از مهمترین قلل این کوه قله سهیل که دردامنه آن چشمه ای زیبا با آبی گوارا و خنک در فصول مختلف سال و قله قط قلا، کل فرج ، گاچال ، اوجی تو و … می باشد .
کوه دالاخانی یکی از مناسب ترین کوههای غرب کشور برای کوهنوردان است. این کوه بعلت برخوردار بودن از برف زیاد درفصل زمستان با ارتفاعی در حدود ۲ متر زمینه را برای پیست اسکی و دیگر ورزشهای زمستانی به آسانی فراهم می کند. در فصل بهار با آب شدن برفهای آن چشمه ها و آبشارهای کوچک و بزرگ در قسمتهای مختلف کوه دیده می شود که فصلی و کوتاه مدت هستند و همچنین دارا بودن یخچال طبیعی یکی از ویژگیهای اصلی این کوه است اخیرا بهمت هیات کوهنوردی سنقر وکمکهای مردمی پناهگاهی مناسب در دامنه قله سهیل این کوه ساخته شده است .

دالاخانی بعلت برخوردار بودن از گیاهان با مناظر زیبا و بکر ، حیوانات گوناگون ووجود صخره ها و قله های صعبول عبور در فصول مختلف گردشگران متعددی را بطرف خود سوق می دهد .
مهمترین مشکلی که کوهنوردان و گردشگران در رابطه با این کوه برخورد می کنند، کمبود امکانات و جایگاه خاصی برای استراحت کردن تنها پناهگاه موجود با دو اتاق کوچک دراینکوه قرار دارد که بسیار ناچیز است، و نبود فروشگاه مواد غذایی و … کمبود امکانات بهداشتی و عدم وجود گروه امداد و نجات برای افراد صدمه دیده .
۴ ـ ۵ ـ ۲ مادیان کوه :
از جمله کوههای جالب توجه شهرستان سنقر می باشد که در دهستان باوله در ۵ کیلومتری شمال سنقر با مختصات عرض جغرافیایی ۵۱ ، ۳۴ و طول ۲۷ ، ۴۷ درجه و ارتفاع ۲۴۴۰ متر از سطح دریا همچون نگینی سرافراز در میان دشت های حاصلخیز سنقر و باوله . آگاهان ، گاورود می درخشید این کوه در زمان مادها مورد توجه قرارگرفته است که از آن به عنوان کمین گاه برای سربازان در موقع حمله بیگانگان استفاده می شود و ازطریق روشن کردن آتش هشدارهای لازم را به دیگر نقاط می رساندند. در قسمت بالای مادیان کوه زمینی به مساحت چند هزار متر مسطح قرار دارد که در درون آن چشمه ای با آبی جاری و همیشگی وجود دارد و وجود تعدادی از درختان بید برای استفاده سایه آنها در فصول گرم سال برای گردشگران مناسب است. مادیان کوه بعلت تسلط کامل بر اکثر نقاط مختلف سنقر بیشتر گردشگران را بطرف خود جلب می کند و طی چند سال اخیر کلیه امکانات مخابراتی صدا و سیماء سنقر بر بالای آن احداث شده اند . برف این کوه، بعلت ارتفاع زیاد آن تا اوایل خرداد ماه در لابه لای صخره های سنگی باقی می ماند، این کوه بشکل تپه مانند است که در داخل آن لایه های سنگی بصورت پلکانی قرار دارد . چشمه و گودال آبی که در جلو چشمه قراردارد به هنگام صبح و عصر تعداد زیادی کبک ، کلاغ ، کبوتر برای آب خوردن به این محل می آیند و مردم روستاهای اطراف برای شکار این پرندگان پناهگاه هایی برای خودشان درست کرده اند که به زبان محلی به آنها ( کله کبک ) می گویند که شکل خاصی را برای سطح هموار تپه باستانی این کوه ایجاد نموده است .
دو غار دراین کوه وجود دارد، به نام های و غار پاتخت و غار تخت ماراو که بعلت مشکلات زیاد برای صعود بر روی آنها هیچ نوع مطالعه ی خاصی درباره آنها انجام نشده است . برسر راه این کوه، باغات روستای سهنله وجود دارد که منظره ای جالب توجه برای گردشگران ایجاد نموده است که علاوه برخرید میوه جات از باغبانان استفاده از سایه درختان در زمان استراحت گردشگران مثمر ثمر خواهد بود. تنها مشکل اصلی این کوه، راه ورودی آن برای صعودی بر قله آن جاده ای است که تنها وسیله های همچون موتور ، جیپ صحرایی و لاندیور می تواند از آن عبور کند با درست کردن جاده این کوه بعلت وجود منظره های طبیعی و باستانی و انواع گیاهان خوراکی، انواع پرندگان ، تسلط کامل مادیان کوه بر تمامی سنقر می تواند گردشگران بیشتری را بطرف خود جلب کند.
۴ ـ ۵ ـ ۳ کوه نخود چال و امروله :
شامل دو کوه متصل بهم و بصورت زنجیره ای است که با جهت شرقی و غربی بطول ۳۲ و ۴۷ و عرض ۴۰ ، ۳۳ و با ارتفاع ۳۰۹۷ نخود چال و ۲۹۸۷ متر از سطح دریا می باشد به علت سرد سیر بودن این منطقه با اولین بارش باران در فصل پاییز نوک قله های این دو کوه با برف سفید پوش می شود گاهی اوقات برف بعضی از قله های آن تا سال آینده باقی می ماند برف جدید برروی آن می نشیند دارای یخچال طبیعی می باشد این کوهها بعلت برخوردار بودن از مناظر طبیعی بکر و زیبا یکی از جاذبه های طبیعی شهرستان سنقر است که گردشگران زیادی رابطرف خود جذب می کند .
از جمله جاذبه های آن شامل ، گیاهان داروئی ، معطر ، خوراکی ، و حیواناتی نظیر ، گرگ ، سگ ، کل ، بزوحشی ، روباه ، خرگوش ، و … می باشد .
در فصل بهار بخصوص در اواسط اردیبهشت تا اواخر خرداد ماه بعلت آب شدن برف این کوهها و رویش گیاهانی از جمله یوشان ، ازبو ، گل کو ، بومادران ، گل زرده ، لاله واژگون ، ریواس ، سورپا ، گنور ، شنگ ، کنگر ، تلم که اکثرا گیاهان معطر و داروئی هستند و وجود پرندگان همچون کبک ، کبوتر ، گنجشک ، کلاغ ، تیو ، غناری ، هدهد ، دارکوب ، خفاش ، جقد ، عقاب ، کرکس و حیواناتی نظیر ، گرگ ، روباه ، شغال ، کل ، بزوحشی ، خرس ، گرگ ، خرگوش ، مار ، لاک پشت و … وجود چشمه های فراوان و سرسبزی و طراوت خاص خود روزانه هزاران گردشگر را بطرف خود جلب می کند .
درفصل زمستان بعلت برفگیر بودن این کوهها و با وزش باد محلی برف نقاط مرتفع را بطرف نقاط پست می برد و برف همه مناطق یکسان می شود. ارتفاع برف در بعضی از جاها به بیش از ۲ متری می رسد که زمینه را برای بسیاری از ورزشهای زمستانی از جمله اسکی ، سره سره بازی و … و حرکت بهمنی برف این کوهها بعضی از سالها بیش ۱۰۰۰ متر می رسد صخره های سخت بصورت پلکانی روی هم قرار گرفته اند که کوهنوردان و شکارچیان ، گردشگران به منظورهای مختلف بطرف خود جلب می کند . از ویژگیهای آن رویش یک نوع گیاه به اسم نخود نخود چال است که برروی صخرهای این کوه می روید، بعد از چیدن گیاه باید در بالای کوه آنرا خورده شود زیرا پس از پایین آمدن از کوه خود به خود فرسوده شده و دیگر قابل استفاده نیست. مهمترین مشکل برای گردشگران فقدان زیر ساختهای گردشگری مانند جاده اسفالته ، کمبود امکانت مواد غذایی بعلت دور بودن از مرکز شهر ، کمبود نیروهای امداد و نجات عدم امکانات بهداشتی درمانی ، عدم وجود امکانات پذیرایی اقامتی و غیره می باشد .
۴ ـ ۵ ـ ۴ تفریح گاه کوه قره قی :
کوه قره قی در ۵ کیلومتری شمال سنقر قرار دارد، در کنار آن اردوگاهی بنام شهید رجائی احداث شده که برای آموزش دادن نیروهای بسیجی و دانش آموزان دبیرستان و تیراندازی با اصلحه از آن استفاده می کنند. در قسمتی پایین تراز این تپه دره ای وجود دارد که درمیان دو کوه با صخره های جالب توجه برای صخره نوردی و کوهنوردی محصور شده که آب چشمه های متعدد در این منطقه بعد از بهم پیوستن یکی شده اند و در داخل دره جاری می شود و پس از طی مسافتی در برخورد با صخره های سخت و سنگی آبشاری به ارتفاع ۴ متر ایجاد نموده که منظره ای جالب توجه می باشد . از جمله جاذبه های طبیعی دیگر این منطقه در سمت چپ آبشار در قسمت بالای کوه تخته سنگی به شکل شیر وجود دارد که نشانگر عظمت و شکوه این منطقه می باشد و در پایین دست این تخته سنگ ۴ الی ۵ سنگ بصورت استوانه ای در کنار همدیگر قرار دارند که به صخره های کند و معروف هستند (کند و یک جا یی برای نگهداری گندم ودیگر حبوبات روستایی می باشد) .
در سمت راست آبشار صخره های منظم و متعددی وجود دارد که یکی از آنها بعنوان سنگ سیاه معروف است که داخل آن بصورت گودی کنده شده و کاملا سطح سنگ فرورفته است و درداخل این گودی کنده کاریهای دیگری کاملا مشخص دیده می شود . درقسمت بالاتر از این صخره دو قطعه سنگ وجود دارد که به باجی قارداش معروف است به گفته ی پیشینیان این دو قطعه سنگ مرد، خواهر و برادر بوده اند که بعد از تجاوز به همدیگر، خدواند آنها به بصورت سنگ آورده تا عبرتی برای دیگران باشد . در فاصله کمی دورتر از این کوه تعدادی درخت گز وجود دارد که مردم روستاهای اطراف به آنها اعتقادات خاصی دارند واز آنها بعنوان درختان متبرکه نام می برند .
در گذشته دور شهر سنقر سه دروازه داشته است که یکی از آنها درمنطقه ی قره قی بوده که به نام کوه چهل گزی معروف است که در زمان قدیم کلیه دزدی هایی که از روستاهای اطراف می شد را در میان این کوه مخفی می کردند و بعد از چند روز آنرا به همدان انتقال می دادند .
۴ ـ ۵ ـ ۵ کوههای بدر و پریشان :
کوههای بدرو پریشان از جمله کوههای معروف شهرستان سنقر می باشند که با جهتی غربی- شرقی از دهستان گاورود شروع شده تا دهستان باوله امتداد دارد. در هر یک از این کوهها علاوه بر رویش انواع گیاهانی طبیعی موجود دراین نواحی از جمله گیاهان دارویی ، معطر ، خوراکی و دیگر گیاهان خودرو در این کوهستان که هریک از آنها منظره ای جالب توجه برای گردشگران ایجا د می کنند. علاوه بر آن. تنها منطقه حفاظت شده این شهرستان در این دو کوه قرار دارد که بین دو شهر سنقرو قروه در استان سنندج مشترک می باشد که تعداد زیادی پرنده و دیگر حیوانات وحشی دراین منطقه می توان یافت. که از جمله آنها پرندگانی همچون کبک ، کبوتر کوهی ، هدهد ، انواع گنجشک ، کلاغ ، تیهو ، سیاه کلک و … و حیوانات وحشی همچون گرگ ، شغال ، روباه ، آهو ، خرس ، کل ، بزوحشی ، خرگوش ، خوک می باشد که وجود این موجودات باعث جذب هر چه بیشتر گردشگران برای دیدن یا شکار کردن حیوانات موجود به این مناطق می شود .
علاوه بر موارد فوق، وجود دو آبشار موجود در شهرستان و تنها چشمه موجود در قله کوه بنام گشنابسند و صخره های سخت و درهم پیچیده است که از جذابیت خاصی برای گردشگران و کوهنوردان برخوردار می باشد. و با آب شدن برفهای موجود دراین کوهها جویبارهای فراوان در این کوهها جریان می یابد که باعث سرسبزی و طراوت خاصی دراین کوهها می شود که نظر هر بیننده ای رابطرف خود جلب می کند. بیش از همه آنچه که باعث شده گردشگران بیشتری به این دو کوه روی آورند، وجود مسیر جاده ای ماشین رو تا پای دامنه کوه می باشد که گردشگران زیادی از این استان و دیگر استانهای همجوار را بطرف خود جلب می کند .
۴ ـ ۶ غارها :
غارشناسی ( ppeleogy ) به نام کارست شناسی ( karstology ) نیز معروف است. بهترین نمونه این گونه غارها را سنگهای آهکی بر اثر انحلال آهک به وسیله ۲ Co موجود در هوا وترکیب آنها آب باران و بالاخره تبدیل آن به Co3H2 ایجاد شده است دیده می شود . ولی عمومیت دادن این نظریه کوهها غارها بر اثر انحلال آهک و توسعه و گسترش شکافهای سنگهای آهکی بوجود آمده اند اشتباه است زیرا بسیاری از غارها را می توان یافت که به گونه دیگری تشکیل شده اند. در ایران اکثر غارها بر اثر عمل کوهزایی و زمین ساختی بوجود آمده اند، نخست براثر ایجاد گسله، شکافی کما بیش عریض و طویل و عمیق درسنگهای مختلف و از جمله سنگهای آهکی ایجاد گردیده است وسپس براثر آبهای فرو رو ، دراین شکاف و انحلال مواد آهکی در آنها (چکنده ها ) (استا لاکتیتها ) و (چگیده ها ) (استا لاگمیتهایی ) ایجاد گردیده است و در کف بعضی از آنها جریان آبی نیز وجود دارد ، در صورتی که دربرخی دیگر ، جریان آبی مشاهده نمی شود .
نکته شایان توجه این است که در نواحی کارستی شمار شکافهایی که در براثر نفوذ آب باران در شکافهای سنگهای آهکی ایجاد شده اند بسیار است . در صورتی که درمجاروت غارهای ایران و حتی غارهایی که در سنگهای آهکی بوجود آمده اند. این گونه شکافها در غارهای ایران دیده نمی شوند اما اگر دقت شود، آثار گسله را در امتداد غار یا در مجاورت و نزدیکی آن می توان دید به عنوان مثال می توان اسلامیه در ۱۶ کیلومتری شهر تفت در جنوب غربی یزد نام برد. غارها بعنوان یکی از مناظر طبیعی هستند، بخاطر چشم انداز بکر و طبیعی که دارد، نظر هر بیننده ای را بطرف خود جلب می کنند، اکثر غارها در دامنه کوهها یا تپه ها بوجود آمده اند که در زمان های مختلف از آنها استفاده های متعددی شده است . معروفترین غارهای سنقر عبارتند از :
۴ ـ ۶ ـ ۱ غار ورمقان :
تنها غار آبی موجود د رشهرستان سنقر غار کاوه کشف شده در روستای ورمقان می باشد که دردامنه تپه ای که روستای ورمقان بر آن قرار دارد صخره های سنگی بزرگ به ارتفاع بیش از ۲ متر که در جلو در ورودی این غار وجود دارد که مانع بیرون آمدن آب موجود در غار به بیرون می باشد . دریچه ورودی این غار بطول ۵/۱ متر و ارتفاع کمتر از یک متر می باشد . بعلت وجود آب زیاد در این غار غواصان نتوانسته اند بیشتر از ۱۵۰ متر و ۶ دالان موجود در این غاررا شناسایی کنند. آب موجود دراین غار تا لبه ی ورودی آن بالا آمده است. طبق نظریه کارشناسان این غار شاید بعد از غار قوری قلعه پاوه دومین غار آبی موجود درایران می باشد .
۴ ـ ۶ ـ ۲ غار پاتخت و ماراو :
دو غار پاتخت و ماراو که در مادیان کوه قرار دارند، در دامنه ی صخره ای بسیار بلند و مشکل برای عبور از آن که تنها دو نفر از کوهنوردان ماهر توانسته اند بر در ورودی صعود کنند . بعلت گاز داربودن و سختی عبور و مرور داخل غار هیچ کسی تا بحال نتوانسته بطور کامل از این غار دیدن نماید و این غار همچنان ناشناخته باقی مانده است .
۴ ـ ۶ ـ ۳ غار شراب خوار گلویچ :
این غار در دامنه جنوبی روستای گلویچ قرار دارد که بطول ۳۵ مترو عرض و ارتفاع ۸ متر که در گذشته مکانی برای نگهداری بطربهای شراب مردم روستا و شراب خوردن افرادشراب خوار و محل عیش نوش اهالی روستا بوده است که امروزه بصورت متروکه درآمده و محل جمع شدن حیوانات وحشی در هنگام شب می باشد. دیگر غارهای موجود در شهرستان بصورت ناشناخته باقی مانده اند .
۴ ـ ۷ رودها :
یکی از مکانهای مورد توجه گردشگران برای استراحت و بهره مندی از طبیعت ، اطراف رودخانه ها است. شهرستان سنقر نیز به برکت کوههای فراوان ونیز آب هوای مطبوع آن درسطح منطقه سه رود خانه دائمی در خود جای داده است که عبارتند از : گاوه رود ، جامیشان ، خاله سر ( کنگر شاه ). رود های شهرستان اغلب منبع تامین آب کشاورزی و شرب دام بوده و در مواردی نیز منبعی برای تامین نیازهای شرب و بهداشتی شهری می باشند .
۴ ـ ۷ ـ ۱ گاوه رود :
یکی از رودخانه های مهم و اصلی سنقر می باشد . که در شمال سنقر بطرف غرب جریان دارد و پس از طی مسافتی حدود ۷۰ کیلومتر تا به رودخانه سیروان در استان کردستان و در نهایت به عراق می رود. این رودخانه در طول مسیر خود رود و چشم های کوچک و بزرگ فصلی و دائمی به آن می پیوند د که هر یک از آنها از مناظر طبیعی خاصی بر خوردار می باشند به برکت کوههای موجوددرطول مسیر و بارش برف و باران در فصول پاییز زمستان و بهار در آنها باعث شده که این رود بطور دائم از آب کافی برخوردار باشد و برخی سالها بعلت برخورداری از آب فراوان طغیان می کند رود بیشتر حالت سیلابی دارد که همین امر باعث چشم انداز خاصی می شود که گردشگران را بطرف خود جلب می کند .
کرانه ها واطراف چشم نواز گاورود در هر منطقه ای از مسیر طولانیش زیبایی خاصی دارد . گذر آرام آب از دل صخره ها و تخته سنگهای بزرگ و کوچک، وجود گلها و گیاهان متنوع، انواع ماهیها و دوزیستان از جمله لاک پشت ، چرخنگ ، غورباقه، مار ، در هنگام غروب صدای قورباغه ها به همراه هوای معتدل و مطبوع همگی نشان از طبیعت مفرح و زیبای رودخانه پر برکت گاوه رود می باشد .
طبیعت زیبای اطراف گاورود پذیرایی هزاران نفر از مهمانان تابستانی است و همچنین با احداث سد سلیمان شاه برروی رودخانه گاوه رود بیش از بیش بر طبیعت زیبا و بکر بیشتر این رودخانه افزوده است .
۴ ـ ۷ ـ ۲ رودخانه جامیشان :
این رودخانه در قسمت شرقی سنقر از روستاهای ده الیاس ، ده حمزه و تپه رش سرچشمه می گیرد پس از طی مسافتی پر پیچ و خم و تا حدودی در مسیر جاده سنقر اسد آباد قرار گرفته است. وجود باغات و مزارع طبیعی و کشاورزی روستاهای قره تپه ، تپه رش و باغات سرآسیاب جوب سنقر که از مناظر طبیعی خاصی برخوردار می باشند عبور جاده از کنار این باغات، چشم انداز خاصی برخوردار است که هر گردشگری را بطرف خود جلب می کند تا ا زمناظر طبیعی آن استفاده نمایند. این رودخانه پس از طی مسافتی از قسمت جنوبی سنقر خارج می شود و شهر سنقر را به دو قسمت تبدیل می کند. با جاری شدن آب این رودخانه بر مزارع روستاهای قروه و غیاث آباد و دیگر روستاها که بصورت یکپارچه آفتابگردان کاشت می کنند در فصل تابستان از منظره ای زیبا و جالب توجه برخوردار می باشد . روستاهای اطراف این رودخانه درفصل بهار و تابستان ازآب هوای معتدل و مرطوبی برخوردارند، طبیعت زیبای این روستاها بعلت برخورداری از آب کافی گردشگران را بطرف خود شان جلب می کنند. در طول مسیر این رودخانه انوع پرندگان و حیوانات ، دوزیستان و گیاهان متنوع زندگی می کنند که هر یک از آنها خود موجب جذب بیشتر گردشگر بطرف مسیر این رودخانه می باشد .
۴ ـ ۷ ـ ۳ رودخانه خاله سره(کنگر شاه )
رودانه خاله سره در دامنه کوه امروله در جنوبشرقی سنقر سرچشمه می گیرد پس از طی مسافتی در طول مسیر خود بردامنه کوه نخود چال جاری می شود که در طول مسیرش مناظر طبیعی از درختان و سبزه زارهای متنوع بوجود می آورد که جالب توجه برای هر گردشگری می باشد . این رودخانه درحوالی روستای ملک آباد بابرخورداری از طبیعتی سرسبز و وجود انواع درختان بید وچنار دیگر درختان خودرو و نیزارهای متفاوت و قرار گرفتن این روستا در دامنه کوه نخود چال که در فصل بهار و تابستان گردشگران فراوانی را بعلت برخوردار بودن از انواع گیاهان طبیعی . معطر . داروئی خوراکی و وجود انواع پرندگان و حیوانات را بطرف خود جلب می کند که این گردشگران پس از کوهنوردی به طرف دامنه سرسبز و درختان انبوه رستاهای ملک آباد روی می آورند. علاوه بر چشم انداز رودخانه ، درختان. وجود چشمه های متعدد دراین منطقه بیش از بیش گردشگران را را بطرف خود جلب می کند .
در امتداداین رود خانه با جاری شدن آب آن دو کوه نخود چال و دالاخانی را از هم جدا شده و تفریحگاهی به نام دربند به وجود آورده که از طبیعت بکر و زیبایی سراب سیرجان نیز برخوردار می باشدحذف جدا کننده ی مرزی شهرستان سنقر از شهرستان صحنه می باشد . این منطقه بزرگترین تفریحگاه سنقر و صحنه می باشد. در طول مسیر این رودخانه، وجود انواع پرندگان، دوزیستان دیگر حیوانات و سبزه زارهای مختلف از چشم انداز خاصی برخوردار می باشند .
چشمه ها ۴ ـ ۸ :
شهرستان سنقر از نظر چشمه ها شاید یکی از نقاط کم نظیر در سطح استان می باشد، بعلت موقعیت کوهستانی بودن آن وبارش برف زیاد در فصل زمستان و بارش باران به موقع در فصل بهار با آب شدن برفهای کوهها در دامنه کوه ها و تپه ها چشمه های فراوانی جاری می شوند که تعدادی از آنها فقط در فصل بهار جوشش دارند دارند، اما بسیاری از آنها بصورت دائم ( در ۴ فصل سال) آبدهی دارند، حتی بعضی از این چشمه ها دارای کیفیت آب معدنی نیز می باشد .
معروفترین چشمه های موجود در شهرستان سنقر عبارتند از
۱ ـ چشمه باد ( چشمه شفا ) در روستای چنگیزه که دارای آب معدنی می باشد و برای درمان بعضی از بیماریها مناسب است .
۲ ـ هفت چشمه دارکانی در روستایی آرانله که از طریق لوله های یتونی آنها را بهم وصل کرده اند از چشم انداز خاصی برخوردار می باشد
۳ ـ چشمه تخت شاه در روستای چرمله علیا
۴ ـ چشمه باباخان چشمه سفید روستای ملک آباد که آب گوارا و خوش نوشی برخوردار می باشند
۵ ـ چشمه پیر محمد نزدیکی روستای کهریز
۶ ـ چشمه مصطفی در دامنه کوه مادیان کوه مشرف برروستای آرانله
۷ ـ چشمه زرین ، حقی ، در روستای حماق تپه
۸ ـ هفت چشمه و چشمه گرمه در روستای سلطان طاهر