۳-۱۱-۱- آزمون پایایی در داده ­های تابلویی
اغلب مدل­های اقتصادسنجی که در دهه­های قبل مورد استفاده قرار می­گرفت، بر فرض پایایی سری­های زمانی استوار بود. بعداً که ناپایایی اکثر سری­های زمانی مشخص شد، بکارگیری متغیرها منوط به انجام آزمون­های پایایی مربوطه گردید. به چند دلیل بررسی پایایی سری داده ­ها مهم است. پایایی یا ناپایایی یک سری می ­تواند تأثیر شدیدی روی رفتار و ویژگی­های آن داشته باشد. اگر متغیرها ناپایا باشند، در عین حال که ممکن است هیچ رابطه مفهومی بین متغیرهای مدل وجود نداشته باشد، ضریب تعیین بدست آمده آن می ­تواند بسیار بالا باشد و موجب شود تا محقق استنباط­های نادرستی در خصوص ارتباط بین متغیرها انجام دهد. هم­چنین وجود متغیرهای ناپایا در مدل سبب می­ شود تا آزمون­های t و F نیز از اعتبار لازم برخوردار نباشند و در نهایت رگرسیون بدست آمده رگرسیون کاذب باشد (نوفرستی، ۱۳۷۸). در این پژوهش پایایی تک تک متغیرها از طریق آزمون ریشه واحد لوین، لین و چو^[۵۳] (LLC) مورد بررسی قرار می­گیرد.
۳-۱۱-۱-۱- آزمون ریشه واحد لوین، لین و چو (LLC)
آزمون ریشه واحد سری­های زمانی به گونه ­ای است که پایایی یا عدم پایایی متغیرها را با بهره گرفتن از یک معادله بررسی می­ کند. لوین لین چو نشان داد که در داده ­های تابلویی، استفاده از آزمون ریشه واحد برای ترکیب داده ­ها ، دارای قدرت بیشتری نسبت به استفاده از آزمون ریشه واحد برای هر مقطع به صورت جداگانه است.

وی آزمون ریشه واحد ثابت برای هر مقطع را به صورت رابطه (۳-۱۳) ارائه کرده است:
ΔX_i,t= ρ_ix_i,t-1+ δ_t+ α_i+ ε­_i,t (۳-۱۳)
که در آن N تعداد مقطع­ها، T دوره زمانی، P_i پارامتر خود همبسته برای هر مقطع، δاثر زمان ، α­_i ضریب ثابت برای هر مقطع و _itε خطای مدل که دارای توزیع نرمال با میانگین صفر و واریانس است.
این آزمون بر اساس آزمون دیکی فولر تعمیم یافته^[۵۴] به صورت رابطه (۳-۱۴) در نظر گرفته شده است:
ΔX_i,t­= ρ_ix_i,t-1+δ_t +α_i + _ij Δx_i,t-j +ε_i,t (۳-۱۴)
در رابطه (۳-۱۴)، _iρ پارامتر خود همبسته برای هر مقطع، L_i طول وقفه، δ اثر زمان، _iα ضریب ثابت برای هر مقطع و _i,tε خطای مدل که دارای توزیع نرمال با میانگین صفر و واریانس است.
آزمون LLC، آزمون ترکیبی ADF با روند زمانی است که در صورت وجود ناهمگنی مقطع­ها و ناهمسانی واریانس جملات خطا، دارای قدرت بالایی است.
فرضیه ­های این آزمون به صورت زیر است:
H­_۰: عدم وجود پایایی
H₁: وجود پایایی
اگر آماره آزمون از مقدار بحرانی جدول (۵%) بیش­تر بود، فرضیه صفر مبنی بر عدم وجود پایایی رد می­ شود. حال اگر تمام متغیرها پایا بودند، بلافاصله باید آزمون F لیمر برای تعیین تلفیقی (Panel) یا ترکیبی (Pooled) بودن انجام گیرد. ولی چنان­چه حتی یکی از متغیرها پایا نباشد، باید آزمون هم­جمعی یا پایایی بلند­مدت را برای آن دسته از فرضیه­هایی که متغیرهای ناپایا در آن فرضیه ­ها قرار دارند، انجام داد.
۳-۱۱-۲- انتخاب نوع مدل از طریق آزمون F لیمر
پس از تأیید پایایی متغیرهای پژوهش، اقدام به انتخاب نوع مدل از طریق آزمون F لیمر می­نماییم. در واقع آزمون F لیمر مشخص می­ کند که مدل مورد استفاده تلفیقی (Panel) است یا ترکیبی (Pooled). چنان­چه آماره Cross-Section F کمتر از ۵% سطح معناداری باشد، نوع مدل انتخابی تلفیقی (Panel) و چنان­چه بیش­تر از ۵% سطح معناداری باشد، نوع مدل انتخابی ترکیبی (Pooled) خواهد بود. چنان­چه مدل ترکیبی انتخاب گردد، کار تمام است و با آن ادامه می­دهیم ولی چنان­چه مدل تلفیقی انتخاب گردد، در مرحله­ بعد باید از طریق آزمون هاسمن، الگوی مناسب یعنی اثرات ثابت (FEM^[55]) یا اثرات تصادفی (REM^[56]) انتخاب شود.
۳-۱۱-۳- آزمون هاسمن برای انتخاب اثرات ثابت یا تصادفی
رایج­ترین آزمون برای تعیین نوع مدل داده ­های تلفیقی آزمون هاسمن^[۵۷] است (یافّه، ۲۰۰۳). آزمون هاسمن بر پایه وجود یا عدم وجود ارتباط بین خطای رگرسیون تخمین زده شده و متغیرهای مستقل مدل استوار است. اگر این ارتباط وجود داشت، مدل اثر تصادفی و اگر این ارتباط وجود نداشت، مدل اثر ثابت کاربرد خواهد داشت. فرضیه H₀ نشان دهنده عدم ارتباط بین متغیرهای مستقل و خطای تخمین و فرضیه H₁ نشان دهنده وجود ارتباط است. چنان­چه آماره Cross- Section Random کم­تر از ۵% سطح معناداری باشد، الگوی اثرات ثابت (FEM) و چنان­چه بیش­تر از ۵% سطح معناداری باشد، الگوی اثرات تصادفی (REM) انتخاب می­گردد.
۳-۱۲- خلاصۀ فصل
در این فصل، روش تحقیق مورد استفاده در پژوهش تشریح شد. جامعۀ آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه و نیز قلمرو پژوهش که شامل قلمرو موضوعی، قلمرو مکانی و قلمرو زمانی می­باشد، بیان شد. سپس مبانی مختلف سنجش متغیرهای مستقل و وابسته و نحوه استخراج و اندازه ­گیری آن­ها و نیز روش گردآوری اطّلاعات که در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته، ارائه شد. در نهایت اینکه توضیحاتی در مورد مفروضات مدل رگرسیون خطی و تعریف و مزایای بکارگیری داده ­های پنلی و آزمون­های آماری مورد استفاده جهت آزمون داده ­های پنلی ارائه شد.

فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ­ها
۴-۱- مقدمه
تجزیه و تحلیل اطّلاعات، اجرای فرآیندی است که طی آن داده ­ها جمع­آوری، تلخیص، گروه­بندی و در نهایت پردازش می­شوند. این فصل به ارائه تجزیه و تحلیل یافته‌های پژوهش اختصاص دارد. پژوهش­گر پس از اینکه روش پژوهش خود را مشخص کرد و با بهره گرفتن از ابزارهای مناسب، داده ­های مورد نیاز را برای آزمون فرضیه ­های خود جمع­آوری کرده، اکنون نوبت آن است که با بهره­ گیری از تکنیک­های آماری مناسبی که با روش پژوهش، نوع متغیرها و … سازگاری دارد، داده ­های جمع­آوری شده را دسته­بندی و تجزیه و تحلیل نمایند و در نهایت فرضیه­هایی را که تا این مرحله او را در پژوهش هدایت کرده ­اند در بوته آزمایش (آزمون) قرار دهد و تکلیف آنها را روشن کند و سرانجام بتواند پاسخ یا راه­­ حلی برای پرسشی که پژوهش (تلاشی سیستماتیک برای به دست آوردن آن بود) بیابد (خاکی، ۱۳۸۸). دراین پژوهش برای تجزیه و تحلیل دادهای جمع‌ آوری شده و آزمون فرضیه‌ها از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی استفاده می‌شود. در روش‌های توصیفی، تلاش بر آن است تا با ارائه جداول و استفاده از ابزارهای آمار توصیفی نظیر شاخص‌های مرکزی و پراکندگی، به توصیف داده‌های پژوهش پرداخته شود تا این امر به شفافیت موضوع کمک کند. از روش­های آماری استنباطی نیز جهت آزمون فرضیه‌ها استفاده می‌کنیم. تجزیه و تحلیل داده ­ها مشتمل بر سه بخش زیر خواهد بود:

1. 1. توصیف نمونه (در فصل قبل تشریح شد)

1. 1. توصیف یافته­ ها (آمار توصیفی)

1. 1. تجزیه و تحلیل یافته­ ها (آمار استنباطی)

همان­طور که قبلاً نیز توضیح داده شد، اطّلاعات لازم برای آزمون فرضیه ­های پژوهش، از منابع مختلفی از جمله سایت کدال (www.Codal.ir) و سئو (www.Seo.ir) استخراج شده و سپس داده ­های خام به صفحه گسترده Excel انتقال یافته و مورد پردازش قرار می­گیرند. سپس با توجه به نوع فرضیه ­ها، به تجزیه و تحلیل اطّلاعات با بهره گرفتن از نرم افزارهای آماری SPSS و EViews و Stata می‌پردازیم.
۴-۲- آمار توصیفی
۴-۲-۱- توصیف متغیرهای پژوهش
در توصیف متغیرهای پژوهش، تلاش بر آن است تا با ارائه جداول و استفاده از ابزارهای آمار توصیفی نظیر شاخص‌های مرکزی و پراکندگی، به توصیف داده‌های پژوهش پرداخته شود تا این امر به شفافیت موضوع کمک کند.
جدول (۴-۱) نتایج آمار توصیفی متغیرهای تحقیق