رسیدن به سلامت روانی به هیچ وجه تصادفی نیست ،این امرباصرف زمان وزحمت محقق می شود.
اعتمادبه نفس ،کلیدسلامتی روان
این که افرادچه نظری نسبت به خودشان دارندشدیداًبه نحوتفکر،احساس وعمل فردمربوط می شود.وقتی اعتمادنفس بالاباشد احتمالاً:
۱-اززندگی رضایت دارند .۲- هدف های زندگی رامشخص می کنندوبه آنهامی رسند.
۳- برای حل مشکلات به خودشان اتکامی کنند. ۴- روابط سالم وقوی برقرارمی کنند.

۵- پستی وبلندی های زندگی رامی پذیرند.
وقتی اعتمادبه نفس پائین باشداحتمالاً:

احساس می کنندخارج ازکنترل شده است.
استرس برایشان طاقت فرساست.
درانتظارشکست هستندونهایتاًشکست می خورند.
ازمشکلات زندگی فرارمی کنند(بنادرخشان،۱۳۶۱).
نظریه های سلامت روان
۱-الگوی گوردون آلپورت^[۳۴]
آلپورت معتقداست ،نیروهای ناآگاه یاتجربه های کودکی رهنمون شخصیت سالم نیستند،بلکه جنبه اصلی شخصیت آدمی،مقاصدسنجیده وآگاه ،یعنی امیدهاوآرزوهای اوست.این هدفهاانگیزه شخصیت سالم قرارمی گیرندوبهترین راهنمابرای فهم رفتارکنونی انسانند.آلپورت می گویدداشتن هدفهای دراز مدت،شخصیت سالم را ازشخصیت بیمارمتمایزمی سازد.بنابراین می توان باکوشش برای دست یافتن به مقاصد ورسیدن به هدفها،جنبه های شخصیت رایکپارچه ساخت وجامعیت بخشید.
انسانهای سالم نیازمندروحی به تنوع،احساس ودرگیری تازه دارند،کارهای روزمره وعادی راکنارمی گذارندوبه جستجوی تجربه های تازه برمی آیند،تن به ماجرامی سپارند،خطرمی کنندوچیزهای تازه کشف می کنند.هرچندممکن است درمسیرتلاش خودباسختی ،تلخی و درد ورنج همراه شودولی این به معنای عدم سلامت روان نمی باشد.چیزی که مهم است ،انگیزش (ازنوع سازنده آن)برای کسانی که ازسلامت روان برخوردارند،حیاتی است،افرادسالم به آینده می اندیشند ودرآینده زندگی می کنندواین گونه افرادفعالانه درپی هدفها وامیدها و رویاهای خویشند(خوشدل،۱۳۶۹).
۲- الگوی کارل راجرز^[۳۵]
راجرز ،معتقد است که انسان سالم گرایش به تحقیق خود^[۳۶] (خود راازقوه به فعل درآوردن)دارد،آزادی عمل وانتخاب بیشتری رااحساس وتجربه می کند.انسان سالم می تواند بدون محدودیت وممنوعیت فکروعمل خودراآزادانه انتخاب کند.به علاوه ،انسان باکنش کامل ازاحساس تسلط خویش برزندگی لذت می بردومعتقداست آینده به خود اوبستگی داردوباحادثه وموقعیت ورویدادهای گذشته هدایت نمی شود.انسان سالم باداشتن احساس آزادی وقدرت ،درزندگی راه های انتخاب بیشمار می بیندواحساس می کندمی تواندهرآنچه نخواهد انجام دهد.
انسانهای دارای سلامت روانی ازدیدگاه راجرز بسیارخلاقندوانسانهای خلاق وخودانگیخته بامحدودیتهای اجتماعی وفرهنگی،همرنگی باسازش فعل پذیرندنشان نمی دهند،چراکه اینهاحالت توافقی ندارندو وابسته ستایش دیگران ازرفتارخودنیستند.در دگرگونی های جدی اوضاع واحوال محیط سازگاری بیشتری ازخودنشان می دهند.ومحدودیت های اجتماعی وفرهنگی و…..اورامنفعل نمی سازد.
۳-الگوی کارل گوستا و یونگ^[۳۷]
ازنظریونگ هرچندتصویرروشن ازشخصیت سالم نمی توان ارائه کردولی افراددارای سلامت روانی دراین دیدگاه کسانی هستند که به ناهشیار (جاه طلبیها- امیدها- هدفها و…)مجال بیان داده اندودرنتیجه ازآن وجه طبیعت خودکه قبلاًسرکوب شده آگاهند،وهرآنچه راکه دوره اکتشاف خودبرآنهافاش می سازدمی پذیرد،قدرتها- ضعفها وجنبه مقدس وشیطانی طبیعت خویش راپذیرامی شوندهمه جنبه های شخصیت اینان یکپارچگی وهماهنگی می یابندهمان شخصیتی که یونگ آن راشخصیت مشترک خوانده است.چون دیگر هیچ جنبه شخصیت (یک گرایش ،کنش)به تنهایی حاکم نیست.(خوشدل،۱۳۶۹).
۴- الگوی ویکتورفرانکل^[۳۸]
فرانکل معتقداست افرادسالم کسانی هستند که درانتخاب عملشان آزادند،شخصاًمسئول هدایت زندگی وگرایشی هستندکه برای سرنوشت شان برمی گزینند،معلول نیروهای بیرون ازخودنیستند،درزندگی معنایی مناسب برای خود یافته اند،زندگیشان تسلط آگاهانه دارند، می توانند ارزشهای آفریننده وتجربی یاگرایشی رانمایان سازند.ازتوجه به خودفرارفته اند،به آینده می نگرند وبه هدفها و وظایف اتی متوجه می کنند،تعهدوغرقه شدن درکارنیزازویژگیهای آنهاست(خوشدل،۱۳۶۹).
۵- الگوی اریش فروم^[۳۹]
فروم شخصیت انسان رابیشترمحصول فرهنگ می داند.درنتیجه ،به اعتقاد وی ،سلامت روان بسته به این است که جامعه تاچه اندازه نیازهای اساسی افرادجامعه رابرمی آورد.نه اینکه فردتااندازه خودش راباجامعه سازگارمی کند.درنتیجه ،سلامت روان بیش ازآن که امری فردی باشد،مسئله ای اجتماعی است.عامل اصلی این است که جامعه تا چه پایه نیازهای انسانی رابر می آورد.
اگرجامعه سالم به اعضای خودامکان این رابدهدکه به یکدیگر عشق بورزند،بارور وخلاق باشند،وقوۀ تعقل وعینیت خودرابارور ونیرومندسازند،ازنظر روانی سالم هستندوبادیگران به ارتباط می پردازند.فروم شخصیت سالم رادارای جهت گیری بارور می داند.واین مفهوم به شخصیت بالغ آلپورت و انسان خواستارتحقق خودمزلو شباهت دارد(خوشدل،۱۳۶۹).
۶- الگوی آبراهام مزلو^[۴۰]
مزلو معتقدبود که همه انسانها با نیازهای شبه غریزی به دنیامی آیند.این نیازهای مشترک ،انگیزه رشد وکمال وتحقق خود قرارمی گیردوانسان را تبدیل به شدن به آنچه در توان اوست ؛فرا می خواند.انسانهای سالم به اعتقاد مزلوازنیازهای سطوح پایین ترشان یعنی:نیازهای جسمانی،ایمنی،تعلق ،محبت واحترام را برآورده ساخته اند،آنهاالگو های بلوغ پختگی وسلامتند.باحداکثراستفاده ازهمان قابلیت‌ها وتوانائیهایشان ،خویشتن رافعلیت وتحقق بخشند. می دانند چیستندوکیستندوبه کجا می روند.ازموضوعات واشخاص دنیای پیرامونشان شناخت عینی دارند،آنهاطبیعت خود رابخوبی می پذیرندو درصدد تحریف ویاوارونه جلوه دادن خویش نیستندومی توانند صادقانه آنهارانشان دهند.به مسائل بیرون ازخود توجه دارند،آنهانیازشدیدی به خلوت گزینی وتنهایی دارندباانکه ازتماس بادیگران پرهیز می کنند،ظاهراًبه دیگران نیازی ندارند.خودکفاهستند واستقلال شدیدشان ،آنهارادربرابر بحرانهاومحرومیت ها مقاوم وآسب ناپذیرمی سازد.تجربه های خالص رابدون توجه به اینکه تکرارشده باشندیانه ،بااحساس لذت،احترام وشگفتی می ستایند،نوع دوست وخواستار برقراری رابطه متقابل بادیگران هستند.برای افراد دارای سلامت روان هدفها ومقاصد مهمتراز وسایل دستیابی به آنهاست.دربرابر همه مردم،صرف نظرازطبقه اجتماعی ،سطح تحصیلات ،وابستگی سیالی یا دینی ونژاد ورنگ آنها،بردبار وشکیبایند،اینها اصیل ،مبتکر وبدعت گرند،حس طنزمهربانانه ومقاومت درمقابل فرهنگ پذیری (نه به طورسنتی)دارند(خوشدل،۱۳۶۹).
۷-الگوی فریتس پرلز^[۴۱]
به اعتقادپرلز برای داشتن سلام+-ت روان بایدبدون تنظیم یادخالت بیرونی توانایی بیان آزادانه ارزوهای خود راداشته باشیم.باتاکیدپرلز برزمان حال به عنوانتنهاواقعیت موجود،شخصیت سالم درزمان حال وبرای حال زندگی می کند،وباینکه می تواندبرای آینده برنامه ریزی کند،دچار اضطراب ناشی ازآنکه فرداچه خواهدشدنمی گردد،افرادسالم هیچ یک از استعدادهای بالقوه خود رابی استفاده نمی گذارندوبه دورنمی افکنند،بلکه همه آنها رابه کارمی گیرند،اشخاص سالم کاملاًخودشاننآگاهندوکارآیی فراوان دارند.نقاط ضعف وقدرتشان رامی شناسندومی پذیرند،آرمانها وهدفهایی رابرنمی گزینند که می دانند نمی توانند بدانها دست یابند،اینان مسئولیت زندگی خویش رامی پذیرندومسئولیت هیچ کس دیگری رانمی پذیرند.پرلز می گویدانسانهای این مکانی واین زمانی به تعقیب خوشبختی نمی پردازند،چراکه خوشبختی نادراست،ونمی توان بدان دست یافت(خوشدل،۱۳۶۹).
- تحقیقات انجام شده درزمینه سلامت روان
- پژوهش خانم مهرابی درسال (۱۳۸۳)باعنوان بررسی میزان سلامت روان وتنیدگی درمعتادان ،قاچاقچیان موادمخدروافرادعادی انجلم داده است وهدف ازاین پژوهش حاضربررسی مقایسه ای میزان سلامت روانی درسه گروه ۱- معتادان ۲- قاچاقچیان ۳- افرادی عادی است دراین تحقیق درهرکدام ازگروهها ۱۰۰ نفربه عنوان نمونه انتخاب شدند.نتایج این پژوهش نشان داد که معتادان نسبت به دوگروه دیگر ازکمترین سلامت روانی برخوردارند.به علاوه نتایج نشان داد که گروه معتادان بیشترین تنیدگی راتحمل می کنند.درکل نتایج این پژوهش ،نشان دهنده آن است که معتادان دربدترین شرایط روانی به سرمی برند.ونیازمندبیشترین کمک وحمایت می باشند.
- درپژوهشی که خانم صادقی وآقای مظاهری درسال(۱۳۸۴)باعنوان بررسی اثر روزه داری بر سلامت روانی دانشجویان انجام داده اند،۱۶۲ نفردانشجوبه عنوان نمونه انتخاب شدندویک تادوهفته ازماه مبارک رمضان رابه عنوان پیش آزمون ویک تادو هفته پس ازاتمام ماه رمضان رابه عنوان پس آزمون موردآزمون قراردادندنتایج نشان دادکه روزه ماه مبارک درتمامی خرده مؤلفه ونمره کل سلامت روان مؤثر بوده است. بدین صورت که این تفاوت معناداردرزیرمقیاس های «نشانه های بدنی»(اضطراب وبیخوابی) ،(نارساکنش وری اجتماعی)افسردگی ونهایتاًنمره کلی«پرسش نامه سلامت روان»برای گروههایی که درماه مبارک رمضان تمام روزه های خودراگرفته اندویابه طور تنفسی تعدادمحدودی از روزها روزه گرفته اندحاکی ازبهبود وضعیت سلامت عمومی دربعدازماه رمضان وبرای گروهایی که به دلیل عذرشرعی یاپزشکی روزه نگرفته اندویااصلاًروزه نگرفته اندحاکی کاهش سطح سلامت روان پس ازماه رمضان می باشد.
- درپژوهشی که خانم یوسفی وآقای یوسفی درسال(۱۳۷۶)باعنوان بررسی سلامت روانی دانش آموزان دبیرستان وعوامل مرتبط باآن انجام داده اندنتایج بدست آمده ازاین پژوهش نشان داده است ۲/۳۷%آزمودنی ها مشکوک به عدم سلامت(۰۰۰۱p<)بوده اند.همچنین نتایج این پژوهش نشان دادکه ۸/۳%از آزمودنی ها درفکر اقدام به خودکشی بوده اندو۵/۱۵% ازآنان ابراز داشته اند که ایکاش مرده بودند.باتوجه به نتایج این پژوهش بین شغل پدرومیزان سلامت روانی دانش آموزان رابطه معنی داری(۰۵/۰p<)وجود داشته است.وهمچنین دراین پژوهش مشخص شده است بین جنسیت وسلامت روانی رابطه وجود داشته است.وسلامت روانی رابطه معنی داری (۰۵/۰p<) وجود دارد.
- پژوهش خانم محی الدین درسال(۱۳۸۲) باعنوان بررسی نقش ویژگیهای شخصیتی(درونگرایی- برونگرایی وهیجان طلبی)دروابستگی به نیکوتین انجام داده است که نتایج آزمون حاکی ازان است که ارتباط معنی داری بین وابستگی به نیکوتین ومقیاس ویژگیهای شخصیتی برونگرایی وارتباط معنی داربودن بین وابستگی به نیکوتین وهیجان طلبی است نتایج حاصل ازضریب همبستگی پیرسون نشانگر فقدان ارتباط معنی داربین مدت زمان وابستگی به نیکوتین ومقیاس ویژگیهای شخصیتی برونگرایی وهیجان طلبی است بااینحال ضریب همبستگی پیرسون بین ارتباط بین تعداد سیگارهای مصرفی درطی روز توسط افرادسیگاری وویژگیهای شخصیتی برونگرایی ونیزهیجان طلبی معنی داربود.
- درپژوهشی که آقای هاشم زاده ،خانم اورنگی ،آقای بهره داردرسال(۱۳۷۸)باعنوان بررسی میزان استرس شغلی ورابطه آن باسلامت روان درکارکنان بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی شیرازانجام داده اند.به این نتیجه دست یافته اندکه میزان استرس شغلی باسلامت روان بین کارکنان اداری ودرمانی رابطه دارد(۵%p<).همچنین بین گروه پرسنل اداری و درمانی درسلامت روان تفاوت معنی داری مشاهده شد وکادردرمانی ازسلامت روان کمتری برخورداربودند(۱%p<)ضمناً نتایج پژوهش نشان دادکه کارکنان مردازسلامت روانی بیشتری نسبت به کارکنان زن بهرمندمی باشند.نتیجه دیگراینکه میزان استرس شغلی درکارکنان قراردادی ازسایر کارکنان که دروضعیت های استخدامی دیگری قرارداشتندبیشتربود.
فصل سوم
روش تحقیق
دراین فصل ازپژوهش به چگونگی اجرای تحقیق می پردازیم وچگونگی مراحل انجام تحقیق راتوضیح می دهیم مواردی مانندجمعیت هدف،روش نمونه برداری وتعدادآنها ،ابزارتحقیق و روش جمع آوری اطلاعات راشرح می دهیم.
روش تحقیق
درپژوهش حاضر روش به کاربرده شده ازنوع همبستگی وعلی مقایسه ای می باشد
۱-۳- جمعیت هدف
جمعیتی که دراین پژوهش موردبررسی قرارگرفت دانش آموزان دختروپسر مقطع سوم دبیرستان عمیدآبادبود.
۲-۳- روش نمونه برداری وتعدادآنها
دراین پژوهش روش نمونه برداری به صورت تصادفی بودوافراد موردمطالعه بعدازانتخاب که به صورت تصادفی خوشه ای بودموردآزمایش قرارگرفتند.تعدادانها ۸۰ نفربودندکه ۴۰ نفرآنهاپسرها و۴۰ نفرانها دخترهابودندکه از۲ مدرسه جداگانه انتخاب شدند.
۳-۳ – ابزاراندازه گیری
ابزاراندازه گیری دراین پژوهش شامل : ۱- پرسشنامه شخصیتی نئو
۲- پرسشنامه سلامت روان