امنیت در دیدگاه اسلامی، امنیت کامل و همه جانبه می­باشد. اسلام هر نوع ایجاد رعب و وحشت را در دل مسلمانانی که خلافی مرتکب نشده­اند روا نمی­داند. پیامبر اکرم می­فرمایند: هرکس که مومنی را بیازارد من را آزار کرده است.(بحارالانوار، جلد۶: ۱۴۸)
در برخی متون حقوق اسلامی، در تبیین مفهوم امنیت آمده است که امنیت مصونیت از تعرض و تصرف اجباری و بدون رضایت است و در مورد افراد به معنی آن است که مردم هراس و بیمی نسبت به حقوق و آزادی­های مشروع خود نداشته و به هیچ وجه، حقوق آنان به مخاطره نیفتد و هیچ عاملی حقوق مشروع آنان را تهدید ننماید. از این منظر، برای تحقق امنیت، وجود عوامل زیر لازم دانسته شده است:

1. 1. اجرا و تعمیم عدالت و قانون بطور یکسان و نفی هرگونه تبعیض در جامعه.

1. 1. مبارزه مداوم باعوامل تجاوزگر و زمینه ­های تعرض­احتمالی ونیروهای فشار و وحشت ومهار کردن­عواملی­که­زمینه­تعرض­دارند­وپیشگیری­های­لازم­برای­خشکانیدن ریشه ­های­تعدی و تعرض.

1. 1. آشنایی عامه مردم با حقوق افراد و آگاهی لازم در جهت احترام به حقوق دیگران.

1. 1. ضمانت اجرای نیروی معنوی(ایمان و اخلاق).

ضمانت اجرای قانونی برای کیفر دادن متجاوزین به حقوق مردم. (گروه مطالعاتی دانشکده امنیت ملی، ۱۳۹۰: ۷۷).
در اصول متعدد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به خصوص فصل سوم که در رابطه با حقوق ملت می­باشد مسائل مرتبط با امنیت عمومی و اجتماعی افراد مورد توجه قرار گرفته است، بطور نمونه، در اصل بیست و دوم آمده است: حیثیت، جان، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است، مگر در مواردی که قانون تجویز کند. مضامینی از این دست، در حوزه ملاحظات امنیت عمومی در سایر اصول قانون اساسی کشور قابل مشاهده است. مسئولان نظام مقدس جمهوری اسلامی خاصه مقام معظم رهبری در برهه­ها و مناسبت­های مختلف درباب امنیت و ضرورت استمرار آن، تاکیدات و اشارات دقیقی بیان داشته ومبتنی بر روایات، امنیت را بعنوان نعمت توصیف کرده ­اند. (گروه مطالعاتی دانشکده امنیت ملی، ۱۳۹۰: ۷۷).
مقام معظم رهبری نیز به اهمیت امنیت اشاره می­نمایند:
مقوله امنیت، یک مقوله بسیار مهم و استثنائی است شما ببینید خداوند در قرآن کریم (و امنهم من خوف)یکی از بزرگترین نعمت­های خود را نعمت امنیت به شمار می ­آورد و آن را به رخ آن مردمی که که مخاطب این معنا بوده ­اند می­کشد و امنیت، یک زمینه برای همه موفقیت­ها و پیشرفت­هاست. علاوه بر اینکه اگر امنیت در جامعه نباشد و آحاد مردم دغدغه ناامنی را داشته باشند، یکی از برترین حقوق انسان­ها پایمال شده است….(هفدهمین دوره دانش آموختگی دانشجویان دانشگاه علوم انتظامی- ۱۸/۶/۱۳۸۶).
تا وقتی که برای این کشور امنیت لازم است تا وقتی که این کشور و این ملت به امنیت نیاز دارد، یعنی همیشه، چون همیشه احتیاج به امنیت هست، به نیروی بسیج به انگیزه بسیـجی، به سازمانـدهی
بسیجی و به عشق و ایمان بسیجی احتـیاج است….(از بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با نیـروهای
سپاهی و بسیجی در مشهد- ۱۰/۶/۱۳۷۸).
مقوله بسیار مهم امنیت، پیش نیاز اساسی هرگونه پیشرفت علمی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است و سپاه، ارتش، بسیج و نیروی انتظامی به تناسب وظایف خود، در تامین این نیاز فوق العاده مهم ملت و کشور، نقشی بی­نظیر بر عهده دارند.(از بیانات فرمانده معظم کل قوا در مراسم مشترک یگان­های نظامی کرمان- ۱۵/۲/۱۳۸۴)
۲-۲-۳-۳ ویژگی­های امنیت
مبتنی بر مفروضات کلی فوق، محققان به طور سنتی، پنج خصوصیت عمده برای امنیت برشمرده­اند: (گروه مطالعاتی دانشکده امنیت ملی، ۱۳۹۰: ۷۵).
۲-۲-۳-۳-۱ امنیت نسبی است (نسبیت امنیت)
بدان معنا که یک تعریف مطلق از امنیت نمی­تواند وجود داشته باشد، زیرا یک مفهوم ذاتا نسبی است، یک شخص می ­تواند شرایط فیزیکی را که کم و بیش برای یک وضعیت امن مطلوب است ارائه دهد، اما این تنها در ارتباط با قابلیت­ها و اهداف رقبای احتمالی قابل ارزیابی درست می­باشد (فریدمن، ۱۳۷۸: ۳۲۰)
۲-۲-۳-۳-۲ امنیت مقوله ذهنی و ادراکی
برتری ابعاد احساسی بر ابعاد عینی امنیت بر اساس

1. 1. میزان­اعتباری^[۲۱] که­نخبگان­وتصمیم­گیرندگان­یک­کشور­برای­نیروهای­تهدیدکننده­قائل می­شوند.

1. 1. میزان ارتباطی^[۲۲] که آنان می­توانند با عامل و یا عوامل تهدیدزا برقرار نمایند.

1. 1. میزان توانایی^[۲۳] خودی در مقابله با دیگر (تهدید).

میزان و درجه اعتبار، فوریت، اولویت و مرکزیت ارزش­ها و منافع مورد تعدی(گروه مطالعاتی دانشکده امنیت ملی، ۱۳۹۰: ۸۰-۷۹).
۲-۲-۳-۳-۳ تجزیه ناپذیر بودن مفهوم امنیت
همانگونه که نمی­ توان بین ناامنی یک استان و امنیت یک نظام سیاسی تفکیک قائل شد، در روندهای
زمانی آتی، عدم امنیت کشورها در یک حالت تنازعی برامنیت مناطق و امنیت بین­­­­­­­­المللی تاثیرگذار خواهد بود. در حقیقت، امنیت در مقابله کردن با حاکمیت و استقلال یک کشور رابطه مستقیم دارد، یعنی اگردر شهر یااستانی ازیک کشور جنگ داخلی یا ناامنی پدید آید، نمی­ توان ادعا کرد که چون در دیگر شهرها امنیت به هم نخورده آن کشور دارای امنیت ملی کامل است.(کاظمی، ۱۳۷۰: ۱۱۶-۱۱۵)
۲-۲-۳-۳-۴ زمینه­وند بودن امنیت وارتباط آن باماهیت متغیرمحیط بیرونی وداخلی(محیط امنیتی)
گفتمان­های امنیتی درمتن هرجامعه­ای که­شکل می­گیرند، بطور کامل متاثر از دروندادهایی می­باشند که محیط داخلی وخارجی به سیستم تحمیل می­ کند. از سویی، از آنجا که متغیرهای محیطی خود دارای طبیعتی تحول یافته و با قاعده­مندی خاص در بازی قدرت حضور می­یابند، ورودی­های به سیستم، در نقش­ها، کارکردها واشکال گوناگون چهره می­نمایند وبه طبع آن انطباق و همسویی ساختار کلی حاکم بر سیستم را طلب می­ کنند. از این منظر، امنیت پدیده­ای عصری و پاسخگوی هر دوره زمانی است که با بروز وظهور متغیرهای بی­بدیل وپیچیده­تر شدن­ عناصر متشکله ومشخصه هرزمانه، بازتعریف می­ شود. (گروه مطالعاتی دانشکده امنیت ملی، ۱۳۹۰: ۸۰).
۲-۲-۳-۳-۵ گستردگی عرصه، قلمرو و حریم­های امنیتی
یعنی مفهوم امنیت در سیر تطور و توسعه خود، در زمینه­ ها و عرصه ­های متنوع و متعددی مورد استفاده قرار می­گیرد.(ربیعی، ۱۳۸۴: ۱۰-۶).
۲-۲-۳-۴ مفاهیم و مولفه­های اثر گذار در پاردایم امنیت ملی
در مقوله امنیت مانند بسیاری از مفاهیم علوم انسانی اجماع نظر وجود ندارد و هر یک از محققین با نگرش خاص، تعریف ویژه­ای ارائه کرده ­اند. امنیت، در لغت به حالت فراغت از هرگونه تهدید یا حمله و آمادگی جهت رویارویی با آنها اطلاق می­ شود.(آشوری، ۱۳۸۶: ۳۸)
معمولا در علوم سیاسی و حقوق، امنیت را به پنج بخش: امنیت فردی، اجتماعی، ملی، بین ­المللی و امنیت جمعی تقسیم می­ کنند و در این بین امنیت ملی، که موضـوع بررسی ماست، مفهوم سیال و چند
وجهی است که به سادگی تعریف نمی­ شود. بطور کلی امنیت ملی را حالتی تلقی می­ کنند که در آن هر
ملتی فارغ از تهدید تعرض به تمام یا بخشی از جمعیت، دارایی، یا خاک خود به سر می­برد.(آل اسحاق،۱۳۹۰: ۵۶)
به همین جهت کوشـش برای بالا بردن حد امنیت ملی از طـرقی نظـیر برقراری مناسـبات سیـاسی و
اقتصادی‏‏، تقویت توان نظامی- دفاعی، جستجوی کشورهای متحد، بستن پیمان­های نظامی، همراهی با نظام امنیت جمعی و … یکی از بزرگترین نگرانی­های دولت­ها و از پایه­ های سیاست خارجی آنهاست. واژه امنیت ملی که پس از جنگ جهانی دوم توجیه کننده بسیاری از رفتارها و حرکت­های کشورها نظیر اقدام به جنگ، یا صلح یا امضای موافقتنامه و پیمان­های منطقه­ای بوده است، امروزه بعنوان یکی از رایجترین مفاهیم درقلمرو مناسبات ومباحثات سیاسی مطرح است.علیرغم پژوهش­های متعددی که طی سال­های اخیر در این زمینه انجام شده است، اما اغلب پژوهشگران بطور ضمنی و بعضا بطور صریح امنیت ملی را معادل امنیت نظامی تلقی کرده ­اند.(آل اسحاق،۱۳۹۰: ۵۶)
به موازات افزایش اثرات نوآوری­های تکنولوژیک در پنجاه سال اخیر، ضعف و نارسایی در تفکر نظامی مطلق و تلقی کردن آن بعنوان امنیت ملی آشکارتر شد و دامنه تحقیق پژوهشگران به در بر گرفتن دیگر حوزه ­های مقوله امنیت گردید. (آل اسحاق،۱۳۹۰: ۵۶)
بسیاری از تهدیدهای معاصر برخاسته از عواملی نظیر بیماری­های واگیردار، قاچاق مواد مخدر‏، تروریسم‏، سلاح­های کشتار جمعی و … در شبکه­ ای پیچیده و بین ­المللی حاصل از فناوری­های نوین ارتباطات و حمل و نقل و ارتباطات، کنترل می­شوند. این تهدیدها مبین مجموعه ­ای از فرصت­ها و توانمندی­های ­افراد و­گروه­ ها است که­کارکرد آنها چه­غرض ورزانه یا بی­غرض، می ­تواند بر ارزش­های بنیادین امنیت ملی نظیر تمامیت ارضی، استقلال سیاسی، حفظ سلامت، خوشبختی، آزادی و ثروت شهروندان و فرهنگ ملی تهدید وارد کند. تاکنون در مجامع داخلی هیچ تعریف واحد و جامعی از امنیت ملی که مورد توافق همگان باشد، ارائه نشده و طی این سالها، علی رغم این که می­توان تعریف­های دقیق تر و جامع­تری با در نظر گرفتن ابعاد امنیت ملی از آن ارائه کرد و تمرکز مسئولیت حراست از امنیت کشور را از روی نیروهای نظامی و امنیتی حذف نمود، عمدتا این مقوله در چارچوب ملاحظات نظامی و انتظامی مورد توجه بوده است. از این منظر با توجه به تاثیرگذاری عمیق مقوله­ های امنیت و توسعه در تعیین راهنـمای راهبرد تجاری منطقه­ای جمهوری اسلامی ایران و
همچنین بر اساس مصـالح و تعامل این دو با یکدیگر ضـروری به نظر می­رسـد تا تعریف جامعـی از
ساختار امنیت ملی بعنوان یکی از موضوعات بین رشته­ای ارائه گردد. (آل اسحاق،۱۳۹۰: ۵۷-۵۶)
۲-۲-۳-۵ نظریه­ های امنیت ملی
با توجه به تغییرات فراوان مفهوم امنیت ملی در طول زمان لازم است تعریف آن در یک بستر تاریخی مورد بررسی قرار گیرد. در اینجا متداول­ترین مفاهیمی که در متون علوم سیاسی و بین­الملل بعنوان تعریف امنیت ملی ارائه شده است، بطور خلاصه ذکر خواهند شد. (آل اسحاق،۱۳۹۰: ۵۷)
۲-۲-۳-۵-۱ دیدگاه کلاسیک­ها(رئالیست­ها)
اولین گروهی که نظرات منسجمی در مورد امنیت ملی ارائه داده­اند، کلاسیک­ها می­باشند. در تعریف کلاسیک­ها، هیچ تفاوتی میان امنیت ملی و امنیت نظامی وجود ندارد در چنین تعریفی که در سالهای اولیه پس از جنگ طرفداران زیادی داشت‏، امنیت عبارت بود از: توانایی کشور در رفع تهدیدهای خارجی علیه حیات سیاسی یا منابع ملی خود و یا به عبارت دیگر امنیت یک کشور برابر است با مقدار ثباتی که آن کشور از آن برخوردار است. در نتیجه کوشش دولت­ها برای افزایش قدرت نظامی و تسلیحاتی نیز در همین تعاریف معنا می یابد. (آل اسحاق،۱۳۹۰: ۵۸)
در چنین نگرشی، امنیت ملی تنها هنگامی در معرض خطر است که استقلال و تمامیت ارضی و سرزمینی یک کشور از سوی یک کشور خارجی دیگر مورد تجاوز قرار گیرد. بوزان به نقل از جیاکو موچیانی مفهوم سنتی امنیت ملی را چنین بازگو می کند: “امنیت ملی را می توان بعنوان توانایی رویارویی در مقابل تجاوز از خارج تعریف نمود.” (آل اسحاق،۱۳۹۰: ۵۸)
درتعاریف کلاسیک­ها، روابط بین­الملل صحنه­ای ازرقابت ونزاع­است که­بازیگران اصلی آنها دولت­های مستقل هستند. فقدان مرجعی فوق ملی، تعارض منافع و رقابت دائمی از اصول مسلم و پذیرفته شده بازیگران این صحنه به شمار می ­آید.(بوزان، ۱۳۷۸: ۳۱)
مشخص است در چنین اوضاعی جنگ یک وضعیت کاملا طبیعی است و اصولا جنگ را می توان یکی از راه­های کسب امنیت فرض نمود. با چنین دیدگاهی نسبت به روابط بین­الملل، وقتی از امنیت ملی سخن به میان می ­آید، بلافاصله رابطه قدرت ملی با امنیت ملی در ذهن ظهور می یابد و امنیت همراه قدرت می­ شود. در این دیدگاه رابطه مفروض میان امنیت و قدرت رابطه­ای همیشگی و مستقیم است، هر چه میزان قدرت یک کشور افزوده شود، امنیت آن کشور نیز افزایش می­یابد. به عکس کاهش قدرت ملی تزلزل در ارکان امنیت ملی را به همراه می ­آورد و موجب افزایش ناامنی می­گردد.