علی‌ایحال در پژوهش حاضر، نظریه‌های جامعه‌شناسی امیل دورکیم، ماکس وبر، کارل مارکس، یینگر و هربرت اسپنسر که در حوزه‌ی جامعه‌شناسی دین نظریه‌پردازی کرده‌اند، مبنا قرار گرفته و مقوله‌بندی و کدگذاری‌ها براساس این نظریه‌ها به‌شرح ذیل انجام شده است.
مقوله اول‌: انسجام و همبستگی
مقوله دوم: فضیلت‌ها و ارزش‌های اخلاقی
مقوله سوم: ظلم‌ستیزی
عناوین کدهای مربوط به هر مقوله، در بخش ۳ـ۳ آمده است.
۲ـ۷ـ سؤال‌های تحقیق
سوال اصلی در این تحقیق این است که استاد شهریار در اشعار خود تا چه حد به ابعاد اجتماعی دین توجه داشته است؟
به غیر از سوال اصلی، تعدادی سوال فرعی هم مدنظر است، که عبارتند از:
۱ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «مذمت تفرقه» در دیوان خود پرداخته است؟
۲ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «نوع‌دوستی» در دیوان خود پرداخته است؟
۳ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «اتحاد» در دیوان خود پرداخته است؟
۴ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «انفاق» در دیوان خود پرداخته است؟
۵ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «محبت» در دیوان خود پرداخته است؟
۶ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «عفو و بخشش» در دیوان خود پرداخته است؟
۷ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «وفای به عهد و وفاداری» در دیوان خود پرداخته است؟
۸ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «اخلاق‌مداری» در دیوان خود پرداخته است؟
۹ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «عدل و عدالت» در دیوان خود پرداخته است؟
۱۰ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «مبارزه با ظلم» در دیوان خود پرداخته است؟
۱۱ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «جهاد» در دیوان خود پرداخته است؟
۱۲ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «ایثار و شهادت» در دیوان خود پرداخته است؟
۱۳ـ استاد شهریار تا چه حد به مفهوم «آزادی» در دیوان خود پرداخته است؟
فصل سوم:
روش پژوهش
مقدمه:
در این فصل پس از معرفی روش تحقیق، جامعه آماری و روش گردآوری اطلاعات، به ابزار جمع‌ آوری داده‌ها و روش تجزیه و تحلیل آماری اشاره و در پایان فصل به بررسی روایی و پایایی ابزار سنجش و نیز بیان داده‌های آماری پرداخته شده است.
۳ـ۱ـ نوع و روش تحقیق
تحلیل محتوا روش تحقیقی است که مجموعه‌ای از داده‌ها را مورد تحلیل کمی قرار می‌دهد تا در میان داده‌ها صفات خاصی مانند الگوهای تکراری را پیدا کند. برتارد برلسون تحلیل محتوا را چنین تعریف می‌کند: «تحلیل محتوا تکنیکی پژوهشی است برای تشریح کمی، نظام‌مند و عینی محتوای آشکار پیام».

اهمیت تکنیک تحلیل محتوا بالاخص در آن است که این تحلیل می ­تواند بی­رابطه با زمان و مکان، در مورد محتواها و منابع که در زمان‌های گذشته و یا در فرهنگ­های دیگر تولید شده ­اند، به‌کار گرفته شود و از آن طریق، اطلاعات پرارزشی حتی درباره جوامع و فرهنگ­های دیگر که مطالعه­ مستقیم آن‌ها دیگر میسر نیست، به‌دست آید (رفیع­پور، ۱۳۸۵).
تعیین مقولات در تحلیل محتوا با رعایت چند اصول صورت می‌گیرد:
۱ـ فراگیر بودن: یعنی هر مقوله باید همه عناصر مربوط به خود را در خود جای دهد. به زبان دیگر مقوله‌های برگزیده همه‌ی جمعیت نمونه را بپوشاند.
۲ـ طرد متقابل: یعنی عنصری از متن مورد تحلیل نتواند در دو یا چند مقوله جای گیرد.
۳ـ همگنی: یعنی پذیرش دیدگاهی منظم در تعیین مقوله‌ها. (ساعی، ۱۳۸۸: ۱۵۲).
در این تحقیق نیز از تکنیک تحلیل محتوا استفاده نموده‌ایم و از نمودارهای کمی و کیفی که شامل تحلیل‌های محتوایی هستند استفاده کرده­ایم. اصول و مبانی انتخاب مقوله‌ها که به‌عنوان شاخص، ما را در استخراج شواهد برای مفاهیم موردنظر هدایت می‌کنند نیز همان‌هایی هستند که در تحلیل محتوا مورد توجه قرار می‌گیرند.
۳ـ۲ـ واحدهای تحلیل محتوا
بیت: در این بررسی «بیت» یا «مصراع» به‌عنوان واحد ثبت برگزیده شده و ابیاتی که به‌نحوی در راستای سؤالات تحقیق هستند استخراج و ثبت شده‌اند.
۳ـ۳ـ مراحل گزینش مقوله‌ها و کدگذاری آن‌ها
پس از مطالعه دیوان اشعار فارسی استاد شهریار، براساس نظرات اساتید و کارشناسان محترم و با اقتباس از نظریه‌های جامعه‌شناسی دینی امیل دورکیم، کارل مارکس، ماکس وبر، یینگر و هربرت اسپنسر، مراحل گزینش مقوله‌ها و کدگذاری آن‌ها به‌ترتیب زیر صورت گرفت:
مقوله اول‌: انسجام و همبستگی
مقوله دوم: فضیلت‌ها و ارزش‌های اخلاقی
مقوله سوم: ظلم‌ستیزی
کدهای تحلیلی هر مقوله نیز به ترتیب زیر تعیین گردیدند:
مقوله اول (انسجام و همبستگی) شامل ۶ کد تحلیلی می‌باشد که عبارتند از:
الف) کد تحلیلی مذمت تفرقه (با شماره کد ۱ـ۱)
ب) کد تحلیلی نوع‌دوستی (با شماره کد ۱ـ۲)
ج) کد تحلیلی اتحاد (با شماره کد ۱ـ۳)
د) کد تحلیلی انفاق (با شماره کد ۱ـ۴)
ه) کد تحلیلی محبت (با شماره کد ۱ـ۵)
و) کد تحلیلی نامشخص (با شماره کد ۱ـ۶) یعنی ابیات و مصراع‌هایی که مربوطه به مقوله اول تحقیق (انسجام و همبستگی) هستند ولی براساس نظر کارشناسان و اساتید محترم، در هیچ‌کدام از پنج کد تحلیلی مقوله اول قرار نگرفتند زیرا مفهوم جامعه‌شناسی دینی از این ابیات و مصراع‌ها استنباط نمی‌شود.
مقوله دوم (فضیلت‌ها و ارزش‌های اخلاقی) شامل ۵ کد تحلیلی می‌باشد که عبارتند از: