۲-۴-۲- چهارچوب تجربی
بعد از بررسی مبانی نظری، در‌این بخش به بررسی پیشینه پژوهشی تحقیق پرداخته می‌شود. در واقع معیار انتخاب تحقیقات در‌این بخش، تحقیقاتی است که در راستای اهداف و سؤالات تحقیق در فضای ساختار سازمانی و رضایت شغلی انجام شده است که خود به دو بخش پیشینه داخلی و خارجی تقسیم‌بندی می‌شود که به شرح ذیل است.
۲-۴-۲-۱- تحقیقات داخلی
در زمینه پیشینه مطالعاتی تحقیقات داخلی به موارد ذیل می‌توان اشاره کرد.
حریری و جعفری (۱۳۹۱) در مطالعه خود با عنوان “رابطه فرهنگ سازمانی و ساختار سازمانی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی‌ایران” به‌این نتیجه رسیدند که رابطه مثبت و معنا‌داری بین فرهنگ سازمانی و ساختار سازمانی و تمایل به مکانیکی بودن ساختار سازمانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی وجود دارد.
طولابی و منتیان (۱۳۹۱). در بررسی خود با عنوان “تاثیر ساختار سازمانی (تمرکز، پیچیدگی و رسمیت) بر رضایت شغلی کارکنان (مطالعه موردی کارکنان دانشگاه شهید چمران اهواز)” به‌این نتیجه رسیدند که ساختار سازمانی دانشگاه شهید چمران اهواز از رسمیت و پیچیدگی بالایی برخوردار است و سطح تمرکز آن متوسط می‌باشد. نتایج نشان داد که متغیر رسمیت بر رضایت شغلی کارکنان دانشگاه تأثیر دارد و همچنین بین متغیرهای تمرکز و پیچیدگی با رضایت شغلی کارکنان ارتباط معناداری یافت نشد و معلوم گشت که تنها ۳۲ درصد از رضایت شغلی با سه متغیر ساختاری ما (رسمیت، تمرکز و پیچیدگی) تبیین گردید.
محمود زاده (۱۳۹۳) در بررسی خود با عنوان “تاثیر ساختار سازمانی و ویژگی‌های شغلی بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان دهیاری‌های استان گیلان” به‌این نتیجه رسید که سطوح مختلف تنوع شغلی، استقلال و بازخورد شغلی در تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان اثر متفاوتی دارد.
حیدری‌نژاد و دیگران (۱۳۹۱) در بررسی خود با عنوان “ارتباط ساختار سازمانی و کارآفرینی سازمانی در اداره کل تربیت بدنی سیستان و بلوچستان” به‌این نتیجه رسیدند که بین ابعاد ساختار سازمانی با کارآفرینی سازمانی در اداره کل تربیت بدنی سیستان و بلوچستان رابطه چندگانه وجود دارد ولی تنها بعد رسمیت بهترین پیش بینی کننده برای کارآفرینی سازمانی است و دو بعد دیگر ساختار سازمانی نقش معنی دار در پیش بینی‌ایفا نمی‌کنند.

علیمردانی و همکاران (۱۳۸۸) در مطالعه خود با عنوان “بررسی رابطه میان ساختار سازمانی و کارآفرینی سازمانی دانشگاه آزاد واحد مرودشت” به‌این نتیجه رسیدند که بین ساختار سازمانی و کارآفرینی رابطه معنا‌دار وجود دارد و بین مؤلفه‌های ساختار سازمانی (رسمیت، پیچیدگی و تمرکز) با کارآفرینی سازمانی رابطه معکوس وجود دارد.
نفری و امیدفرد (۱۳۸۹) در مطالعه خود با عنوان “بررسی میزان تاثیر ساختار سازمانی (ابعاد ساختار) بر توانمند سازی کارکنان (بررسی موردی: معاونت هزینه وزارت امور اقتصادی و دارایی)” به‌این نتیجه رسیدند که میانگین توانمندی روانشناختی بیانگر توانمندی نسبتاً بالا است همچنین ضریب همبستگی نشان داد که بین ساختار سازمانی (ابعاد ساختار) و توانمند سازی کارکنان در معاونت هزینه وزارت امور اقتصادی و دارایی رابطه معنی داری وجود دارد.
حسنی و بابازاده (۱۳۹۳) در بررسی خود تحت عنوان “تبیین نقش ویژگی‌های محیط شغلی و ساختار سازمانی مدارس بر تعهد سازمانی و تعهد حرفه‌ای دبیران” به‌این نتیجه رسیدند که از بین ابعاد ساختار سازمانی، تمرکز با تعهد سازمانی و حرفه‌ای رابطه معنا دار منفی و بعد رسمیت با تعهد حرفه‌ای رابطه معنا‌دار مثبت دارند.
قدمی و همکاران (۱۳۹۲) در تحقیق خود با عنوان رابطه فرهنگ با پیچیدگی ساختار سازمانی (مورد کاوی صدای جمهوری اسلامی‌ایران) به‌این نتیجه دست یافتند که رابطه معنی‌داری بین فرهنگ و پیچیدگی ساختار وجود دارد و بین مصنوعات فرهنگ و مفروضات اساسی فرهنگ به عنوان ابعاد فرهنگ با پیچیدگی ساختار رابطه‌ای نسبتاً ضعیف وجود دارد همچنین رابطه‌ای قوی بین مفروضات اساسی فرهنگ با پیچیدگی ساختار وجود دارد.
۲-۴-۲-۲- تحقیقات خارجی
در زمینه پیشینه مطالعاتی تحقیقات خارجی به موارد ذیل می‌توان اشاره کرد.
ویلیکویچ^[۶۷] و دیگران (۲۰۱۴) در بررسی خود با عنوان “تعهد سازمانی و رضایت شغلی در میان پرستاران صربستان (یک تحلیل عاملی)” عوامل مهم موثر بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی پرستاران را مشخص کردند که یک مبنای خوب برای خلق سیاست‌های مدیریت سازمانی و مدیریت منابع انسانی در مؤسسات سلامت صربستان را شکل داد.
یانگ^[۶۸] و دیگران (۲۰۱۳) در بررسی خود با عنوان “اثر توانمند سازی ساختاری و تعهد سازمانی در رضایت شغلی پرستاران چینی” به‌این نتیجه رسیدند که سطح متوسطی از سه متغیر در‌این مطالعه مشاهده شد که توانمند سازی و تعهد به طور قابل توجهی با رضایت شغلی در ارتباط هستند و متغیرهای کاری، منابع پشتیبانی، قدرت رسمی و تعهد هنجاری پیش بینی کننده‌های قابل توجهی از رضایت شغلی بودند.
کتسیکا^[۶۹] و همکاران (۲۰۱۱) در بررسی خود با عنوان “تاثیر ساختار سازمانی بر ویژگی‌های شغلی و رضایت شغلی مدیران فروش صادراتی و تعهد سازمانی” به‌این نتیجه رسید که رسمیت و تمرکز دارای تاثیر مثبت و معنا داری بر بازخورد شغلی است و تمرکز رابطه منفی با تنوع و استقلال شغلی دارد. سطوح بالاتر استقلال شغلی، تنوع شغلی و بازخورد شغلی، رضایت شغلی مدیران فروش صادراتی را بهبود می‌بخشد و در عوض رضایت شغلی مدیران فروش رابطه مثبتی با تعهد سازمانی دارد.
وایلم^[۷۰] و دیگران (۲۰۰۷) در بررسی خود با عنوان “تاثیر ساختار سازمانی بر رضایت شغلی پرستاران (یک مطالعه پرسشنامه‌ای)” به‌این نتیجه رسیدند که اهمیت ابعاد پرداختی در رضایت شغلی که یک عملکرد ساختار سازمانی نمی‌باشد بیمارستان‌ها را در بهبود رضایت شغلی پرستاران محدود می‌سازد. به هر حال ساختار سازمانی با دیگر ابعاد رضایت مرتبط است بویژه‌این حقیقت که خصوصی سازی و رسمی سازی در تضاد با فرضیه ما هستند تنها به طور معنا داری با رضایت شغلی مرتبط هستند و از نقطه نظر عملی برای تحقیقات بیشتر مهم است.
مارتینز و مارتیز (۲۰۱۱) به بررسی اثرات ساختار سازمانی بر یادگیری سازمانی پرداخته‌اند. نتایج تحقیق منجر به شناسایی ابعاد یادگیری سازمانی جهت سازمان‌هایی با ساختار ارگانیک و مکانیکی شده است. نتیجه دیگر آن است که شرایط یادگیری سازمانی در سازمان با ساختار ارگانیک که تمرکز و رسمیت کمتری وجود دارد، باعث‌ایجاد محیطی منعطف‌تر شده و در نتیجه شرایط یادگیری در سازمان‌های ارگانیک مناسب‌تر بوده و بر عکس در سازمان‌های مکانیک که تمرکز بیشتری وجود دارد و رسمیت زیادی حکم فرماست باعث یادگیری کمتری شده و در نتیجه رسمیت و تمرکز در سازمان باعث سازمانی بوروکراتیک شده که‌این می‌تواند بر فرهنگ سازمان، ارزش‌ها و باورهای افراد تاثیر گذار باشد و فرهنگی بوروکراتیک را به وجود بیاورد.
آهلین مارتین و برگستروم لینوس^[۷۱] (۲۰۱۰) در تحقیقات خود با عنوان ناسازگاری‌های درونی، تعارضات فرهنگی و ساختاری بیان می‌کنند که فرهنگ‌سازمانی در مقابل هرگونه تغییرات ساختاری نقش داشته است.
تحقیقات اشتون و کلی^[۷۲] (۲۰۱۳) نشان داد ساختار سازمانی و ترک شغلی دو مقوله مهم هستند که امروزه در حوزه تئوری‌های مدیریت رفتارسازمانی از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند.‌این دو مبحث دارای نقاط مشترک فراوانی هستند که بر هم تأثیرگذارند. با توجه به اهمیت‌این دو مقوله، در‌این پژوهش تلاش گردیده تا ضمن تعریفی روشن از مسئله تحقیق و ادبیات مربوط به‌این دو مقوله، ارتباط‌این دو مفهوم با یکدیگر در بین کارکنان شرکت نفت هالیبرتون، موردبررسی قرار گیرد. با توجه به هدف و ماهیت موضوع و فرضیه‌ها، تحقیق از نوع توصیفی/ همبستگی است. جامعه آماری‌این تحقیق ۶۰۰ نفر از کارکنان شرکت نفت هالیبرتون می‌باشند که با بهره گرفتن از جدول مورگان ۲۳۴ نفر به روش تصادفی ساده به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع‌ آوری داده‌ها دو پرسشنامه ساختار سازمانی با ضریب آلفای ۷۸% و پرسشنامه ترک شغلی با ضریب آلفای ۸۶% است. نتایج نشان داد که بین تمام عوامل ساختار سازمانی و ترک شغلی همبستگی مثبت و معناداراست.
رابینسون^[۷۳] (۲۰۰۷) در بررسی خود با عنوان “ایجاد یک سازمان کارآفرین قرن ۲۱” نتیجه گرفت که حرکت کند سازمان سبب قطع ارتباط شرکت با مشتریان جهانی شان شده بود همچنین ساختار جدید می‌بایست همکاری و تشریک مساعی را بالا ببرد ساختاری که نیاز به تمرکز کمتر و مشارکت بیشتری داشته باشد.
۲-۴-۳- مدل مفهومی تحقیق
رضایت شغلی
تمرکز
رسمیت
پیچیدگی
ساختار سازمانی
نمودار ۲-۱- مدل مفهومی تحقیق
فصل سوم:
روش شناسی تحقیق
۳-۱- مقدمه
دست یابی به هدفهای علم یا شناخت میسر نخواهد بود مگر زمانی که با روش شناسی درست صورت پذیرد. به عبارت دیگر تحقیق از حیث روش است که اعتبار می‌یابد نه موضوع تحقیق. پژوهشگر باید توجه داشته باشد که اعتبار دستاوردهای تحقیق به شدت تحت تاثیر روشی است که برای تحقیق خود برگزیده است (خاکی ۱۳۷۸). در‌این فصل به منظور آشنایی با چگونگی روش تحقیقی که در رسیدن به اهداف‌این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته، نوع روش تحقیق، جامعه آماری، برآورد حجم نمونه و روش نمونه گیری، روش گردآوری داده‌ها و ابزار گردآوری داده‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
۳-۲- نوع روش تحقیق
روش تحقیق مجموعه‌ای از قواعد، ابزارها و راه‌های معتبر برای بررسی واقعیت‌ها، کشف مجهول‌ها و دستیابی به راه حل مشکلات است (خاکی ۱۳۸۲).
این تحقیق از نظر هدف کاربردی است و نتایج آن می‌تواند توسط دانشگاه آزاد اسلامی واحد‌ایلام و سایر دانشگاه‌ها مورد استفاده قرار گیرد. و از نظر گردآوری داده‌ها توصیفی از نوع پیمایشی می‌باشد که با طراحی، توزیع و تحلیل پرسشنامه انجام می‌گردد. تحقیق حاضر به‌این دلیل توصیفی است که مطالعه وضعیت موجود کیفیت زندگی کاری و درگیری شغلی مد نظر است.
۳-۳- جامعه آماری
یک جامعه آماری عبارت است از گروهی از افراد یا اشیاء (آزمودنی‌ها) که در خاصیت‌ها یا ویژگی‌های مورد تحقیق مشترک می‌باشند و با هدف و موضوع تحقیق ارتباط دارند (صفری شالی ۱۳۹۱).
جامعه آماری‌این تحقیق شامل کلیه کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد‌ایلام در زمستان سال ۱۳۹۳ می‌باشد که تعداد آنها ۱۵۷ نفر می‌باشد.
۳-۴- برآورد حجم نمونه و روش نمونه گیری
نمونه عبارت است از هر جزء از جامعه که معرف جامعه باشد. به عبارت دیگر همه صفات جامعه، آن صفاتی که از لحاظ موضوع تحقیق دارای اهمیت است به تناسب در نمونه وجود داشته باشد و بتوان نتایج حاصل از آن را به کل جامعه آماری تعمیم داد (خاکی ۱۳۸۹، ۲۴۳).
برای تعیین حجم نمونه در‌این روش از جدول جرسی- مورگان استفاده می‌شود که حجم نمونه با بهره گرفتن از‌این روش ۱۱۳ نفر می‌باشد که به روش تصادفی ساده از بین جامعه آماری انتخاب گردید.
۳-۵- روش جمع آوری اطلاعات
مرحله گردآوری اطلاعات آغاز فرایندی است که طی آن محقق یافته‌های میدانی و کتابخانه‌ای را گردآوری می‌کند و به روش استقرایی به فشرده سازی آنها از طریق طبقه‌بندی و سپس تجزیه و تحلیل می‌پردازد و فرضیه‌های تدوین شده خود را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و در نهایت حکم صادر می‌کند و پاسخ مساله تحقیق را به اتکای آنها می‌یابد (حافظ‌نیا ۱۳۸۱، ۱۶۲).
در‌این پژوهش داده‌های مورد نیاز به دو روش گردآوری گردید:
۳-۵-۱- مطالعات کتابخانه‌ای
هر محقق قبل از شروع تحقیق، هنگامی که به موضوعی ویژه برای تحقیق علاقه‌مند می‌شود ناگزیر از مراجعه به اسناد و مدارک و بررسی اطلاعات کتابخانه‌ای و غیره در ارتباط با آن موضوع است. محقق با مطالعه کتابها، مقالات و تحقیقات دیگران که در حوزه موضوع مود علاقه اوست، موضوع و ابعاد مختلف آن را بیشتر می‌شناسد و در رسیدن به هدف تحقیق خود آز آن کمک می‌گیرد. برای تهیه پیشینه و ادبیات نظری در ‌این تحقیق از مستندات کتابخانه‌ای و مراجعه به اسناد و مدارک ‌اینترنتی استفاده شده است.
۳-۵-۲- مطالعات میدانی