شکل ۱۲: تنظیمات Notification 50
شکل ۱۳: درخواست recommendation 51
شکل ۱۴: خروج از سیستم ۵۲
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول ۱: لیست ارزیابی مکاشفه‌ای Nielson 27
جدول ۲: جامعه آماری مورد مطالعه ۳۹
جدول ۳: خلاصه نتایج به دست آمده از ارزیابی مکاشفه ای ۴۰
جدول ۴: میزان موفقیت انجام عملیات در تست کاربر ۵۱
جدول ۵: نحوه تعامل کاربر با وب سایت بر اساس معیار زمان ۵۲
جدول ۶: جامعه آماری مورد مطالعه ۵۵
جدول ۷: مشکلات مطرح شده در ارزیابی مکاشفه ای ۵۶
فهرست فرمول ها
عنوان صفحه
معادله ۱: فرمول اندازه گیری میزان موفقیت ۵۱
فهرست پیوست‌ها
پیوست A - منابع و مآخذ ۵۹
پیوست B - سناریو مربوط به تست کاربر ۶۱
پیوست C - چک لیست ارزیابی مکاشفه ای ۶۳
فصل نخست:
مقدمه

مقدمه

تاریخچه تعامل انسان با کامپیوتر:

تحقیقات در زمینه تعامل انسان و کامپیوتر باعث ایجاد تغییرات اساسی در دنیای کامپیوتر شده است. تعامل انسان با کامپیوتر مطالعه و تحقیق در زمینه کاربردپذیری^[۱] است و بیشتر در مورد درک و تولید نرم‌افزارها و دیگر تکنولوژی‌هایی است که افراد از آنها استفاده می‌کنند. در طول دو دهه گذشته تعامل انسان و کامپیوتر مرکز توجه تحقیقات علوم کامپیوتر و علوم اجتماعی و رفتارشناسی قرار گرفته است. بررسی رفتار کاربر در مقابله با تغییرات ایجاد شده در رابط کاربری یا سایر تنظیمات از شاخه‌های علم تعامل انسان با کامپیوتر(Human Computer Interaction-HCI) است که با رویکرد روانشناسی در بهبود سیستم‌های طراحی شده برای کاربران به کار می رود. علم “تعامل انسان و کامپیوتر” اولین باردر سال ۱۹۷۵ مطرح و شناخته شد. در سال ۱۹۸۰ به عنوان شاخه ای مستقل از علم مطرح شد و نیز اولین کتاب در این زمینه در سال ۱۹۸۳ چاپ شد.[۲] این مبحث پس از مطرح شدن این شاخه از علم توجه گروه بسیار زیادی از متخصصان سیستم و برنامه نویسان و طراحان رابط کاربری به آن جلب شد زیرا تا آن زمان در طراحی سیستم‌های کامپیوتری به نقش کاربر توجه زیادی نشده بود. هدف از پرداختن به این علم میان رشته ای ایجاد متدولوژی‌ها و پروسه‌های طراحی رابط کاربری، ایجاد متد‌های برای تغییر رابط‌های کاربری جدید، تکنیک‌های سنجش و مقایسه رابط‌های کاربری،پیاده سازی رابط‌های کاربری جدید و تکنیک‌های تعامل، پیاده سازی مدل‌های توصیفی و پیشگویانه^[۲]و تئوری‌های تعامل بوده است. هدف طولانی مدت تعامل انسان و کامپیوتر نیز طراحی و ساخت سیستم‌هایی است که کمترین مانع و مشکل را برای مدل شناختی کاربران و آنچه کاربران از کار کردن با سیستم طراحی شده می دانند، ایجاد نماید.[۳] کاربرد پذیری، ثبات، امنیت، سادگی ارتباط با شبکه اجتماعی و رابط کاربری همه از مواردی است که در طراحی و حتی بازبینی و اعمال تغییرات در این بستر ارتباطی باید مورد توجه قرار گیرد. در بخش‌های بعدی به تفصیل به این موضوع پرداخته خواهد شد. برخی از دلایل موفقیت این علم کاملاَ ریشه در تکنولوژی دارد: تعامل انسان با کامپیوتر مشکلات زیادی را تشخیص داده و برای حل آنها راه حل‌های مناسبی در حوزه علوم کامپیوتر ارئه کرده است. برای مثال در ایجاد تغییر در واسط کاربری، سیستم‌های مدیریت واسط کاربری، راهنما‌های سیستم .

سایر دلایل به طور عمده فرهنگی است: این علم موجب شده است که در صورت استفاده افراد غیر فنی از کامپیوتر و سایر تکنولوژی‌های وابسته، تاثیرشان بر زندگی فرد مشخص باشد.
بررسی رفتار کاربر در مقابله با تغییرات ایجاد شده در رابط کاربری یا سایر تنظیمات از شاخه‌های علم تعامل انسان با کامپیوتر(Human Computer Interaction-HCI) است که با رویکرد روانشناسی در بهبود سیستم‌های طراحی شده برای کاربران به کار می رود. علم “تعامل انسان و کامپیوتر” اولین باردر سال ۱۹۷۵ مطرح و شناخته شد. در سال ۱۹۸۰ به عنوان شاخه ای مستقل از علم مطرح شد و نیز اولین کتاب در این زمینه در سال ۱۹۸۳ چاپ شد.[۲] این مبحث پس از مطرح شدن این شاخه از علم توجه گروه بسیار زیادی از متخصصان سیستم وبرنامه نویسان و طراحان رابط کاربری به آن جلب شد زیرا تا آن زمان در طراحی سیستم‌های کامپیوتری به نقش کاربر توجه زیادی نشده بود. هدف از پرداختن به این علم میان رشته ای ایجاد متدولوژی‌ها و پروسه‌های طراحی رابط کاربری، ایجاد متد‌های برای تغییر رابط‌های کاربری جدید، تکنیک‌های سنجش و مقایسه رابط‌های کاربری،پیاده سازی رابط‌های کاربری جدید و تکنیک‌های تعامل، پیاده سازی مدل‌های توصیفی و پیشگویانه^[۳]و تئوری‌های تعامل بوده است. هدف طولانی مدت تعامل انسان و کامپیوتر نیز طراحی و ساخت سیستم‌هایی است که کمترین مانع و مشکل را برای مدل شناختی کاربران و آنچه کاربران از کار کردن با سیستم طراحی شده می دانند، ایجاد نماید.[۳] کاربرد پذیری، ثبات، امنیت، سادگی ارتباط با شبکه اجتماعی و رابط کاربری همه از مواردی است که در طراحی و حتی بازبینی و اعمال تغییرات در این بستر ارتباطی باید مورد توجه قرار گیرد.

شبکه‌های اجتماعی:

شبکه‌های اجتماعی متشکل از گروهی از افراد یا سازمان‌های دارای سلیقه یا منافع مشترک هستند که برای دستیابی به اهداف خاص گرد هم می آیند. پیشینه اولین ارتباطات و شبکه‌های مجازی به کاربران ایمیل می رسد. اولین شبکه‌های اجتماعی در غالب گروه‌های Usenet برای افراد با علایق یکسان شکل گرفت که افراد عضو گروه که در آن زمان استفاده کنندگان از اینترنت غالباً برنامه نویسان و همگی دغدغه‌های یکسانی در مورد بکارگیری تکنولوژی داشتند. از امکانات منحصر به فرد این شبکه‌های اجتماعی امکان برقراری ارتباط بین افراد از طریق چت روم‌ها بود. از آنجایی که اولین شبکه‌های اجتماعی کاربران مختص خود را داشتند، در بین مردم عادی و کاربران کامپیوتر شناخته شده نبودند.[۱]
شکل ۱: نحوه تعامل و ارتباطات بین شبکه‌های اجتماعی
اولین شبکه اجتماعی که به کاربران امکان نمایش دادن و ایجاد لیست دوستان^[۴] را داد Live Journal بود که علاوه بر امکانات مذکور امکان ایجاد بلاگ توسط کاربران و مشاهده آن توسط سایر کاربران را داشت. برخی از این سایت‌ها همچنان هم فعالیت می کنند. از سال ۲۰۰۳ تعداد و انواع شبکه‌های اجتماعی مجازی افزایش یافتند و میلیون‌ها نفر برای استفادها از شبکه‌هایی چون Friendster, LinkedIn وMyspace ثبت نام کردند. در سال ۲۰۰۳ هنگامی که Friendster از کاربران حق عضویت^[۵] دریافت کرد، کاربران به فکر استفاده از سایت‌های مشابه با خدمات رایگان افتادند. تمایل کاربران به استفاده از شبکه‌های اجتماعی رایگان با امکانات مورد نظر، باعث ایجاد رقابت شدیدی در شبکه‌های اجتماعی به هدف جلب رضایتمندی کاربران شد.[۲]
با توجه به مدت زمانی که کاربران برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی صرف می کنند، رضایت کاربران از سرویسی که از شبکه اجتماعی مورد نظرشان اهمیت ویژه ای دارد.
شکل ۲: ارتباط بین شبکه های اجتماعی و دنیای وب

چرا کاربران عضو شبکه‌های اجتماعی می‌شوند؟

دلیل اصلی عضویت افرد در شبکه‌ها احتماعی، ارتباط برقرار کردن با سایر افرادی است که کاربران به نحوی آنها را می‌شناسند: همانند دوستان، اقوام، همکاران و دیگر آشنایان. همچنین کاربران برای دنیال کردن اخبار خاص و اتفاقات مورد علاقه شان از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. افراد بسیار زیادی برای در داشتن تعامل با سایرین وارد شبکه‌های مجازی می‌شوند، و معمولاً در هنگام استفاده از شبکه‌های اجتماعی، به چک کردن نوشته‌های سایرین، دیدن عکس‌ها و یا ارسال پیغام برای دوستانشان می‌پردازند. گاهی اوقات دلیل استفاده از شبکه‌های اجتماعی، ترجیح افراد به داشتن رابطه مجازی به حای صحبت یا ملاقات حضوری با دوستان است.
اغلب، راه ارتباطی افرادی که در خارج مرزها زندگی می‌کنند با دوستان، آشنایان و نیز افراد فامیل، شبکه‌های اجتماعی است. همچنان بسیاری از کاربران برای اعلام اتفاقاتی که در زندگی آنها در جریان است، از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند همانند شروع کار جدید و … .
برخی از کاربران برای دنبال کردن هنرپیشه‌ها و یا خواننده‌های مورد علاقه شان از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. تعداد اندکی از کاربران شبکه‌های اجتماعی برای مقاصد شغلی از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. افرادی که از شبکه‌های احتماعی برای مقاصد شغلی استفاده می‌کنند عمدتاً دو دسته‌اند: دسته اول افرادی که جویای کار بوده و صفحات مرتبط با شرکت‌ها را برای دست یافتن به موقعیت شغلی جدید دنیال می‌کنند. دسته دوم افرادی هستند که خود صاحب کسب و کار بوده و برای ارائه خدمات و یا بازاریابی محصولات از بستر شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.
معمولا کسانی به عنوان اعضای ثابت شبکه‌های احتماعی شناخته می‌شوند که هر روز و یا هفتگی وارد حساب کاربری خود شده و بر اساس علاقه و نیاز به دنبال کردن افراد یا مطالب بپردازند.

انواع شبکه‌های اجتماعی:

فضاهای شبکه‌های اجتماعی در حال حاضر بسیار پر رونق است، و دلیل و انگیزه کاربران از عضویت در آنها به سختی قابل تفکیک است. شبکه‌های اجتماعی می‌تواند در گروه‌های بسیار متفاوتی دسته بندی شوند، ولی همگی هدف متحدی را دنبال می‌کنند: همه آنها برای‌ایجاد ارتباطات محکم بین افراد به وجود آمده‌اند. برخی برای کمک به افراد برای یافتن اشخاص و اطلاعات به وجود آمده‌اند‏، برخی به طور کامل و جدی بر روی ارتباطات تمرکز کرده‌اند و برخی مبتنی بر خلاقیت فردی هستند. هر یک از انواع نام برده بر اساس ماهیتشان‏، در برگیرنده مشخصات مختص به خودشان هستند.
به طور کلی می‌توان شبکه‌های اجتماعی را به سه دسته متفاوت تقسیم بندی کرد:
شبکه‌های شخصی:
این نوع از شبکه‌های اجتماعی‏‏، قدیمی‌ترین شبکه‌های اجتماعی به وجود آمده هستند و برای بازی‌های دیجیتال و مبتنی بر وب طراحی شده‌اند و به راحتی با توجه به طبیعت آنها‏، از سایر انواع شبکه‌های اجتماعی قابل تشخیص‌اند. بعدها‌این شبکه‌ها‏، برای‌ایجاد ارتباطات شخصی و یا برقراری ارتباط مجدد بین افراد با به اشتراک گذاری وقایع مهم افرادی که در دایره دوستان قرار می‌گیرند‏، استفاده شدند. همانطور که از نام‌این شبکه‌ها بر می‌آید‏،‌این نوع از شبکه‌های اجتماعی بر اساس محتوای تولیدی توسط کاربران شکل می‌گیرد همانند به اشتراک گذاشتن دیدگاه‌ها، مقالات و نوشته‌های جذاب و یا اعلام ورود به یک مکان به همراه دوستان.
این شبکه‌ها برای کاربران جنبه کاملاً شخصی داشته و همه انواع اطلاعاتی که شخص بخواهد می‌تواند در صفححات شخصی خود به اشتراک بگذارد.
شبکه‌های به اشتراک گذاری محتوا:
این نوع شبکه‌های اجتماعی معمولا در برگیرنده مکالمات بسیار حجیم و معمولا به روز رسانی شده است. با‌اینکه شبکه‌های به کاربران در جهت‌ایجاد ارتباط عمیق تر بین دوستان و یا‌ایجاد رابطه با افراد جدید، ولی به نظر می‌رسد که بیشتر برای‌ایجاد روابط جدید و جذب مخاطب به کار می‌رود. در‌اینگونه از شبکه‌های اجتماعی از ترکیب اطلاعات شخصی و حرفه‌ای استفاده می‌شود تا ابعاد متفاوتی از شخصیت و علاقه مندی‌های کاربر را نمایش دهد.
شبکه‌های اجتماعی بر اساس به اشتراک گذاری علایق:
این دسته از شبکه‌های اجتماعی، جامعه محور و ذاتاً در برگیرنده اطلاعات هستند و توسط هر دو دسته افراد حرفه‌ای و افرادی که بر اساس علاقه از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، مورد توجه قرار می‌گیرند. کاربران معمولاً اینگونه شبکه‌های اجتماعی را برای، به اشتراک گذاری توانمندی‌ها، نشان داده آنچه که آموخته‌اند و یا برای در ارتباط ماندن با افراد حرفه‌ای در حوزه‌های مختلف ، به کار می‌گیرند.‌اینگونه فضاها می‌بایستی فضای سالمی‌برای ترکیب محتوای حرفه‌ای و شخصی‌ایجاد و حفظ گردد. مثال:LinkedIn، Flickr