۵) وارد ساختن مفاهیم مدرن و بعد از مدرن در یک ابزار شبکه‌ای.
لوینگستون^[۶] موجزتر می‌گوید: “آنچه درباره اینترنت نو به نظر می­رسد، شاید ترکیبی تعاملی از مولفه‌هایی باشد که برای ارتباط جمعی یک نوآوری به شمار‌ می‌رود. دامنه نامحدود محتوا، وسعت دسترسی مخاطب، طبیعت جهانی ارتباط". این دیدگاه گسترش را به جای جایگزینی توصیه می‌کند. در سنجشی که ۵ سال بعد از این توسط لیورو^[۷] (۲۰۰۴) انجام شد بر این نگاه کلی که “رسانه‌های نوین” آرام آرام عادی شده‌ و به"جریان اصلی” پیوسته‌اند و “روزمره” و حتی “پیش پا افتاده"‌شده‌اند صحه گذاشته شد. او در ضمن مشخص می‌کند که‌"هیچ کاربرد کشنده‌ای” از اینترنت سرنزده است آنگونه که هرنینگ^[۸] (۲۰۰۴) می‌گوید ارتباط به واسطه کامپیوتر دارد به سوی معمولی شدن گام بر‌می‌دارد.

اگر ما نقش­های اساسی و ارتباطی را که درون نهاد رسانه‌های قدیمی یافت می‌شود در نظر بگیریم، می‌توانیم این تفاوتهای کلی را جزئی‌تر بشناسیم. به ویژه آنهایی را که مربوط به تالیف (و اجرا)، نشر، تولید و پخش و دریافت می‌گردند. مفاهیم اصلی به ایجاز به شرح ذیل هستند:
- برای مؤلفین، موقعیت‌ها افزایش پیداکرده‌اند- البته اگرآنچه از طریق اینترنت ارسال می‌شود و روی صفحه کامپیوتر نشر می‌یابد و فعالیت‌های مثل وبلاگ نویسی و مشابه آن را در زمره نشر به حساب آوریم. در هرحال، موقعیت و وضعیت یک نویسنده آنگونه که تا به امروز بوده است، بستگی به اهمیت‌ وی و محل نشر و درجه توجه همگانی داشته است. نوشتن یک نامه یا شعر شخصی یا عکس‌های خصوصی در واقع تالیف به حساب نمی‌آیند. شرایط شناخت اجتماعی و اعتبار همگانی در تکنولوژی نوین تغییر نکرده است و حتی شاید داشتن مخاطب گسترده و شهرت فراگیر سخت‌تر هم شده باشد. بدون همکاری رسانه‌های جمعی پیشین، مشهور شدن در اینترنت آسان نیست.
- برای ناشران، همان نقش قبلی ادامه دارد اما به همان دلیلی که در مورد مولفین ذکر شد وضعیت ناشرین نیز مبهم‌تر شده است. تاکنون یک انتشاراتی، نوعاً یک شرکت تجاری بود و یا موسسه­ای عمومی و غیرانتفاعی. رسانه­های نوین شکل­های جایگزینی را برای نشر ارائه داده است و فرصت­ها و چالش­هایی را در برابر نشر سنتی ایجاد کرده است. کارکردهای نشر سنتی مانند دروازه‌بانی، دخالت‌های سردبیر و تایید مولف در برخی گونه‌های نشر اینترنتی، اما نه همه آنها، یافت می‌شود. در هر صورت، این شیوه‌ها هم چنان در عصر فراوانی و گوناگونی شکل‌ها استفاده می‌شود.
- در مورد نقش مخاطب، امکانات فراوانی برای تغییر وجود دارد به ویژه در جهت خودگردانی بیشتر و داشتن سهم مساوی در ارتباط با منابع و فراهم آورندگان. هر عضو از جامعه مخاطبین، واقعاً عضو یک جامعه یا توده نیست بلکه یا عضو شبکه‌ای است که خود انتخاب‌کرده و یا همگانی خاص و یا مرتبط با یک فرد. به علاوه نوع فعالیت مخاطب‌ از‌ دریافت به تحقیق، مشاوره و ارتباط شخصی‌تر تغییر می‌یابد. (همان)
علیرغم این مطالب، شواهدی دال بر تداوم مخاطب توده‌وار وجود دارد و تقاضا از سوی مخاطب برای دروازه‌بانی و دستورالعمل هیئت تحریریه به چشم می‌خورد. رایس^[۹] در مورد تناقض دامنه گسترده گزینه‌هایی که برای مخاطب وجود دارد اظهار نظر می‌کند:” اکنون باید افراد تصمیم بیشتری بگیرند، دانش اولیه بیشتری داشته باشند و باید تلاش کنند ارتباط را به هم پیوسته و هدفمند کنند. تعامل و حق انتخاب منافعی جهانشمول به حساب نمی‌آید، بسیاری از انسانها توان، نیاز و علاقه و یا دانش لازم برای وارد شدن به چنین فرایندی را ندارند.
تا آنجا که به رابطه بین نقش‌های گوناگون مربوط می‌شود، می‌توانیم نوعی از هم گسیختگی و استقلال عمل بیشتر را برای مولفین و مخاطبین قایل شویم. رایس اشاره می‌کند که” مرز میان ناشرین، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان، مصرف‌کنندگان و منتقدین محتوا نامشخص و مبهم است.” این مسئله نهادی بودن به عنوان داشتن یک شکل مشخص و تمرکز فعالیت‌ها و هنجارهای مشترک را در سایه‌ای از ابهام فرو‌ می‌برد. در نگاه کلی احتمال دارد که ظهور مجموعه نهادهای مجزا و تخصصی‌تر را در فعالیتهای‌‌ رسانه‌ای ‌به‌ رسمیت بشناسیم. نهادهایی که‌ براساس تکنولوژی‌ها و یا محتوا و کاربری‌های ‌خاص (مثل‌ ارتباط ‌با ژورنالیسم‌ خبری، فیلم­های ‌تفریحی، تجارت، ورزش، پورنوگرافی، توریسم، آموزش، حرفه‌ها و غیره) و بدون هیچ‌گونه هویت نهادی مشترکی شکل می‌گیرند. از این لحاظ، مفهوم رسانه جمعی رو به زوال خواهد بود. (همان)

۲-۲-۱-۲ انواع رسانه‌های نوین ارتباطی

رایس (۱۹۹۹) چنین می‌گوید که تلاش برای تعریف هر رسانه­ای بر اساس ویژگی‌های خاص‌ خودش چندان سودمند نیست. در عوض باید تلاش کنیم ویژگی‌های رسانه‌ها را به طور کلی مطالعه کنیم و ببینیم رسانه‌های نوین در این موارد چگونه عمل می‌کنند. بررسی تفاوت‌ها و تشابه بین رسانه‌ها برخی کارکردهای یک رسانه را به شکل  مطلوبی مطرح می‌کند(به عنوان نمونه، ارتباط چهره‌به‌چهره و امتیازات کتابهای سنتی) و تناقضات نتایج مثبت و منفی رسانه را در نظر نمی‌گیرد. تنوع طبقه‌بندی و گروه‌بندی در"رسانه‌های نوین"، محدودیت واضحی را بر شکل‌گیری یک نظریه درباره “پیامدهای” آنها اعمال می‌کند. شکل‌های وابسته به تکنولوژی متنوع ولی موقتی‌اند. در عین حال می‌توان چهار دسته اصلی رسانه‌های نوین را شناسایی کرد که در شباهت‌های خاص مجرای انتقال پیام اشتراک دارند و تقریبا به دلیل نوع استفاده، محتوا و محیط به شرحی که می‌آید متفاوت هستند:

۲-۲-۱-۲-۱ رسانه‌های ارتباط میان فردی

این رسانه‌ها شامل تلفن (به شکل فزاینده‌ای موبایل) و پست الکترونیک (ابتدا برای کار ولی در حال شخصی‌تر شدن) می‌شوند. محتوا در اینجا شخصی و ناپایدار است و رابطه شکل گرفته و قوت‌ یافته اهمیتی بیش از اطلاعات مبادله شده دارد.

۲-۲-۱-۲-۲ رسانه‌های مربوط به بازی‌های تعاملی

این رسانه‌ها مرتبط با بازی‌های کامپیوتری و ویدئویی و ابزاری برای ایجاد واقعیت مجازی هستند. ابتکار اصلی نهفته در این، تعامل و شاید تسلط ” فراگرد” بر” لذت ” کاربری است.

۲-۲-۱-۲-۳ رسانه‌های جستجوگر اطلاعات

این گروه دارای وسعت است. اینترنت و شبکه‌های جهانی وب مهمترین نمونه‌های آن هستند که به مانند یک کتابخانه، یا مرکز اطلاع‌رسانی با اندازه، واقعیت و دسترسی نامشخصی دیده می‌شوند. در کنار این شبکه (موبایل) تلفن نیز به شکل فزاینده‌ای به مجرایی اطلاعاتی برای انتقال اطلاعات تبدیل شده است به گونه‌ای که پخش تله‌تکست، رادیو و مبادله داده‌های دیجیتال را نیز انجام می‌دهند. هم اکنون پخش تلویزیون ماهواره‌ای نیز به آن اضافه شده است و شاید بعدها عملکردهای نوین‌تری نیز اضافه شود. (همان)

۲-۲-۱-۲-۴ رسانه‌های‌مشارکتی‌

این‌گروه شامل، به ‌ویژه، کاربری‌های اینترنت مانند اشتراک و تبادل اطلاعات، نظرات و تجربیات و توسعه ارتباطات شخصی فعال (در کامپیوتر) می‌گردد و از کاربردهای ابزاری تا کاربری های بسیار شخصی و درونی را شامل می‌شود. (همان)
تنوعی که در این گونه‌ها وجود دارد هر گونه توصیف موجز از ویژگی‌های مربوط به یک رسانه را که کاملاً ویژه رسانه‌های نوین باشند و یا در هر چهار گروه کاربرد داشته باشند، دشوار می‌سازد. در هر حال می‌توانیم برخی ابعاد و متغیرهایی را نشان دهیم که به ” کاربر” مربوط می‌شوند تا به این وسیله بتوانیم تمایزاتی را بین رسانه‌های نوین و قدیمی قایل شویم.

۲-۲-۱-۳ ویژگی‌های کلیدی رسانه‌های نوین ارتباطی

تعامل: از آن جهت که نسبت اقدام به پاسخ و یا اقدام به بر قراری ارتباط از سوی کاربر به “پیشنهاد” فرستنده/ منبع را نشان می‌دهد.
حضور اجتماعی (اجتماعی بودن): تجربه کاربر به معنی ارتباط شخصی با دیگران که به وسیله استفاده از یک رسانه شکل می‌گیرد. (همان)
غنی‌بودن رسانه‌ها: به گونه‌ای که رسانه‌ها می‌توانند چهارچوب‌های متفاوت بیشتری را به هم پیوند بزنند، ابهام را کاهش دهند، راهنمایی بیشتری را ارائه کنند، حواس بیشتری را در برگیرند و شخصی‌تر باشند.
خودگردانی: در حدی که کاربر احساس می‌کند بر استفاده از محتوا و مستقل از منبع نظارت دارد.
اگر چه تعامل بیشتر به عنوان کار کرد اصلی رسانه‌های نوین مطرح می‌گردد، اما می‌تواند معنا و نقش‌های‌گوناگونی‌ داشته‌ باشد‌‌‌ و‌ تاکنون بررسی‌هایی فراوان با این موضوع صورت گرفته است کیوسیس^[۱۰] به یک” تعریف عملیاتی” از تعامل با ارجاع به چهار شاخص رسیده است: مجاورت (نزدیکی اجتماعی با دیگران)، کنش‌وری حسی، سرعت درک و دریافت، حضور از دور دست. (همان) در این تعریف، وابستگی بیشتر بر دریافت کاربر است تا هر کیفیت بیرونی و عینی مربوط به رسانه‌ها. داونز و مک میلان^[۱۱] پنج بعد تعامل را به شرح زیر نام می‌برند:
جهت ارتباط
انعطاف‌پذیری درباره زمان و نقش‌های درگیر در تعامل
داشتن احساس “مکان” در محیط ارتباط
سطح کنترل محیط ارتباطی
مقصود دریافت‌شده‌(معطوف به ایجاد تغییر یا اقناع). (همان)
به این شکل مشخص می‌شود که شرایط تعامل به چیزی بیش از تکنولوژی مورد استفاده وابسته است.
به گفته پرس و دان^[۱۲] تحقیقات درباره کامپیوترهای خانگی و دیگر رسانه‌ها نشان داده است که کامپیوتر کمتر برای نیازهای ارتباطی مطرح می‌شود. نتیجه اینکه کامپیوترها هنوز مجراهای اولیه برای پرکردن نیازهای مرتبط با رسانه‌ها نیستند. در واقع مطرح‌ترین کاربرد ارتباط جمعی سرگرمی و وقت‌گذرانی بوده و با گذر سالها همچنان بر قوت خود باقی است. (همان)
این ویژگی‌ها با کاربرد “آیینی” رسانه­های جمعی به عنوان چیزی متمایز از رضامندی ایجاد شده به وسیله محتوایی خاص که رابین^[۱۳] مشخص می‌کند، قابل مقایسه هستند. (همان)
موریس و اوگان^[۱۴] برای مفهوم‌سازی اینترنت به عنوان رسانه‌ای جمعی آن را از نقطه نظر مخاطب بررسی کردند. آنها مفاهیم رضامندی، سطح و نوع درگیری و میزان حضور اجتماعی را در برنامه کاری خود قرار دادند اما نتوانستند در یافتن ویژگی‌های اساسی اینترنت به عنوان یک رسانه به نتیجه‌ای قطعی برسند. البته این حکایت همچنان باقی است. (همان)
لیندوف و شاتزر^[۱۵] با توجه به قوم‌نگاری مخاطب، به اینترنت نگاهی کردند و درباره تنوع شکل‌های آن نقطه نظرهایی را بیان داشتند که شامل گروه‌های خبری، فضاهای شبیه‌سازی شده و وب‌سایت‌ها و مانند آنها می‌شد. از نگاه آنها، ارتباط از طریق کامپیوتر، با سایرکاربری‌های دیگر رسانه‌ها تفاوت دارد. چرا که این نوع ارتباط چند شکلی و گذرا و با رمزهای اندک برای هدایت و نظارت کاربر است و به دستکاری نهایی پیام توسط کاربر فرصت می‌دهد. آنها یادآوری می‌کنند که وضعیت فاقد مکان بودن فرصت‌های جدیدی را برای زندگی شهری، یادگیری مشترک و برخورد بین فرهنگی فارغ از محدودیت‌های جغرافیایی ارائه می‌دهد. در عین حال فضاهایی برای محتواهای آشکار جنسی، گفتار نفرت‌انگیز، ترویج شایعات، تبلیغ الکل و هدف‌گیری کودکان ایجاد کرده است. (همان)
اگرچه می‌توانیم رسانه‌های نوین را با توجه به استعداد آنها تعریف کنیم اما امکان یک برخورد آزمایشگاهی و تجربی در این میان وجود ندارد. موضوع مورد بحث در اینجا استعداد اجتماعی بودن و تعامل است. در حالیکه ارتباط افراد با افراد به وسیله کامپیوتر امکان‌پذیر است، اما در لحظه کاربری شاهد رفتاری منزوی و در تنهایی هستیم. انتخاب‌ها و پاسخ‌ها فردگرایانه و در ناشناسی فراگیر صورت می‌گیرد. (همان)رابطه‌های شکل گرفته توسط یا به واسطه ابزارهای جدید ارتباطی،اغلب زودگذر، کم‌عمق و فاقد تعهد هستند. آنها را کمتر می‌توان درمانی برای فردگرایی، بی‌ریشگی و تنهایی ناشی از زندگی مدرن به حساب آورد و همچنین به مثابه توسعه‌ای منطقی برای دست‌یابی به تعاملات اجتماعی‌که پیش از این بوده است، قلمدادکرد. بنابراین نیازهای فرهنگی برای مشارکت و لذت بردن از ارتباط به واسطه کامپیوتر همانگونه که در پنج مورد اشاره وار آمده است پدیده‌ای پست مدرن است.

۲-۲-۱-۴ شکل‌گیری اجتماع کامپیوتر محور

ایده اجتماع محلی برای مدت‌های طولانی در نظریه جامعه موقعیت مهمی داشته است؛ به ویژه به عنوان ابزاری برای سنجش تاثیر تغییر جامعه و به عنوان وزنه متعادل‌کننده در مقابل توده (جمع). در تفکرات پیشین اجتماع محلی به دسته‌ای از مردم گفته می‌شد که در یک مکان یا هر فضای محدودی  با یک هویت حضور داشتند و هنجارها و ارزشها و مناسک فرهنگی آنها مشترک بود؛ و معمولا آنقدر کوچک بودند که بتوانند همدیگر را بشناسند و با هم تعامل داشته باشند. اجتماعی ازین دست غالباً برخی از ویژگی‌های متفاوت و متمایز میان اعضای را به خاطر موقعیت ایشان و در نتیجه سلسله مراتب رسمی یا غیررسمی سازمانی به نمایش می‌گذارد. (همان)
رسانه‌های جمعی سنتی در رابطه با اجتماع محلی با نوعی تردید نگریسته می‌شوند. از سویی ابعاد بزرگ رسانه و وارد کردن ارزش‌های بیرونی و فرهنگ وارداتی باعث تحلیل رفتن اجتماعات محلی شده اند که با روابط شخصی شکل می‌گرفتند و از سوی دیگر، رسانه‌هایی که در قالب‌‌های محلی به کار گرفته می‌شدند می‌توانستند به بهترین نحو اجتماعات محلی راتقویت کرده و به آن خدمت‌رسانی کنند. در ضمن مشاهده شده که رسانه‌های با اندازه کوچک اما قابل ارائه به توده مردم، (رادیو محلی یا انتشارات تخصصی) می‌توانند به تقویت"اجتماع محلی بر حسب علایق” کمک کنند. اگرچه این کاربرد دیگری برای عبارت” اجتماع محلی"است. آنچه به طور کلی مطرح بود، این بود که هرچه مقیاس توزیع گسترده‌تر باشد برای زندگی اجتماعی محلی و اجتماع مضر است. اما همچنین این دیدگاه هم به خاطر وجود دلایلی بر تداوم رفتار محلی بین افراد مورد چالش و نقد قرار گرفت. این واقعیت که رسانه‌های توده‌ای اغلب موضوعاتی را برای گفتگو مطرح می‌کنند و کمک می‌کنند زندگی اجتماعی بین خانواده‌ها و کارگاه‌ها و محل‌های کار و حتی بین غریبه‌ها رونق بگیرد به موضوع بحث مرتبط است. (همان)
در نقطه مقابل این پیشینه، بحث درباره نتایج و عواقب هر ابداع مربوط به رسانه ادامه دارد. در دهه‌ های ۱۹۶۰ و۱۹۷۰معرفی تلویزیون کابلی نه تنها به عنوان راهی برای فرار از محدودیت‌ها و نقطه ضعف‌های تلویزیون عمومی بلکه به خاطر اینکه وسیله­ای مثبت برای خلاقیت اجتماعی بود مورد استقبال قرار گرفت. سیستم‌های کابلی محلی توانستند خانه‌های یک محله را به هم و به یک مرکز متصل کنند. برنامه‌ها را می‌شد توسط ساکنین محلی انتخاب کرد. (همان)
بسیاری از خدمات اطلاعات و کمک‌رسانی را می‌شد با هزینه پایینی اضافه کرد. به طور ویژه، دسترسی به خواسته‌های گروهی و حتی فردی ممکن می‌شد. پهنای باند محدود در پخش تلویزیونی به صورت عمومی دیگر یک محدودیت عمده عملی نبود و تلویزیون کابلی حداقل به صورت نظری نوید نزدیک شدن به فراوانی موضوعات رسانه‌های چاپی را می‌داد.
ایده­های “اجتماع سیم‌کشی شده” و “شهر سیم‌کشی شده” مشهور و محبوب شدند. آزمایش‌هایی که در کشورهای زیادی برای سنجش توان بالقوه تلویزیون کابلی صورت گرفت. این اولین “رسانه نوین” بود که به شکل جدی و به عنوان جایگزین رسانه‌‌های توده­ای به “سبک قدیم” تلقی می‌شد. در نهایت به خاطر عدم تداوم بسیاری از تجربیات و عدم توفیق آنها در برآورده کردن انتظارات به وجود آمده، اصطلاح “افسانه کابلی” به آن داده شد. بیشترین امیدهای آرمان‌گرایانه بر بنیانهای غلط شکل گرفته بودند به ویژه این پنداشت که اینگونه اجتماع که بر بنیان شکل‌های کوچک شده رسانه‌های حرفه‌ای شکل گرفته بودند از طرف مردم به اندازه کافی متقاضی دارد. غالب آمدن بر مشکلات مالی و سازمانی اغلب ناممکن بود. توزیع و پخش کابلی جایگزینی برای رسانه‌های توده‌ای نشدند بلکه عمدتاً به منظورهای دیگر برای پخش توده‌ای تبدیل شدند و لو در برخی فضاها و برای اتصال محلی در برخی مکان‌ها. واقعیت روشن درباره تصور پدیده کابلی، وجود ارتباطی بود که به دلیل فقدان استعداد لازم احتمالا در حد ارتباطات درونی و محدود می‌توانست کارایی داشته باشد. (همان)

۲-۲-۱-۵ اجتماع محلی مجازی

مجموعه انتظارات جدیدی حول و حوش ارتباطات مبتنی برکامپیوتر توسعه پیدا کرده‌اند. هسته مرکزی این ایده این است که یک"اجتماع محلی مجازی"می‌تواند با هر تعداد از افراد از طریق اینترنت به انتخاب خودشان یا در پاسخ به یک محرک شکل بگیرد. (همان)
لیندورف و شوارتز اجتماع‌ محلی ‌مجازی را اینگونه تعریف می‌کنند، “اجتماعی محلی که تعمداً توسط افرادی با علایق مشترک، اغلب حول محور متون خاص و یا مواردی که از حوزه‌های غیر از ارتباطات مبتنی برکامپیوتر مانند برنامه‌های تلویزیونی و شخصیت‌های آنها وارد می‌شود، تشکیل می‌گردد. (همان)
برخی دیگر از ویژگی‌های اجتماعات محلی واقعی مانند ارتباط دو سویه، هدف مشترک، احساس هویت و تعلق، هنجارها و قوانین نانوشته گوناگون و امکان رد و یا حذف چیزی در این اجتماع حفظ شده‌اند. ضمن این‌که آداب و آیین و شکل اظهار و بیان هم از این جمله به حساب می‌آیند. اینگونه اجتماعات محلی اینترنتی زنده ویژگی در دسترس بودن، باز بودن را هم دارند. در حالیکه به اجتماعات محلی واقعی به راحتی نمی‌شود وارد شد. اگرچه تفکر سنتی اجتماع محلی برای شروع یک نظریه درباره پیامدهای رسانه‌های نوین مفید است، قالب‌های ارتباط که در رسانه‌های نوین ارائه می‌شوند احتمالاً از نوع دیگری باید باشند. آنها شاید غیرقطعی و سیال و بین‌المللی باشند تا بومی و محلی. (همان)
تحقیقات فراوانی در مورد “اجتماعات محلی” آنلاین شکل گرفته است که معمولاَ بر علایق مشترک مثل هواداری از یک گروه موسیقی یا به خاطر یک ویژگی مشترک مثل تمایلات جنسی یا یک موقعیت اجتماعی و بهداشتی خاص شکل می‌گیرند. شرایط نوعی برای ایجاد یک جامعه مجازی ظاهراً شامل وضعیت اقلیمی، پراکندگی فیزیکی ‌اعضا و سطح پیوستگی علایق می‌شوند. شاید قابل تقدیر باشد که ارتباط مبتنی بر کامپیوتر، فرصتهایی را برای ایجاد اجتماع با انگیزه و فعال به دست می‌دهد که از طریق رسانه‌های جمعی و یا محیط فیزیکی پیرامون به دست نمی‌آید. (همان) مطالعه ترنر و دیگران (۲۰۰۱) درباره اجتماعات حمایت از بهبود ارتباط آنلاین نشان می‌دهد که برخوردهای آنلاین و چهره به چهره یک سویه نیستند و دو سویه و تعاملی هستند.
طرفداران ایده اجتماع محلی آنلاین معمولاَ آگاهند که این اصطلاح یک"استعاره” است تا یک واقعیت. (همان)از دیگر سو “چیزهای واقعی” خود اغلب خود دیر فهم و گاه اسطوره‌ای هستند. جونز (۱۹۹۷) نظریه بندیکت اندرسون^[۱۶] (۱۹۸۳) را مطرح می‌کند که اجتماعات محلی نه به خاطر اصیل بودن و غیراصیل بودنشان که به وسیله سبکی که در آن تصور می‌شوند متمایز می‌شوند. جونز می‌نویسد: “تصور می‌شود اجتماعات محلی اینترنتی از دو سو برای اجتماعات محلی انسانی مضرند، یکی عدم اهمیت فراوان آنهاست و دیگری این واقعیت است که نوعی ارتباط با اتصال اتفاقی و بی‌هدف درباره یک تجربه وجود دارد". اصطلاح “اجتماع محلی کاذب” که بنیگر^[۱۷] بیان می‌دارد، برای اظهار شک درباره اصالت اجتماع محلی اینترنتی کاربرد دارد.
واقعیت واسطه بودن یک ماشین در ارتباط باعث کاسته‌شدن آگاهی در تماس با انسانهای دیگر می‌شود. حتی مدافعین اجتماع محلی مجازی، مانند رینگولد (۱۹۹۴)، هویتهای آنلاین را غیراصیل می‌دانند. آنها “نقابهایی” هستند که برای پنهان کردن بخش‌هایی از هویت مثلاً سن و جنس ‌به‌کار می‌روند. (همان) بنابراین شرکت در بسیاری از گفتگوها و روابط آنلاین بی‌نام و نشان صورت می‌گیرد و این شاید بخشی از جذابیت آن باشد بایم (۲۰۰۲). در مورد عدم وجود اطلاعات درباره شرکت‌کنندگان به اندازه وجود اطلاعات غلط اظهارنظر می‌کنند. ویژگی مشکوک این اجتماعات حضور “کمین کرده‌ها” و “شکارچیان” است که اصلا به عنوان مشترک مطرح نمی‌شوند.
ادعای “اجتماع محلی” به معنای واقعی‌اش به خاطر عدم شفافیت و سندیت گروه‌های که به وسیله ارتباط از طریق کامپیوتر شکل می‌گیرند، زیر سوال قرار می‌گیرند. علاوه‌ براین عدم تعهد “اعضا” نیز مورد قابل طرح دیگری است. پاستمن (۱۹۹۳) استفاده از استعاره “اجتماع محلی” را مورد انتقاد قرار داده است. چرا که فاکتور اصلی پاسخگویی و التزام وجود ندارد. اگرچه ارتباط به واسطه کامپیوتر فرصت‌های جدیدی را برای گذر از مرزهای اجتماعی و فرهنگی ایجاد می‌کند، اما می‌تواند غیرمستقیم همین محدودیت‌ها را تقویت کند. آنها که می‌خواهند عضو اجتماعی محلی در فضای مجازی باشند باید با هنجارهایش و قوانینش سازگار شوند تا مقبول واقع و شناخته شوند.
(مک‌کوایل، دنیس، ۱۳۸۷،www.anthropology.ir/node/1319)

توصیف داده ها …………………………………………………………………………………………………. ۷۵
تحلیل داده ها ……………………………………………………………………………………………………. ۷۸
بیان مدل …………………………………………………………………………………………………………… ۷۸
تخمین مدل ………………………………………………………………………………………………………. ۷۹
ساخت ماتریس کواریانس …………………………………………………………………………………… ۸۰
ارزیابی تناسب مدل ……………………………………………………………………………………………. ۸۵
آزمون مجذور کای،مجذور کای به درجه آزادی ……………………………………………………… ۸۵
شاخص GFI،AGFI …………………………………………………………………………………………… ۸۶
شاخصRMSRیاRMR ………………………………………………………………………………………. ۸۶
تفسیر و تعبیر مدل ……………………………………………………………………………………………… ۸۶
تحلیل مدل اندازه گیری (Measurement model) …………………………………………….. ۸۷
پاسخ به فرضیات پژوهش با بهره گرفتن از معادلات ساختاری (SEM) ……………………………. ۹۰
تحلیل ضریب تعیین(R²) …………………………………………………………………………………….. ۹۵
خلاصه نتایج آزمون ها فرضیه ها …………………………………………………………………………. ۹۵
نمودارهای هیستوگرام برای متغیرهای پژوهش ……………………………………………………….. ۹۶

نتایج ازمون آلفای کرونباخ برای متغیرها ……………………………………………………………….. ۹۹
فصل پنجم ……………………………………………………………………………………………………….. ۱۰۱
مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………… ۱۰۲
نتایج پژوهش ……………………………………………………………………………………………………. ۱۰۲
پیشنهادهای پژوهش …………………………………………………………………………………………… ۱۰۶
منابع ……………………………………………………………………………………………………………….. ۱۰۷
پیوست ……………………………………………………………………………………………………………. ۱۱۲
فهرست جداول
شکل۱-۱:مدل ساختاری اجرای موفقیت آمیز CRM…………………………………………………………… 18
جدول ۱-۲:تعارف مرتبط با مدیریت دانش(KM) …………………………………………………………….. 23
جدول ۲-۲: تعارف مرتبط با مدیریت ارتباط با مشتری(CRM) ………………………………………….. 25
شکل ۱-۲: فرایند مدیریت ارتباط با مشتری از دیدگاه سوئیفت …………………………………………. ۴۸
شکل ۲-۲: فرایند مدیریت ارتباط با مشتری از دیدگاه کایی تایم ……………………………………….. ۴۸
جدول ۳-۲:مزایای مدیریت ارتباط با مشتری از دیدگاه چن و چن …………………………………….. ۶۰
جدول ۴-۲: مزایای مدیریت ارتباط با مشتری بر اساس واحدهای مرتبط با آن ……………………. ۶۱
جدول ۱-۳: شماره و تعداد سوالات برای سنجش متغیرها ……………………………………………….. ۷۱
شکل ۱-۴:ترکیب جنسیتی پاسخ دهندگان ……………………………………………………………………… ۷۵
شکل ۲-۴: وضعیت خدمت پاسخ دهندگان …………………………………………………………………… ۷۶
شکل ۳-۴: وضعیت تحصیلی پاسخ دهندگان …………………………………………………………………. ۷۶
شکل ۴-۴: ترکیب سنی پاسخ دهندگان …………………………………………………………………………. ۷۷
شکل۵-۴: سابقه فعالیت شرکت در زمینه مدیریت ارتباط با مشتری ………………………………….. ۷۷

۳-۵-۲- پرسشنامه مقیاس عزت نفس روزنبرگ^[۱۲۵]

معرفی آزمون
روزنبرگ (۱۹۶۵)، نخستین مطالعات علمی را در زمینه عزت نفس انجام داد. وی تأثیر متغیرهای اجتماعی، نژاد، مذهب، ترتیب تولد و ارتباط بین والدین را بر عزت نفس گروه زیادی از نوجوانان مورد بررسی قرار داد و با انجام این کار موجب رواج یافتن مقیاس های اندازه گیری عزت نفس شد. مقیاس عزت نفس روزنبرگ برای اندازه گیری عزت نفس تهیه شده که یکی از پر استفاده ترین ابزار ها در این زمینه بوده و دارای اعتبار و روایی بالایی است و شامل ۱۰ عبارت است که ۵ عبارت آن به شکل مثبت (گویه های شماره ۱ تا ۵) و ۵ عبارت دیگر به صورت منفی (گویه های شماره ۶ تا ۱۰) ارائه شده است.

روش نمره گذاری و تفسیر
شیوه نمره گذاری این مقیاس به این ترتیب است: سوالات ۱ الی ۵، کاملاً مخالفم = صفر، مخالفم= ۱، موافقم=۲ و کاملاً موافقم دارای نمره ۳ می باشد. همچنین در سؤالات ۶ الی ۱۰، کاملاً موافقم = صفر، موافقم= یک، مخالفم=۲ و کاملاً مخالفم دارای نمره ۳ می باشد.
پایایی و روایی
روزنبرگ (۱۹۶۵)، رابطه بین عزت نفس فردی و جمعی را در یک نمونه ۸۲ نفری از دانش آموزان با ۰۱p>./ ، ۳۴r=./ به دست آورد. ضریب آلفای کرونباخ در مطالعه ای که بر روی دانشجویان دختر انجام گرفته بود، ۹۳/۰ بدست آمد و در بررسی پایایی بازآزمایی آزمون^[۱۲۶] ۸۵r=./ بود (روزنبرگ، ۱۹۶۵؛ شاینا، آنیتا و برونو^[۱۲۷]، ۲۰۰۴؛ اومن^[۱۲۸]، ۲۰۰۷). رجبی و بهلول (۱۳۸۶)، در یک بررسی مقطعی ۱۲۹ دانشجو که به روش تصادفی ساده از بین کلیه دانشجویان سال اول ساکن در خوابگاه های دانشجویی دانشگاه شهید چمران برگزیده شدند با بهره گرفتن از مقیاس عزت نفس روزنبرگ، مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج ضرایب همسانی درونی ماده در کل نمونه دانشجویی ۸۴/.، در دانشجویان پسر ۸۷/. و در دانشجویان دختر۸۰/. به دست آورد. ضرایب همبستگی بین هر یک از ماده های مقیاس با نمره کل ماده ها از ۵۶/. تا ۷۲/. متغیر و همگی در سطح ۰۰۱/.>p، معنادار بود. تحلیل عاملی با بهره گرفتن از عامل یابی محور اصلی (چرخش پروماکس) در مقیاس فوق دو عامل (صلاحیت و شایستگی شخصی و رضامندی از خود) که ۸۳/۵۳/. واریانس مقیاس را تبیین نمود، به دست داد. با توجه به پایایی و روایی مقیاس فوق، می توان از آن برای فعالیت های بالینی و پژوهشی استفاده کرد.

۳-۵-۳- پرسشنامه پرخاشگری^[۱۲۹]

معرفی آزمون
نسخه جدید پرسشنامه پرخاشگری که نسخه قبلی آن تحت عنوان پرسشنامه خصومت بود، توسط باس و پری (۱۹۹۲)، مورد بازنگری قرار گرفت. این پرسشنامه یک ابزار خودگزارشی است که شامل ۲۹ عبارت و چهار زیر مقیاس است، که عبارتست از پرخاشگری بدنی، پرخاشگری کلامی، خشم و خصومت آزمودنی ها به هر یک از عبارات در یک طیف ۵ درجه ای از کاملاً شبیه من است (۵)، تا حدودی شبیه من است (۴)، نه شبیه من است نه شبیه من نیست (۳)، تا حدودی شبیه من نیست (۲)، کاملاً شبیه من نیست (۱). دو عبارت ۹ و ۱۶ بطور معکوس نمره گذاری می شود. نمره کل برای پرخاشگری با مجموع نمرات زیر مقیاس ها به دست می آید.
روش نمره گذاری و تفسیر
پرخاشگری بدنی (۹ عبارت): ۲-۵-۸-۱۱-۱۳-۱۶-۲۲-۲۵-۲۹
پرخاشگری کلامی (۵ عبارت): ۴-۶-۱۴-۲۱-۲۷
خشم (۷عبارت): ۱-۹-۱۲-۱۸-۱۹-۲۳-۲۸
خصومت (۸ عبارت): ۳-۷-۱۰-۱۵-۱۷-۲۰-۲۴-۲۶
پایایی و روایی
پرسشنامه پرخاشگری دارای اعتبار و روایی قابل قبولی است. نتایج ضریب بازآزمایی برای چهار زیر مقیاس (با فاصله ۹ هفته) ۸۰ تا ۷۲ و همبستگی بین چهار زیر مقیاس ۳۸ تا ۴۹ به دست آمده است. جهت سنجش اعتبار درونی مقیاس، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد، که نتایج نشانگر همسانی درونی زیر مقیاس پرخاشگری بدنی ۸۲، پرخاشگری کلامی ۸۱، خشم ۸۳ و خصومت ۸۰ بود (باس و پری^[۱۳۰]، ۱۹۹۲).
سامانی (۱۳۸۶)، در یک بررسی مقطعی، ۴۹۲ نفر از دانشجویان ۱۸ تا ۲۲ ساله (۲۴۸ پسر و ۲۴۴ دختر) دانشگاه شیراز که به روش خوشه ای – تصادفی انتخاب شده بودند به کمک پرسشنامه پرخاشگری باس و پری مورد ارزیابی قرار داد. داده ها به کمک آزمون های آماری ضریب همبستگی، تحلیل عاملی و آزمون تی تحلیل شدند. به کمک تحلیل عاملی، ۴ عامل رفتاری، خشم، پرخاشگری بدنی و کلامی، رنجیدگی و بدگمانی از آن استخراج شد. ضریب پایایی این پرسشنامه به شیوه بازآزمایی برابر با ۷۸/. بود. همچنین مقایسه این عوامل میان دختران و پسران گویای آن بود که پسران در سه عامل پرخاشگری ( ۰۰۱/. <p)، خشم (۰۰۱/. <p) و بدگمانی (۰۰۱/. <p) نسبت به دختران به طور معناداری نمره بیشتری دارند. همچنین همبستگی بالای عوامل با نمره کل پرسشنامه، همبستگی ضعیف عوامل با یکدیگر ومقادیر ضریب آلفا همگی نشان دهنده کفایت و کارآیی این پرسشنامه برای کاربرد پژوهشگران، متخصصان و روانشناسان در ایران است.

۳-۵-۴-پرسشنامه سلامت عمومی ( ۱۲ سوالی )^[۱۳۱]

معرفی آزمون
این پرسشنامه در سال ۱۹۷۲ توسط گلدبرگ و به منظور شناسایی اختلالات روانی در مراکز و محیط های مختلف تدوین شده است. سوال های پرسشنامه که به بررسی وضعیت روانی فرد در چهار هفته (یک ماه) اخیر می پردازد، در برگیرنده نشانه هایی مثل افکار و احساسات نابهنجار و جنبه هایی از رفتار قابل مشاهده می باشد. به همین جهت سوال ها بر موقعیت «اینجا و اکنون» تأکید دارد. به اعتراف بسیاری از پژوهشگران، پرسشنامه سلامت عمومی شناخته شده ترین ابزار غربالگری تا کنون در دنیای روان پزشکی و علوم رفتاری و روانشناسی است که تأثیر شگرفی بر پیشرفت پژوهش ها داشته است. این پرسشنامه به صورت فرم های ۶۰، ۳۰، ۲۸ و ۱۲ سوالی است که فرم ۲۸ سوالی و فرم ۱۲ سوالی هم در ایران و هم در سایر کشورها کاربرد بسیار داشته است. پرسشنامه سلامت عمومی (۱۲ سوالی)، شامل ۱۲ سوال از ۶۰ سوال پرسشنامه اصلی است که همانند فرم های دیگر، هر یک از سوال های آن شدت مشکلات روانی را در چند هفته اخیر می سنجد.
روش نمره گذاری و تفسیر
نمره گذاری پرسشنامه های سلامت عمومی به دو صورت متداول می باشد. یکی روش نمره گذاری سنتی گلدبرگ که به صورت (۰-۰-۱-۱) است. یعنی گزینه های الف و ب نمره صفر و گزینه های ج و د نمره یک می گیرند. در این صورت حداکثر نمره آزمودنی در پرسشنامه سلامت عمومی (۱۲ سوالی)، برابر با ۱۲ خواهد شد. روش دیگر نمره گذاری، نمره گذاری لیکرت می باشد که به صورت (۰-۱-۲-۳) است، یعنی گزینه الف نمره صفر، گزینه ب نمره ۱، گزینه ج نمره ۲ و گزینه د نمره ۳ می گیرد. حداکثر نمره آزمودنی با این روش نمره گذاری در پرسشنامه سلامت عمومی (۱۲ سوالی)، برابر با ۳۶ خواهد شد.
پایایی و روایی
برای بررسی پایایی پرسشنامه، ثبات داخلی ابزار (پرسشنامه)، با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی شد که در نتیجه این ضریب، ۸۷/۰ محاسبه گردید. روایی پرسشنامه نیز با بهره گرفتن از روش تحلیلی مقایسه گروه های شناخته شده^[۱۳۲] مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون تحلیل واریانس^[۱۳۳] در بررسی نمره پرسشنامه سلامت عمومی و وضعیت کلی کیفیت زندگی (به عنوان متغیر گروهی) نمایانگر تفاوت های قابل ملاحظه ای بین گروه ها بود، به این صورت که افراد دارای وضعیت بهتر کیفیت زندگی، در پرسشنامه سلامت عمومی حایز نمرات پایین تری گردیده، از سوی دیگر، افراد دارای کیفیت زندگی «خیلی بد» تا «بد» به صورت معناداری از پرسشنامه سلامت عمومی (۱۲سوالی)، نیز نمره بالایی کسب کردند (P<0.001، F=58). همچنین به منظور تعیین حساسیت، ویژگی و بهترین نقطه برش از منحنی ویژگی عملی گیرنده^[۱۳۴] استفاده گردید و در نتیجه، بهترین نقطه برش در مورد پرسشنامه ۱۲ سوالی سلامت عمومی برابر ۵/۳ با حساسیت ۸۷% و ویژگی ۶۰% محاسبه شد.
عبادی و همکاران (۱۳۸۹)، مطالعه ای را با هدف بررسی پایایی و روایی پرسشنامه ۱۲ سوالی سلامت عمومی به عنوان ابزاری جهت سنجش وضعیت بهداشت روانی جوانان و سایر اقشار جامعه ایرانی طراحی و اجرا کردند. پس از ترجمه نسخه اصلی پرسشنامه از زبان انگلیسی به فارسی با بهره گرفتن از روش ترجمه استاندارد^[۱۳۵]، پایایی و روایی آن مورد بررسی قرار گرفت. با بهره گرفتن از روش نمونه گیری آسان ۷۴۸ نفر از جوانان ۱۸ تا ۲۵ ساله ایرانی به عنوان نمونه انتخاب گردیده و پرسشنامه مذکور را تکمیل نمودند. متوسط سن پاسخ دهندگان ۲۱.۱ سال (با انحراف معیار ۲.۱ بوده)، اکثریت آنان را زنان (۷۶ درصد)، افراد مجرد (۸۴ درصد) و دانشجویان (۵۱ درصد) تشکیل می دادند. با توجه به شیوه نمره گذاری پرسشنامه که ما بین صفر (وضعیت مطلوب) تا ۱۲ (وضعیت نامطلوب) متغیر است، میانگین نمره پاسخ دهندگان ۳.۷ (با انحراف معیار ۳.۵ ) به دست آمد. برای بررسی پایایی پرسشنامه، ثبات داخلی ابزار (پرسشنامه)، با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی شد که در نتیجه این ضریب، ۰.۸۷ محاسبه گردید.
روایی پرسشنامه نیز، با بهره گرفتن از روش تحلیلی «مقایسه گروه های شناخته شده»^[۱۳۶] مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون تحلیل واریانس در بررسی نمره پرسشنامه سلامت عمومی و وضعیت کلی کیفیت زندگی (به عنوان متغیر گروهی) نمایانگر تفاوت های قابل ملاحظه ای بین گروه ها بود، به این صورت که افراد دارای وضعیت بهتر کیفیت زندگی، در پرسشنامه سلامت عمومی حایز نمرات پایین تری گردیده، از سوی دیگر، افراد دارای کیفیت زندگی «خیلی بد» تا «بد» به صورت معناداری از پرسشنامه سلامت عمومی نیز نمره بالایی کسب کردند(F=%58.6, P<0.001) . همچنین به منظور تعیین حساسیت، ویژگی و بهترین نقطه برش از منحنی ویژگی عملی گیرنده^[۱۳۷] استفاده گردید و در نتیجه بهترین نقطه برش در مورد پرسشنامه ۱۲ سوالی سلامت عمومی برابر ۳.۵ با حساسیت ۸۷ درصد و ویژگی ۶۰ درصد محاسبه شد. در نهایت، مشخص شد که نسخه ایرانی پرسشنامه ۱۲ سوالی سلامت عمومی، ابزاری با پایایی و روایی مناسب، جهت اندازه گیری وضعیت بهداشت و سلامت روانی، در بین جوانان ایرانی است.

۳-۶- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات:

برای بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات از شاخص های آمار توصیفی (میانگین، فراوانی و انحراف استاندارد) و روش های آمار استنباطی (رگرسیون چند متغیری، تحلیل واریانس یک طرفه، آزمون t گروه های مستقل) استفاده شده است. لازم به ذکر است که در این پژوهش جهت بررسی فرضیات پژوهش از نرم افزار spss استفاده شده است.

۳-۷- روش اجرای پژوهش

از بین جامعه آماری، ۳۰۰ دانش آموز (دختر و پسر)، به شیوه تصادفی از دوره متوسطه اول به عنوان نمونه انتخاب شدند که از این تعداد، ۱۴۹ نفر دانش آموز دختر و ۱۵۱ نفر دانش آموز پسر می باشند.
در جمع آوری داده های این پژوهش از پرسشنامه استفاده گردیده است. این پرسشنامه ها با توزیع در مدارس و پر کردن آن ها توسط دانش آموزان جمع آوری شده است.

۳-۸- ملاحظات اخلاقی

قبل از شروع پژوهش توضیحات کافی در خصوص ماهیت پژوهش به شرکت کنندگان داده شد. بدین صورت که هیچ گونه اجباری در خصوص شرکت در این پژوهش وجود ندارد حضور شرکت کنندگان در این امر تحقیقی کاملاً داوطلبانه می باشد. سپس موضوع و اهمیت تحقیق برای آنها شرح داده شد. برای اطمینان بخشی شرکت کنندگان از محرمانه بودن اطلاعاتشان در بالای پرسشنامه به جای نام و نام خانوادگی از کد که مربوط تعیین نوع جنسیت می باشد استفاده شد که شرکت کنندگان می بایستی فقط کد مربوط به جنسیت خود را علامت زده و نیازی به نوشتن نام و نام خانوادگی نبوده است که تمامی این موارد به آنها جهت اطمینان بخشی یادآوری شد.

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده ها

۴-۱- مقدمه

در این فصل یافته های پژوهش ارائه می شوند. در این راستا، یافته های توصیفی، ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش و جداول رگرسیونی ارائه می شوند.

۴-۲- یافته های توصیفی مربوط به متغیر های پژوهش

یافته های توصیفی مربوط به متغیرهای پژوهش (پرخاشگری و ابعاد آن، عزت نفس، سلامت عمومی، تاکتیک های حل تعارض پدر و تاکتیک های حل تعارض مادر) در جدول ۴- ۱ تا ۴-۳ آورده شده است.

جدول ۴-۱: یافته های توصیفی پرخاشگری و ابعاد آن

مرجع [۲۳]، تکنیکهای ابتکاری قبلی را مورد مطالعه قرار داده و چگونگی اصلاح یا بهبود آنها را نشان داده است. سپس دو تکنیک برای حصول نتایج بهتر را ارائه کرده است. این دو تکنیک را میتوان تعمیم یافتهی روش های ابتکاری قبلی برای جایابی خازن در نظر گرفت. برای اثبات نزدیکی پاسخهای حاصل از تکنیکهای پیشنهادی به پاسخ بهینه، یک الگوریتم جدید با بهره گرفتن از تکنیک تغییراتی مطرح میگردد.

روش جدیدی مبتنی بر تکنیک ابتکاری و جستجوی حریص^[۲۰] در [۲۴] برای جایابی بهینهی خازن پیشنهاد شده است. قوانین ابتکاری برای تعیین مکانهای احتمالی خازن بکار گرفته شده است. سپس تکنیک جستجوی حریص، مکانهای بهینهی خازن حاصل از مکانهای احتمالی را تعیین کرده و اندازهی خازنها در این مکانها را ارائه میکند. تکنیک جستجوی حریص برای تعیین مکان و اندازهی بهینهی خازن، از یک تکنیک جستجوی تکبعدی استفاده میکند. برتری تکنیک ابتکاری با مقایسهی نتایج آن با الگوریتم ژنتیک به اثبات رسیده است. در [۲۵]، روش ابتکاری نوینی برای یافتن گره های حساس برای نصب خازن به منظور کاهش تلفات اهمی و افزایش صرفهجوئی اقتصادی ارائه شده است. گره های حساس، مکانهای اولیه برای نصب بانک خارنی بوده و براساس تلفات ناشی از مولفه راکتیو جریانهای بار انتخاب میشود. هزینه سرمایهگذاری خازنها و تغییرات بار در طول مدت روز نیز در فرایند مطالعه در نظر گرفته میشود.
۲-۵ روش های مبتنی بر هوش مصنوعی
با توجه به توسعه های اخیر هوش مصنوعی، محققان زیادی آن را برای مسائل مهندسی قدرت بکار گرفتهاند. در عمل، الگوریتم ژنتیک^[۲۱] (GA)، سیستمهای خبره^[۲۲] (ES)، آبکاری شبیهسازی شده ^[۲۳] (SA)، شبکه های عصبی مصنوعی^[۲۴] (ANN) و تئوری مجموعهی فازی^[۲۵] (FST) برای حل مسالهی جایابی بهینهی خازن پیشنهاد شدهاند.
۲-۵-۱ الگوریتم ژنتیک
الگوریتم ژنتیک از تکاملی بیولوژیکی برای ایجاد مجموعهای از نقاط فضای جستجو به سمت یک نقطهی بهینه استفاده میکند. الگوریتم ژنتیک با انتخاب یک جمعیت از پارامترهای کدبندی شده با بالاترین سطح برازندگی (یعنی پارامترهائی که منجر به بهترین پاسخ میشوند) و انجام ترکیبی از عملگرهای جفتگیری، جهش و تقاطع روی آنها، مجموعهی بهتری از پارامترهای کد شده را تولید میکند. الگوریتم ژنتیک به سادگی اجرا شده و قادر به یافتن نقطهی بهینه است.
در [۲۶]، تعدادی از روش های تسریع عملکرد الگوریتم ژنتیک برای حل مسالهی بهینهی خازن در سیستمهای توزیع چند مبدلهی نامتعادل مطالعه شده و نتایج آن با هم مورد مقایسه قرار گرفته است. از این رو، برتریهای اصلی این مقاله عبارت است: ۱) بسط تکنیکهای جایابی خازن در سیستمهای توزیع چند مبدلهی نامتعادل با در نظرگیری اعوجاجهای شکل موج، ۲) مقایسهی رفتار این تکنیکها با یکدیگر و الگوریتم ژنتیک ساده بدون هیچ کاهش در فضای جستجو به منظور اثبات برتری.
ایدهی اصلی مرجع [۲۷]، کاهش هزینه های نصب و تلفات توان اکتیو شبکه های توزیع با در نظرگیری عمر ادوات کلیدزنی شبکه (تپچنجر ترانسفورماتور و خازن کلیدزنی) در تابع هدف مسالهی جایابی بهینهی خازن است. شینههای کاندید برای نصب خازن با بهره گرفتن از تحلیل حساسیت و پیشبینی بار سالیانه تقریب زده میشود. سپس، بهرهبرداری بهینه از تمامی ادوات برای هر بخش با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک، صورت میگیرد. تعداد خازنهای نصب شده، براساس عملکرد بهینه محاسبه میشود که این امر منجر به کاهش هزینه سالیانهی نصب خازن و تلفات توان اکتیو میگردد.
در [۲۸]، روش جدیدی برای بهبود الگوریتم ژنتیک به منظور حل مسالهی جایابی بهینهی خازن ارائه شده است که در طی آن، فاز فضای جستجوی به الگوریتم ژنتیک با بهره گرفتن از سازماندهی سلسله مراتب افزوده میشود. تکنیک پیشنهادی، برخی از ملاحظات مانند محدودیتهای بودجهی سالیانه را نیز در بر میگیرد. روش پیشنهادی قادر به اجرا در شبکه های توزیع بزرگ با توانائی یافتن پاسخهای نزدیک به حالت بهینه در یک مدت زمان اجرای کوتاه است.
معصوم^[۲۶] و همکارانش در [۲۹]، الگوریتم ژنتیک را برای فرمولبندی مسالهی جایابی و تعیین ظرفیت بهینهی خازن در حضور هارمونیکهای ولتاژ و جریان با درنظر گرفتن تعداد محدودی از بانکهای خازنی در هر شینه و کل فیدر، بکار گرفته است. قیود عملیاتی و کیفیت توان شامل ولتاژ موثر، تعداد/ظرفیت خازنهای نصب شده و رزونانسهای همزمان هارمونیک در جایابی لحاظ شده است. با بهره گرفتن از تابع برازندگی پیشنهادی، ترکیب مناسبی از هدف و قیود به عنوان معیار انتخاب تعریف میشود. نتایج شبیهسازی برای دو شبکهی IEEE ارائه شده و پاسخهای الگوریتم ژنتیک با تکنیکهای حداکثر حساسیت انتخاب^[۲۷]، حداکثر حساسیت انتخاب-تغییرات محلی^[۲۸] و مجموعه فازی مورد مقایسه قرار گرفته است.
نویسندگان مرجع [۳۰]، تکنیکی را برای جایابی بهینهی خازن با سه هدف پیشنهاد کردهاند: ۱) سطوح عمیقتر کاهش ولتاژ پست برای کاهش پیک بار، ۲) اصلاح ضریب قدرت و ۳) کاهش تلفات توان. کاهش بار همراه با بهبود ضریب قدرت در پست علاوه بر داشتن مزایای اقتصادی برای شبکه، دارای اثرات مفید پایداری ولتاژ با افزایش حد پایداری سیستم است.
۲-۵-۲ سیستمهای خبره
سیستمهای خبره یا سیستمهای مبتنی بر دانش^[۲۹] (KBS) شامل مجموعه قوانین، حقایق (دانش) و یک محرک واسط برای انجام استدلال منطقی است. اغلب ES ها در مهندسی قدرت برای تشخیص، طراحی و برنامه ریزی بکار میروند [۳۱].
چنگ و همکارانش در [۳۲] اولین بار ساختار پیشنهادی برای استفاده از سیستم خبره را برای مساله جایابی بهینهی خازن تشریح کردهاند. چهار سال بعد در [۳۳]، سیستم خبرهی جبرانسازی توان راکتیو با بهره گرفتن از قوانین اکتشافی خبره های انسانی و تخصص ادبیات فنی^[۳۰] مانند الگوریتمها و فرمول ساخت هوش مبتنی بر سیستم، پیشنهاد کردهاند. داده های مولفه سیستم توزیع و توپولوژی سیستم در دیتابیس ذخیره میشود. پروفیل ولتاژ سیستم توزیع در محدودهی مطلوب با انتخاب مناسب خازنهای شنت و رگولاتورهای ولتاژ حفظ میگردد. حالت بسیار اقتصادی بهرهبرداری برای سیستم توزیع در تمامی مدت، بدون تجاوز از قیود ولتاژ سیستم، تضمین میشود. سپس در [۳۴]، این سیستم خبره برای طراحی کوتاه مدت و بلند مدت کنترل ولتاژ و کاهش تلفات در سیستمهای توزیع با بهره گرفتن از خازنهای شنت و رگولاتورهای ولتاژ، تعمیم داده شدهاند. به صورت ایدهآل، سیستم خبره، بخشی از سیستم SCADA خواهد شد.
مراجع [۳۵-۳۶]، کاربرد معادل شبکهی حالت پایدار و سیستم خبره را برای کنترل ولتاژ و توان راکتیو در سیستمهای قدرت بزرگ پیشنهاد میکند. تکنیک معادلسازی شبکهی حالت پایدار برای ساخت زیرسیستم سه ردیفی که مناسب با حل مسائل نقض ولتاژ است، بکار گرفته میشود. سیستم خبره نیز روش درخت حساس^[۳۱] را برای انتخاب مجموعهی بهینهی فعالیتهای کنترلی برای کوچککردن مسالهی ولتاژ استفاده مینماید. کاربرد عملی سیستم خبرهی بسط یافته در سیستم قدرت کمیسیون برقآبی تاسمانیا به اثبات رسیده است.
۲-۵-۳ آبکاری شبیهسازی شده
آبکاری فلزات یک الگوریتم بهینه سازی تکراری است که مبتنی بر آبکاری جامدات است. هنگامیکه یک ماده آبکاری میشود، آن تا یک دمای بالا حرارت داده شده و به آرامی طبق یک برنامه ریزی سرد میشود. با سرد شدن ماده، اجزاء در ساختار شبه شبکهای که دارای حداقل انرژیست، نظم مییابند. برای مسئلهی جایابی بهینهی خازن، تابع هزینه کل به صورت تابع صرفهجوئی فرمولبندی میشود. در [۳۷]، SA برای کمینهسازی تابع هزینه کل به صورت زیر بکار رفته است:
(۲-۳)
که در آن،
K_PP_loss: هزینه تلفات توان پیک
K_EE_loss: هزینه تلفات انرژی
K_CC: هزینه های نصب خازن
در [۳۸]، آبکاری شبیهسازی شده را برای جایابی بهینهی خازن و بازآرائی شبکه با هدف کاهش تلفات توان و بهبود پروفیل ولتاژ پیشنهاد کردهاند. قابلیت روش پیشنهادی با حصول نتایج نزدیک به حالت بهینهی بازآرائی شبکه و جایابی خازن قابل دفاع است. هدف از این مطالعه، تشخیص انتقال بار در تابع هدف مرکب از کمینهسازی تلفات توان و ارضاء حدود پروفیل ولتاژ است. شبیهسازی روی شبکهی استاندارد IEEE انجام شده و نتایج محاسباتی نشان میدهد که بازآرائی فیدر همزمان با جایابی خازن، تلفات توان را به صورت قابل ملاحظهای کاهش میدهد.
روشی مرکب از تکنیک جستجوی ابتکاری و آبکاری شبیهسازی شده برای حل مسالهی جایابی بهینهی خازن در شبکهی توزیع شعاعی پیشنهاد شده و اثرات آن روی شبکه و نامتعادلی بار، هارمونیکهای منبع و بارهای غیرخطی مورد بررسی قرار گرفته است. تاثیر نامتعادلی شبکه بسیار شدید بوده و میتوان آن را به راحتی در فرایند مطالعه در نظر گرفت در حالیکه در این مطالعه، رابطه جدیدی برای اعمال نامتعادلی ارائه شده است [۳۹].
در [۴۰]، برنامه ریزی دو هدفهی تعاملی با روش مبادلهی ارزشمند^[۳۲] برای حل مسالهی جایابی بهینهی خازن و مسائل برنامه ریزی با بهره گرفتن از یک تکنیک آبکاری شبیهسازی شده و بهینه سازی اجتماع ذرات ارائه شده است. دو نگرانی اصلی طراحی، یعنی هزینه و کیفیت، در بهینه سازی با حضور خازنهای ثابت و کلیدزنی در نظر گرفته شده است. جهت اثبات برتری تکنیک پیشنهادی مطالعهی مقایسهای روی یک فیدر واقعی انجام شده است.
۲-۵-۴ شبکه های عصبی مصنوعی
یک شبکهی عصبی مصنوعی عبارت است از اتصال عصبهای مصنوعی که سیستم عصبی مغز انسان را شبیهسازی میکنند. شبکه های عصبی مصنوعی برای تشکیل ارتباطات غیرخطی بین ورودیها و خروجی ها مفیداند. یک ANN نوعا شامل سه لایه است، یک لایهی ورودی، یک یا چند لایهی میانی و یک لایهی خروجی. رابطه بین ورودیها و خروجی ها به صورت پارامترها در لایهی میانی نهفته میشود. هرگاه یک ANN آموزش ببیند، آن میتواند به نتایج بسیار سریعی از مجموعه ورودیها استخراج کند. شکل (۲-۱) ساختار یک ANN را نشان میدهد.
Layer 4
Layer 1
Layer 5
x y
Layer 3
Layer 2
A₁
f₁
W₁
A₂
N
x
B₁
f
N
f₂
W₂
y
x y
B₂
شکل (۲-۱): ساختار شبکهی عصبی
مرجع [۴۱] استفاده از شبکه های عصبی را به منظور کاهش زمان مورد نیاز برای حل مسالهی جایابی بهینهی خازن پیشنهاد کرده است. با اجرای این تکنیک، میتوان دریافت که شبکه های عصبی حداقل ۱۰۰ برابر سریعتر از سایر تکنیکهای بهینه سازی مرسوم برای یافتن تعداد واقعی خازنها در سیستم است. بعلاوه، با افزایش تعداد خازن در شبکه، بازدهی شبکه های عصبی مصنوعی نسبت به سایر روشها (از لحاظ زمان حل) افزایش مییابد.
در [۴۲]، روش موثری برای جایابی خازنهای شنت در سیستمهای توزیع صنعتی با بهره گرفتن از تکنیک تبدیل موجک گسسته^[۳۳] (DWT) با یک شبکهی عصبی مصنوعی پیشرو-پسرو^[۳۴] (FFANN) ارائه شده است. تکنیک پیشنهادی، بعد از ترکیب جریانهای سهفاز در طرف مصرفکننده برای ایجاد یک مدل تکجریانه، DWT را برای گرفتن جریانهای فرکانس بالای گذرا در این مدل، بکار میگیرد. انرژی موجود در جریانهای فرکانس بالای گذار تبدیل به تعدادی از نمونه ها برای دو سطح مجزای DWT میشود که این سطوح یک FFANN برای دستهبندی خازنهای کلیدزنی، تغذیه میکند. شبیهسازیها با بهره گرفتن از نرمافزار PSCAD/EMTDC انجام شده و نتایج به محیط MATLAB منتقل میشود.
۲-۵-۵ تئوری مجموعه فازی
مفهوم تئوری مجموعه فازی توسط زاده^[۳۵] [۴۳] در سال ۱۹۶۵ به صورت وسیلهی قراردادی برای بررسی عدم قطعیت و مدلسازی نرم مطرح شد. یک متغیر فازی با بهره گرفتن از تابع عضویتی که درجهای از عضویت را به یک مجموعه اختصاص میدهد، مدل میشود.

مقدمه : کلیات طرح رساله
الف - بیان مسأله
ابتدا لازم می دانم به علت طرح موضوع بپردازم . گسترش قواعد حقوق بین الملل مبتنی برنظام حقوقی بوده است که اساس آن از رویکرد روابط بین الملل ناشی شده است . نظامی که اعمال دولتها را تنظیم می کند ، موضوع ا صلی آن کشورها هستند . با توجه به تحولات عصرما و نظریه مشورتی دیوان بین المللی دادگستری در قضیه جبران خسارت ، سازمان های بین المللی نیز جایگاه خود را پیدا کرده اند . اگر چه لئون دوگی فرانسوی سردمدار نظریه همبستگی اجتماعی معتقد به ا صالت فرد است و موضوع وا قعی تمامی رشته های حقوق را فرد می داند .
تعامل حقوق ملی و حقوق بین الملل و تأ ثیرا ت هریک بر دیگری منجر به پدید آ مدن وا قعیتی شده است که امروزه بسیاری از مواد معاهدات حقوق بشری ، در قوانین اساسی کشورها گنجا نده شده است .
نقش محوری سازمان ملل متحد و سازمان های تابعه آن در تدوین و توسعه حقوق بین الملل در نیم قرن اخیر بر کسی پوشیده نیست . علی رغم انتقادات زیادی که برآن صورت می گیرد ، موفقیت این نهاد بین المللی با تنظیم معاهدا ت چندجانبه قا نونساز که یکی از دهها وظیفه آن به شمار می رود ، توانسته صلح جهانی را تضمین کند و بنیان آن را تقویت نماید . شاهد مثال کنوانسیون حقوق دریاست که شاهکار قانونگزاری بین المللی به شمار می رود .
انتخاب موضوع صلح جهانی از طریق نظا م قانون مند ، قریب ربع قرن است که با مطالعات بین المللی مستمر ذهن نویسنده را به خود معطوف کرده است ، خدا را سپاسگزارم که در همه زمینه های زندگی ، آرزوهای این بنده را برآورده می سازد . انتشار مقالات و مجلات علمی به زبانهای مختلف ، در آستا نه هزاره جدید پیرامون جهانی سازی و ابعاد متنوع آن ، انگیزه موجود را تقویت نمود که با توجه به عصر جهانی شدن ، حمایت و گسترش سازوکارهای حقوقی، در این را بطه بیش از پیش لازم است . رسالت علم حقوق به خصوص بین الملل نیز همراه با پیشرفت های بشری در سطح جهان ، توجه هر چه بیشتر به تشکیلات و قوا عد منطبق بر نیازهای عصر ما و آیندگان است .
سعی شده است با توجه به وضعیت موجود ، به موارد بدیع و جدیدی پرداخته شود که نتیجه آن تکامل قوا عد حاکم بر نظام بین الملل است . دراین مسیر به اسنا د جدید ی که لازمه تحلیل موضوع است دست یا فته ام . لازم به ذکر است که از روش استقرا ء استفاده شده است ، اگر چه برای تحلیل مطا لب امکان ترک عادت بهره مندی از قیاس بسیار مشکل است .

نظام قانون مند جهانی متغیر ثابت موضوع است ، زیرا که قریب یک قرن دچار تحول شده است و ضرورت آن بر جامعه بین المللی مبرهن است . این نظام از بعد داخلی و فراملی متأثرست . مفهوم شخصیت حقوقی بین المللی و توجه به حقوق بشر ؛ کشور و فرد را محور ا صلی قرار می دهد. زما نی می توان ادعا کرد که صلح جهانی استوار شده و استمرا ر دار د که این دو عنصر محوری ، مورد توجه ویژه قرار گیرند و حقوق مربوط به آنها به خوبی رعایت شده باشد .
تعاریف مختلفی که از صلح وجود دارد ، هیچ اجماع روشنی برای حدود آن به دست نمی دهد ، لذا بهتر است از دو بعد موضوعی و عینی و از منظر خرد و کلان به آن بپردازیم .
در فرهنگ های غیر تخصصی ، صلح را از طریق سلبی بیان کرده اند . به عبارتی با تأکید بر نبود جنگ و دیگر اشکال خشونت ، صلح محقق می شود . مثلا” در لغت نامه انگلیسی آکسفورد صلح چنین تعریف شده است : «رهائی یا پایان جنگ و مخا صمات که منجر به وضعیتی می شود که یک ملت در جنگ با کشور دیگری نباشد . » قابل توجه اینکه کلمه انگلیسی PEACE مشتق از کلمه لاتین PAX که بیشتر بار منطقی دارد و به معنی یک معاهده یا خاتمه مخا صمات است .
نکته مهم اینکه در تمامی زبان ها ، معنی صلح به ا فراد ارتباط پیدا می کند . در زبان عبری واژه SHALEV به معنی کل با تقسیم نشده ، تعریف شده است و جالب تر اینکه در زبان عربی کلمه SALUM به معنی صلح است ، ریشه آن را می توان در کلمه اسلام یا فت . در زبان های سا نسکریت ترکیبی از صلح درونی یا روحی و رفتاری است و بالاخره چینی ها صلح را به معنی هماهنگی و توازن در ذهن دا رند ، هیچگاه مشابه غربیها به معنی عدم خشونت نگرفته اند .
در محموع بایدگفت : درک جهانی صلح شامل هر دو معنی ، فقدان عواملی مانند خشونت و ظهور عواملی مانند توازن ، هماهنگی و غیر شکننده بودن است .
چنانچه ازمفهوم کلان به خرد بپردازیم ، از بعد زیست شناختی گایا ، صلح با سیاره زمین و دنیای طبیعی؛ صلح سیاسی ، بین المللی (بین ملتها ) ؛ صلح ملی و محلی ( درون ملتها ) ؛ صلح مدنی و محلی ( درجامعه ) ؛ صلح فرهنگی ، اجتما عی ( بین گروه های اجتماعی ) ؛ و صلح شخصی ( بین ا فراد و گروه ها ) ؛ و بالاخره صلح درونی یا شخصی که مرتبط با مسائل درونی فرد است و حد ادنی خرد آن است ، قابل ذکرند .
از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی ،خشونت که مفهوم مخالف صلح است اینگونه تعریف شده است : ” کاربرد هد فمند فشار فیزیکی یا زور ، تهدید یا به طور وا قعی علیه یک شخص توسط شخص دیگر یا علیه یک گروه یا اجتماع که نتیجه آن صدمه بدنی ، مرگ ، صدمه روانی ، عدم توسعه یا محرومیت خواهدبود .
سه مقوله صلح جهانی ، صلح فرهنگی و صلح شخصی مصادیق صلح از کل به جزء هستند .
سازمان علمی ، فرهنگی و تربیتی، یونسکو در تعریف صلح از مفا هیمی ما نند : تعلیم و تربیت ، ا قتصاد پایدار ، توسعه اجتماعی ، احترام به حقوق بشر ، برابری بین زن و مرد ، مشارکت دموکراتیک ، درک و فهم یکدیگر ، تحمل یا همبستگی ، ارتباط ، شراکت جمعی و جریان شناور اطلاعات و علوم سخن به میان آورده است . علاوه بر این در تعاریف دیگر به مفا هیم ، عدالت ، امنیت ، روابط ا خلاقی ، تفا وتهای ا قتصادی ، رفتارهای شخصی متفاوت ، آب و هوا و حتی شرائط سرزمینی پرداخته شده است که مرتبط با فرهنگ صلح می تواند باشد .
مسائلی که در این پژوهش مورد بررسی قرارگرفته اند ، عبارتند از : ۱- مفهوم صلح و چا لش ا سا سی فرا روی جهانی سازی صلح چیست ؟ ۲- مقتضیات یک نظام قانون مند و را هکارهای ا ساسی ا ستقرار صلح و ثبات در عرصه جهانی چیست ؟‌
ضرورت نظام واحد قانون مند که در حقوق بین الملل بدوا” با وضع مقررات محقق می شود و متعا قبا” دولتها به آن روی می آورند نتیجه شیرین و مطلوبی را به همراه دارد که چیزی نیست غیراز آرمان دیرینه ا نسانهای متمدن و آن ”صلح جهانی ” ا ست .
برای نیل به این مهم ، با بررسی ابزارهای ا صلی همچون معاهدات ، عرف و سایرمنابع حقوق بین الملل به مهمترین عامل تأثیرگذار ، یعنی جهانی سازی و ارتباط آن با مفاهیم حقوق بین الملل پرداخته ایم . با توجه به مباحث گسترده ای که با آن مواجه هستیم ، سعی در تمرکز موضوع به مباحث حقوقی و به ویژه تابعان حقوق بین الملل شده است . ازیک طرف ، ضرورت ا صلاح قوانین داخلی کشورها و ا نطباق با قوانین موضوعه بین الملل و از طرف دیگر به تأثیرات ناشی از برتری حقوق بین ا لملل پرداخته شده است .
ب – سؤالات کلیدی پژوهش :
آیا صلح جهانی در گرو موجودیت نظام قانون مندست ؟
معیار صلح بین الملل ، شاخصه ها و مبادی آن چیست ؟
وجود نظام قانون مند جهانی بر سراسر گیتی از ا بتدای قرن بیستم روند رو به رشدی داشته ؛ به طوریکه در نیمه دوم آن شدت گرفت و از ابتدای هزاره جدید به حالت با ثبات و همه گیر ی دست یافته است . نسل های سه گانه حقوق بشر هر روز متکامل تر می شوند و برای تمامی ساکنین کره زمین ، پیروی از ا ستانداردهای بین المللی که دولت ها را تحت تأ ثیر قرار داده است ، ا جتناب ناپذیرست .
گسترش روز ا فزون معاهدات بین المللی قانون ساز به روش وفاق عام ، پیشی گرفتن عنصر معنوی عرف بر عنصر مادی آن ، دایره حاکمیت انحصاری کشورها را تنگ ترمی کند ؛ مفاهیمی مانند عد الت ، صلح ، رفع تبعیض ، آزادی و رعایت کرامت انسانی ، در تما می زمینه های بشری منجر به نفی هرگونه توسل به زور خواهد شد .
پایان قدرت دولت به معنی پایان خود دولت نیست . دموکراسی نیازمند ارتباط فرا مرزی ا ست و برای رسیدن به این منظور باید به دنبال مفاهیم جدید باشیم . عبارت “ ما مردم ملل متحد “ در ا بتدای منشور ملل متحد ، نشانگرضرورت ا نطباق نظریه حقوق بشر با جامعه بین ا لملل است . فعا لیت سازمان های غیردولتی در این مسیر از اهمیت بیشتری برخوردارست .
ج - هدف پژوهش :
در آستا نه هزاره جدید موضوعاتی مانند حذف فقرجهانی و ایجادکار برای فقرا درا قصی نقا ط عا لم مورد توجه بسیاری قرارگرفت .تقریبا” یک چهارم مردم دنیا درفقربه سرمی برند ، بنابراین استقبال عمومی ازسوی جمعیت عظیمی که درآمد روزانه آنها کمتراز یک دلار است و هوادارانشان ، به موضوع ترویج توسعه پایدار ، انتقال تکنولوژی و حفظ محیط زیست جهانی ، عاملی بود تا سران کشورها دراجلاس هزاره علاوه براین ، به موضوعات دیگری که خصیصه جهانی دارند نیز بپردازند .
مسایلی مانند حفظ بهداشت ، ا صلاح تعلیم و تربیت ، همکاری فنی ، گسترش سرمایه گزاری خصوصی ، تجارت آزاد ، توسعه پایدار و ا قدام مؤثر برضد فساد از دبگر موارد مورد بحث بودند.
این تفکر که حقوق بین الملل نقش مهمی در توزیع ثروت درسطح جهانی دارد کمتر از چند دهه قوت گرفته است . منشور حقوق و تکالیف اقتصادی کشورها مثال بارزی است .
اگرچه تهدید ا قتصادی ، هنوز مصدا قی از عمل تهدید علیه صلح ، محسوب نمی گردد ؛ ا ما ا مروزه علاوه بر هجوم نظامی ، کشمکش های داخلی منجر به خونریزی ، نقض فاحش حقوق بشر و موارد مشابه درقطعنامه های سازمان ملل به عنوان تهدید علیه صلح بین المللی قلمداد گردیده اند .
هدف این پژوهش ، بررسی را هکارها و عواملی است که نیل به صلح جهانی درچارچوبی قا نون مند را با تکامل حقوق بین الملل ، از طریق سازمان های بین المللی دولتی و غیردولتی ، با توجه به نیازمتقابل کشورها به حفظ حکومت ها و صیانت از هویت انسان ها درزمینه های مختلف بین ا لمللی و جهانی هموار سازد .برای اثبات این مهم از روش تحلیلی بهره گرفته شده است . با این توضیح که انسان موجودی اجتماعی است و از ابتدای پیدایش جوامع ، قواعد مختلف حقوقی لازمه تدا وم زیست جمعی بوده است . در مواردی به توصیف برخی واقعیات نیز پرداخته شده است . آیا با وجود نظام قانون مند حتما” به صلح جهانی دست پیدا می شود ؟ یا اینکه مهمترین ابزار برای نیل به این هدف وجود نظام قانون مندی است که صلح بین المللی بر آن استوار گردد.
نهضتی که از خاتمه جنگهای سی سا له منجر به صلح وستفالی شد ؛ تفکرات دانشمند بزرگی مانند گروسیوس ، تفکــرات فیلسوف اندیشمند ، امانوئل کانت با آرزوی تأسیس یک سازمانی جهانی و دموکراسی جهانی ، امروزه ضرورت وضع قوانین بین المللی و تأسیس نهادهای بین المللی، در زمینه صلح جهانی را بیش از پیش جلوه گر می سازد .
بخش ا ول : حقوق بین ا لملل و جهان گستری
مدخل - چارچوب تحلیلی
تغییرات شگرفی که در حقوق بین الملل به وجود آمده است ، نیازمند دیدگاه جدیدی در مطالعه آن می باشد . حقوق بین الملل هر روز گسترده تر وپیچیده تر می شود، قلمرو آن به وسعت سازمان بشری در ابعاد جهانی و یا منطقه ای افزایش می یابد. زمانی که صحبت از نظم در یک جامعه به بیان می آید بدون یک نظام حقوقی که روابط اعضای آن جامعه را با یکدیگر تنظیم کند ، امکان برقراری حقوق نیست . در نیم قرن اخیر نظام بین المللی دچار تغییرات اساسی شده است . بیش از شصت کشور تازه پا به عرصه وجود گذاشته اند وتعداد کشورهایی که پس از نظام وستفالی و ا فول استعمار به وجود آمده اند بالغ بر دویست کشور شده است .نابودی کمونیسم در اواخر قرن بیستم نظم جهانی را دگرگون ساخت . تجدید حیات شورای امنیت برای مقابله با تجاوز و تغییر بینش به آن ، در جهت حمایت از مداخلات بشر دوستانه ، صلاحیت شبه تقنینی آن ، قطعنامه های تاسیس محاکم قضایی بین المللی و قطعنامه های تحریمی و بهره مندی از ارکان دیگر سازمان ملل متحد ، صلح وا منیت بین المللی را با ابزارهای متفاوتی به دنبال داشته است .
در زمینه ا قدامات شبه قانونگذاری ، ا عاده صلح و ا منیت بین ا لمللی در خلیج فارس و تحدید حدود مرزی عراق و کویت ، مسائل هسته ای جمهوری اسلامی ایران وکره شمالی ، در راه توسعه مدا خلات بشر دوستانه ، مداخله نظامی در سوما لی و عرا ق برای ارسال غذا و با لاخره تاسیس دادگاههای بین المللی یوگسلاوی و رواندا و سیرالئون ، مصوبات شبه قضایی هستند که به عنوان مثال قابل ذکرند . تجزیه اتحاد جماهیر شوروی سا بق و بر خی کشورهای دیگر بلوک شرق مانند یوگسلاوی سابق ، بسیاری از موضوعات حقوق بین الملل را به صحنه عمل کشانده است . تلاش کشورهای جا نشین به خصوص روسیه جهت حفظ ثبات داخلی ، تقویت نظام ا قتصادی و نقش بین ا لمللی جدید آن پس از جنگ سرد هنوز ادامه دارد .
جهان سوم هنوز با تاریخ مستعمراتی خود و برخی اختلافات قومی مذهبی و مسائل عدم توسعه دست و پنجه نرم می کند .
در این رابطه سوالاتی که بدان می پردازیم ، اینکه منظور از صلح چیست ؟ عنا صر نظام قانون مند کدام است و چه چیزهایی باید تعبیه شود تا یک نظام قانون مند شود ؟ نظامی که مواجه با آن هستیم ساختار تقسیماتی از بعد عملی دارد تا عقیدتی ، اقتصادی، سیاسی و بالاخره فا صله بین کشورهای پیشرفته و توسعه نیا فته که با دو نظر مخالف همراه است . گروهی معتقدند هر روز فا صله این دو عمیق تر می شود ولی در قبال آن ، گروه دیگربا توجه به روند جهانی سازمان تجارت جهانی بر این عقیده هستند ، که این جدایی در حال کم شدن است . در مواردی همکاری بین ایالات متحده و روسیه جایگزین مقابله سابق شده است .اگر چه ا قدامات استراتژیک آمریکا و سلطه طلبی ا نحصاری آن گاهی اخباری را پدید می آورد که یاد آور جنگ سرد است . توسعه حقوق و سازمانهای جدید برای صلح و ا منیت بین المللی ، حقوق بشر، محیط زیست و رشد بهره مندی از دیوان بین المللی دادگستری از آثار تغییرات سالهای اخیرست.^[۱]
ا ولین خصیصه برجسته حقوق بین الملل ، آن است که قواعد آن در تنظیم روابط بین دولتهاست و موضوع اشخاص ، به عنوان تابع ثا نوی تلقی می شود ^[۲].توسعه سازمانهای بین المللی ، تشکیل کنفرا نسهای جهانی سازمان ملل متحد در موضوعات حفظ محیط زیست ، رشد جمعیت ، تمدن، حقوق زنان و مندرجات اعلامیه هزاره که بزرگترین گرد همایی رهبران کشورهای جهان تاکنون بوده است ، نشانگر اهمیت روند جهانی شدن و باعث تکامل نظم جهانی است . روندی که پس از قضیه قتل کنت برنادت میانجی سازمان ملل در مسئله فلسطین به عنوان حمایت شغلی سازمان ناشی از پذیرش شخصیت حقوقی بین ا لمللی آن تا به ا مروز جنبه قانونی به خود گرفته است .^[۳] می توان گفت سازمانهای بین المللی و انواع مختلف آن به عنوان موضوع حقوق بین ا لملل به طور تخصصی هر یک از اهداف هزاره را دنبال می کنند .محو فقر و گرسنگی ، تحقق آموزش و پرورش اولیه در سطح جهانی، حمایت زنان و ترویج برابری زن و مرد، حذف تبعیض جنسی، توجه خاص به کودکان ، مبارزه با بیماریهای واگیردار مانند مالاریا و ایدز، ایجاد یک همکاری جهانی برای توسعه ، توجه به کشورهای بدون مرز آبی و همکاری با کشورهای در حال توسعه در تمامی زمینه های ا قتصادی ، ملی و بین ا لمللی ، کار برای جوانان ، دسترسی به دارو و همکاری با بخش خصوصی در دستیابی به تکنولوژی جدید به خصوص ا طلاعات و ارتبا طات را می توان ذکر کرد .^[۴]
موضوع شورشیان که از طریق مبارزات خود علیه کشوری که بدان تعلق دارند اعلام موجودیت می کنند ، ا ما به سادگی در جامعه بین المللی پذیرفته نمی شوند ، مگر اینکه ثابت کنند قادر به اعمال برخی حقوق حاکمیت مخصوص کشورها هستند ؛ موضوع سنتی جامعه بین المللی به شمار می رود . پس از جنگ جهانی دوم قطب های جدیدی از حالت بین المللی برخوردار شدند. علاوه بر سازما نهای بین المللی از جنبشهای آزادی بخش ملی و ا فراد می توان نام برد. به این موضوعات جدید وجه تمایز حقوق بین الملل جدید با کلاسیک گفته می شود.^[۵]
کسانی که از جامعه جهانی سخن می گویند اعتقاد دارند که دنیا مکان بهتری برای زندگی می شود اگر به صورت یک جامعه در آید . ا ما باید توجه داشت که در عصر جهانی شدن هویت ها ی قومی ، درون هویت جهانی همچنان با قی خواهد ماند و خصوصیات هر قوم ؛ وجه مشخصه آن باید حفظ شود. به عقیده اریک فروم تاریخ بستر گورستان فرهنگ های برزگی است که پایان فاجعه آمیز آنها بدان سبب است که نتوانستند در برابر چا لش ، واکنش برنامه ریزی شده ، بخردانه و ارادی بروز دهند .^[۶] در قبال تغییرات زمانه هر گونه مقاومت محکوم به شکست است به همین سبب بزرگترین دلیل موفقیت برای هر موضوعی از حقوق بین الملل فوق الذکر انطباق خود با تازه ها ست. غریزه جمعی بودن بشر که در دوران پارینه سنگی، ا و را به کشفیات جدیدی سوق داد تا بتوا ند بقای خود را تامین کند و تا به امروز زندگی راحت تری را به وجود آورد ، ا مروزه در سطح بین المللی به حداکثر خود رسیده است . ا نفجار اطلاعات و ارتباطات که جهان را به یک دهکده تشبیه می کند :«جهان گستری را به مرحله تازه ای از تاثیر گذاری متقابل نظر و عمل، دا نش و قدرت وارد کرده ا ست ».^[۷]
از عقاید مختلفی که نظم نوین جهانی چگونه بر سراسر گیتی حاکم می شود ، می توان چنین فهمید که: اولا” وجود یک نظم جهانی اجتناب ناپذیر و به عنوان ا صل بدیهی پذیرفته شده است ثانیا” : تا قبل از سال ۲۰۰۰ میلادی برخی آن را از طریق یک کودتای نظامی قابل تحقق می دانستند ، عده دیگر ا ستفاده از نیروهای سازمان ملل و آمریکایی علیه تمامی ملل جهان برای ایجاد یک حکومت جهانی واحد فرض میکردند و بالاخره وجود یک بحران کامپیوتری در تاریخ ۲۰۰۰ که نتیجه آن بی نظمی گسترده اجتماعی میشد عامل ایجاد نظم نوین جهانی به شمار می آوردند . ا ما از هزاره جدید به بعد نظریه پردازان می گویند : نظم جهانی به تدریج در حال شکل گیری است. ا فول استعمار، امپریالیسم آمریکا ، وجود نهادهایی مانند سازمان ملل متحد ، سازمان بهداشت جهانی، بانک جهانی و سازمان تجارت جهانی ، تشکیل اتحادیه اروپایی و پول یورو ، تشکیل اتحادیه آمریکای شمالی و پول آمرو ،^[۸] حوزه تجارت آزاد خاور میانه و برنامه ها و فرایند های مختلف صلح خاور میانه ، اتحادیه آفریقا و حملات یازده سپتامبر را عوا مل برجسته ای در راه رسیدن به آن ذکر میکنند . ^[۹]اولین بار ا صطلاح نظم جهانی توسط ویلسون رئیس جمهور آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم و در خلال شکل گیری جامعه ملل مطرح شد . ا و به جای تاکید بر نظام ا منیت دسته جمعی ، دموکراسی و حق تعیین سرنوشت این نظم را مبتنی بر سیاست های برتر قدرتهای بزرگ آن زمان می دانست . با عدم عضویت آمریکا در جامعه ملل و شکست آن ، این واژه نیز رو به فراموشی رفت. بعد از فروپاشی شوروی سا بق و پایان جنگ سرد این واژه توسط بوش در سال ۱۹۹۰ مطرح شد .با توجه به عوا مل متعددی که در شکل گیری یک نظام قانون مند جهانی موثر است ، ما از دیدگاه حقوقی به مطالعه این موضوع می پردازیم .
۲- روش های توسعه نظام قانون مند جهانی :
اگر چه حقوق بین الملل حقوق همکاری است ، وجود آن بستگی به رضایت کشورها دارد که می تواند به صورت صریح و یا ضمنی باشد . فقدان رضایت یک کشور به معنی آن است که نمی توان قاعده ای را بر آن تحمیل کرد . در نتیجه هر کشور قا نونگزار خود میباشد .رابطه حقوقی بین کشورها با تنوع زیاد بستگی به اراده آن کشورها دارد.^[۱۰] البته نباید قواعد آمره حقوق بین ا لملل را از یاد برد . قواعدی که هر مورد تخطی و نقض آن باعث بطلان است و موجبات مسئولیت بین المللی را پدید می آورد.^[۱۱] به عبارتی این قاعده سخن از حدا قل رفتار قابل قبولی را بیان می کند که هیج دولت ـ ملتی از آن تخلف نمیکند . مثلا” اعدام نوجوانان ، می تواند در این مقوله جای گیرد.. معاهدات ، اعلامیه ها و عملکردهایی که نشانگر ممنوعیت این موضوع به طور گسترده و غیر قابل تردید است را در زمره مسائلی مانند بردگی ، شکنجه و کشتار دسته جمعی جای می دهد. هیچ کشوری اظهاری خلاف این موضوعات نمی کند . از طرفی می توان گفت حقوق بین الملل فا قد یک قانونگزار به این منظورست و نتیجتا” معاهدات دو جانبه و چند جانبه چنین نقشی را بر عهده دارند . از طرف دیگر باید توجه داشت که حقوق بین الملل دارای خصیصه خا صی^[۱۲] با جنبه های قانونگزاری بین المللی است ، به عبارتی حقوق بین الملل عام مرکب از حقوق عرفی بین المللی و ا صول کلی حقوقی است . قواعد حقوق بین الملل عام برای همه کشورها الزام آورست. بدین ترتیب که هرمعاهده جدید به این نظام وارد می شود از چنین خصیصه ای برخوردار است .
در دنیای معا صر عوامل عدیده ای منجر به بین ا لمللی شدن قواعد حقوق بین ا لملل می شود.با زمان های گذشته که یک کشور یا وزیر خارجه آن به آسانی می توانست قاعده ای را بپذیرد یا از آن شانه خالی کند تفاوت زیادی صورت گرفته است . ا مروز دیگر در سطح بین المللی واقع شدن یک انتخاب نیست . عملکرد سازمانهای زیادی که تعدادشان روبه ا فزایش است ، حتی دستگاه های قانونگزاری و قضایی ملی منعکس کننده سیاست و نحوه قانون سازی رسمی یا غیر رسمی بین ا لمللی هستند . نهادینه شدن حاکمیت وسیاست جهانی محدود به بین المللی کردن فعالیت های حکومتی و دولتی نیست ، بلکه در هر زمینه ای از جنبه های اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی روابط کشورها از مرزهای سرزمینی فراتر رفته است . از تاریخ تشکیل اتحادیه بین المللی تلگراف در ۱۸۶۵ ارتباط بین ا لمللی ، مورد تاکید اروپائیان و سپس جهانیان واقع شده است . به قول لویی رنو دانشمند فرا نسوی «گردانندگان پست و تلگراف که اتحادیه پست و اتحادیه تلگراف را به وجود آوردند و مردم حتی نا مشان را هم نمی دانند به تمدن و صلح بین اقوام به مراتب بیشتر از دیپلماتهای صاحب نام خدمت کردند .^[۱۳]
دوران پس از جنگ دوم جهانی و تشکیل سازمان ملل متحد نیز با تصویب منشورملل متحد مبداء جدیدی برای تغییر نظام وستفالی به شمار می رود.سازمان ملل متحد و ارکان آن برای جبران ضعف های جامعه ملل به گونه ای طراحی شد که تقسیم سیاسی جهان به دولت - ملتهای قدرتمند با منا فع جغرا فیایی مختلف در منشور مورد توجه بود. و یکی از دلایل آشکار حق وتوی اعضای دائم شورای ا منیت است.^[۱۴] اینک زمان آن فرا رسیده که حقوق بین الملل جدید را در دنیای معا صرمورد آزمایش قرار دهیم. برای این منظور با تفکر جدیدی به موضوعات باید نظر ا فکند مناسب ترین بینش در فهم مباحث حقوق بین الملل توجه به قواعد آن یا اجرای آن به تنهایی نیست ، بلکه بر اساس قواعد و اجرا و علاوه بر این قدرت و کنترل آن می باشد . قواعد به تنهایی نمی توانند تصمیمات بین المللی را توجیه کنند و تمرکز بر اجرا نیز به تنهایی راه گشا نیست. عوا مل ا قتصادی و جغرافیایی و اجتماعی نیز باعث پیچیده تر شدن موضوع است . بهترین دلیل موجودیت حقوق بین الملل و تکامل قواعد آن بر جهان گستری ، این است که همه کشورها تلاش مستمری در انطباق عملکردشان بر مقررات آن دارند. .
در اینجا لازم است به پیمان نا مه های حقوق بشری سازمان ملل متحد که در تکامل اعلامیه جها نی حقوق بشر منعقد شدند اشاره کنیم . پیمان ا ول در ۱۹۶۶ برحقوق ا فراد و آزادیهای اساسی تاکید میکند در حالی که مورد دوم که به نسل دوم حقوق بشر شهرت یافته بر حقوق اقتصادی وا جتماعی متمرکز است . نزدیک به ۱۴۸ کشور از جمله ایران این دو پیمان نامه را به تصویب رسانده ا ند اما علی رغم تاثیراتی که در وضع زنان،کودکان،کارگران میتواند داشته باشد، ایالات متحده آمریکا حاضر به تصویب کنوانسیون حقوق اقتصادی و اجتماعی نشده است .بنا براین نتیجه میگیریم که کمرنگ شدن حاکمیت دولتها در کشورهای اروپایی بیشتر از آمریکا بوده است .از طرفی کنوانسیون حقوق کودک به موجب قطعنامه شماره ۲۵ ./res/44بیست نوامبر ۱۹۸۹ به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسیدودر سال ۱۹۹۰ لازم الاجرا شد .این کنوانسیون به تصویب ۱۹۱ کشور رسیده است که در واقع تعداد کشورهای تصویب کننده این کنوانسیون از تعداد کشورهای عضو سازمان ملل بیشتر است .^[۱۵] بدیهی است چنین معاهداتی می تواند در ایجاد یک رژیم اخلاقی مستحکم بین ا لمللی حقوق بشر و همچنین به شکل گیری قراردادهای تجار ی بین المللی و هدایت مذاکرات و چانه زنی های بین المللی کمک کنند.^[۱۶]
اگر چه مانند مقررات حقوق داخلی برخی موارد نقض را در حقوق بین الملل مشاهده می کنیم ، هر ملتی دارای منا فعی از حقوق بین الملل و توا فقات بین المللی است. حقوق بین الملل جامعه بین ا لمللی را به سمت مشارکت با هدف نظم و ثبات سوق میدهد .وجود نهادهای مشترک و مداخلات متقابل باعث محدودیت عملکرد کشورها شده است . منافع حیاتی هر کشور نوعی همبستگی شدید را با دیگران طلب میکند .مثلا” حفظ صلح و جلوگیری از جنگ ، مثالهای خوبی هستند که از اهداف عمده تشکیل سازمان ملل به شمار میروند. توسعه حقوق معاهداتی که با کنگره وین آغاز شد ، ابزار توسعه حقوقی بین کشورهایی است که آماده مشارکت و همکاری با یکدیگر هستند و بدین ترتیب با ا لزام خود به انجام تعهد ، خواسته هایشان را به ظهور می رسانند. ^[۱۷]برای گسترش استقلال و امنیت و حفظ سرزمین ، به خصوص کنترل رفتار سایر کشورها ، هر کشوری می پذیرد که محدودیت هایی بر عملکرد خود ایجاد کند. قواعد حقوق بین الملل را ، از نزاکت بین المللی مانند برا فراشتن پرچم کشتی های جنگی خارجی در دریا که جنبه اخلاقی دارد و هیچ تعهد حقوقی ندارد باید جدا فرض کرد .^[۱۸] نبود قانونگزار بین المللی و مصوبات مجمع عمومی سازمان ملل که مرکب از نمایندگان تمامی کشورهای عضو است و از الزام حقوقی برخوردار نیستند ، همچنین نظام قضایی مبتنی بر موا فقت اولیه کشورها در دیوان بین المللی دادگستری و حق وتوی اعضای دائم شورای امنیت نیز هیچ تاثیری بر موجودیت این رشته حقوقی ندارد. اگر چه فیلسوف انگلیسی جان آستین ^[۱۹] در قرن نوزدهم ، نظریه حقوق بر اساس تفکر حاکمیت با پشتوانه ضمانت اجرا و مجازات را مطرح نمود ، هنوز حقوق بین ا لملل با این تفکر منطبق نشده است.^[۲۰] علی رغم خواسته های متفاوت کشورها در بسیاری از اجلاسهای بین المللی که منجر به تصویب معاهدات قا نون ساز مانند کنوانسیون حقوق دریا گردیده است،دکترین وفاق عام^[۲۱] چاره ساز بوده است . وفاق عام منعکس کننده تاثیر اکثریت در ایجاد قواعد جدید حقوق بین الملل و پذیرش آنها توسط سایر کشورها می باشد. نوعی تلاش بر تغییر ساختار حقوق بین الملل از تاکید انحصاری بر دولت - ملت ، به یک شکل در حال توسعه مشارکت بین ا لمللی است .^[۲۲]بشریت در جستجوی رفاه وعدا لت است نه فقط در کشوری که زندگی می کند بلکه در نظام بین المللی که در آن به سر می برد. نکته ای که در پایان این بند لازم به ذکراست اینکه در همه حال باید انسان را که محور مطالعات حقوقی فرهنگی واجتماعی است مد نظر قرار دهیم و بر این پایه؛ شرق و غرب و سنتی و مدرن اهمیت خود را از دست می دهند . آنچه بتواند برای انسان وحیات انسانی مفید باشد ، خوب است .حق تعیین سرنوشت و سایر ا صولی که در منشور ملل متحد مورد توجه قرار گرفته است با همین انگیزه بوده است .
۳- آیا صلح جهانی دست یا فتنی است ؟
در سال ۱۹۸۱ مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه ۶۷/۳۶ را به تصویب رساند که به موجب آن یک روز بین المللی صلح اعلام شود. متعاقب آن در سال ۲۰۰۱ قطعنامه جدید ۲۸۲/۵۵ روز ۲۱ سپتامبر هر سال به عنوان روز بین المللی صلح مورد تصویب قرارگرفت. طبق این قطعنامه روزجهانی صلح باید از آن به بعد به عنوان یک روز آتش بس جهانی وعدم خشونت باشد . جامعه جهانی تمامی ملتها و مردم را دعوت به توقف خصومت ها در این روز می کند . از تمامی دول عضو ، سازمانهای نظام ملل متحد و سازمانهای غیر دولتی و افراد خواسته می شود که با یک روش مناسب و از طریق آموزش و آگاهی عمومی برای ایجاد آتش بس جهانی با سازمان ملل همکاری کنند. جالب اینجاست که دبیر کل سازمان از همه دعوت کرده است در ساعت ۱۲ ظهر روز صلح یک دقیقه سکوت کنند .^[۲۳] صلح جهانی یک آرزوی دیرینه توام با عدا لت ، آزادی و شادی بین ملتهاست . برخی مورخین این ا صطلاح را از زمان تشکیل دولت - ملت و پایان جنگهای قرن هفدهم می دانند. مثلا” اروپای قدیم با دو جنگ اول و دوم را چنانچه با اروپای متحد مقایسه کنیم به این نتیجه می رسیم که صلح از طریق وحدت دست یافتنی است .
تاریخ شناخته شده بشری سراسر جنگهای بزرگ و کوچکی بوده است به طوری که از چند هزار سال تمدن های قدیم و جدید تنها دو قرن ، آن هم گسسته صلح نسبی برقرار بوده است.اولین معاهده ای که رسما” توسل به زور را غیر قانونی اعلام کرد تصویب پیمان بریان کلوگ ^[۲۴]در ۱۹۲۸ و متعاقب آن منشور ملل متحد است .
از نویسندگانی که در دوران باستان با دیدگاه مذهبی جنگ را منفور اعلام کردند می توان به سنت آگوستین ^[۲۵] ، توماس آکویناس ^[۲۶] فرانسیسکو دوویتوریا^[۲۷]و سوارز^[۲۸]اشاره کرد که سعی در محدود کردن و ایجاد مقرراتی برای جنگ داشتند . در دوران جدید دانشمندانی مانند گروسیوس ،جنتیلی، بنکر شوک و واتل ، موضوع حفظ صلح از طریق مباحثه را مطرح کردند که حتی با خرد گرایی هم که جنبه مذهبی داشت ؛ جنگ ، عملی مشروع شناخته می شد. براساس وضعیت غالب دولت ملت پس از وستفالی، هیچیک از این نویسندگان به طور کامل جنگ را نفی نکردند. زیرا که جنگ جلوه ای از انعکاس ذاتی طبیعت انسانی به شمار میرفت.^[۲۹] با توجه به این وضعیت است که در حقوق بین الملل مقرراتی پیرامون حقوق جنگ وضع شده است .جنگی که ضد ارزش است و شدت نفرت جامعه بین الملل پس از دو جنگ ویرانگر جهانی قرن بیستم از آن ، به حدی بوده است که در منشور ملل متحد هیچگاه از چنین واژه ای استفاده نشده است بلکه ا صل ممنوعیت توسل به زور از ا صول مندرج در این سند بنیادین است. ا مروزه مهمترین منبع حقوق مخا صمات مسلحانه بین المللی به حقوق ژنو و حقوق لاهه مشهور است .^[۳۰]