جدول ۴-۹- مقایسه میانگین اثر کودهای آلی بر روی صفات بیوشیمیایی ۶۵
جدول ۴-۱۰- مقایسه میانگین اثر اسیدسالیسیلیک بر روی صفات بیوشیمیایی ۶۵
جدول ۴-۱۱- مقایسه میانگین اثر نوع اندام بر روی صفات بیوشیمیایی ۶۵
«فهرست شکل‌ها»
عنوان صفحه
شکل ۲-۱- سایر مشتقات اسیدکافئیک ۱۸
شکل ۲-۲- ساختمان کلی فلاونوئیدها ۲۵
شکل ۲-۳- اسیدکافئیک ۱۷
شکل ۲-۴- مسیرهای انتقال پیام به وسیله اسیدسالیسیلیک ۳۳
شکل ۳-۱- بذور کشت شده سرخارگل ۳۶
شکل ۳-۲- مراحل کشت سرخارگل ۳۶
شکل ۳-۳- اندام­های سرخارگل ۴۱
شکل ۳-۴- دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) 42
شکل ۳-۵- کروماتوگرام نمونه اسید­کلروژنیک ۴۳
شکل ۳-۶- کروماتوگرام نمونه اسید­کافئیک ۴۴
شکل ۳-۷- منحنی استاندارد اسیدکافئیک ۴۵
شکل ۳-۸- منحنی استاندارد اسیدکلروژنیک ۴۶
شکل ۳-۹- اندازه ­گیری فعالیت آنتی­اکسیدانی ۴۷
شکل ۳-۱۰- اسپکتروفتومتر ۴۸
شکل ۳-۱۱- منحنی استاندارد کوئرسیتین ۴۸
شکل ۳-۱۲- منحنی استاندارد اسیدگالیک ۴۹
شکل ۴- ۱- اثر متقابل کودهای آلی، اسیدسالیسیلیک و نوع اندام بر وزن ­تر گیاه ۴۸
شکل ۴- ۲- اثر متقابل کودهای آلی، اسیدسالیسیلیک و نوع اندام بر وزن خشک گیاه ۴۸
شکل۴- ۳- اثر متقابل کودهای آلی و اسیدسالیسیلیک بر طول ساقه ۴۹
شکل ۴- ۴- اثر متقابل کودهای آلی و اسیدسالیسیلیک بر طول برگ ۵۰
شکل ۴- ۵- اثر متقابل کودهای آلی و اسیدسالیسیلیک بر عرض برگ ۵۱
شکل ۴- ۶- اثر متقابل کودهای آلی و اسیدسالیسیلیک بر نسبت طول به عرض برگ ۵۲
شکل ۴- ۷- اثر متقابل کودهای آلی و اسیدسالیسیلیک بر قطر گل ۵۳
شکل ۴- ۸- اثر متقابل کودهای آلی و اسیدسالیسیلیک بر تعداد کل برگ در بوته ۵۴
شکل ۴- ۹- اثر متقابل کودهای آلی و اسیدسالیسیلیک بر میزان کلروفیل ۵۵
شکل ۴- ۱۰- اثر متقابل کودهای آلی و اسیدسالیسیلیک بر قطر نهنج ۵۷
شکل۴- ۱۱- اثر متقابل کودهای آلی و اسیدسالیسیلیک بر طول دمبرگ ۵۸
شکل ۴- ۱۲- اثر متقابل کودهای آلی و اسیدسالیسیلیک بر ارتفاع گیاه ۵۹
شکل ۴- ۱۳- اثر متقابل کودهای آلی و اسیدسالیسیلیک بر طول ریشه ۶۰
شکل ۴- ۱۴- اثر متقابل کودهای آلی و اسیدسالیسیلیک بر قطر ریشه ۶۱
شکل ۴- ۱۵- اثر متقابل کودهای آلی، اسیدسالیسیلیک و اندام بر میزان فعالیت آنتی­اکسیدانی ۷۲
شکل۴- ۱۶- اثر متقابل کودهای آلی، اسیدسالیسیلیک و اندام بر میزان فلاونوئید کل (mg/gr) 73
شکل ۴- ۱۷- اثر متقابل کودهای آلی، اسیدسالیسیلیک و اندام بر میزان فنل کل (mg/gr) 73
شکل۴- ۱۸- اثر متقابل کودهای آلی، اسیدسالیسیلیک و اندام بر میزان اسیدکلروژنیک (mg/gr) 74
شکل ۴- ۱۹- اثر متقابل کودهای آلی، اسیدسالیسیلیک و اندام بر میزان اسیدکافئیک (mg/gr) 74
فصل اول
مقدمه
۱-۱- مقدمه
رویکرد روز افزون به استفاده از گیاهان دارویی در سطح جهان، اهمیت کشت و تولید این گیاهان را روشن­تر می­سازد. در حال حاضر تقاضا برای گیاهان دارویی به عنوان تولیدات قابل مصرف در صنایع بهداشتی و دارویی در حال افزایش است (آقاعلیخانی و همکاران، ۱۳۹۲). گیاهان دارویی از گیاهان مهم اقتصادی به شمار می­آیند، که به صورت خام یا فرآری شده در طب­سنتی و مدرن صنعتی مورد استفاده و بهره ­برداری قرار می­گیرند (شعبان زاده و همکاران، ۱۳۹۰). استفاده از داروهای طبیعی و گیاهی در اکثر کشورهای جهان مورد توجه و انجام تصاعدی پژوهش­های سم­شناسی، فارماکولوژی و بالینی در امر شناسائی خواص درمانی گیاهان مختلف موجب شناخت آثار جدید و بارز درمانی گیاهان و مواد طبیعی شده است (مدرسی و همکاران۹۱). همچنین نقش بارزی در حفظ سلامت و بیماری­های متنوع ایفا می­ کنند (اسدی­سامانی و همکاران۹۱). شناسایی و معرفی گیاهان دارویی یک منطقه، ثبت گیاهان استفاده شده در طب سنتی و ارزیابی دارویی این گیاهان می­توانند منجر به توسعه داروهای گیاهی جدیدی برای درمان برخی بیماری­های کشنده گردد (اسدی­سامانی و همکاران، ۱۳۹۱). گیاهان دارویی برخلاف دیگر محصولات زراعی گیاهانی هستند که در آنها کیفیت مواد در مقایسه با کمیت آنها به مراتب مهم تر و ضروریتر می­باشد. لذا جهت رسیدن به حداکثر کیفیت، علم و آگاهی از عوامل مؤثر بر رشد و نمو گیاهان دارویی بسیار حائز اهمیت می­باشد. شناخت عوامل محیطی، گیاهی و زراعی نقش مهمی در موفقیت کشت گیاهان دارویی دارد (محمدی­بابازیدی و همکاران، ۱۳۹۲). استفاده از کودهای شیمیایی مشکلاتی را به همراه دارد که از مهمترین آنها می­توان به کمبود کودهای حاوی عناصر کم­مصرف، هزینه بالا و آلودگی محیط زیست اشاره نمود. با توجه به استفاده غیرقابل اجتناب از سموم دفع آفات و انواع کودهای شیمیایی، سالانه حجم قابل توجهی پساب کشاورزی حاوی مقادیر زیاد باقی­مانده این مواد شیمیایی وارد منابع مهم آب شرب در نقاط مختلف کشور می­ شود که می ­تواند مشکلات زیست محیطی فراوانی را در منابع آبی ایجاد نموده و همچنین سلامتی موجودات زنده از جمله انسان را تهدید کند (شریفی و همکاران، ۱۳۹۰). اهمیت گیاهان دارویی، وجود ماده مؤثره در آنهاست. کاربرد صحیح و مناسب عناصر و مواد غذایی در طول مراحل کاشت، داشت و برداشت گیاهان دارویی، نه تنها نقش عمده­ای در افزایش عملکرد دارد بلکه در کمیت و کیفیت مواد مؤثره آنها نیز بسیار مؤثر است. کاربرد کود مناسب یک عامل اصلی در کشت موفقیت­آمیز گیاهان دارویی می­باشد. استفاده ا

ز کود دامی در سیستم ارگانیک و مدیریت پایدار خاک مرسوم می باشد (نیک­نژاد و همکاران، ۱۳۹۲). همچنین مطالعات نشان می‌دهد؛ مسیرهای انتقال پیام متعددی در القای تجمع متابولیت‌های ثانویه بر اثر محرک‌ها دخالت دارند و در میان آن‌ها اسید­سالیسیلیک^[۱] به عنوان یکی از سیگنال‌­های حد­واسط مشخص شده‌ است. این مولکول‌های علامت‌رسان در برخی از سیستم‌های انتقال علامت درگیرند و منجر به القای فعالیت آنزیم‌های ویژه‌ای می‌شوند که واکنش‌های بیوسنتزی مربوط به تولید ترکیبات دفاعی از قبیل پلی‌فنل‌ها، فلاونوئیدها و… را کاتالیز می‌کنند؛ که نتیجه آن القاء طیف وسیعی از واکنش‌های دفاعی است (راوایا و میکائیل،۲۰۰۴).
سرخارگل^[۲] یکی از گیاهان تیره میناسانان است که به منظور درمان بیماری­های گوناگون از قبیل آنفولانزا، التهاب و ناهنجاری­های سیستم ایمنی می­باشد (کینگ لینگ، ۲۰۱۳). ریشه­ها و بخش­های هوایی این گیاه استفاده تجاری داشته و برای افزایش سیستم ایمنی و درمان سرماخوردگی استفاده می­ شود (سلیمان و همکاران، ۲۰۱۳). برای تحقیق بخشیدن به افزایش تقاضا برای این گیاه دارویی مهم، راهکارها و روش­های مختلفی ابداع شده است (زبرجدی و همکاران، ۱۳۹۲).
در این پژوهش با بهره گرفتن از کود­های آلی و یکی از القاء کننده‌های مکانیسم‌های دفاعی مثل اسید سالیسیلیک سعی می‏شود، روند تغییرات ترکیبات موثره گیاه سرخارگل مورد مطالعه قرار گیرد.
۱-۲- فرضیات
- بسترهای کاشت و اسید­سالیسیلیک روی مواد­ثانویه در اندام­های مختلف تأثیر معنی­داری ندارد.
- بسترهای کاشت و اسید­سالیسیلیک روی مواد­ثانویه در اندام­های مختلف تأثیر معنی­داری دارد.
۱-۳- اهداف تحقیق
- ارزیابی استفاده از کودهای آلی و اسیدسالیسیلیک بر روی میزان برخی متابولیت­های­ثانویه و عملکرد گیاه دارویی سرخارگل