جدول(۳-۲۶): وضعیت باسوادی در شهرستان خنداب بر حسب جنس و وضع سکونت ۱۴۵
جدول(۳-۲۷): توزیع خدمات اجتماعی در شهرستان خنداب به تفکیک سکونتگاه های روستایی ۱۴۶
جدول(۳-۲۸): جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر و وضع فعالیت در شهرستان خنداب بتفکیک جنسیت ۱۴۸
جدول(۳-۲۹): شاغلان ۱۰ ساله و بیشتر شهرستان خنداب بر حسب گروه های عمده فعالیت ۱۴۹
جدول(۳-۳۰): تعداد و مساحت بهره برداری های کشاورزی در شهرستان خنداب ۱۵۱
جدول(۳-۳۱): سطح زیر کشت و میزان تولید محصولات زراعی شهرستان خنداب در سال ۱۳۹۰ ۱۵۲
جدول(۳-۳۲): تعداد و مساحت بهره برداری های دارای اراضی زراعی در شهرستان خنداب ۱۵۴
جدول(۳-۳۳): سطح زیر کشت و میزان تولید محصولات باغی شهرستان خنداب در سال ۱۳۹۰ ۱۵۵
جدول(۳-۳۴): تعداد و مساحت بهره برداری های باغ و قلمستان در شهرستان خنداب ۱۵۸
جدول(۳-۳۵): وضعیت دام در شهرستان خنداب ۱۵۸
جدول(۳-۳۶): تعداد بهره برداری های دارای دام و تعداد دام آنها ۱۵۹
جدول(۳-۳۷): متوسط اراضی کشاورزی هر بهره بردار در روستاهای شهرستان خنداب ۱۶۰
جدول(۳-۳۸): فهرست موقوفات روستاهای شهرستان خنداب ۱۶۲
جدول(۳-۳۹): وضعیت مکانیزاسیون بخش کشاورزی شهرستان خنداب به تفکیک ماشین آلات و ادوات کشاورزی ۱۶۳
جدول(۳-۴۰): مجموعه طرح های اجرایی جهت تجهیز زیرساخت های عمومی در شهرستان خنداب(۱۳۹۰) ۱۶۵
جدول(۳-۴۱): وضعیت طرح های در حال اجرا آبیاری تحت فشار در شهرستان خنداب به تفکیک روستاها(۱۳۹۰) ۱۶۶
جدول(۳-۴۲): فهرست پرداخت تسهیلات پنج ساله بانک های عامل در شهرستان خنداب ۱۶۸
جدول(۳-۴۳): وضعیت امکانات آموزشی و ترویجی شهرستان خنداب ۱۷۰
جدول(۳-۴۵): فعالیت های آموزشی و ترویجی در شهرستان خنداب ۱۷۱
جدول(۳-۴۶): آموزش و ترویج رسانه ای در شهرستان خنداب ۱۷۲
جدول(۳-۴۷): شرکت های تعاونی روستایی شهرستان خنداب ۱۷۲
جدول(۳-۴۸): شرکت های تعاونی کشاورزی شهرستان خنداب ۱۷۳
جدول(۳-۴۹): شرکت های تعاونی تولید روستایی شهرستان خنداب ۱۷۳
جدول(۳-۵۰): مساحت بهره برداری های تحت پوشش شرکت های تعاونی تولید روستایی ۱۷۴
جدول(۳-۵۱): صنایع تبدیلی شهرستان خنداب ۱۷۵
جدول(۴-۱-۱): مساحت و میزان محصولات کشاورزی در نمونه های مورد مطالعه ۱۸۲
جدول(۴-۱-۲): تعیین توزیع نرمال داده های تحقیق ۱۸۲
جدول(۴-۱-۳): شناسایی واقعی بودن داده های تحقیق ۱۸۲
جدول(۴-۱-۴): اهمیت اوزان شاخص های توسعه کشاورزی ۱۸۳
جدول(۴-۱-۵): وضعیت توسعه بخش کشاورزی در روستاهای شهرستان خنداب ۱۸۴
جدول(۴-۱-۶): میانگین سطح بندی توسعه کشاورزی در مناطق روستایی و نتایج آزمون t برای تحلیل معناداری آن ۱۸۴

جدول(۴-۱-۷): خصوصیات طبیعی شهرستان خنداب ۱۸۶
جدول(۴-۱-۸): توان طبیعی شهرستان خنداب در بخش کشاورزی ۱۸۷
جدول(۴-۱-۹): میانگین توان طبیعی و نتایج آزمون t برای تحلیل معناداری آن ۱۸۷
جدول(۴-۱-۱۰): میانگین شاخص های الگوی رفتاری دولت در محیط برنامه ریزی توسعه کشاورزی و نتایج آزمون t 188
جدول(۴-۱-۱۱): میانگین ویژگی های نهادی دولت در محیط برنامه ریزی توسعه کشاورزی به تفکیک ابعاد و نتایج آزمون t 188
جدول(۴-۱-۱۲): امتیاز گویه های الگوی رفتاری دولت در محیط برنامه ریزی توسعه کشاورزی ۱۸۹
جدول(۴-۱-۱۳): اهمیت اوزان شاخص های سرمایه گذاری دولت در بخش تولید کشاورزی ۱۹۰
جدول(۴-۱-۱۴): اهمیت اوزان شاخص های تنظیم ترتیبات قیمتی بازار در شهرستان خنداب ۱۹۱
جدول(۴-۱-۱۵): عملکرد برنامه ریزی توسعه بخش کشاورزی در روستاهای شهرستان خنداب ۱۹۱
جدول(۴-۱-۱۶): میانگین عملکرد برنامه ریزی توسعه بخش کشاورزی و نتایج آزمون t برای تحلیل معناداری آن ۱۹۲
جدول(۴-۲-۱): تفاوت میانگین های توسعه کشاورزی در سکونتگاه های روستایی ۱۹۵
جدول(۴-۲-۲): سطح بندی توسعه بخش کشاورزی در روستاهای شهرستان خنداب ۱۹۵
جدول(۴-۲-۴): مقایسه میانگین های روستاهای همگن براساس توان طبیعی و اکولوژیکی ۱۹۸
جدول(۴-۲-۵): تفاوت میانگین های سطح زیر کشت و میزان تولید در گروه های مختلف مناطق همگن ۱۹۹
جدول(۴-۲-۶): مقایسه میانگین های روستاهای همگن براساس برنامه ریزی تجهیز زیرساخت های کشاورزی و خدمات روستایی ۲۰۰
جدول(۴-۲-۷): تفاوت میانگین های سطح زیر ساخت های کشاورزی و خدمات روستایی در مناطق همگن ۲۰۱
جدول(۴-۲-۸): تفاوت میانگین های ساختار سنی و دانش و مهارت فردی در مناطق همگن ۲۰۱
جدول(۴-۲-۹): تحلیل همگونی روستاهای دشتی موجود در منطقه همگن ۲ با روستاهای کوهستانی ۲۰۱
جدول(۴-۲-۱۰): تفاوت میانگین های توسعه کشاورزی در دهستان ها ۲۰۲
جدول(۴-۲-۱۱): سطح بندی توسعه کشاورزی ۲۰۲
جدول(۴-۲-۱۲): نتایج شبکه عصبی مصنوعی ۲۰۴
جدول(۴-۲-۱۳):ضرایب آنالیز حساسیت برای بررسی تاثیر معیارها بر سطح توسعه کشاورزی و تعیین اهمیت نسبی آنها ۲۰۴

فقهاء با توجه به مفهوم مالکیت به جای ارائه تعریفی برای مالکیت به اوصاف و ویژگیهای مالکیت پرداخته اند. وبراین اساس تعریفی که از مالکیت براساس نظرات فقهاء بیان می شود عبارتست از:«مالکیت رابطه ای است اعتباری بین مال از یک طرف و بین شخص(حقیقی یا حقوقی) از طرف دیگر که بر اساس آن مالک می توان هر تصرف معقولی را که مایل باشد در آن انجام دهد.»

سید محمد کاظم یزدی درتعریف مالکیت می گوید:« حقیقت مالکیت فقط یک اعتبار عقلایی است. عقلا چیزی را که در دست کسی قرار دارد(و متعلق به اوست) علقه ای بین او وچیزی که در اختیار وی می باشد اعتبار می کنند که این رابطه،منشاء تسلط وی بر آن چیز می باشد و یا اینکه آنچه را که اعتبار می کنند عبارتست از همان تسلط.»^[۱]
درکتاب البیع نیز آمده است:«مالکیت، اعتباری عقلایی است که یکی از احکام آن عبارت است از قدرت بر تغییر و تحوّل آن مال»^[۲]
امام خمینی (ره):«مالکیت یعنی اعتبار اضافه و انتساب بین شخصی که مالک نام دارد و شئی که مملوک نامیده می شود.»^[۳]
مرحوم نائینی می فرماید:«حقیقت ملکیت علقۀ خاص و اضافۀ مخصوص بین مالک و مملوک است همانند نخی که بین این دو متصل باشد، همین علقه و اضافه موضوع احکام شرعی وعرفی است. البته این نخ و رابط یک امر اعتباری غیر حسی است که در عالم اعتبار موجود است نه این که همچون دندان های غول ها اعتباری محض باشد بلکه برای آن در نفس الامر واقعیتی هست. از آن جائی که حقیقت اضافۀ خاص بین مالک و مملوک است صحیح است که گفته شود تحت مقولۀ اضافه قرار می گیرد همان که محققین براین اعتقادند.»^[۴]
ازتعاریف فقهاء اینگونه استنباط می شود که مالکیت مقوله اضافه،جده،اعتباری و …است.^[۵]
آنچه نمایان است که فقهاء تعریف جامع از مالکیت ننموده اند و حتی در این خصوص بین آنها نیز اختلاف وجود دارد. اما با توجه به ماهیت و اوصافی که فقهاء از مالکیت ارائه داده اند خود به گونه ای تعریف مالکیت را بیان نموده اند.
گفتار دوم: تعریف حقوقی مالکیت
قانونگذار تعریفی از مالکیت نکرده و فقط در مواد ۲۹ و ۳۰ قانون مدنی از مالکیت این گونه بیان نموده است: مادۀ ۲۹ قانون مدنی «ممکن است اشخاص نسبت به اموال علاقه های ذیل را دارا باشند: ۱- مالکیت(اعم از عین یا منفعت) ۲- حق انتفاع ۳- حق ارتفاق به ملک غیر » و مادۀ ۳۰ « هر مالکی نسبت به مایملک خود حق همه گونه تصرف و انتفاع دارد مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد.»
اما با توجه به اوصاف و آثاری که برای حق مالکیت قائل شده، می توان تعریف مالکیت را از قانون استنباط کرد. و حقوق دانان از این خلأ قانونی استفاده کرده و هرکدام تعریفی خاصی از مالکیت ارائه نموده اند.

1. 1. « مالکیت حق مطلق،انحصاری و دایمی می باشد که شخص نسبت به مالی دارد و به او اجازه می دهد که از تمامی منافع اقتصادی آن بهره مند گردد.»^[۶]

1. 1. « مالکیت حقی است دایمی که به موجب آن شخص می تواند در حدود قوانین، تصرف درمالی را به خود اختصاص دهد و از تمام منافع آن استفاده کند.»^[۷]

«حق استعمال و بهره برداری و انتقال یک چیز به هر صورت مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد.مادۀ ۳۰-۳۱ ق.م»^[۸]
با توجه به تعاریفی که حقوقدانان ازمالکیت ارائه نموده اند تعریف جامع و کامل مالکیت نیست و فقط اوصاف وآثار مالکیت را بیان نموده اند. و با توجه به این اوصاف که ذیلاً درخصوص آنها بحث خواهد شد تعریف مالکیت استنباط می شود:
الف - مطلق بودن مالکیت: به موجب مادۀ ۳۰ قانون مدنی مالک می تواند در ملک خود هرگونه تصرفی داشته باشد و قاعده تسلیط نیز هر گونه تصرف را به مالک داده است. و همچنین اصول ۴۰ و ۴۴و ۴۷ قانون اساسی نیز این حق را به مالک می دهد که هرگونه تصرف در مال خود را داشته باشد. اینها بیانگر این واقعیت هستند که حق مالکیت مطلق است.اما از طرفی قاعده لاضرر هم داریم و یک قوانین دیگر که این حق مالکیت را تحدید می کنند. پس بر معنای مطلق بودن مالکیت خدشه وارد شده و بطور واقعیت آن حق مطلق بودن مالکیت در جای خود نمانده است.

1. 1. انحصاری بودن مالکیت : نتیجۀ طبیعی اطلاق اختیار مالک و لزوم رعایت احترام آن از طرف تمام مردم، انحصاری بودن حق مالکیت است، مالک می تواند هر تصرفی را که مایل باشد در مال خود بکند، ومانع از تصرف و انتفاع دیگران نیز بشود. مالکیت در ایجاد مرحلۀ ایجاد حق فردی است و قانون از این حق در برابر تجاوز دیگران حمایت می کند.(اصول ۴۴ و ۴۷ ق.ا) و مادۀ ۳۱ قانون مدنی در همین راستا بیان میدارد که :«هیچ مالی را از تصرف صاحب آن نمی توان بیرون کرد،مگربه حکم به قانون» که معنی انحصاری بودن مالکیت را می رساند. اما گاه اتفاق می افتد که بخاطر رفاه عموم و به سود عموم مالک حق ارتفاق به دیگران در ملک خود می دهد و یا ملک را به دیگری اجاره می دهد و مالکیت خود را محدود می کند و بطور خلاصه از بین رفتن اطلاق اختیار مالک و محدود شدن سلطۀ او به وصف انحصاری و فردی مالکیت نیز صدمه می زند و آن را در خدمت عموم قرار می دهد.

ج - دائمی بودن مالکیت : وصف دائمی بودن مالکیت در هیچ یک از مواد قانونی تصریح نشده است^[۹] و حتی درمورد مالکیت منافع نیز شرط مدت الزامی است. همانطور که در مادۀ ۴۸۶ قانون مدنی آمده «در اجارۀ اشیاء مدت اجاره باید معین شود و الا اجاره باطل است» گذشته از آن باید دانست که حق مالکیت دائمی است و طبیعت آن با موقتی بودن منافات دارد. اشاره به مالکیت منافع که موقتی است، هیچ ربطی به حق مالکیت دائمی ندارد،زیرا در اجاره انتقال منافع مطرح است نه انتقال حق مالکیت وملک مدتی موقتی در اختیار مستأجر قرار می گیرد و پس از انقضای مهلت اجاره، تغییر در انتقال ملک بوجود نمی آید. از طرفی مالک ملک را دراختیار مستأجر قرار داده و در ازای آن اجاره بهاء دریافت می کند. و با توجه به مادۀ ۳۰ قانون مدنی مالک می تواند در ملک خود هرگونه تصرفی داشته باشد، پس اجاره دادن ملک و دریافت اجاره بهاء نیز به اختیار خود مالک است که همان چیزی است که در مادۀ ۳۰ «…می تواند هرگونه تصرف…»مقرر شده است. وصف دائمی بودن مالکیت بیشتر بدین معنی است تا زمانیکه اصل مال در دست مالک قرار دارد و ازبین نرفته است، و به دیگری انتقال نیافته است هرچند ملک در دست دیگری باشد،این مالکیت به قوت خود باقی است. از وصف دائمی بودن مالکیت دو نتیجه حاصل می شود:
۱ – حق مالکیت تا موضوع آن از بین نرفته باقی است.یعنی اینکه تا زمانیکه حق مالکیت از بین نرفته است مالک می تواند در آن هر گونه تصرفی داشته باشد. اما اگر مالک آنرا به دیگری انتقال و یا وقف نماید دیگر موضوع مالکیت منتفی می شود و دیگر در آن ملک حق مالکیتی برایش نمی ماند.
۲ – حق مالکیت در اثر معطل ماندن از بین نمی رود. بدین معنی مالی مانند حق شفعه و ارث تا زمانیکه تکلیف آنها معلوم نشود بصورت معطل قرار می گیرند اما به محض اینکه تکلیف آنها روشن شد حق مالکیت ایضاً به قوت خود ادامه می دهد. لذا حق مالکیت در این گونه اموال هر چند مدتی معطل مانده باشد از بین نمی رود و به قوت خود باقی است. و مرور زمان نیز در اصل حق اثر ندارد. یعنی هرچند مدت زمانی که از آن گذشته باشد این حق مالکیت محفوظ است و مالک بعد از آن مدت می تواند در ملک خود هرگونه تصرفی داشته باشد. و از آن حق استفاده نماید.
گفتار سوم : دامنه اختیار مالک - حدود اختیار مالک
باتوجه به تعریف و اوصاف مالکیت، مالک در ملک خود تا چه حد و حدودی اختیار تملیک اموالش را دارد و دامنۀ تصرفات وی تا چه حدی است؟که با مراجعه به شرع مقدس و مقررات، دامنه و حدود اختیارات مالک مشخص می شود. که بشرح ذیل می باشد:
بند اول : دامنه اختیار مالک
مالکیت کاملترین حق عینی است که انسان می تواند بر مالی داشته باشد و سایر حقوق عینی از شاخه های این حق است، مالک می تواند با هر شیوه که مایل است و باهر انگیزه ای که دارد سود جویی،رفع ضررو خیرخواهی از عین مال خود بهره برداری کند یا آن را بی استفاده باقی گذارد. مالک حق دارد از ثمره ها و محصول مالی که در اختیار دارد نفع ببرد. مالک می تواند مال خود را از بین ببرد یا به دیگری منتقل کند.ویا هرگونه اعمال حقوقی را که برای ملک خود لازم می داند انجام دهد. اما این اختیار گسترده در حقوق کنونی بعنوان یک اصل پذیرفته شده، استثناهای براین اصل بوجود آمده که اختیارات مالک را محدود می کند. پس به جای دامنه اختیار مالک بایستی حدود این اختیارات مالک را در قوانین کنونی معین کرد.
بند دوم : حدود اختیار مالک:
اختیار مالک نامحدود و مطلق نیست و یک سری قوانین و حتی خود دولت از جهات گوناگون آنرا محدود ساخته است، که بشرح موارد ذیل بعنوان مثال ذکر می شوند:
الف – به منظور ایجاد دوستی و جلوگیری از اختلاف بین همسایه ها و تأمین حداکثر منافع املاک، قانون مدنی قسمتی از اختیارات مالکان زمین را گرفته و در حقیقت نوعی ارتفاق قهری براین گونه زمینها تحمیل کرده است.(مواد ۹۵،۹۷،۱۰۹ )
ب – در مالکیت اختصاصی، تزاحم تنها میان حق مالک و دیگران است، ولی در حالت اشاعه جمع حق مالکان و فراهم آوردن امکان همزیستی بین آنان ایجاب می کند که آزادی هر مالک محدود به آزادی دیگران شود.
ج – به نسبتی که وظایف دولت و سهم او در ادارۀ جامعه رو به فزونی می رود از این رو از اختیارات مالکان روز به روز کاسته می شود. چنانکه بعد از قانون مدنی،بسیاری از قوانین از جمله قوانین شهرداریها و قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها مصوب ۱۳۸۵ هیات وزیران، قانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرحهای دولتی و شهرداری ها مصوب ۱۳۶۷،قانون نحوۀ تقویم املاک و اراضی مورد نیاز شهرداری ها مصوب ۱۳۷۰، لایحۀ قانونی نحوه خرید و تملک اراضی و املاک برای اجرای برنامه های عمومی، عمرانی و نظامی دولت مصوب ۱۳۸۵، قانون طرح جامع کاداستر، قانون نوسازی و عمران شهری مصوب ۷/۹/۱۳۴۷ و …مالکیت خصوصی را به منظور منافع عمومی و تأمین ادارۀ درست اجتماع، محدود ساخته است.
د- مالک با انعقاد قراردادهای خصوصی و ایجاد حق ارتفاق و حق انتفاع برای دیگران مالکیت خود را نسبت به ملک خود محدود می کند.
گفتار چهارم : اقسام مالکیت و ویژگی های مالکیت
حقوقدانان مالکیت را به اقسام مختلف تقسیم کرده اند از جمله مالکیت مادی، مالکیت معنوی، مالکیت حقیقی،مالکیت حقوقی، مالکیت اعتباری و… می باشد.اما آنچه مورد نظر ماست اقسام مالکیت اعتباری است که عبارتند از مالکیت شخصی(خصوصی) و مالکیت عمومی و مالکیت دولتی، که بشرح آنها می پردازیم.
بند اول: اقسام مالکیت اعتباری
الف – مالکیت شخصی(خصوصی): یک شخص در ملک خود نسبت به دیگران مالکیت شخصی یا خصوصی است.مالکیت خصوصی مربوط به اموالی است که تحت مالکیت اشخاص حقیقی،حقوقی وخصوصی قرار دارد و مالکان درحدود قانون حق استفاده و بهره برداری و نقل و انتقال آن را دارند.مالکان در این نوع مالکیت براساس مادۀ ۳۰ قانون مدنی و قاعده تسلیط در ملک خود می توانند هرگونه تصرفی داشته باشند و هرگونه اعمال حقوقی را بر روی آن انجام دهند.
ب – مالکیت عمومی : اشخاص حقوقی یعنی دولت،شهرداریها، سازمانها و مؤسسات دولتی و نهادهای دولتی که وظیفه عمده آنها انجام خدمات عمومی و ادارۀ امور کشور را بر عهده دارند. وبرای انجام این نوع خدمات اموالی در اختیار دارند، و براساس قوانین و مقررات این اموال را بطور مستقیم یا غیر مستقیم برای استفاده عموم در اختیار مردم قرار میدهند.این اموال چون متعلق به مردم و عموم است به آنها اموال عمومی می گویند. و این سازمانها ونهادهای که این اموال را در اختیار دارند، حق نقل و انتقال به غیر را ندارند چون مثل اموال شخصی نیستند و محدودند و فقط در چارچوب قانون و مقررات می توان نسبت به آنها اقداماتی انجام دهند.
ج – مالکیت دولت: آن دسته از اموال که در اختیار دولت و سایر سازمانها و شهرداریها هستند و مربوط به استفاده عمومی نیستند وهمانند اموال شخصی هستند. ودولت و سازمانهای که این اموال را در اختیار دارند همانند مالکان شخصی حق هرگونه نقل وانتقال نسبت به آنها را دارند.که این اموال عبارتند از : ۱- ملی کردن ۲- خرید اموال برای دولت یا شهرداری و هر شخص اداری. ۳ – اخراج ملک از مالکیت اشخاص به سود عموم.۴- آن چه که دولت در مورد ترکۀ بدون وارث ارث می برد.(مادۀ ۸۶۶ ق.م).۵ اموال بدون متصدی و بلاصاحب .۶- آن چه که برابر قانون خاص ضبط می شود مثل ضبط آلات جرم مانند: وسایل و ابزار ویژه جرم و آلاتی که در ارتکاب جرم به کار رفته است.و اموال حاصل از جرم مانند پول قلب.هبات و وصایا به سود دولت و…این اموال هنگامیکه در اختیار دولت قرار می گیرند، دولت همانند مالک شخصی نسبت به این اموال اختیار کامل دارد و می تواند هرگونه تصرفی نسبت به آنها انجام دهد.
بند دوم : ویژگی های مالکیت
الف – عناصر حق مالکیت
مالکیت کامل ترین حق عینی است که انسان می تواند بر مالی داشته باشد وسایر حقوق عینی از شاخه های این حق است: ۱- مالک می تواند با هر شیوه که مایل است و با هر انگیزه ای که دارد از مال خود بهره برداری کند و یا آن را بی استفاده باقی گذارد. ۲- مالک حق دارد از ثمره ها ومحصول مالی که در اختیار اوست منتفع شود.۳- مالک می تواند مال خود را از بین ببرد یا به دیگری منتقل کند.^[۱۰]
ب – شاخه های مالکیت

1. 1. حق انتفاع : حق انتفاع یکی از شاخه ها و مراتب مالکیت است که در اثر قرارداد به شخصی واگذار می شود.لذا برای حق انتفاع دومالک وجود دارد یکی صاحب ملک که ملک را به دیگری جهت استفاده قرار داده است،و در مقابل یکی دیگر ملک مالک را در اختیار گرفته و از آن استفاده می کند.

1. حق ارتفاق: حق ارتفاق حقی است که مالک مال غیر منقولی(زمین- بنا) به مناسبت مالکیت آن مال،در ملک دیگری اعم از مجاور یا غیر مجاور دارد،مقصود از حق ارتفاق،حق ارتفاق در غیر منقول است که معروف به حق ارتفاق ارضی ویا ارتفاق عینی است. مادۀ ۹۳ ق.م دربارۀ این حق بیان می دارد:«ارتفاق حقی است برای شخص در ملک دیگری».بنظر دکتر خردمندی این تعریف غلط است زیرا بعنوان مثال مرتهن که حق عینی در رهنیه دارد.بنا به تعریف این مادۀ دارای حق ارتفاق بر مال مورد رهن است. یا مستأجر که پس از عقد اجاره برعین مستأجره حق پیدا می کند.صاحب حق ارتفاق در مورد اجاره است، در حالی که هیچ کدام از اینها مصداق حق ارتفاق نیستند. حق ارتفاق زمانی پیش می آید که بین دو ملک و بین دو مالک بوجود می آید که یکی از مالکان بناچار بایستی برای بهره برداری از ملک خود از ملک دیگر عبور کند، واین عبور کردن و اجازه مالک دیگر برای این عبور را حق ارتفاق گویند.

با توجه به نمودارهای جعبهای بالا، در توزیع نمرات پیشآزمون مؤلفه های سلامت جسمانی در گروه های آزمایش و کنترل، تعدادی داده های پرت وجود دارد که این داده ها نیز، با یک نمره بالاتر از خود جایگزین شدند تا جزء بقیه خوشه نمره ها قرار گیرند.
نمودار ۶-۴: نمودار جعبهای نمرات پس آزمون سلامت جسمانی و مؤلفه های آن
با توجه به نمودارهای جعبهای بالا، در توزیع نمرات پسآزمون مؤلفه های کارکرد جسمانی و سلامت عمومی در گروه آزمایش، تعدادی داده های پرت وجود دارد که این داده ها نیز، با یک نمره بالاتر از خود جایگزین شدند تا جزء بقیه خوشه نمره ها قرار گیرند.
نمودار ۷-۴: نمودار جعبهای نمرات پیش آزمون رفتارهای پر خطر
با توجه به نمودارهای جعبهای بالا، در توزیع نمرات پیشآزمون رفتارهای پر خطر در گروه های کنترل و آزمایش، تعداد زیادی داده های پرت و کرانهای وجود دارد که این داده ها، با یک نمره پایینتر از خود جایگزین شدند تا جزء بقیه خوشه نمره ها قرار گیرند.
نمودار ۸-۴: نمودار جعبهای نمرات پس آزمون رفتارهای پر خطر
با توجه به نمودارهای جعبهای بالا، در توزیع نمرات پسآزمون رفتارهای پر خطر در گروه های کنترل و آزمایش، تعداد زیادی داده های پرت و کرانهای وجود دارد که این داده ها نیز، با یک نمره پایینتر از خود جایگزین شدند تا جزء بقیه خوشه نمره ها قرار گیرند.
پس از بررسی و اصلاح داده های پرت، نرمال بودن توزیع نمرات متغیرهای تحقیق مورد بررسی قرار میگیرد. توزیع نرمال توزیعی است که متقارن بوده و حداکثر ارتفاع در میانگین قرار دارد. به طوری که نیمی از نمره ها در بالای میانگین و نیمی دیگر در پایین میانگین توزیع میشوند. دنباله های منحنی توزیع نرمال با محور X موازی است (ساعی، ۱۳۸۱). یکی از آزمونهایی که برای سنجش توزیع نرمال به کار میرود، آزمون کولموگروف اسمیرنوف است. در این آزمون چنانچه سطح معنیداری مقدار Z (آماره کولموگروف اسمیرنوف) بالاتر از ۰۵/۰ باشد، نشان میدهد که داده ها دارای توزیعی نرمال هستند (بریس، ۲۰۱۰). در جدول ۱-۴ نتایج این آزمون آمده است؛

جدول ۱-۴: آزمون کولموگروف-اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن توزیع نمرات متغیرهای تحقیق

۹٫۲٫ تعریف پارامترهای زمانی- مکانی در راه رفتن
طول یک دوره گام برداری^[۳۰]: عبارت است از فاصله بین دو نقطه که یک پا در هر قدم دو بار از آن وضعیت می­گذرد، معمولأ طول گام برداری را با تعیین فاصله بین دو T. O در یک پا اندازه گیری می­ کنند. البته این طول را بین دو نقطه دیگر هم می­توان اندازه گیری کرد، مثلأ با اندازه گیری دو H. C متوالی یک پا، طول تماس دو نقطه به دست می ­آید. هر یک دوره گام برداری شامل دو گام می­باشد ( گام راست و گام چپ). ولی طول یک دوره گام برداری همیشه دو برابر طول هر گام نیست. زیرا گام­های راست و چپ ممکن است با هم برابر نباشند. طول یک دوره گام برداری در بین افراد متفاوت است و تحت تأثیر عواملی مثل طول پاها، قد، سن، جنس، و عوامل دیگر تغییر می­ کند (فقیهی، ۱۳۷۳).
مدت زمان یک دوره گام برداری: مدت زمان دو تماس متوالی مقدار زمانی است که یک دوره گام برداری طول می­کشد. این مدت همان زمان چرخه راه رفتن است (ویتل، ۲۰۰۳).
طول گام^[۳۱]: طول گام، عبارت است از فاصله­ای که بین دو نقطه تماس دو پا از یکدیگر قرار دارد. برای تعیین آن معمولأ از H. C یک پا تا H. Cپای دیگر، اندازه گیری می­ شود. با مقایسه اندازه گام راست با چپ، تقارن راه رفتن معلوم می­ شود و هر قدر اختلاف این اندازه­ها کمتر باشد، راه رفتن متعادل­تر است (فقیهی، ۱۳۷۳).

مدت زمان یک گام: مدت زمانی که طول می­کشد تا یک گام انجام شود. هنگامی که ضعف و ناراحتی در یک پا وجود دارد، طول زمانی گام در پای مبتلا کم و در پای دیگر (پای سالم) افزایش پیدا می­ کند (ویتل، ۲۰۰۳).
ریتم گام^[۳۲]: تعداد گام­ها در طول مدت یک دقیقه است (فقیهی، ۱۳۷۳).
سرعت: سرعت گام عبارت است از حاصل ضرب ریتم در طول گام. گام­های کوتاه باعث افزایش ریتم می­شوند. زنان قدم­های کوتاه­تر و تندتر نسبت به مردان بر می­دارند. معمولأ افزایش سرعت توسط افزایش در ریتم و طول گام بدست می ­آید. زمانی که ریتم کمتر از ۸۰ گام و یا بالای ۱۲۰ گام در دقیقه باشد تمام پارامتر­ها تغییر می­ کنند. مثلا وقتی ریتم افزایش می­یابد، مدت زمان حمایت دوگانه کاهش و زمانی که ریتم راه رفتن به ۱۸۰ گام در دقیقه می­رسد، زمان حمایت دوگانه به صفر می­رسد و راه رفتن به دویدن تبدیل می­گردد. یعنی سرعت راه رفتن به حدی می­رسد، که تماس مضاعف وجود ندارد و به جای آن یک حالت تعلیق مضاعف^[۳۳] ایجاد می­ شود که هیچ یک از پاها زمین را لمس نمی­کنند (فقیهی، ۱۳۷۳).
عرض گام: عرض گام عبارت است از فاصله­ی بین دو پا از یکدیگر، فاصله هر پا از وسط پاشنه تا خط وسط حدود ۶ سانتیمتر است، لذا عرض گام در حدود ۱۲ سانتیمتر خواهد بود. افزایش پهنای سطح راه رفتن، تعادل را افزایش می­دهد. همچنین مقدار حرکت طولی لازم برای انتقال مرکز ثقل روی سطح اتکا، هنگامی که به یک پا تکیه داده شده است، افزایش می­یابد. افزایش پهنای سطح اتکا جهت افزودن تعادل طرفی در افراد مسن و کودکان مورد استفاده قرار می­گیرد. در کودکان چون مرکز ثقل بالاتر از بزرگسالان می­باشد، لذا سطح اتکای پهن تری جهت تعادل بیشتر لازم دارد. در افراد طبیعی و بالغ عرض گام بین ۱ تا ۵ اینچ متغیر است (فقیهی، ۱۳۷۳).
زاویه چرخش به خارج در پا^[۳۴]: توسط اندازه گیری زاویه بین خطی که در راستای به جلو می­رود و خطی که از مرکز پاشنه پا و انگشت دوم می­گذرد، مشخص می­ شود. این زاویه در مردان به طور طبیعی در هنگام راه رفتن با سرعت معمولی در حدود ۷ درجه است. هنگامی که سرعت افزایش پیدا می­کند، درجه چرخش به خارج کاهش می­یابد (فقیهی، ۱۳۷۳).
۱۰٫۲٫ کینماتیک راه رفتن
متغیرهای کینماتیکی، اطلاعاتی را در مورد جابه جایی زاویه ای، مسیر قسمت­ های مختلف بدن، مرکز جرم بدن و سرعت زاویه ای، خطی و شتابدار را فراهم می­ کنند. طبق بررسی وینتر^[۳۵](۱۹۸۷)، تعداد متغیرهای کینماتیک مورد نیاز جهت توضیح یک گام بسیار زیاد است و برای تشریح راه رفتن قابل کنترل، باید هماهنگی لازم بین این متغیرها وجود داشته باشد. در راه رفتن روی سطح صاف، مسیر مرکز جرم بدن یک منحنی سینوسی در طول صفحه جلو رفتن است و قله این نوسانات در مرحله مید استانس^[۳۶] می­باشد (اسکینر و همکاران، ۱۹۷۳). اطلاعات کینماتیکی، مثل جابجایی اجزاء پا، سرعت و شتاب یا دامنه حرکتی مفصل برای برآورد عکس العمل نیروهای وارده بر مفصل و اندازه حرکت عضلانی ضروری هستند و برای مقایسه حرکت افراد سالم با افراد غیر سالم مفید می­باشند. اما تحقیقات با اطلاعات دو طرفه و نرم­های سه بعدی کمتر معمول هستند. بیشتر مطالعات بر کینماتیک سه بعدی یک مفصل تمرکز نموده ­اند، تنها تعداد اندکی دامنه حرکتی مفاصل مچ، زانو و لگن را در حین راه رفتن طبیعی گزارش نموده ­اند (سایت moon. ouhsc. edu، سایت Sportsci، هیوارد و استورتاسزیک، ۱۹۹۶).
۱٫۱۰٫۲٫ کینماتیک مفصل ران در یک دوره راه رفتن
مفصل ران در صفحه ساجیتال یکبار به سمت عقب در لحظه تو آف اکستنشن و یک­بار به هنگام تماس پاشنه پا با زمین (۳۵-۳۰) فلکشن دارد (شکل ۶٫۲).
شکل۶٫۲: کینماتیک مفصل ران در یک دوره راه رفتن
۲٫۱۰٫۲٫ کینماتیک مفصل زانو^[۳۷] در یک دوره راه رفتن
فلکشن زانو در یک دوره راه رفتن یکبار در فاز استانس و یکبار در فاز نوسان اتفاق می­افتد و بدنبال آن باز شدن یا اکستنشن زانو را داریم (شکل ۷٫۲).
شکل ۷٫۲: کینماتیک مفصل زانو در یک دوره راه رفتن
کنیماتیک مفصل زانو در یک دوره راه رفتن با جزئیات بیشتر در شکل ۲-۸ نمایش داده شده است (کو و همکاران، ۲۰۰۹).

شکل ۸٫۲: کینماتیک مفصل زانو در یک دوره راه رفتن با
۳٫۱۰٫۲٫ کینماتیک مفصل مچ پا^[۳۸] در یک دوره راه رفتن
بطور کلی زاویه مفصل مچ پا در یک دوره راه رفتن ابتدا یبک پلانتار فلکشن مختصر هنگام تماس پاشنه با زمین و سپس یک دورسی فلکشن در مرحله میانه نوسان و در نهایت پلانتار فلکشن در طی جداشدن پنجه پا از زمین دارد (شکل ۹٫۲) (سایت moon. ouhsc. edu).
شکل۹٫۲: کینماتیک مفصل مچ پا در یک دوره راه رفتن
۱۱٫۲٫ راه رفتن زنان و مردان سالم
تا حدودی، راه رفتن افراد سالم میانگین الگوی گروه کنترل بزرگی از نمونه­هایی است که هیچ ناهنجاری ارتوپدیک بزرگ یا عصبی که ممکن است در سیستم حرکتی آنها تاثیر گذارد ندارند. معمولا این مساله نشان دهنده الگوی طبیعی راه رفتن است و بنابراین استاندارد طلایی است که راه رفتن هر فردی با آن مقایسه می­ شود. برای دیگران، راه رفتن افراد سالم مربوط به یک نمونه است تا مربوط به یک گروه کنترل. چنین نمونه­های سالمی ممکن است نسبت به میانگین گروه کنترل متفاوت باشد و این مساله باعث مشکل کردن و گمراه شدن در مقایسه می­ شود.
در رابطه با راه رفتن زنان سالم مطالعات اندکی وجود دارد، این عامل باعث محدود نمودن توصیف پارامترهای کینماتیک و فضایی زمانی است. گشتاور محاسبه شده برای هر مفصل در زنان مشابه با مردان سالم گزارش شده است. علاوه بر آن، گشتاور پای چپ و راست نسبتا متقارن بوده و توان ایجاد شده در هر مفصل و در هر صفحه در زنان متقارن و مشابه با گروه مردان سالم بود. همچنین در یکسری از مطالعات زنان دارای سرعت راه رفتن بالاتری نسبت به مردان سالم بودند که می­توان آنرا به علت بالاتر بودن کدنس توجیه نمود (پولاک و ویلمور، ۱۳۷۹و اسکینر و همکاران، ۱۹۷۳).
کانون اغلب مطالعات موجود، بر ورزش مردان متمرکز بوده است. اطلاعات بدست آمده از زنان اندک است، اما بر پایه همین مدارک و شواهد می­توان استناد کرد که الگوی سازگاری با ورزش استقامتی زنان همسان مردان است (پولاک و ویلمور، ۱۳۷۹).
۱۲٫۲٫ افزایش سن و تاثیر آن بر الگوی راه رفتن
توانایی حفظ عملکرد موثر راه رفتن با افزایش سن برای سلامتی و تندرستی سالمندان بسیار مهم است. با اینکه با افزایش سن، الگوی راه رفتن تغییر می­ کند، ولی میزان این تغییرات، به روند افزایش سن و میزان کاهش فعالیت­های فیزیکی و پاتولوژی­هایی که بطور واضح یافت نشده­اند، بستگی دارد. ترس از زمین خوردن و امکان تکرار آن، عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار می­دهد. یکی از تغییرات قابل ملاحظه در الگوی راه رفتن، کاهش سرعت راه رفتن است که اغلب در سالمندان دیده می­ شود. تحقیقات متعدد، کاهش سرعت راه رفتن و طول گام و افزایش مدت زمان مرحله دابل ساپورت را در سالمندان نشان داده است. بررسی­های انجام شده، حاکی از کاهش بینایی ناشی از افزایش سن، کاهش سلامت سیستم قلبی عروقی، قدرت عضلانی، انعطاف پذیری مفصل و حجم استخوانی از عواملی هستند که همگی بر راه رفتن تاثیر می­گذارند. بسیاری از موارد فوق با مدت بستری و غیر فعال بودن فرد در ارتباط است. مهم نبودن تاثیر افزایش سن بر متغیرهای زمانی- مکانی راه رفتن در یک گروه ۸۴-۶۶ ساله نشان داد که نقش پاتولوژی­ها در بروز تغییرات راه رفتن بیش از افزایش سن می­باشد. عرض گام و مدت زمان مرحله دابل ساپورت نسبت به طول قدم و زمان گام از ثبات کمتری برخوردار است.
زمین خوردن مکرر در سالمندان یک خطر محسوب می­ شود. کاهش دفعات زمین خوردن در سالمندان یکی از اهداف اصلی محققین و درمان گران است. اطلاعات اپیدمیولوژیک، تاثیر نحوه شروع راه رفتن، چرخیدن، راه رفتن روی سطوح ناهموار و ایستادن را در شیوع زمین خوردن نشان می­دهد. افزایش عرض گام، به زمین خوردن کف پا^[۳۹] بطور نامنظم و افزایش زمان گام سه پارامتری است که بین گروهی که سابقه زمین خوردن دارند و گروهی که فاقد سابقه زمین خوردن هستند از تفاوت قابل ملاحظه­ای برخوردار است.
به دنبال لغزش به جلو هنگام برخورد با مانع؛ به نظر می­رسد که توان عضلات اندام تحتانی و توانایی کنترل فلکشن ران و تنه نقش مهمی در بهبود دارد. خطر افتادن و سر خوردن در افرادی که محدودیت حرکتی مچ پا دارند، بیشتر است همچنین بررسی محدودیت دامنه حرکتی و سفتی مفاصل، نشانگر کاهش حرکت مچ پا در سالمندان ناشی از بی تحرکی و عدم فعالیت و پاتولوژی­های حاد و مزمن است. ضعف عضلانی بخصوص عضلات مچ پا از عوامل موثر دیگر در زمین خوردن و تغییر الگوی راه رفتن است. کاهش توان پاش آف^[۴۰] در سالمندان ۷۸-۶۲ ساله در مقایسه با افراد جوانتر و کاهش حداکثر گشتاور و توان عضلات مچ پا در زانو در گروهی که سابقه افتادن داشته اند با گروهی که فاقد سابقه زمین خوردن بودند، گزارش شده است (ابراهیمی، ۱۳۸۴، کاو و شفرد، ۱۳۸۵واسماعیلی، ۱۳۸۲).
۱۳٫۲٫ سالمند کیست؟
سالمندی عبور از مرز ۶۰ سالگی است. سازمان بهداشت جهانی سالمندی را در قالب سه دوره سنی تعریف نموده است:
سالمند جوان (۷۴-۶۰ سال)
سالمند (۹۰ - ۷۴ سال)
سالمند پیر (۹۰ سال به بالا)(الکساندر، ۱۳۷۹).
۱٫۱۳٫۲٫ سالخوردگی جمعیت^[۴۱]
سالخوردگی جمعیت عبارتست از مرحله­ ای که طی آن افراد سالمند نسبت بیشتری از کل جمعیت را به خود اختصاص می­دهد. با کاهش میزان باروری کلی از یک سو و کاهش میزان مرگ و افزایش امید به زندگی از سوی دیگر، ساختار سنی جمعیت از گروه ­های سنی جوان­تر به پیرتر تغییر می­یابد.
۲٫۱۳٫۲٫ جهان در حال پیر شدن
هر سال حدود ۷­/۱% به جمعیت جهان افزوده می­ شود. این افزایش برای جمعیت ۶۵ سال و بالاتر از ۵/۲% است و این فاصله ترکیب سنی جهان را به سوی پیر شدن سوق می­دهد. پیش بینــی می­شــــود ربع قرن دیگر جمعیت سالمندان به ۲/۱ میلیــــارد نفر یعنی ۱۴% جمعیت جهان برسد.
در سال ۲۰۵۰ حدود ۲ میلیارد یعنی به  ۲۱% جمعیت جهان برسد و برای اولین بار در تاریخ در سال ۲۰۵۰ جمعیت زیر ۱۵ سال و بالای ۶۰ سال مساوی می­شوند، یعنی هر کدام ۲۱ %. در سال ۲۰۰۰، ۲۰% از جمعیت اروپا، پیرترین قاره جهان سالمند بوده و در سال ۲۰۵۰ حدود۳۷% جمعیت آن را سالمندان تشکیل می­دهد. آفریقا جوانترین قاره جهان، در سال ۲۰۰۰، ۵% جمعیت سالمند و در سال ۲۰۵۰، ۱۰ % جمعیت سالمندان را خواهد داشت.
برخی از مسائل و مشکلاتی که در کشورهای در حال توسعه بر مسئله سالمندی تاثیر می­گذارند:
۱. نرخ رشد بالاتر جمعیت به معنی جمعیت سالمند بیشتر در آینده خواهد بود.
۲. این کشورها هنوز با مشکلات ناشی از توسعه دست به گریبان هستند و به بررسی مسائل مرتبط با پیر شدن جمعیت نمی­اندیشند، در نتیجه برای آینده پیش بینی­های لازم بعمل نیاورده به طور ناگهانی با پدیده سالمندی جمعیت و دشواری­های حاصل از آن روبرو خواهند شد.
۳. در کشورهای در حال توسعه سرعت سالخوردگی جمعیت بیشتر است و در مقایسه با کشور­های توسعه یافته، مدت زمان کمتری طول می­کشد تا جمعیت سالمندان دو برابر شود. بنابراین، این کشورها آمادگی کافی برای رویارویی با این وضعیت را نخواهند داشت و این مسئله بعنوان تغییری در نظام اجتماعی، مشکلات بسیاری برای آنان بوجود خواهد آورد.
۴. بر خلاف کشورهای توسعه یافته، در این کشورها درصد بالایی از سالمندان در مناطق روستایی زندگی می­ کنند. گفته می­ شود تا سال ۲۰۲۵، ۸۲ % از سالمندان کشور­های توسعه یافته در شهرها زندگی خواهند کرد. حال آنکه این رقم برای کشورهای در حال توسعه ۵۰ % خواهد بود.

- کارکنان قابل اعتماد هستند.
- مشتریان در برخورد با کارکنان احساس آرامش می کنند.
- کارکنان سازمان مؤدب و باوقار هستند.
- کارکنان دانش فنی و توانایی لازم برای انجام خدمت را دارند.

همدلی

- توجه ویژه به هر مشتری می شود.
- کارکنان از صمیم قلب به مشتریان علاقه مند هستند.
- کارکنان نیاز و خواسته های ویژه مشتری را درک می کنند.
- ساعات ارائه برای مشتری مناسب است.

سهرابی و بختیاری، ۱۳۸۶
به‌طور کلی می‌توان گفت سرکوال متشکل از دو قسمت ذیل:
بخش اول: قسمت اندازه‌گیری انتظارات مشتری شامل ۲۲ پرسش و به‌منظور شناسایی انتظارات مشتری در ارتباط با یک خدمت مورد استفاده واقع می‌شود.
بخش دوم: قسمت اندازه‌گیری دریافت (ادراکات) مشتری که حاوی ۲۲ سؤال یا نظیر پرسش‌های قسمت پیش و برای سنجش ارزیابی مشتری از خدمت دریافت شده به‌کار می‌رود.
۲-۶-۶-۱- ویژگی‌های مدل سروکوآل
مطالب این قسمت به این سوال پاسخ می‌دهد که چرا در این پژوهش از مدل سروکوآل استفاده شده است. پاسخ این مسئله در ویژگی‌های مدل سروکوآل نهفته است. در این قسمت به منظور شناسایی ویژگی‌های مدل سروکوآل، مطالعات مختلفی از محققین معتبر در مورد ویژگی‌های مدل سروکوآل عنوان شده تا مشخص شود که چرا از مدل سروکوآل استفاده گردیده است.
به عنوان نمونه سِتس و همکارانش (۲۰۰۵) در پژوهشی به بررسی و مقایسه مدل‌های گوناگون ارزیابی کیفیت خدمات پرداختند. آن‌ها پس از بررسی مدل‌های مختلفی که در زمینه ارزیابی کیفیت خدمات به کار گرفته می‌شد، نتیجه گرفتند که مدل سرو کوآل در مقایسه با سایر مدل‌ها ویژگی‌ها و مزایایی برجسته‌ای دارد. آن‌ها عنوان نمودند که مدل سروکوآل یک مدل تحلیلی است که به مدیران سازمان‌ها این امکان را می‌دهد که شکاف بین متغیرهایی که بر کیفیت خدمات ارائه شده اثر می‌گذارند را به صورت سیستماتیک مورد بررسی قرار دهند. همچنین ساختار این مدل به گونه‌ای است که شرایطی فراهم می‌کند که عوامل موثر بر کیفیت خدمات از منظر و دیدگاه مشتریان مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. این امر باعث می‌شود تا مدیران سازمان، دقیقاً از خواسته‌های مشتریان آگاه شوند (Seth et al, 2005). سایر ویژگی‌های مدل سروکوآل از دیدگاه آن‌ها عبارت بودند از:
امکان شناسایی عواملی که بر روی کیفیت خدمات اثر می‌گذارند؛
مناسب بودن برای ارزیابی کیفیت در بخش‌های گوناگون خدماتی؛
جهت‌دهی به مساله بهبود و ارتقای کیفیت خدمات؛
تشخیص نیازهای آموزشی کارکنان به منظور ارتقای کیفیت خدمات؛
قابلیت تعدیل مدل در محیط‌ها و وضعیت‌های گوناگون؛
ارائه راهکارهای بهبود در سرتاسر فرایند ارائه خدمات، از نقطه شروع تا نقطه پایان فرایند؛
امکان استفاده از مدل به منظور الگوبرداری^[۱۹].
از طرف دیگر این مدل تک معیاری نبوده، بلکه کیفیت خدمات را بر اساس ابعاد گوناگون مورد ارزیابی قرار می‌دهد (Rosene, 2003).
گروهی دیگر از محققان در پژوهش خود، سه مدل سروکوآل، تاپسیس و تابع اتلاف را برای ارزیابی کیفیت خدمات با هم مقایسه نمودند. آن‌ها در نتیجه‌گیری خود عنوان نمودند که مدل سروکوآل در مقایسه با مدل‌های دیگر دارای ۳ ویژگی عمده می‌باشد؛ ۱) فهم آسان مدل ۲) پذیرش و قبول مدل به صورت گسترده و فراگیر ۳) جذابیت ادراکی مدل (Mukherjee & Nath, 2005).
در پژوهش دیگری فرانسیس‌کینی و همکارانش (۱۹۹۸) به مقایسه مدل‌های ارزیابی کیفیت خدمات پرداختند. نتایج این پژوهش نشان می‌داد که میزان استفاده از نظرات مشتریان برای ارزیابی کیفیت خدمات در مدل سروکوآل، در مقایسه با سایر مدل‌ها نسبتاً بیشتر است. همچنین بر اساس نتایج مقایسه مدل‌ها، عنوان شد که مدل سروکوال) در مقایسه با دیگر مدل‌ها) «اهمیت عوامل موثر بر کیفیت خدمات» را به نحو بهتری در ارزیابی‌ها لحاظ می‌کند (Franceschini et al, 1998).
محققان دیگری در بررسی اعتبار مدل سروکوآل، در پژوهش خود نتایج تعدادی از تحقیقات صورت گرفته با این مدل را مورد بررسی قرار داده و عنوان نمودند که مدل سروکوآل اعتبار و اثربخشی لازم را برای ارزیابی کیفیت خدمات داراست (Carrilat et al., 2007). به دلیل مزایای مدل سروکوآل، استفاده از این مدل برای سنجش کیفیت خدمات در چند سال اخیر در جهان افزایش یافته است. به گونه‌ای که ۴۶ درصد ارجاعات به مقالات اصلی مدل سروکوآل در سالهای ۱۹۸۸ و ۱۹۹۱ ، در ۵ سال اخیر اتفاق افتاده است که نشان از افزایش به کارگیری این مدل در سال‌های اخیر دارد (Carrilat et al., 2007).
۲-۶-۷- مدل مقیاس سنجش مبتنی بر اندازه‌گیری عملکرد
از زمان ارائه ابزار سرکول تاکنون از سوی برخی محققین، بازاریابی ایرادها و انتقادهایی بر این مدل وارد شده است. شاید بتوان جدی‌ترین انتقادات را از سوی کرانین و تیلور (۱۹۹۲) دانست که یک ابزار جایگزین به‌جای سروکول نیز ارائه نموده‌اند. ایشان عقیده دارند که عملکرد فعلی سازمان مهم‌ترین مبنا برای کیفیت خدمات ارائه شده می‌باشد و انتظارات مشتری را نباید در مفهوم کیفیت خدمت دخیل دانست آن‌ها برای اثبات این ادعا با بهره گرفتن از چهار مدل مختلف برای ارزیابی کیفیت خدمات به اندازه‌گیری این مفهوم پرداخته‌اند.
۲-۶-۷-۱ مدل سروکول:
کیفیت خدمت از نظر مشتری= استنباط مشتری از خدمت دریافت شده – انتظار او از خدمت.
SQ = (Pi – Ei) ۲-۲
۲-۶-۷-۲- مدل سروکول موزون:
کیفیت خدمت از نظر مشتری= میزان اهمیت هر مؤلفه × [استنباط مشتری از خدمت دریافت شده – انتظار او از خدمت]
SQw = Wi (Pi –Ei) ۲-۳
۲-۶-۷-۳- مدل سروپروف:
کیفیت خدمت از نظر مشتری= استنباط مشتری از خدمت دریافت شده (عملکرد)
SP = (Pi) ۲-۴
۲-۶-۷-۴- مدل سروپروف موزون:
کیفیت خدمت از نظر مشتری = میزان اهمیت هر مؤلفه × [استنباط مشتری از خدمت دریافت شده (عملکرد سازمان عرضه‌کننده)]
SPw=Wi (Pi) 2-5
این دو محقق بر اساس تحقیقات خود نتیجه گرفته‌اند که مدل سروپروت از سه نوع دیگر بهتر عمل کرده است. محققان دیگری همچون تیس^[۲۰] (۱۹۹۳) و باباکوس و بولر^[۲۱] (۱۹۹۲) نیز انتقاداتی بر مدل سروکول وارد داشته‌اند (الوانی و ریاحی، ۱۳۸۲).
مقیاس سنجش مبتنی بر اندازه‌گیری عملکرد^[۲۲] در سال ۱۹۹۲، توسط تیلور و کرونین ارائه شده است متشکل از دو واژه Service و Performance، برخلاف مدل مقیاس سنجش کیفیت خدمات که یک مقیاس دوتایی می‌باشد، این مقیاس یک مقیاس منفرد می‌باشد. یعنی قضاوت کلی در رابطه با کیفیت به‌وسیله جمع هر یک از معیارهای منفرد محاسبه می‌شود. در این مدل عملکرد، همان ادراکات مشتریان است. ازجنبه‌های مثبت یا مزیت این مدل، اجرای آسان آن است. همچنین اعتبار ارزیابی آن بالاتر از مقیاس کیفیت خدمات است. نقطه شعف این مدل آن است که تجزیه و تحلیل در رابطه با انتظارات و مقصود‌ها صورت نمی‌گیرد. (سقایی، کاووسی و صمیمی، ۱۳۸۴؛ ابراهیم‌زاده، اصفهانی، ۱۳۸۴، جوادین، کیماسی،‌۱۳۸۴).
۲-۷- پیشینه و سوابق پژوهش
۲-۷-۱- مروری بر مطالعات انجام شده‌ خارجی
کرسبی (۱۹۸۴) انجمن کنترل کیفیت آمریکا واژه کیفیت را این گونه تعریف کرده است:« مجموعه ویژگی ها و آشکار و پنهان خریدار را تامین کند.» بدیهی است که این تعریف حول محور مشتری گرایی دور می زند و بیانگر آن است که اگر شرکت بتواند کالاها و خدماتی را ارائه دهد که نیازها، خواسته ها و انتظارات مشتری را تامین کند، دارای کیفیت لازم است و شرکتی که در بیشتر زمان ها، بیشترین نیازهای مشتریان را تامین کند ، دارای کیفیت بالاتر خواهد بود.
دیان (۱۹۹۹) نیز در پژوهشی بر روی بیماران مراکز مراقبت از مادر و فرزند در استرالیا ، وجود شکاف کیفیت خدمت در این مراکز را اثبات کرده و نشان داده است که محسوس بودن ، همدلی و قابلیت اطمینان مهم ترین مسایل این مراکز در زمینه کیفیت خدمت می باشد .