹-۲- کاربری آموزشی و سایر کاربری ها
فضاهای آموزشی به عنوان یکی از نیازها بایستی با سازگاری با دیگر کاربری ها قرار گیرد. برای مشخص ساختن سازگاری و ناسازگاری کاربری های مختلف با کاربری آموزشی در زیر بطور خلاصه ارتباط مدارس با دیگر کاربری ها مورد اشاره قرار می گیرد.
۱-۹-۲- کاربری آموزشی و کاربری مسکونی
فضاهای آموزشی به عنوان یکی از نیازهای یک فضای مسکونی بوده و بدین ترتیب همجواری واحدهای آموزشی با کاربری مسکونی بخصوص در مقاطع ابتدایی و راهنمایی سازگار می باشد.
چرا که نزدیکی مدارس به خانه های مسکونی علاوه بر ایجاد شرایط امن برای دانش آموزان از نظر روحی و روانی اثرات مطلوبی بر آنان خواهد گذاشت. اما از آنجایی که نزدیکی این کاربری به کاربری مسکونی موجب مزاحمت برای ساکنان خواهد بود، بایستی یک حداقل فاصله بین آنها رعایت گردد و برای انجام این امر می توان از طریق ایجاد فضای سبز به اطراف مدارس اقدام نمود.
۲-۹-۲- کاربری آموزشی و فرهنگی
کاربری فرهنگی شامل موزه، گالری، نمایشگاه، مراکز فرهنگی تربیتی، کتابخانه و… می باشد. چنانکه از عملکرد آنها انتظار می رود نزدیکی نسبتاً زیادی با کاربری آموزشی دارند و این دو کاربری می تواند به عنوان دو کاربری سازگار در کنار یکدیگر استقرار یابند.
۳-۹-۲- کاربری آموزشی و بهداشتی درمانی
هر چند که دسترسی سریع به واحدهای بهداشتی و درمانی برای واحدهای آموزشی ضروری است لیکن این کاربری به واسطه عملکردی که دارد یکی از منابع شیوه آلودگی های میکروبی، شیمیایی و حتی رادیو اکتیویته است و بدین لحاظ این دو کاربری به عنوان دو کاربری ناسازگار شناخته شده و از همجواری آنها باید احتراز نمود.
۴-۹-۲- کاربری آموزشی و تجاری
کاربری تجاری در صورت تمرکز در کنار واحدهای آموزشی پیامدهای نامطلوب تربیتی را در پی خواهد داشت در این میان تنها مراکز خرده فروشی هستند که در صورت همجواری با فضاهای آموزشی از لحاظ ایجاد شرایط نامطلوب مشکلی ایجاد نمی کنند.
۵-۹-۲- کاربری آموزشی و فضای سبز
بیشترین تأکید در کلیه تحقیقاتی که در زمینه فضاهای آموزشی صورت گرفته است به ارتباط و نزدیکی مدارس با فضای سبز می پردازد. هر چند نظام فضای سبز ویژگی های خود را دارا می باشد و بیشتر با سیستم تقسیم بندی منطقه مسکونی، محله ها و واحدهای همسایگی ارتباط دارد لیکن همجواری با فضاهای آموزشی می تواند از نظر سالم سازی هوا، جلوگیری از آلودگی ها و انتقال آن به واحدهای آموزشی و ایجاد خط بصری و ارامش ذهنی که دانش آموزان با تماشای آن فضا کسب می نمایند در بهبود شرایط فراگیری مؤثر واقع شوند.
۶-۹-۲- کاربری آموزشی و شبکه ارتباطی حمل و نقل
شبکه ارتباطی شامل دو بخش هوایی و زمینی است. بخش زمینی شامل حمل و نقل جاده ای و راه آهن می باشد امروزه تمام کاربری ها به شبکه ارتباطی نیاز دارند اما عملکرد هر کاربری شبکه ارتباطی مناسب خود را می طلبد. همانطور که گفته شد شبکه حمل و نقل از منابع اصلی صوتی و هوا بشمار می رود.
فرودگاه ها، خطوط هوایی، راه آهن و جاده ها از منابع مهم آلوده کننده محیط هستند.
بنابراین لازم است در انتخاب مکان برای استقرار واحد آموزشی در جوار شبکه ارتباطی دقت کافی صورت گیرد.
۷-۹-۲- کاربری آموزشی و تأسیسات شهری
به جز کاربری ها و تأسیساتی که ذکر گردید، تأسیسات دیگری وجود دارد که بعضی از آنها به واسطه نوع عملکردشان امکان همجواری با کاربری های آموزشی را ندارند و نیز تأسیساتی وجود دارد که علی رغم نیاز فضاهای آموزشی به آنها باید در فاصله مناسب از مدارس قرار گیرند.
در گروه اول کاربری های مثل پمپ بنزین، جمع آوری زباله، کشتارگاه ها، گورستان ها، دکل های فشار قوی، لوله های اصلی گاز و نفت، دامداری ها و مرغداری ها قرار دارد که نباید همجواری کاربری آموزشی قرار گیرد.
در گروه دوم تأسیسات و کاربری های مثل آتشنشانی، مرکز پلیس و نیروی انتظامی وجود دارد که باید در فاصله های معین از واحد آموزشی جهت امداد رسانی قرار گیرند.
۱۰-۲- نظریه ها و تئوری های رایج در مکانیابی
۱-۱۰-۲- نظریه های دسترسی
از نظر عده ای از برنامه ریزان، دسترسی مبنای برنامه ریزی مکان می باشد. نظریه های دسترسی، معتقد به وجود چهار دسته معیار متفاوت در سنجش توزیع اصولی نقاط است.
الف) نقطه میانه
این نقطه جمع سفر جمعیت حوضه نفوذ را به حداقل می رساند. این نقطه برای آن دسته از تسهیلات و خدمات عمومی مناسب است که غالب استفاده کنندگان در آن اقامت کوتاه مدت دارند و برای تسهیلاتی که متقاضیان اقامت طولانی یا دائو دارند، مناسب نیست.
ب) نقطه بین
این نقطه حداکثر فاصله ای که هر فرد سفر می کند را به حداقل می رساند و مناسب ترین نقطه در مکانیابی تسهیلاتی است که نیازهای فوری را برآورده می سازد.
ج) راه حل وجهی
در این حالت تعداد افراد نزدیک به مرکز مورد نظر، پیشینه می شود و برای تصمیم گیری در مورد مکان تسهیلات و خدماتی مناسب می باشد که متقاضیان آن به صورت منظم از آن استفاده نمی کنند.
د) نقطۀ میانگین
نقطه میانگین، نقطه ای است که تمام افراد برای رسیدن به آن، فاصله برابری را طی می کنند. این روش ابزاری مناسب برای درک مشکلات مکانی تسهیلات عمومی می باشد.