۲۰-۱۶

۵

گردشگری

۳-۵-تعیین روایی^[۶۲] و پایایی^[۶۳] ابزارهای اندازه ­گیری پژوهش

همانطور که می­دانیم روایی و پایایی ابزار اندازه گیری از مهمترین عواملی است که باید محقق از آن اطمینان حاصل نماید تا بر مبنای آن کار پژوهشی خود را در مسیر صحیح هدایت نماید. منظور از اعتبار یک مقیاس یا یک ابزار اندازه ­گیری، پاسخ به این سؤال است که ابزار اندازه ­گیری چه چیزی را می­سنجد و تا چه اندازه موضوع موفق بوده و کارایی لازم را دارد. به عبارتی، اعتبار به معنای میزان انطباق بین تعریف مفهومی متغیر با تعریف عملیاتی آن است. همچنین پایایی به معنای آن است که آیا روش انتخاب شده، موضوع مورد نظر را به طور دقیق می­سنجد یا خیر؟ در واقع، روش سنجش تا چه حد پایائی (قابلیت تکرار) دارد و اگر با همان واحد تحلیل مکرر بکار رود، نتایج یکسانی بدست می ­آید یا خیر؟

۳-۵-۱- بررسی روایی و پایایی ابزار اندازه ­گیری در اجرای اولیه

در خصوص روایی یا اعتبار پرسشنامه مورد استفاده در این پژوهش برای شروع کار از روش اعتبار محتوا^[۶۴] استفاده شده است. چرا که برای اجرای اولیه پرسشنامه نیاز به تایید روایی محتوایی پرسشنامه از سوی خبرگان می­باشد. مفهوم روایی به این سؤال پاسخ می­دهد که ابزار اندازه ­گیری تا چه حد خصیصه­ مورد نظر را می­سنجد (سرمد و همکاران، ۱۳۸۳). به عبارت دیگر آزمونی دارای روایی است که برای اندازه ­گیری آنچه مورد نظر است مناسب باشد و به همین دلیل اصطلاح اعتبار به هدفی که آزمون برای تحقق بخشیدن به آن درست شده است، اشاره می­ کند. روایی محتوایی یک ابزار

اندازه ­گیری، به سؤال­های تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سؤال­های ابزار معرف ویژگی­ها و
مهارت­ های ویژه­ای که محقق قصد اندازه‌گیری آن­ها را دارد باشد، آزمون دارای روایی محتوا است. بنابراین برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سؤال­های تشکیل دهنده ابزار معرف قسمت­ های محتوای انتخاب شده باشد (سرمد و همکاران، ۱۳۸۳). اعتبار­ محتوایی یک آزمون معمولاً توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین می­ شود، از این رو اعتبار محتوا به قضاوت ­داوران بستگی دارد. با این تفاصیل پرسشنامه ­های عنوان شده در اختیار خبرگان و صاحب­نظران مربوطه قرار گرفته و نظرات آنان درجهت تحصیل هرچه بهتر روایی اخذ و اصلاحات مورد نظر صورت گرفت. پس از تایید روایی محتوایی ابزار پژوهش به منظور اطمینان از پایایی پرسشنامه در بین ۳۵ نفر از افراد نمونه به اجرا در آمد. قبل از ورود به بحث پایایی توصیف مختصری درباره مفهوم پایایی و نحوه محاسبه آن ارائه می­ شود.
قابلیت اعتماد یا پایایی یکی از ویژگی­های فنی ابزار اندازه‌گیری است. مفهوم یاد شده به این امر سر و کار دارد که ابزار اندازه‌گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می‌دهد. دامنه ضریب قابلیت اعتماد از صفر (عدم ارتباط) تا ۱+ (ارتباط کامل) است. ضریب قابلیت اعتماد نشانگر آن است که تا چه اندازه ابزار اندازه‌گیری ویژگی‌های با ثبات آزمودنی و یا ویژگی­های متغیر و موقتی وی را می‌سنجد. در این تحقیق به منظور تعیین پایایی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده گردیده است. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه‌گیری که خصیصه‌های مختلف را اندازه‌گیری می‌کند به کار می‌رود. برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره‌های هر زیرمجموعه سوال‌های پرسشنامه و ورایانس کل را محاسبه کرد. سپس با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه می‌کنیم.

که در آن:
تعداد زیر مجموعه‌های سؤال‌های پرسشنامه یا آزمون = J
واریانس زیر آزمون Jام S_j² =
واریانس کل پرسشنامه یا آزمون S² = (سرمد، بازرگان و حجازی، ۱۳۸۰).
درمورد میزان مورد قبول آلفای کرونباخ نظرات متفاوتی ذکر شده است. برای مثال فیلد^[۶۵](۲۰۰۹) آلفای کرونباخ بالای۷/۰ را برای تست­هایی که به سنجش توانایی افراد می‌پردازد مناسب دانسته و قاعدتاً به طور قوی‌تر این عدد برای پرسشنامه ­های نگرش­سنج نیز مناسب است. درنی^[۶۶](۲۰۰۷) نیز
به­طورکلی آلفای بالای ۷/۰ را مناسب دانسته و برای پرسشنامه­هایی که تعداد سوالات آن کم است نیز با دیده اغماز، آلفای کمتر از ۷/۰ را نیز قبول می­ کند، لکن هشدار می­دهد که این مقدار نباید به کمتر از ۶/۰ برسد. در این پژوهش نیز آلفای بالای ۷/۰ میزان مناسبی برای پایایی ابزار در نظر گرفته شده است. بنابراین اندازه‌گیری قابلیت اعتماد، با بهره گرفتن از روش آلفای کرونباخ و نرم‌افزار ۱۸ SPSS صورت گرفته است. بنابر این با بهره گرفتن از داده‌های به دست آمده از پرسشنامه و به کمک نرم‌افزار آماری SPSS میزان ضریب اعتماد با روش آلفای کرونباخ محاسبه شد. آلفاهای محاسبه شده در جدول شماره ۳-۲ درج گردیده است. یافته­های بدست آمده حاکی از آن بود که آلفاهای بدست آمده از میزان قابل قبولی برخوردار بوده و این پرسشنامه از پایایی مناسبی برخوردار است. یافته­های بدست آمده از محاسبه پایایی در جدول شماره ۳-۲ درج گردیده است.

جدول ۳-۲، ۴آلفاهای محاسبه شده برای پرسشنامه های پژوهش

ردیف

پرسشنامه

میزان آلفای کرونباخ

۱

تبلیغات اینترنتی

۸۷/۰

۲

وب سایتهای اینترنتی

۸۳/۰

۳

تبلیغاتی صدا و سیما

۸۵/۰

۴

برنامه های تبلیغاتی ماهواره

۸۱/۰

۵