۹۶

جدول (۷۰-۴) ضرایب رگرسیون رقابت………………………………………………………………………………………………………

۹۷

جدول (۷۱-۴) نتایج ضریب همبستگی پیرسون در مورد فرضیه فرعی سوم………………………………………………………..

۹۷

جدول (۷۲-۴) تحلیل رگرسیون………………………………………………………………………………………………………………….

۹۸

جدول (۷۳-۴) تحلیل واریانس مربوط به مدل رگرسیون………………………………………………………………………………….

۹۸

جدول (۷۴-۴) ضرایب رگرسیون تغییر سیستم حسابداری……………………………………………………………………………….

۹۹

جدول (۷۵-۴) ضریب همبستگی جزئی………………………………………………………………………………………………………..

چکیده
جهانی شدن و افزایش پیچیدگیهای تجاری به همراه پیشرفت چشمگیر در فناوری، منجر به توسعه روشها و تکنیکهای حسابداری مدیریت شده است. از طرفی، با توجه به رشد و اهمیت فزاینده این تکنیک­ها، ارزیابی عملکرد آن­ها نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در این تحقیق که به صورت پیمایشی روی نمونه­ها با ۱۲۰ پرسشنامه دریافت شده از مدیران و کارشناسان حسابداری در شرکت‌های تولیدی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و شرکت‌های خدماتی سه صنعت مواد غذایی، بهداشتی - آرایشی و پوشاک صورت گرفته است. تحقیق مورد نظر از جهت هدف،‌ یک تحقیق کاربردی است. از لحاظ نوع طرح تحقیق به جهت تکیه ‌بر اطلاعات تاریخی، پس رویدادی است و روش استنتاج آن توصیفی- تحلیلی می‌باشد. با بهره گرفتن از روش همبستگی و رگرسیون فرضیه ­های پژوهش آزمون گردید. نتایج حاصل نشان می­دهد که بین رقابت و تغییر سیستم حسابداری مدیریت در بیشتر عوامل تأثیرگذار مورد نظر، رابطه معنی­داری وجود داشت. همچنین بین عملکرد شرکت با رقابت و تغییر سیستم حسابداری مدیریت، رابطه معنی­داری وجود دارد.
کلمات کلیدی: سیستم حسابداری مدیریت، رقابت، شاخص­ های عملکرد و تغییر سیستم.
فصل اول:
کلیات تحقیق
(۱-۱) مقدمه
اقتصاد ایران در شرایطی است که از یک ‌طرف جهت آزادسازی تجاری تحت‌فشار شدید بین ­المللی است و از طرف دیگر به‌منظور توسعه پایدار، ناگزیر از توسعه قابل‌ملاحظه صادرات غیر نفتی و افزایش سهم آن در کل صادرات کشور است. با وجود منابع و ظرفیت‌ها و استعدادهای زیاد، به نظر می­رسد بنگاه­های ایران به‌ واسطه حمایت، هدایت و مدیریت مناسب، می­توانند به درجه قابل قبولی از رقابت‌پذیری در عرصه بازارهای جهانی دست ‌یافته و منشأ اثرات قابل‌توجهی در بهبود شرایط اقتصادی ایران شوند.
با عنایت به اینکه یکی از ویژگی‌های بنگاه­های موفق، برخورداری از قدرت رقابت­پذیری است و در عین‌حال ویژگی بارز بنگاه­های ناموفق، عدم برخورداری از این قدرت است. از دلایل مهم ناکامی شرکت­های تولیدی و خدماتی ایران در بازارهای بین ­المللی، می­توان به عدم رقابت­پذیری آن­ها در بازارهای هدف جهانی اشاره نمود. چنانچه بتوان ریشه ­های عدم رقابت­پذیری و عوامل تشکیل­دهنده و مؤثر بر رقابت­پذیری این شرکت­ها را شناسایی نمود، می­توان راهکارهایی را جهت افزایش قدرت رقابت­پذیری در شرکت‌های فعال در فضای کسب‌وکار کشور پیشنهاد نمود.
حسابداری مدیریت به‌عنوان فرایند شناسایی، اندازه ­گیری، جمع­آوری، تجزیه‌وتحلیل، تدارک، مشارکت و ارتباط با اطلاعات مالی، مورد استفاده مدیریت در برنامه­ ریزی، ارزیابی و کنترل عملیات داخل سازمان تعریف می‌شود که امروزه در هدایت بنگاه­ها و تحقق اهداف آن­ها نقش قابل‌توجه ای دارد (رهنمای رود پشتی،۱۳۸۷). مسأله حسابداری مدیریت در حقیقت بررسی یک فرایند است و محدود به ‌یادگیری مجموعه ­ای از روش­ها نمی ­باشد. نیاز به اطلاعات نیروی محرکه حسابداری مدیریت محسوب می­ شود. اطلاعات حسابداری مدیریت غالباً دو منظور اصلی تسهیل در تصمیم‌گیری و تأثیر بر تصمیم ­گیری را تأمین می­ کند و با ارائه اطلاعات مفید، تصمیم‌گیرندگان را در انتخاب بهترین راه‌ حل از میان راه ‌حل‌ها یاری می­دهد؛ اما این اطلاعات غالباً بر تصمیم مدیران اثرگذار می­باشند (شباهنگ، ۱۳۷۸).
اکثر وظایف حسابداری مدیریت نظیر بودجه­بندی، قیمت­ گذاری محصول، اندازه ­گیری عملکرد و طراحی سیستم­های پاداش مستلزم تصمیم ­گیری چندگانه و خاص توسط حسابداران مدیریت می‌باشد. برای مثال افرادی که سیستم پاداش و اندازه‌گیری عملکرد را طراحی می­ کنند باید برای هدف آن سیستم تصمیم ­گیری نمایند و اولویت‌ها ­و فرصت‌های بیرونی افرادی که عملکردشان را مورد سنجش قرار خواهند داد، برآورد نمایند. آن­ها همچنین نیاز به برآورد ویژگی­های آماری معیارهای عملکرد نظیر، دقت همبستگی معیارهای چندگانه دارند و لازم است که به‌منظور انتخاب معیارهای عملکرد و چگونگی کاربرد معیارها در سیستم پاداش، همه برآوردهای فوق را با هم ترکیب نموده و در تصمیم‌گیری منظور نمایند که در این ترکیب، اطلاعات ناشی از قضاوت فردی، عامل مؤثری به‌حساب می ­آید. (بیرنبرگ و همکاران،۲۰۰۷)^[۱].

سازمان­های امروزی در عصر اطلاعات، فعالیت و رقابت می­ کنند و اطلاعات تبدیل به منبع کلیدی اکثر سازمان­ها شده است. درواقع مبنای رقابتی از اطلاعات مشهود به اطلاعات نامشهود تغییر یافته است. جنبش نرم‌افزاری و تغییر و تحول سریع عصر امروز در حوزه علوم مدیریت و همچنین تأثیرات آن در حسابداری و گزارش ­دهی به صاحبان سرمایه، افراد مسئول در این امر را به آن وا‌داشته که به فکر یافتن راه‌ حل‌ هایی برای حرکت سریع به‌سوی رشد و توسعه باشند. در این راستا تصمیماتی که توسط مدیر اخذ می­ شود، به‌طور عمده درحرکت به‌سوی رشد و توسعه تأثیر مستقیم خواهد داشت. به همین جهت در دسترس بودن اطلاعات مناسب صحیح، به ‌موقع و مربوط می ­تواند مدیریت را در این امر خطیر یاری رساند. به‌علاوه، با توجه به این‌که امروزه روابط اقتصادی میان واحدهای تجاری بسیار پیچیده و رقابتی شده است، بقای یک واحد تجاری متأثر از در اختیار داشتن اطلاعات است و به همین جهت، مسئله اهمیت بیشتری پیدا می­ کند.
(۲-۱) بیان موضوع تحقیق
محققان در سال­های اخیر به این نتیجه رسیده ­اند که سازمان­ها در عصر حاضر به ‌منظور سازگاری سریع با تغییر محیط اجتماعی و سازمانی نیاز به سیستم مدرن کنترلی و حسابداری مدیریت دارند. نظریه­ای وجود دارد مبنی بر اینکه سیستم مدرن کنترلی و حسابداری مدیریت (از قبیل هزینه­یابی مبتنی بر فعالیت، مدیریت مبتنی بر فعالیت، هزینه­یابی بر مبنی هدف و ارزیابی عملکرد متوازن و …) اطلاعات مربوط به سیگنال­های پیوسته که در فعالیت­های عملیاتی و تصمیم ­گیری­های روزانه مدیران ارشد و سایر پرسنل‌ها ضروری و مهم است را برای آن­ها فراهم می­ کند (مورس ۲۰۰۶)^[۲].
زمانی که مطالعات و تحقیقات پیشین مربوط به حسابداری مدیریت رابطه میان محیط، ویژگی­های سازمانی، سیستم کنترلی و عملکرد را بررسی کرده ­اند، ‌یک بررسی سیستماتیک تجربی مبنی بر اینکه آیا عملکرد سازمانی تحت تأثیر رقابت و تغییرات در سیستم کنترلی و حسابداری مدیریت قرار دارد یا خیر صورت گرفته است. (آبرنتی وبوونز، ۲۰۰۵)^[۳].
با توجه به‌ضرورت حصول رشد اقتصادی بالا و اهمیت فزاینده بخش صنعت برای اقتصادی مانند ایران، لازم است که مجموعه عوامل مؤثر بر رشد تولیدات صنعتی به‌وضوح شناسایی شوند تا به‌موجب آن بتوان سیاست­گذاری جامعی برای توسعه صنعتی و اقتصادی کشور تدوین نمود.
این تحقیق کمبود علمی تحقیقات اخیر حسابداری مدیریت را برطرف می­سازد و درک ما از سوابق و شرایط محیطی که بر اساس آن سیستم کنترلی و حسابداری مدیریت عملکرد را تحت تأثیر قرار می­دهد، کمک بسیاری می­ کند. ابتدا با ارائه شواهد بیشتر در مورد ارتباط تغییرات سیستم کنترلی و حسابداری مدیریت و عملکرد سازمانی مطالعات پیشین را گسترش می­دهد سپس این تحقیق بینش اضافی در درک ما از اثرات تغییرات در سیستم کنترلی و حسابداری مدیریت چه به‌صورت جداگانه چه به‌صورت مشترک بر رابطه میان رقابت و عملکرد را فراهم می­ کند این موضوع در تحقیقات اخیر حسابداری مدیریت به‌خوبی بررسی نشده است. با توجه به مباحث فوق مسئله اصلی تحقیق حاضر بررسی رابطه بین رقابت و تغییر سیستم مدیریت حسابداری بر عملکرد سازمان می‌باشد.
(۳-۱) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
موضوع جهانی‌شدن و افزایش پیچیدگی­های تجاری به همراه پیشرفت چشم­گیر در فناوری منجر به توسعه روش­ها و تکنیک‌های حسابداری مدیریت ‌شده است. از طرفی امروزه با توجه به رشد و اهمیت فزاینده این تکنیک­ها، ارزیابی عملکرد آن‌ها نیز بسیار موردتوجه قرارگرفته است.