۲-۲-۸-۳ کمک در بازاریابی و فروش محصولات تولیدی
یکی از مشکلات اساسی بنگاه­های کوچک اقتصادی بازاریابی و فروش محصولات تولیدی این کارگاهها است که اگر تدبیر مناسبی برای آن اتخاذ نشود ادامه فعالیت این گونه کارگاهها مشکل و گاها” غیر ممکن میشود چون حیات یک واحد تولیدی بستگی به فروش کالا و خدمات تولیدی آن واحد دارد، اگر تعداد این کارگاهها محدود باشد، کار فروش چندان پیچیده نخواهد بود حل مشکل هنگامی سخت میشود که تعداد زیادی از این نوع کارگاهها در یک مدت زمان کوتاه ایجاد شود و زمانی سختتر میشود که تولیدات آنها بیش ازنیاز محل بوده و یا اصلا” مصرف محلی نداشته باشد.

ایجاد کارگاههای کوچک اقتصادی فراوان با تولیدات مختلف درحجم نسبتا” زیاد نیاز به بازار مطمئن دارد. تولید کننده باید اطمینان داشته باشد در هر حالت، امکان فروش کالای تولید شده اش فراهم است. درصورت گسترش کارگاههای مشابه، اشباع بازار محل و منطقه یک امر غیر عادی نیست و اگر چنین شرایطی بوجود آید واحدهای تولیدی همه دچار مشکل میشوند و ممکن است بسیاری از فرصتهای شغلی ایجاد شده از بین برود، لذا بازاریابی و کمک در فروش محصولات تولیدی مددجویان یک امر ضروری است که باید به عنوان یک برنامه حمایتی مورد توجه قرار گیرد و مددجویان مولد بطور مستمر مورد حمایت قرار گیرند. یکی از برنامه های مؤثر، بازاریابی و کمک در فروش محصولات تولیدی مددجویان است که این امر از طریق تبلیغات و حضور در نمایشگاه های متعدد استانی، ملی و بین المللی فراهم میشود. ایجاد فروشگاه های دائمی و بازارچه های فصلی از دیگر برنامههای توانمند سازی است. برای فروش محصولات تولیدی مددجویان ) در تولیدات انبوه (این برنامه ها بسیار مفید و مؤثر است که باعث میشود حجم وسیعی ازکالاهای تولیدی مددجویان به فروش رسد و مددجویان از بازار فروش محصولات تولیدی خود اطمینان حاصل نمایند و با اعتماد به نفس بیشتری به امر تولید بپردازند.
۲-۲-۸-۹ پیشگیری از سقوط مجدد مدد یافتگان به چرخه فقر
طرحهای اشتغال و خودکفایی کوچک از جهات مختلف نیاز به مراقبت دارند زیرا کارگاههای ایجاد شده اکثرا” نوپا و مجریان آنها عموما” کم تجربه و از دانش فنی کافی برخوردار نیستند و از لحاظ اقتصادی نیز بسیار ضعیف هستند. لذا ممکن است هر اتفاق کوچکی این بنای تازه را ویران کند و مددجوی نجات یافته از فقر را دوباره به چرخه فقر برگرداند، برای پیشگیری از این اتفاق ناگوار مراقبتهای ویژهای مثل بیمه کامل وسایل کار پرخطر، بیمه محصولات ) در طرحهای کشاورزی )، بیمه دامها، ) درفعالیتهای دامپروری)، بیمه حوادث و بیمه اجتماعی مجریان صورت می گیرد. به همین جهت است که برنامه پیشگیری از سقوط مجدد مددیافتگان به چرخه فقر موارد ذیل در برنامه های توانمندسازی امداد قرار گرفته است.
الف تداوم برنامه های نظارتی حداقل تا پنج سال
ب-ادامه کمکهای فنی و مهندسی
ج-ادامه کمک در بازاریابی و فروش محصولات تولیدی
د-برقراری بیمه اجتماعی برای مددجویان فعال در واحدهای اقتصادی.
بدون شک یکی از راه کارهای موثر درپیشگیری بازگشت به فقر نا خواسته، برقراری نظام بیمه ای با اشکال مختلف رایج شامل بیمه های اجتماعی، تجاری وامثال آن است به خصوص بیمه های اجتماعی که با سلامت وتامین نیازهای اساسی اقشار جامعه درزمان بیماری، از کارافتادگی وبازنشستگی بستگی دارد. این نوع بیمه تقریباً درتمام کشورهای پیشرفته برقرار می باشد البته با شرایط گوناگون وبا نرخ وخدمات متفاوت. به همین جهت بیمه افراد فعال درطرح های اشتغال وافراد تحت تکفل شان یک امر ضروری است. با اجرای این برنامه کلیه کارآفرینان واعضاء خانواده آنها از نظر درمان، ازکارافتادگی، بازنشستگی وفوت، تحت پوشش بیمه های اجتماعی قرار می گیرند.
ه- برقراری بیمه حوادث
حوادث ناشی از کار، سوانح ورویدادهای طبیعی از جمله حوادث غیر قابل پیش بینی می باشد که ممکن است سرمایه وهستی کار آفرینان را ازبین برده ویا آسیب جدی به ایشان برساند که درشرایط عادی جبران خسارت های وارد آمده برای کارآفرینان نوپا ممکن نیست واگر تدبیر نشود مستمند دیروز که مددیافته امروز است با یک حادثه به چرخه فقر باز می گردد. برای پیشگیری از این فقر ناخواسته، برقراری بیمه های حرفه ای وحوادث، راه کار مناسبی بنظر می رسدکه انجام آن توصیه می شود.
۲-۲-۸-۱۰ نظارت برحسن اجرای طرحهای اشتغال و خودکفایی
نظارت بر طرحهای اجرا شده یکی از برنامه های اساسی امداد در تثبیت طرحها و پایدارسازی مشاغل
ایجاد شده بشمار میرود این برنامه در سالهای اخیر با جدیت در مورد تمام طرحهای اجرا شده انجام
گرفته و به منظور حصول اطمینان از حسن اجرای طرحهای اشتغال و خودکفایی، کنترل کیفیت محصولات تولیدی مددجویان و پایداری مشاغل بوجود آم ده همچنی ن م راقبت از سرمایه های مادی (تسهیلات اعطائی) انجام می شود. این برنامه برای هر طرح حداقل پنج سال با جدیت اجرا میگردد و طی آن کارشناسان مجرب وفنی برروند اجرای آن نظارت می نمایندتا انحراف وخللی درفرآیند استمرار طرح بوجود نیاید ودر به ثمر رسیدن و پایدار ماندن مشاغل ایجاد شده خللی وارد نشود (قائدی،۱۳۸۷).
۲-۲-۸-۱۱ شناسایی منابع، امکانات بالقوه و بالفعل مناطق مختلف کشور
شناسایی امکانات بالقوه و بالفعل مناطق مختلف کشور یکی از برنامه های اساسی این نهاد جهت توسعه اشتغال و کارآفرینی بشمار میرود که همزمان با اجرای برنامه های توانمندسازی درهمه مناطقی که مشمول طرح توانمندسازی است اجرا می گردد. شناسایی منابع، امکانات بالقوه و بالفعل مناطق مختلف کشور همچنین ظرفیتهای قابل دسترسی در خارج از کشور در برنامه مطالعاتی این نهاد قرار دارد و تا حصول نتیجه، همه ابعاد آن با جدیت دنبال می گردد (همان منبع).
۲-۲-۸-۱۲ برگزاری دوره های شغل شناسی (راهنمایی شغلی)
با توسعه مدارس، دانشگاه و دانشکدههای مختلف، بیسوادی کاهش یافته و این امکان فراهم شده که هر سال تعداد زیادی دانش آموز و دانشجو از مراکز آموزشی، فارغ التحصیل و وارد بازار کار شوند با این تحول انتظار میرفت دیگر جوان بیکاری وجود نداشته باشد ولی این موضوع تحقق نیافت وبیکاران امروز اکثرا” فارغ التحصیلان مدارس متوسطه و دانشگاه های مختلف هستند علت چیست؟ چرا مشکل بیکاری دغدغه اصلی مسئولین کشوراست؟ شاید تصور کنیم مشکل اصلی سرمایه و ابزارکار است یا این که کمبود زمین و محدودیت منابع طبیعی باعث بیکاری شده است ویا ممکن است سستی و کم همتی جوانان را مسبب اصلی بدانیداما مطالعات و تجربه چند ساله امداد مؤید آن است که مشکل اصلی کوچک شمردن
هدایت تحصیلی و هدایت شغلی جوانان است. هنگامی که جوانان بدون اطلاع و شناخت کافی از مشاغل، رشته تحصیلی انتخاب کنند و شرایط بگونهای باشد که هدف فقط ورود به دانشگاه باشد نمیتوان وضعیت بهتری انتظار داشت. لذا بهترین نتیجه وقتی حاصل میشود که هدایت تحصیلی و هدایت شغلی جوانان جدی گرفته شود و ترتیبی اتخاذ گردد که این برنامه از دوره راهنمایی شروع و بطور مداوم و بموقع توسط افراد مطلع با صلاحیت تا پایان دوره دبیرستان ادامه یابد (قدیمی،۱۳۷۹).
۲-۲-۸-۱۳ برگزاری دوره های کارآموزی برای دانش آموزان مقطع دبیرستان
تنوع فراوان و پیچیدگی خصوصیات مشاغل در عصر حاضر از یک طرف و وجود تفاوتهای فردی از نظر جسمی، روحی، هوش، استعداد، و علایق شخصی از سوی دیگر نیاز به راهنمایی و هدایت شغلی در مدارس و دانشگاهها را ضروری میسازد. افلاطون میگوید ” هرگز دو فرد یکی برای شغل. «همانند، متولد نشده اند و در خصایص طبیعی هر کدام با دیگری متفاوتند خاصی مناسب است و دیگری جهت کار دیگر. زمانی که هر فرد، به شغلی خاص بپردازد که با طبیعت او سازگار است، آنگاه همه کارها در حد اعلای کیفیت و کمیت خود با سرعت و سهولت پیش میروند.
راهنمایی شغلی در ادوار مختلف و از دیدگاه دانشمندان ایرانی نیز ضروری و با اهمیت بوده است. ابن سینا میگوید (معلم باید طفل را بشناسد و طبع او را بسنجد و هوش او را بیازماید، تا بتواند به موقع هنر و پیشهای را که متناسب با ذکاوت اوست برایش انتخاب کند. ذوق و شوق طفل را در انتخاب هنر و پیشه ای که آموخته است وادار میکند تا عملا ” به کسب معاش خوی گیرد. در جایی دیگر میگوید هر پسری پس از آموختن قرآن و پایه های آغازین زبان، بایستی برابر استعدادش آموزش یابد، او باید دنبال پیشه و فنی برود که طبعا ” درخور آن است و نباید از آرزوها و هوسهای خویش پیروی کند (قدیمی،۱۳۷۹).
۲-۳ بخش سوم مروری بر مطالعات انجام گرفته
۲-۳-۱ مطالعات سایر کشورها
لیتر و همکارانش در سال ۲۰۰۲ با اندازه گیری شاخص هایی مانند وضعیت تامین مواد غذایی، امکانات آموزشی و… در آمریکا نشان می دهد که قانون جدید موجب فقیر تر شدن فرزندان خانواده های تک والدی شده که زنان (مادران) سرپرستی آنان را به عهده دارند. لذا با طرح های ادعایی در این زمینه خواستار بازنگری فانون و کمک بیشتر به این خانواده ها شد.
لیروی در سال ۲۰۰۴ با بررسی مشکلات مادران خانواده های تک والدی چنین نتیجه می گیرد که مادران و فرزندان خردسال آنان بیش از سایر اقشارمستعد فرورفتن در دام فقر هستند بنابراین بیش از سایر اقشار نیاز دارند تا تحت حمایت های بیمه ای و خدمات تامین اجتماعی باقی بمانند. بنابراین به نظر او بیرون ماندن چنین خانواده هایی از چتر حمایتی، مانند خریدن بلیط قطار سریع السیری برای سفر به اعماق فقر و مشکلات اقتصادی و اجتماعی است.
هولم و موزلی بیان میکنند که “تغییرات تکنیکی القاء شده از طریق استقراض و همچنین اثرات استقراض بر اشتغال غیرفامیلی اندک است” و به طور کلی تفاوت بین بنگاه های خرد وام گرفته و گروه های کنترل مرتبط کمتر از یک کارگر بوده است:
افزایش سطوح تولید تأمین مالی شده توسط وام ها تنها همراه با افزایش تقاضای نیروی کار فامیلی است. به طور مشابه، نتایج مونتگومری و دیگران بیانگر این است که وام های BRAC درآمدهای اضافی برای فقرای دیگر ایجاد نمی کنند ولی تأثیر مهمی بر بهره وری نیروی کار وام گیرندگان و اعضای خانواده آنها دارد.
گروه دوم از محققان که بسیار خوش بین هستند دامنه وسیعی از اشکال اشتغال را متصور هستند. اندازه عملیاتی کسب و کارها در مرحله اول ارتباط با مؤسسه تأمین مالی خرد تعیین کننده تقاضا برای افزایش نیروی کار ) با مزد و حقوق (نیز است. مشتریان برنامه KIK در اندونزی زمانی که اولین وام خود را دریافت کردند، به طور کلی بین ۳ الی ۱۵ نفر کارگر) با حقوق و بدون حقوق (داشتند که به طور مشخص تعدادی از این مشتریان را نمی توان جزو کسب وکارهای خانوادگی قلمداد کرد. همچنین تفاوت
معنی داری بین بخش ها وجود داشت ) شغل های ساختمانی کاهش پیدا کرد اما در شغل های کشاورزی، صنعت و تجاری افزایش وجود داشت). در مجموع ۷۹۱ میلیون دلار اعتبار تزریق شده توسط بانک مرکزی به بانک های تجاری ) از طریق تأمین مالی مجدد تسهیلات(در طی دو سال ۲۵۵ میلیون دلار سرمایه گذاری ثابت و ۶۷ هزار شغل ایجاد کرده است.
این نتایج در اوائل و اواسط دهه ی ۱۹۹۰ در یک سری مطالعات مربوط به ارزیابی اثرات MFIs که در چارچوب برنامه AIMS بر روی نصف اعضای USAID انجام شد، تأیید گردید. برای مثال بررسی های صندوق زامبوکو در زیمباوه نشان می دهد که تأثیر حضور در برنامه ها بر میزان نیروی کار ) برحسب نفر- ساعت(و بنابراین بر اشتغال دارای دستمزد مشتریان بیشتر از گروه کنترل است اما تأثیری بر روی اشتغال با مزد و حقوق کسب و کارهای فامیلی ندارد.
بررسی های AIMS از SEWA در هند نشان می دهد که شرکت در برنامه ها به ایجاد نسبتاً کم اشتغال منجر می گردد.
بررسی AIMS از ۸MIBANCO در پرو ۵۱۸ خانوار را پوشش می داد ) ۳۰۵ عدد متعلق به گروه مورد مطالعه و ۱۷۵ عدد گروه کنترل ) که اغلب در تجارت های کوچک ۷۸ (درصد (خدمات) ۱۵ درصد (و تولید) درصد(فعالیت میکردند و بیش از نصف آنها کسب و کارهای خانوادگی هستند و به طور همزمان فعالیت های درآمدزای مختلفی را انجام می دهند. وام های MIBANCO با اهداف سرمایه ای
تخصیص پیدا میک‌ند و هی چگونه محدودیتی برای مشتریان در استفاده از این وام ها برای تأمین دارایی های ثابت وجود ندارد. اندازه گیری اشتغال بر حسب تعداد روزهای کاری در هر ماه نشان می دهد که تفاوت هایی در اشتغال بین مالک ) عامل (، اعضای خانواده و اعضای غیر خانواده) که کمتر از ۱۵ درصد افراد استخدام شده در کسب وکارهای دریافت کننده تسهیلات را تشکیل می دادند(وجود دارد.
تأثیر بر اشتغال کلی اضافه شدن ۹ روز به ازای هر ماه بود و برای اعضای غیر فامیلی دارای مزد و حقوق ۳/۳ بود. اگر این تخمین را به ۴۰۰۰۰ مشتری MIBANCO در سال تعمیم دهیم ۴٫۳ میلیون روز ۱۹۹۹ کاری در سال خواهد شد که برابر با ۳۰۰/۱۷ شغل تمام وقت است و ۶۳۰۰ شغل دارای دستمزد برای اعضای غیرخانوار خواهد بود.
مطالعات دیگر بر انتقال بین اشکال اشتغال تمرکز کرده اند. در سال ۱۹۹۷ یک ارزیابی از ۱۳۳ مشتری صندوق توسعه افراد بدون زمین ۹ در فیلیپین تعداد روزهای کاری اعضای خانواده در هر ماه و همچنین میزان ساعات کاری افراد استخدام شده در هر روز را مورد بررسی قرار داد. نتایج حاکی از آن بود که حجم اشتغال برای زن و شوهر در فعالیت های تأمین مالی شده با اعتبارات افزایش زیادی داشته است.
البته اگر این موضوع را به صورت یک مجموعه فعالیت های درآمدزا در نظر بگیریم افزایش استفاده از نیروی کار شخصی به معنای کاهش در دیگر فعالیت های اقتصادی است. به نظر می رسد تزریق اعتبارات محرکی برای ایحاد ترکیب جدید از مجموعه فعالیت های درآمدزا است.
در بررسی خاندکر و دیگران که برای ۲۹ منطقه بنگلادش انجام شده است، جایگزینی خوداشتغالی به جای شغل های مزدبگیری گزارش شده است. نویسندگان نتیجه گیری کرده اند که در اثر ارائه خدمات مالی خرد توسط بانک گرامین، BRAC و) RD-12 سه برنامه مشهور اعتبارات خرد در بنگلادش (ساختار مشاغل) حقو ق بگیر(در بخش روستایی غیر رسمی به خوداشتغالی تغییر یافته است اما افزایش تولید و اشتغال کل به علت فقدان تغییرات تکنولوژیکی ثابت باقی مانده است.
۲-۳-۲ مطالعات انجام شده در ایران
حمیدی،‌در سال ۱۳۹۰ دانشگاه آزاد اسلامی قزوین تحقیق را تحت عنوان بررسی طرحهای توانمند سازی کمیته امداد امام خمینی (ره) با مدل مدیریت زنجیره تامین خدمت فیشر به انجام رساند و به ارتباط اشتغالزایی وتوانمند سازی به نتایج قابل قبولی دست یافت.
عباس زاده، استادیار گروه علوم اجتماعی – دانشگاه تبریز ۱۳۹۰ تحقیق را با عنوان توانمندسازی زنان سرپرست خانوار باتاکید برراهکارهای بومی انجام و ودریافت ایجاد اشتغال برای مددجویان تحت پوشش وزنان سرپرست خانوار برتوانمندسازی آنان دارای اهمیت میباشد.
قلی پور و رحیمیان در سال ۱۳۸۶ در مقاله ای با عنوان رابطه عوامل اقتصادی، فرهنگی و آموزشی با توانمندسازی زنان سرپرست خانوار به این نتیجه رسیده که زنان سرپرست خانوار به دلیل داشتن نقش های متهدد فرصت آموزش را ندارند و معمولا” در مقایسه با دیگر زنان از تحصیلات کمتری برخوردارند. از این رو آموزش نقش مثبتی بر خانواده آنها دارد. همچنین اغلب، بزگ ترین مشکل زنانخانوار مشکل اقتصادی است. از این رو هر اقدامی برای کاهش این مشکل مفید خواهد بود.
بخشوده و سلام (۱۳۸۴) نیز در مطالعه خود ضمن تشریح چگونگی توزیع اعتبارات بانک کشاورزی در سال های اخیر کوشش کرده اند تا تأثیر اعتبارات تکلیفی این بانک بر روی کاهش فقر را بررسی کنند.
بدین منظور داده های مربوط به تبصره های مرتبط با ایجاد اشتغال و فقرزدایی به تفکیک استان های مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و برای هر یک از مراکز دریافت کننده این گونه اعتبارات شاخص فقر محاسبه و سطح فقر آن تعیین شده است. با تعیین فقر نسبی سرانه در مناطق روستایی استان های کشور و مقایسه آن با اعتبارات تخصیص یافته از سوی بانک در استان های مختلف ارتباط این دو با بهره گیری از روش مدل خطی عمومی (GLM) مشخص شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که گرچه اختلاف معنی داری بین میانگین تسهیلات اعطایی بانک به استان های مختلف وجود دارد اما تفاوت معنی داری بین متوسط سرانه اعتبار تخصیص یافته به روستائیان وجود ندارد. این مطالعه نیز همانند مطالعه قبلی، وضعیت توزیع اعتبارات در کشور را مورد بررسی قرار داده است و به تجزیه و تحلیل اثر اعتبارات پرداخته نشده است. در طرح پژوهشی دیگری که توسط بانک کشاورزی با عنوان"بررسی فعالیت های بانک کشاورزی در ارتباط با تسهیلات ارائه شده به زندانیان آزاد شده در سراسر کشور” انجام گردیده است، نقش اعتبارات خرد در ایجاد اشتغال و فقرزدایی و توانمندسازی زندانیان آزاد شده مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق میزان کارایی تسهیلات و اعتبارات اعطایی و چگونگی فرایند وا مدهی، میزان رضایت مددجویان، نقاط ضعف و قوت مدیریت مؤثر وا مدهی و ارزیابی توان دسترسی مددجویان به منابع اعتباری مورد تحلیل قرار گرفته است.