۱۷۴/۰

۹۲۶/۲۰

۰۰۰/۰

ECM(-1)

۷۵۴/۰-

۰۵۹/۰

۰۴۹/۲۰-

۰۰۰/۰

منبع: یافته‌های تحقیق
۵-۲-۷- آزمون پایداری ضرایب
آماره‌های پسماند تجمعی و مجذور پسماند تجمعی برای آزمون ثبات ساختاری در نمودارهای (۵-۱) و (۵-۲) ارائه شده است. چون هردو نمودار در حدفاصل فاصله‌ی اطمینان قرار می‌گیرند، فرضیه‌ی صفر مبنی بر پایداری ضرایب را نمی‌توان رد کرد.

نمودار (۵-۱): آزمون پسماند تجمعی
منبع: یافته‌های تحقیق

نمودار(۵-۲): آزمون مجذور پسماند تجمعی
منبع: یافته‌های تحقیق
۵-۳- تجزیه و تحلیل یافته‌ها
رشد صنعتی و اقتصادی کشورها در سال های پس از جنگ جهانی دوم منجر به افزایش تقاضای انرژی شده است. این در حالیست که در سال های اخیر افزایش تولید و مصرف انرژی در جهان همراه با کاهش شدت انرژی بوده که نشان دهنده عملکرد بهتر مصرف کننده­ها و کارایی بیشتر آنها در قبال انرژی دریافت شده می­باشد. به عبارتی اگرچه مصرف انرژی در جهان در حال افزایش بوده است اما به دلیل ارزش افزوده بالاتر فعالیت های صنعتی و اقتصادی در جهان، شدت انرژی کاهش پیدا کرده است.
از طرفی، درکنار افزایش تولید و مصرف انرژی­های اولیه در ایران، شدت انرژی ، از سال ۱۹۸۰ تا کنون رشد قابل توجهی دارد و عدم هماهنگی این روند با برآیند عملکرد جهان ، اذهان اقتصادی را به تعمق وادار می کند تا علت این موضوع شناسایی گردد . این در حالیست که در سال ۲۰۰۶ شدت انرژی جهان ۸۸۷۴ و شدت انرژی ایران ۱۴۱۲۰ بی تی یو بر دلار بوده است که نشان می دهد شدت انرژی در ایران نزدیک به۶۰ درصد بالاتر از میانگین جهانی می باشد. شدت انرژی در ایران هم گام با خاورمیانه افزایش یافته است.
در این قسمت با بهره گرفتن از نتایج به دست آمده و ادبیات موضوع، یافته‌های تحقیق مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. با توجه به مباحثی که در بخش ادبیات موضوع اشاره شد، جهانی­شدن که به گسترش فعالیت‌های تجاری اشاره دارد، شدت انرژی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از این رو در این پژوهش، رابطه‌ی جهانی­شدن، کارایی انرژی، قیمت حامل­های انرژی و رشد اقتصادی با شدت انرژی با بهره گرفتن از مدل به کار رفته در مطالعه‌ی برنستین و همکاران مورد بررسی قرار گرفته است. از آنجایی که مدل به صورت لگاریتمی تصریح شده است، ضرایب بدست آمده کشش بلندمدت شدت انرژی را نسبت به هر یک از عوامل تأثیرگذار بر آن نشان می‌دهند.
نتایج بدست آمده از روش ARDL برای برآورد و استخراج رابطه‌ی بلندمدت بین متغیرهای مدل را می‌توان به شرح ذیل تجزیه و تحلیل کرد:

• نتایج حاصل از تخمین، نشان دهنده‌ی رابطه‌ی مثبت و معنی‌دار بین شاخص جهانی­شدن و شدت انرژی است. بنابراین می‌توان گفت که گسترش جهانی­شدن موجب افزایش شدت انرژی می­ شود که این امر به عنوان یکی از پیامدهای منفی جهانی­شدن است. کشش کوتاه‌مدت این متغیر برابر با ۰۷۷/۰ و کشش بلندمدت آن برابر با ۰۶۵/۰ است. همان طور که مشخص است، اثر جهانی شدن بر شدت انرژی به مرور زمان کاهش می‌یابد. با توجه به این بحث می­توان گفت که کشور ایران در مسیر جهانی­شدن قرار دارد و در این میان، گسترش فعالیت‌های تجاری بیشتر مدنظر قرار می­گیرد. لذا در کنار آثار مثبت جهانی­شدن یکی از آثار منفی کوتاه مدت این پدیده افزایش شدت انرژی است. زیرا که ایران نیز همانند سایر کشورهای در حال توسعه در مرحله رشد فیزیکی قرار دارد و با توجه به ارزش افزوده پایین تر این مراحل رشد نسبت به مراحل جدید، بالا بودن سطح مصرف انرژی در این مناطق با پایین بودن سطح ارزش آفرینی آنها همراه شده و به شکل مضاعف در افزایش شدت انرژی آنها تاثیرگذار خواهد بود . علاوه بر این، یکی از دلایل محتمل افزایش شدت انرژی در خاورمیانه می تواند انتقال صنایع انرژی بر از کشورهای توسعه یافته به کشورهای دارای ذخایر غنی انرژی در این منطقه باشد.

در کنار مطالب ذکر شده بایستی به صادرات حامل های انرژی از خاورمیانه به کشورهای توسعه یافته اشاره نمود که به دلیل خام فروشی دارای ارزش افزوده پایین بوده و علاوه بر اینکه در بخش مصرف انرژی لحاظ می شوند ارزش افزوده بالایی ندارند . مورد اخیر در کشورهایی که فروش مواد اولیه بخش عمده ای از درآمد آنها را تشکیل می دهد جایگاه ویژه ای دارد.

• تاثیر کارایی انرژی بر شدت انرژی هم در بلندمدت و هم در کوتاه‌مدت منفی و معنی‌دار است. با توجه به ضریب بدست آمده در رابطه‌ی بلندمدت، یک درصد افزایش در شاخص کارایی انرژی، شدت انرژی را به میزان ۰۲/۱ درصد افزایش می‌دهد. از آنجایی که کشش کوتاه‌مدت شاخص کارایی انرژی نسبت به شدت انرژی برابر ۰۱/۱ می‌باشد، بنابراین می‌توان گفت که تأثیر افزایش کارایی انرژی بر شدت انرژی در بلندمدت بیشتر از کوتاه‌مدت است و به مرور زمان این اثرگذاری افزایش می­یابد. همان طور که در مبانی نظری اشاره شد، کارایی انرژی می‌تواند با افزایش تولید ناخالص داخلی یا کاهش مصرف انرژی موجب کاهش شدت انرژی شود که این به معنی افزایش بهره­وری انرژی است. با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، می‌توان اظهار داشت که افزایش کارایی از طریق افزایش تولید ناخالص داخلی منجر به افزایش شدت انرژی می‌شود.

• قیمت حامل­های انرژی یکی دیگر از متغیرهای این تحقیق است. این متغیر در تخمین‌های صورت گرفته دارای ضریب منفی و معنی‌دار است. به عبارتی با افزایش قیمت حامل­های انرژی، شدت انرژی کاهش می‌یابد. مقدار ضریب بلندمدت این متغیر برابر با ۰۰۷/۰- است. به عبارت دیگر، یک درصد افزایش در قیمت حامل­های انرژی، شدت انرژی را به میزان ۰۰۷/۰ درصد کاهش می‌دهد. علت این امر را چنین می‌توان بیان کرد که افزایش قیمت حامل­های انرژی باعث کاهش مصرف انرژی می­ شود و از این طریق شدت انرژی را کاهش می­دهد. لازم به ذکر است که تغییرات قیمت حامل­های انرژی، شاخص شدت انرژی را از دو طریق تحت تأثیر قرار می­دهد. نخست از طریق تغییرات تقاضای انرژی و دیگری تأثیر حاصل از افزایش یا کاهش قیمت حامل­های انرژی بر تولید ناخالص داخلی. از آنجایی که انرژی علاوه بر نهاده­هایی مانند کار و سرمایه از عوامل مهم تولید در اقتصاد محسوب می شود. و همچنین با توجه به اینکه بین عوامل تولید(شامل کار ، سرمایه و انرژی) و میزان تولید رابطه ای مستقیم وجود دارد. لذا رابطه منفی میان مصرف انرژی و قیمت انواع حامل­های انرژی برقراراست. بنابراین با افزایش قیمت حامل­های انرژی، مصرف انرژی کاهش می­یابد. کاهش مصرف انرژی نیز می ­تواند منجربه کاهش تولید گردد. به این ترتیب افزایش قیمت حامل­های انرژی می ­تواند باعث کاهش شدت انرژی ­شود.

• اثر رشداقتصادی بر شدت انرژی پیچیدگی خاصی دارد به این دلیل که در کوتاه­مدت رابطه مثبت و بی ­معنی بین آن­ها وجود دارد، در بلند مدت با لحاظ وقفه زمانی رابطه منفی و معناداری بین شدت انرژی و رشد اقتصادی وجود دارد. معمولارشد اقتصادی در کوتاه­مدت نمی­تواند منجر به بهبود بهره­وری و تکنولوژی گردد. لذا تاثیر رشد اقتصادی بر شدت انرژی در کوتاه­مدت محسوس نخواهد بود. اما رشد اقتصادی در بلندمدت می ­تواند منجربه بهبود بهره­وری و تکنولوژیکی گردد و لذا تاثیر رشد اقتصادی بر شدت انرژی معنادار خواهد بود.

۵-۴- نتایج آزمون فرضیه‌ها
در این قسمت بر اساس یافته‌های تجربی تحقیق، فرضیه ­های تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد.

• با توجه به نتایج به دست آمده از تخمین مدل تحقیق، فرضیه‌ی اول تحقیق مبنی بر اینکه جهانی­شدن تأثیر مثبتی بر روی شدت انرژی دارد را نمی‌توان رد کرد. به عبارتی ضریب مثبت و معنی‌دار شاخص جهانی­شدن موجب عدم رد این فرضیه شده است.

• فرضیه‌ی دوم بیانگر رابطه‌ی منفی کارایی انرژی با شدت انرژی بود که بر اساس نتایج حاصل، قابل رد کردن نیست. بدین مفهوم که افزایش شاخص کارایی انرژی موجب کاهش شدت انرژی می‌شود.

• فرضیه‌ی سوم که بیانگر اثر منفی قیمت حامل­های انرژی بر شدت انرژی است، مورد آزمون قرار گرفت. ضریب منفی و معنی‌دار این متغیر مؤید عدم رد فرضیه‌ی سوم است.

• فرضیه‌ی چهارم و آخرین فرضیه که بیانگر اثر منفی رشد اقتصادی بر شدت انرژی است، مورد آزمون قرار گرفت. با توجه به ضریب منفی و معنی‌دار این متغیر در بلندمدت ، فرضیه قابل رد کردن نیست.

۵-۵- جمع‌بندی