افزایش فاصله فیزیکی بین تولیدکننده و مصرف ­کننده که خود باعث مشکل ارتباطات شده است.
رقابیت شدید بین منابع گوناگون و شرکت­های مربوط به یک صنعت که فشار زیادی بر برنامه ­های ترفیعی فروشندگان وارد آورده است (کاتلر و آرمسترانگ، ۱۳۸۹).
به وسیله فعالیت­های ترفیعی، سازمان­ها و کسب و کارها می­توانند به مصرف ­کننده اطلاع­رسانی کنند و آن­ها را متقاعد نمایند که از محصولات آن­ها خریداری کنند (Wee, 1994). موقعیت صحیح محصول، قیمت­ گذاری رقابتی و توزیع موثر به فروش منجر نخواهد شد، مگر اینکه مشتریان بالقوه از مزیت­های نسبی محصول شرکت آگاه باشند (ونوس و سلطانی، ۱۳۷۵). لذا فعالیت­های ترفیعی به ایجاد یک تصویر مثبت درازمدت برای محصول کمک می­ کنند. از جمله شرکت­های موفق که توانستند با فعالیت­های ترفیعی، فروش خود را افزایش دهند و نگرش مثبت برای محصولات خود ایجاد نمایند می­توان سامسونگ، جنرال موتورز، آی بی ام و فیلیپس نام برد (Wee, 1994) . بی­شک فعالیت­های ترفیعی فروش اولویت خرید مصرف ­کننده را تحت تاثیر قرار می­دهد (Yamoah, 2005).

۲-۷-۲-۱- اجزای آمیخته ترفیع و تشویق
آگهی: ارائه غیرشخصی محصولات و خدمات و ایده­ ها به وسیله مسئول شناخته شده.
پیشبرد فروش: محرک­های کوتاه مدت برای تشویق فروش یا خرید محصولات یا خدمات.
روابط عموی: ایجاد تقاضا ا ارائه اخبار شایان توجه در رسانه ­ها بدون پرداخت هزینه.
فروش شخصی: ارائه اطلاعات به طور حضوری به دیگران (خریداران بالقوه) برای فروش محصولات یا خدمات.
آگهی و تبلیغات: که مزایای آن عباتند از: اطلاع­رسانی، ترغیب خرید، یادآوری، تعدیل قیمت، آموزش دادن موارد استعمال و نوع خدمات، ایجاد ثروت غیرمرئی برای تولیدکننده که پشتوانه اوست و در تبلیغ منابع انسانی به کار می­رود و باعث تحرک می­ شود (کاتلر و آرمسترانگ، ۱۳۸۹).
۲-۷-۲-۲- تکنیک­های تبلیغات
وظیفه مهم تهیه­کننده آگهی، انتقال نکات فروش به مزایایی است که برای خریدار دارد و آگهی­دهنده همیشه باید در موقع تهیه آگهی، خودش را به جای خریدار بگذارد و متوجه باشد که آگهی را از درون چشم خریدار که جنس را می­خرد تهیه نماید نه از نظر تولیدکننده جنس، که می­خواهد جنس خود را به فروش برساند. پس اولین اصل در تهیه آگهی تبلیغاتی جلب اعتماد مشتری با آموزش صادقانه است. مهمترین اصل در تبلیغات، تاکید بر منافع مصرف کننده است. گام بعدی در تهیه آگهی تبلیغاتی،‏ انتخاب تکنیک­های اجرایی تبلیغ است؛ در این مرحله تهیه­کننده آگهی تبلیغاتی، باید توجه خود را معطوف به چگونگی اجرای تبلیغ کند؛ به عبارت دیگر وی باید بررسی کند که چگونه جاذبه­ای را که برای تبلیغ در نظر گرفته شده است به تصویر بکشد و از چه تکنیکی برای به تصویر کشیدن آن استفاده کند (Ahmed & Sallam, 2012). پیام تبلیغاتی یا جاذبه تبلیغاتی به اشکال متعددی می ­تواند ارائه شود که برخی از مهم­ترین این تکنیک­ها در زیر آورده شده است:
موزیکال: در این سبک یک یا چند نفر یا چند شخصیت کارتونی نشان داده می شود که مشغول خواندن آوازی درباره یک کالا هستند. دلیل اصلی استفاده از این شیوه این است که به خاطر سپردن و یادآوری اشعار و ترانه­ها ساده است و به راحتی در ذهن حک می­ شود.
ارائه تاییدیه: در این روش از یک منبع دوستی داشتنی و قابل اعتماد برای تایید کالا استفاده می شود. در این خصوص هم از افراد شهیر و هم افراد غیرمشهور می­توان استفاده کرد. البته بینندگان بیشتر تحت تاثیر افراد مشهور قرار می­گیرند.
داستان گویی: در این تکنیک، بخش گفتاری بر روی تبلیغ خوانده می شود و گوینده مشهود نیست.
مستندات علمی: در این شیوه مدارک مستند یا تحقیقاتی ارائه می­ شود که نشان می­دهد مارک­های کالای موضوع آگهی نسبت به یک مارک یا چند مارک تجاری دیگر بهتر است، یا بیشتر مورد پسند واقع شده است.
تبلیغ دوتکه: در این شیوه دو تبلیغ به هم مرتبط از یک شرکت (معمولاَ هر کدام ۱۵ ثانیه) که یک خط متصل
عقیده­ای را دنبال می­ کند طراحی می­ شود و هنگام پخش از تلویزیون در بین این دو تبلیغ یک تبلیغ کاملاَ جداگانه از محصول دیگر مربوط به شرکت دیگر پخش می­گردد که هیچ ربطی به شرکت و محصول ندارد. به عبارت دیگر در این شیوه به پخش تلویزیون گوشزد می­ شود که نخست ۱۵ ثانیه اول از تبلیغات ما را پخش کند و سپس بعد از آن تبلیغ یک شرکت دیگر را قرار دهد و سپس بعد از آن مجدداَ قسمت دوم تبلیغ شرکت ما پخش شود.
شایستگی فنی: در این شیوه توانایی­های فنی شرکت در تولید کالا ارائه می­ شود. استفاده از تکنیک «شایستگی فنی» اغلب در مورد لوازم برقی به کار گرفته می شود.
نمای نزدیک: در این شیوه تلویزیون اساساً رسانه­ای برای خلق تصاویر نمای نزدیک است. نمای نزدیک
می ­تواند مورد استفاده شرکت­ها، رستوران­ها تولیدکننده انواع غذاهای پخته و نیز پیتزا فروشی­ها برای نشان دادن غذاهایشان از نزیک جهت ایجاد اشتها در بیننده به کار گرفته شود.
رتوسکوپ: در این تکنیک سکانس­های انیمشین و واقعی به شکل جداگانه تهیه شده و سپس دور هم ترکیب می­ شود. مثلاَ یک پسربچه واقعی ممکن است به نمایش درآید که در حال خوردن صبحانه است و در عین حال یک حیوان به شکل کارتون روی شانه های او در حال بالا و پایین پریدن است و با او صحبت می­ کند.
مقایسه: در این شیوه کالاهای شرکت با کالاهای شرکت رقبا مقایسه می­گردد و با مقایسه یک کالا با کالای دیگر سئوال­های بیننده پاسخ داده می شود.
حل مشکل: در این شی
وه جنبه مشکل گشا بودن کالا نمایش داده می شود.
فرد سخنگو: در این تکنیک‏، فردی در جلوی دوربین به نمایش درمی­آید و او به طور مستقیم محتوای تبلیغ را برای مخاطب بازگو می­ کند. فرد ممکن است مستقیماً کالا را نشان دهد و یا بر روی تصویر در خصوص آن کالا و جنبه­ها و مزایای مختلف آن صحبت کند. در این تکنیک باید توجه کرد که فرد سخنگو و ارائه­کننده تبلیغ باید فردی دوستی داشتنی باشد و از نظر چهره به گونه ­ای باشد که اعتماد مخاطب را جلب کند. البته نباید این فرد کالا را تحت الشعاع قرار دهد. زیرا هدف ارائه کالاست نه آن فرد.
سبک­زندگی: دراین شیوه مناسبت یک کالا با سبک زندگی نشان داده می­ شود. برای مثال یک آگهی درباره مواد لبنی همزمان با این­که مردانی را در حال ورزش نشان می­دهد، نقش مصرف شیر در ایجاد یک زندگی فعال و توأم با سلامتی را گوشزد می­ کند.
برشی از زندگی روزمره: روش برشی از زندگی روزمره، یک شیوه دراماتیک قدیمی است که در آن بازیگران داستانی را به نمایش می­گذارند و استفاده­کننده مارک کالای تبلیغی، قهرمان داستان است. بیشتر تبلیغاتی که با این تکنیک ارائه می­ شود، در ابتدا با یک مشکل شروع شده که در نهایت مارک کالای شرکت تبلیغی به عنوان راه حل ارا­ئه می­گردد.
انیمیشن (نقاشی متحرک): یکی دیگر از شیوه ­های ارائه پیام، استفاده از نقاشی متحرک است که متداول­ترین شکل آن، ارائه آن در قالب کارتون است که در میان بچه­ها مطبوع و خوشایند به نظر آید و در بین همه سنین شهرت یابد.
سریال (مجموعه تبلیغ): در این شیوه مجموعه تبلیغاتی به دنبال هم و در قالب یک مبارزه تبلیغاتی پخش
می­گردد و در واقع هر تبلیغ داستانی را که در تبلیغ قبل بوده است را دنبال می­ کند.
خیال پردازی: این سبک درباره کالا یا مصرف آن ، خیال و رویا ایجاد می کند.
حالت یا ذهنیت پردازی: در این روش، از ترکیب چند روش استفاده می شود. هدف اصلی در این روش به وجود آوردن ذهنیت و یا حالت خاصی برای کالایی است که قصد فروش آن را داریم. در واقع در این سبک در اطراف کالا حالت یا ذهنیتی ایجاد می­ شود نظیر زیبایی، عشق، محبت یا امنیت و آسایش و هیچ گونه سخنی به جز در قالب توصیه درباره کالا به میان نمی­آید (Herbst & Allan, 2006).
۲-۷-۳- ادراک از نوآوری
انسان­ها تنوع طلبند. به علاوه آن­ها در رده محصولی خاص به نوآوری­ها واکنش مثبت نشان می­ دهند. در حقیقت امروزه در وضعیت پیشرفت خیره­کننده تکنولوژیکی، مصرف­ کنندگان انتظار نوآوری بیشتری در محصولات قدیمی را دارند (ونوس و سلطانی، ۱۳۷۵). امروزه نوآوری در محصول به یک وسیله رقابتی برای شرکت­ها و سازمان­های تولیدی تبدیل شده است. چنانچه شرکت­ها بتوانند با نوآوری در محصول خود موفق به ایجاد گرایش و نگرش مثبت نسبت به خرید محصول شوند، می­توانند به مزیت رقابتی و سود دست یابند (Gidens, 2012). ادراک مصرف ­کننده از میزان خلاقیت بکار رفته در محصول را ادراک از نوآوری می­نامند (سستوکیت،۲۰۱۰).
نوآوری و تغییر در محصولات و خدمات جوامع صنعتی چنان شتابی گرفته است که قدرت انتخاب و خرید بسیاری محصولات وخدمات را از مشتریان گرفته است، به گونه ای که جدید بودن بسیاری از کالاها بیش از چند ماه دوام ندارد. جدید بودن محصولات از چندی راه قابل تشخیص است:
تازگی در مقایسه با محصولات جدید
تازگی بنا به شرایط قانونی: بعضی از کشورها محصول را تا شش ماه پس از توزیع، محصول جدید تلقی
می­ کنند.
تازگی از نظر شرکت
تازگی از نظر مصرف ­کننده (کاتلر و آرمسترانگ، ۱۳۸۹).
سرعت تغییر در خدمات و کالاها و جهانی شدن اقتصاد تاثیر خود را به گونه ­ای در تمامی کسب و کار­های اقتصادی نمایان کرده که رفتار و فرهنگ تمام مردم تحت تاثیر این تغییرات قرار گرفته است. جوامع و سازمان­هایی که خود را با این تغییرات هماهنگ نکرده اند، احساس عقب­ماندگی دارند و کسب و کار­های اقتصادی در این گونه جوامع روبه نابودی هستند. رقابت در سازمان­ها و کسب و کار­های اقتصادی پیشرو چنان سرعت و شتابی دارد که تصور رسیدن به آن­ها بیشتر اوقات محال و غیرممکن به نظر می­رسد. لحظه­ای درنگ باعث حذف و حتی نابودی کسب و کار­های اقتصادی می­ شود. سرعت تغییر بر کسب و کار­های اقتصادی و همه هنجارهای اجتماعی تاثیر گذاشته و اگر هنجارهای اجتماعی توان تغییر سریع نداشته باشند ممکن است به فروپاشی آن جوامع بینجامد (Ram & Jung, 1994). در واقع نوآوری را به عنوان یک تغییر برگشت ناپذیر و تاریخی در مسیر انجام کارها و تخریب خلاقانه توصیف می­ کنند. نوآوری­ها شامل نوآوری فرآیندی و نوآوری محصولی می­باشد. نوآوری­های محصول شامل محصول بهتر یا جدیدتر است که تولید و فروخته
می­شوند. این سوال مطرح است که چه چیزی تولید می­ شود؟ نوآوری محصول شامل کالاهایی با مواد اولیه جدید و نیز خدمات غیر قابل لمس جدید است . نوآوری در فرایند عبارت است از روش­های جدید تولید کالاها و خدمات. موضوع این است که محصولات موجود چگونه تولید می­شوند. نوآوری­های فرایند ممکن است از نوع فناوری یا سازمانی باشند. در این نوع طبقه ­بندی علمی تنها نوآوری­های محصول تکنولوژیکی وکالاها موضوع اصلی هستند. طبقه بندی دیگری وجود داردکه غیرتکنولوژیکی و ناملموس است که این طبقه بندی علمی در شکل ۲-۲ نشان داده شده است (اسکندری، خلجانی، و اعرابی، ۱۳۹۰).
شکل۲-۲- طبقه ­بندی نوآوری (اسکندری، خلجانی، و اعرابی، ۱۳۹۰)
۲-۷-۴- ادراک از کیفیت
مشتریان انتظار دارند که محصول با انتظارات آن­ه
ا تطابق داشته باشد. برای مشتری مهم نیست که ۹۷ درصد محصولات شرکتی بدون نقص هستند بلکه آنچه برای او مهم است این است که کیفیت کالا در سطح ۱۰۰ درصد و بدون نقص باشد (ونوس و سلطانی، ۱۳۷۵). کیفیت خوب کالا منجر به خشنودی مصرف ­کننده می­گردد؛ مصرف ­کننده راضی، به محصولات سازمان وفادار می­ماند و مشتریان دیگری نیز برای آن سازمان جذب می­ کند (Shaharudin, et al., 2011). کیفیت محصول دو بعد دارد، سطح و ثبات. بازاریابان برای ایجاد یک محصول، اول بیاد سطح کیفیتی انتخاب کنند که با موقعیت محصول در بازار هدف همخوانی داشته باشد. در اینجا کیفیت محصول به معنی کیفیت کارایی است، یعنی توانایی محصول در انجام کارکردهایش. شرکت­ها به ندرت محصولاتی با بالاترین سطح ممکن کیفیت کارایی را عرضه می­ کنند زیرا تعداد کمی از مشتریان می­خواهند یا استطاعت آن­ را دارند که محصولاتی با کیفیت بالا خریداری کنند. در عوض، شرکت­ها سطح کیفیتی را انتخاب می­ کنند که با نیازهای بازار هدف و کیفیت محصولات رقیب هماهنگی داشته باشد.
کیفیت بالا، علاوه بر سطح کیفیت به معنی ثبات کیفیت نیز می­باشد. در این­جا منظور ما از کیفیت محصول، ثبات کیفیت است؛ یعنی عاری بودن از معایب و ثبات در ارائه سطح مشخصی از کارایی مورد نظر. همه شرکت­ها باید سعی کنند سطح ثبات کیفیت در حد بالایی قرار داشته باشند (کاتلر و آرمسترانگ، ۱۳۸۹).

این ضمایر میتوانند نقشهای متفاوتی، چون فاعل، مفعول، بدل و … داشته باشند؛ مانند من رفتم، او را دیدم و … .
البته فرشیدورد معتقد است این ضمایر نقشهایی چون مضافالیه یا شبهمضافالیه نمیتوانند داشته باشند و صفت هم به سختی میگیرند (فرشیدورد، ۱۳۸۸: ۲۴۶).
ب) ضمایر شخصی پیوسته: این ضمایر بر دو دستهاند: ضمایر فاعلی و ضمایر مفعولی.
- ضمایر فاعلی که همان شناسهها هستند و با فعل صرف میشوند، عبارتند از: «-َ م، ی، -َ د، یم، ید، -َ ند».
- ضمایر مفعولی که به اسم، فعل، صفت، ضمیر و متمم فعل و … میچسبند و عبارتند از: « -َ م، َت، -َ ش، -ِ مان، -ِ تان، -ِ شان».
این ضمایر اگر به همراه فعل بیایند، مفعول هستند: زدش بر زمین: او را زد؛ اگر به همراه اسم یا صفت بیایند، مضافالیه هستند: جانش از رفتن من بخست: جان او.
* ضمیر مشترک: آن است که برای شش صیغه یکسان به کار میرود و عبارتند از: خود، خویش، خویشتن.

- اگر به ضمیر مشترک ضمیر متصل غیر فاعلی بچسبد، دیگر نمیتوان آن را ضمیر مشترک دانست؛ مانند خودم، خودت؛ زیرا در این حال لفظ مشترکی در کار نیست (همان: ۲۴۷).
- ضمیرهای مشترک نیز بسیاری از نقشهای اسم را میپذیرند؛ مانند به خود گفتم: متمم.

4. 4. صوت (شبه جمله)

کلماتی هستند که برای بیان حالات عاطفی گوینده؛ مانند «درد، تعجب، شادی، تحسین و …» به کار میرود. این کلمات، جملۀ کاملی محسوب میشوند و نشانۀ خاصی ندارند؛ مانند افسوس، زنهار و … .
فرشیدورد، ساختمان صوت را به سه قسم بسیط، مشتق و مرکب تقسیم میکند. او صوتهایی چون هان، ای، کاش، حاشا و … را بسیط میداند و اصواتی که با پسوند «ا» ساخته میشوند، جزء صوتهای مشتق درنظر میگیرد؛ مانند خوشا، دردا، شگفتا، اهلاً و سهلاً و … .
ایشان ساختمان اصوات مرکب را اینگونه در نظر میگیرد:
۱) از دو صوت: ای وای، ای دریغا؛
۲) از دو یا چند جزء که فعلش حذف شده است: شب بخیر؛
۳) از کلمۀ اشاری و ضمیر (در قدیم): اینت؛
۴) از تکرار صوت یا کلمۀ دیگر: به به؛
۵) از صوت و صفت آن: صد آفرین (فرشیدورد، ۱۳۸۸: ۵۱۶ و ۵۱۵).

5. 5. صفت

صفت کلمهای است که حالت و چگونگی اسم را بیان میکند و برای مقید کردن اسم به کار میرود.
اقسام صفت: پیشین
پسین
صفت پیشین: صفاتی هستند که قبل از اسم میآیند؛ اما این صفات عبارتند از:
۱) اشاره: «این، آن، همان، همین)؛
۲) مبهم: «هر، همه و …»؛
۳) پرسشی: «کدام، چند و …»؛
۴) شمارشی: «اعداد، اُم و اُمین (پنجم) و …»؛
۵) تعجبی: «به، چه».
صفت پسین: صفاتی هستند که بعد از اسم میآیند و ویژگیهای اسم بعد از خود را توضیح میدهند؛ به این صفات چون ویژگیهای اسم را از قبیل، رنگ، اندازه، کیفیت و … بیان میکنند، صفت بیانی میگویند.
صفات بیانی ۵ گونه است: صفت ساده، صفت فاعلی، صفت مفعولی، صفت نسبی، صفت لیاقت.
صفت ساده: صفتی است که چگونگی و خصوصیت موصوف را میرساند که معنی فاعلی و مفعولی و … ندارد؛ مانند کتاب خوب.
صفت فاعلی: صفتی است که بر انجامدهنده کار دلالت میکند؛ مانند گیرنده، گریان.
صفت مفعولی: صفتی است که کار بر آن واقع میشود؛ مانند شنیده، خوانده.
صفت نسبی: صفتی است که اسمی را به چیزی یا کسی یا جائی نسبت میدهد؛ مانند ایرانی.
از نشانه های صفت نسبی میتوان به (ی، ین، ینه، گان و …) اشاره کرد.
صفت لیاقت: صفتی است که ارزش موصوف را میرساند و نشانۀ آن «ی» است که به آخر مصدر فارسی میافزایند؛ مانند فهمیدنی.
۱ـ ۵. اقسام صفت از حیث ساخت
۱) صفت ساده: خوب، زشت؛
۲) صفت مرکب: سفیدبخت، بداندیش؛
۳) گروه وصفی: دست از جان شسته.
۲ـ ۵. اقسام صفت از حیث ریشه
«صفت جامد: صفتی است که از بن فعل گرفته نشده باشد: خوب؛
صفت مشتق: صفتی است که از بن فعل جدا شده باشد: راننده؛
بیشتر صفات فاعلی و مفعولی و لیاقت و نیز برخی از صفات نسبی جزء صفات مشتقاند: گیرنده، خریدار» (انوری و گیوی، ۱۳۸۷: ۱۵۸).
۳ـ ۵. اقسام صفات بیانی از حیث سنجش
صفت بیانی از لحاظ مقایسۀ موصوف آن با افراد دیگر اقسامی دارد که هر یک از دستورنویسان به آن اشاره کردهاند و برخی صفت را از این حیث به دو نوع تفضیلی و عالی تقسیم میکنند و برخی دیگر از جمله فرشیدورد و انوری و گیوی اقسام دیگری، چون مطلق و برابر را هم به آن اضافه میکنند.
«۱) صفت مطلق: آن است که موصوفش با چیزی مقایسه نمیشود و از لحاظ لفظی خالی از نشانه های تفضیلی و عالی و برابر است؛ مانند کتاب زیبا.
خیامپور صفت مطلق را بر دو قسم سماعی و قیاسی در نظر میگیرد.

• فرمول‏بندی کنترل مدل پیش‏بین تعمیم‏یافته صنعتی چندمتغیره

پیاده‏سازی روش IGPC مبتنی بر این اصل است که اکثر فرآیندهای صنعتی هر چند با درجه بالا را می‏توان با یک فرایند درجه اول با تاخیر مدل کرد.
یک فرایند صنعتی چند متغیره را می‏توان به صورت زیر مدل کرد:
نمایش تابع تبدیل معروف‏ترین مدل نمایش برای فرآیندهای چند متغیره است، به این دلیل که ماتریس­های توابع تبدیل می­توانند به آسانی از روش تحلیل فرکانسی یا اعمال ضربه و پله به سیستم همانند روش Reaction Curve محاسبه شوند. برای بسیاری فرآیندهای صنعتی، هر ستون از ماتریس تابع تبدیل تبدیل سیستم می ­تواند با اعمال پله متناظر با ورودی و اندازه گیری بهره استاتیک، ثابت زمانی و زمان تأخیر برای هر یک از خروجی‏ها محاسبه شود. اگر این فرایند برای تمام ورودی­ ها تکرار شود، ماتریس تابع تبدیل به دست خواهد آمد.

ماتریس تابع تبدیل ورودی-خروجی مدل CARIMA چند متغیره می ­تواند توسط ماتریس گویای زیر با ابعاد تعریف شود:
(۵-۱)
با توجه به ماتریس گویای فوق ()، مسئله شامل یافتن دو ماتریس چند جمله­ای و است تا رابطه )۵-۱( برقرار شود. ساده­ترین راه برای انجام این کار تبدیل ماتریس به یک ماتریس قطری با عناصر برابر با کوچکترین مضرب مشترک مخرج توابع تبدیل های متناظر با هر سطر ماتریس است. سپس ماتریس برابر خواهد بود با . به این نوع توصیف مدل Left Matrix Fraction گفته می­ شود.
این نوع توصیف را برای ماتریس تابع تبدیل فوق محاسبه می­کنیم، داریم
.
برای سادگی در محاسبات فرض می کنیم فرایند مورد نظر یک فرایند دو ورودی دو خروجی باشد، برای فرایند های با ابعاد بالاتر این روابط به سادگی قابل تعمیم می­باشند.
برای یک فرایند دو ورودی دو خروجی ماتریس تابع تبدیل به صورت زیر می‏باشد:
(۵-۲)
توصیف Left Matrix Fraction برای ماتریس تابع تبدیل فوق به صورت زیر است:
که در آن ماتریس­های قطری می­باشند. از مدل CARIMA برای توصیف سیستم فوق استفاده می­کنیم
(۵-۳)
که نویز سفید فرایند با میانگین صفر می­باشد و زمان مرده فرایند در ماتریس منعکس می­ شود.
ساختار زمان مرده سیستم­های چند متغیره توسط ماتریسی با عنوان ماتریس Interactor مشخص می­ شود که ساختار تاخیر را برای سیستم­های چند متغیره نمایش می­دهد [۵۳]. این ماتریس همواره وجود دارد اگر ماتریس تابع تبدیل سیستمT(z) مناسب اکید باشد و برای تمام مقادیر z دترمینان ماتریس تابع تبدیل مخالف صفر باشد. ماتریس Interactor به صورت ماتریس چندجمله­ای به صورت زیر تعریف می­ شود:
که k یک عدد صحیح و K یک ماتریس غیر منفرد^[۴۲] است. این ماتریس می ­تواند دارای فرم باشد که در آن D(z) دارای فرم قطری و یک ماتریس پایین مثلثی است که عناصر روی قطر اصلی آن برابر واحد و عناصر زیر قطر صفر یا قابل تقسیم بر z هستند. Interactor ماتریس می ­تواند برای طراحی پیش­جبران­کننده با در نظر گرفتن سیگنال کنترل به صورت ، استفاده شود [۵۴]. سپس بردار خروجی می ­تواند به صورت زیر نوشته شود:
بنابراین این سیستم می ­تواند به صورت یک فرایند با یک زمان مرده d تعریف شود. توجه داشته باشید که پیش­جبران­کننده­ها شامل اضافه کردن زمان مرده به فرایند است. روش کنترل مدل پیش‏بین همانطور که در [۵۵] اشاره شده است نیازی به استفاده از این نوع جبران­کننده­ها ندارد بنابراین اثرات ناخواسته ناشی از اضافه کردن زمان مرده به ورودی­ ها و خروجی­ها در این روش دیده نمی‏شود.در این مقاله نشان داده می­ شود که برای حل مسئله بهینه­سازی در روش کنترل مدل پیش‏بین تعمیم‏یافته، اگر شرایطی برای انتخاب افق­های کنترل و پیش‏بینی در کنترل مدل پیش‏بین در نظر گرفته شود تنها اطلاعات اولیه­ای از ماتریس Interactor برای کنترل چندمتغیره مورد نیاز خواهد بود.
در اکثر فرآیندها ماتریس Interactor دارای فرم قطری می‏باشد. در این قسمت دو حالت مختلف توصیف می­ شود، در حالت اول برای همه خروجی­های فرایند یک تک تاخیر و در حالت دوم برای هر یک از خروجی­های فرایند تاخیر جداگانه در نظر گرفته می­ شود (). این دو حالت را در زیر به صورت کامل شرح می دهیم.

• فرض کنید زمان مرده کمینه و بیشینه برای فرایند فوق به صورت زیر تعریف شود:

.
در این حالت فرض می­کنیم اختلاف زیادی بین و وجود نداشته باشد در این صورت برای همه خروجی­های فرایند زمان مرده را در نظر می­گیریم. خروجی فرایند با تحریک تا زمان تحت تاثیر قرار نخواهد گرفت و خروجی­های قبل از این زمان را پاسخ آزاد فرایند می­نامیم. حد پایین افق کنترل، می تواند برابر با تعریف شود. قابل ذکر است که دلیلی برای در نظر گرفتن کوچکتر از این مقدار وجود ندارد و بزرگتر در نظر گرفتن آن از این مقدار موجب می‏شود که خروجی های پیش‏بینی شده در زمان‏های اولیه، که از اهمیت بالایی برخوردار هستند در تابع هدف در نظر گرفته نشوند. اگر اختلاف زیادی بین دینامیک متغیرهای فرایند وجود نداشته باشد حد بالای افق کنترل می‏تواند به صورت بیان شود.
بنابراین با در نظر گرفتن
(۵-۴)
و ضرب طرفین (۵-۳) در و جایگذاری ماتریس­های و داریم
(۵-۵)
اگر مقادیر ، و معلوم باشند بهترین مقدار خروجی پیش‏بینی شده فرایند، به صورت زیر بیان می شود:
(۵-۶)
تابع هزینه را به صورت زیر تعریف می‏کنیم:
(۵-۷)
که در آن و می‏باشد، که N افق کنترل می­باشد. این تابع هدف تابعی از ، ، ، ، ، …، ، ، و مرجع ورودی خواهد بود. کمینه کردن این تایع هدف به ازای سیگنال‏های کنترل ، ، … و رابطه زیر را نتیجه خواهد داد:
(۵-۸)
که در آن
(۵-۹)
(۵-۱۰)
(۵-۱۱)
M و R ماتریس­هایی با ابعاد ، Y ماتریسی و و ماتریس­هایی با ابعاد هستند. اگر دو سطر اول ماتریس را l بنامیم در این صورت داریم:
(۵-۱۲)
اگر مقادیر آینده سیگنال مرجع نامعلوم باشند، مقادیر آن را برابر با سیگنال مرجع در لحظه t می‏گیریم، در این صورت داریم

جدول۴-۱۱) نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون ۷۷
جدول۴-۱۲) نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون ۷۸
جدول۴-۱۳) نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون ۸۰
بررسی عکس العمل بازار سهام نسبت به اعلامیههای سود نقدی در بورس اوراق بهادار تهران
چکیده
هدف اصلی این تحقیق بررسی عکس العمل بازار سهام نسبت به اعلامیه های سود نقدی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران طی سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ بوده که حجم نمونه با توجه به روش غربالگری و پس از حذف مشاهدات پرت برابر با ۱۲۵ شرکت (۶۲۵ سال- شرکت) می باشد. در این تحقیق که از داده‌های تلفیقی و نیز داده های تابلویی با اثرات ثابت و تصادفی استفاده شده ، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل ۶۲۵ سال – شرکت طی سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ شرکت با بهره گرفتن از رگرسیون چند متغیره در سطح اطمینان ۹۵% نشان می دهد بین اعلامیه های سود نقدی با بازده نقدی، بازده قیمتی، بازده کل و تفاضل بازده قیمتی سهام با میانگین بازده‌ها ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین این نتایج حاکی از عدم وجود ارتباط معنادار بین نقدشوندگی سهام و اعلامیه های سود نقدی شرکت ها می باشد.
واژگان کلیدی: عکس العمل بازار سهام، اعلامیه های سود نقدی، بازده نقدی، بازده قیمتی، بازده کل

فصل اوّل:

“کلیّات تحقیق”

۱-۱مقّدمه

در تحقیقات مالی ارتباط مثبت بین تغییر سود نقدی و بازده سهام پیرامون روزهای اعلان توزیع سود نقدی به خوبی مستند شده است. (آرونی و سواری^[۱]، ۱۹۸۰؛ آسکیت و مولینز^[۲]، ۱۹۸۶). پژوهش گران بر این باورند که سود نقدی همانند سود گزارش شده، اطلاعاتی در باره جریان نقدی آتی شرکت فراهم می کند. پرداخت سود نقدی به طور منظّم به عنوان یک منبع اطلاعاتی برای پیش بینی جریان نقدی آتی مورد توجّه سرمایه گذاران قرار می گیرد (بنارتزی و دیگران^[۳]، ۱۹۹۷؛ اسکینر^[۴]، ۲۰۰۳). تغییر سود نقدی به افرادی که در بازار سرمایه مشارکت دارند کمک می کند تا پیش بینی های خود از جریان نقدی آتی را مورد ارزیابی مجّدد قرار داده و بر این اساس قیمت سهام شرکت ها را تغییر دهند.

با توجّه به موارد گفته شده، در این فصل به بررسی کلیّات تحقیق پرداخته شده است. ابتدا مساله اصلی تحقیق بیان می گردد و سپس اهمیت و ضرورت تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد و در ادامه به اهداف اساسی تحقیق، فرضیات تحقیق، روش تحقیق، روش گردآوری اطلاعات و قلمرو تحقیق پرداخته شده و در انتها نیز ساختار کلّی پژوهش بیان می گردد.

۱-۲بیان مسئله

در بازارهای کارآ در شکل قوی، اوراق بهادار به شکل صحیحی قیمت گذاری شده و منعکس کننده تمام اطلاعات مربوط و موجود در بازار اعم از اطلاعات محرمانه و اطلاعات در دسترس عموم می باشد. همچنین فرض می شود که همه اطلاعات به طور رایگان و بدون محدودیت در دسترس همه سرمایه گذاران در بازار سرمایه قرار می گیرد. در صورت وجود چنین اطلاعاتی، افرادی که به این اطلاعات دسترسی دارند می توانند از آن در جهت پیش بینی قیمت سهام استفاده و بازدهی غیر عادی کسب کنند. در واقع برای اینکه گروهی بازده اضافی پایداری بدست آورند، بایستی به طور مداوم اطلاعات محرمانه ای را داشته باشند یا توانایی خاصی برای کسب بازده غیرعادی مداوم بر مبنای اطلاعات عمومی، نسبت به دیگر سرمایه گذاران، داشته باشند (راعی، تلنگی، ۱۳۸۷: ۵۰۶) صورت های مالی منتشر شده توسط شرکت ها، محتوای اطلاعاتی دارند. یکی از مشخصه های بازار کارآ در شکل قوی این است که قیمت سهام در هر لحظه از زمان منعکس کننده ارزش ذاتی سهام با توجّه به اطلاعات موجود و مربوط در بازار بوده و بازده غیرعادی در این بازار وجود ندارد. بنابراین در صورتی که بتوان این بازده غیرعادی را در بازار کاهش داد، میزان کارآیی بازار بیشتر می گردد. کاهش این بازده اضافی نیز صرفاً از طریق شناسایی عوامل مرتبط با ایجاد آن امکان پذیر است (Aksu, 2003).
سود نقدی و تغییرات قیمت سهام از عوامل اصلی کسب بازده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. و از آنجایی که بخشی از این بازدهی حاصل سرمایه‌گذاران را سود نقدی شامل می‌گردد ، نیاز به بررسی بوده تا زمانی که سود نقدی اعلام می‌گردد بر روی بازار چه عکس العملی خواهد داشت و این عکس العمل در حقیقت توسط حجم معاملات و بازدهی سهم مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این تحقیق می‌تواند برای بسیاری از سرمایه‌گذاران بورس اوراق بهادار تهران به کار گرفته شده و در تصمیم‌گیری‌های خود لحاظ نمایند چرا که اگر افزایش سود تقسیمی باعث می‌گردد تا بازار از واکنش مناسبی بر خوردار گردد در نتیجه سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که با افزایش سود تقسیمی مواجه هستند، مناسب‌تر خواهد بود (یحیی زاده فر و میربلوک، ۱۳۸۴: ۱۰۴).
لذا سوال اصلی تحقیق حاضر به این صورت می باشد که: “آیا بین عکس العمل بازار سهام و اعلامیه های سود نقدی در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد؟".

۱-۳اهمیت وضرورت اجرای پژوهش

نقش واحدهای تجاری و بازرگانی در ساختار اقتصادی کشورها برکسی پوشیده نیست. امروزه واحدهای تجاری به عنوان پایه های اصلی اقتصاد کشورها، حجم زیادی از منابع اقتصادی، نظیر نیروی کار، مواد اوّلیه، سرمایه و . . . را مورد استفاده قرار می دهند و در مقابل، با توجّه به حجم تولید و فروش، نقش حائز اهمیتی را در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشورها ایفا می نماید. به همین دلیل بحث درخصوص اطلاعات مالی نسبت بدهی، نسبت گردش دارایی های ثابت، نسبت گردش مجموع دارایی ها، ،EPS انتشار یافته نظیر نسبت بازده سرمایه گذاری، نسبت حاشیه خالص سود در تعیین و شناسایی سهام بهینه بسیار تأثیرگذار می باشند، بنابراین اطلاعات مالی درست و به موقع و بهنگام در شناسایی سهام بهینه بسیار مورد توجّه می باشد (فلّاح شمس و کوشا، ۱۳۹۰).
همچنین تجهیز و تخصیص بهینه سرمایه، نقش بسیار مهمی در رشد و توسعه اقتصادی کشور دارد (بهکیش، ۱۳۸۰). بورس اوراق بهادار، عمده‌ترین راه تجهیز و تخصیص بهینه سرمایه است. با ارتقا کارآیی، بورس اوراق بهادار، نقش خود را در حصول اهداف فوق بهتر ایفا می‌کند. یکی از ویژگی‌های بازار کارآ ، شفّاف بودن اطلاعات است. با ارائه اطلاعات دقیق و به موقع سرمایه‌گذاران، امکان تصمیم‌گیری صحیح برای آنها فراهم می‌شود. چون هنگامی که سرمایه‌گذار تصمیم به سرمایه‌گذاری در سهام می‌گیرد، اوّلین مشکلی که با آن مواجه می‌شود انتخاب سهم مورد نظر برای خرید است. لذا اگر اطلاعات مربوط و به موقع در دسترس باشد، سرمایه‌گذاران دچار سر در گمی نمی‌شوند و با اطمینان خاطر می‌توانند با بهره گرفتن از این اطلاعات اقدام به تصمیم‌گیری کنند (فربد، بردبار و منصوری، ۱۳۸۸). از طرف دیگر تقسیم سود از دوجنبه بسیار مهم قابل بحث است. از یک طرف عاملی اثرگذار بر سرمایه‌گذاری‌های پیش روی شرکت‌هاست. تقسیم سود موجب کاهش منابع داخلی و افزایش نیاز به منابع مالی خارجی می‌شود. از طرف دیگر بسیاری از سهامداران شرکت خواهان تقسیم سود نقدی هستند، از این رو مدیران با هدف حداکثر کردن ثروت همواره باید بین علایق مختلف آنان و فرصت‌های سودآور سرمایه‌گذاری تعادل برقرار کنند. بنابراین تصمیمات تقسیم سود که از سوی مدیران شرکت‌ها اتخّاذ می‌شود بسیار حسّاس و دارای اهمیت است. توجّه همه جانبه به عوامل و محدودیت‌های مؤثّر بر سیاست تقسیم سود علاوه بر به حداکثر رسانیدن ثروت سهامداران، موجبات حفظ و بقای شرکت در عرصه رقابت و رشد و توسعه روز افزون آن را فراهم می کند. سود نقدی به عنوان یکی از شیوه های توزیع جریان نقدی، بین مالکان از اهمیت بالایی برخوردار است. شرکت ها ممکن است به دلایل متعددی اقدام به توزیع سود کنند. تئوری های پیام دهی توزیع سود نقدی را تبیین می کنند . بر اساس این تئوری ها، مدیریت، زمانی اقدام به افزایش سود نقدی می کند که از سودآوری آتی شرکت مطمئن باشد .بنابراین، توزیع سود نقدی می تواند حاوی پیام مثبتی از سودآوری آتی شرکت باشد (کردستانی، نصیری و رحیم پور، ۱۳۸۹: ۶۹-۶۸).
لذا با توجّه به اهمیتی که ذکر شد پرداختن به اعلامیه های سود نقدی و واکنش بازار نسبت به آن از اولویت های پژوهشی می باشد که در تحقیق حاضر به آن پرداخته می شود.

۱-۴اهداف پژوهش

الف. هدف اصلی:

• • بررسی عکس العمل بازار سهام نسبت به اعلامیه های سود نقدی در بورس اوراق بهادار تهران.

ب. اهداف فرعی:

1. 1. تعیین رابطه بین نقد شوندگی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی.

۲- تعیین رابطه بین بازده قیمتی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی.
۳- تعیین رابطه بین بازده نقدی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی.
۴- تعیین رابطه بین بازده کل سهام و اعلامیه‌های سود نقدی.
۵- تعیین رابطه بین تفاضل بازده قیمتی سهام با میانگین بازده‌ها و اعلامیه‌های سود نقدی.
ج. اهداف کاربردی:

1. 1. آگاهی بیشتر مدیران نسبت به واکنش بازار سهام نسبت به اعلامیه‌های سودنقدی.

1. 1. ارائه راهکارهایی جهت کارآمد نمودن سیاستگذاری و تصمیم گیری مدیران و تصمیم گیرندگان.

۱-۵فرضیه ها ی تحقیق

1. 1. بین نقد شوندگی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.

۲- بین بازده قیمتی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.
۳- بین بازده نقدی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.
۴- بین بازده کل سهام و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.
۵- بین تفاضل بازده قیمتی سهام با میانگین بازده‌ها و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.

۱-۶روش تحقیق

تحقیق حاضر از نظر هدف، یک تحقیق کاربردی می باشد، زیرا به “بررسی عکس العمل بازار سهام نسبت به اعلامیه های سود نقدی در بورس اوراق بهادار تهران” می پردازد.
از نظر گردآوری داده ها و اطلاعات و روش تجزیه و تحلیل یک تحقیق توصیفی و غیر آزمایشی می باشد که سعی پژوهشگر بر این است تا یک مساله و پرسش واقعی که در عمل وجود دارد طی یک فرایند تحقیق پاسخ دهد و بر حسب نحوه اجراء از نوع کتابخانه ای خواهد بود.

طریحی حدیثی را در این قسمت بیان داشته است، که عبارت است از:
«وَ عَنْ حُذَیْفَهَ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: دَابَّهُ الْأَرْضِ طُولُهَا سِتُّونَ ذِرَاعاً لَا یُدْرِکُهَا طَالِبٌ وَ لَا یَفُوتُهَا هَارِبٌ فَتَسِمُ الْمُؤْمِنَ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ تَکْتُبُ بَیْنَ عَیْنَیْهِ «مُؤْمِنٌ» وَ تَسِمُ الْکَافِرَ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ تَکْتُبُ بَیْنَ عَیْنَیْهِ «کَافِرٌ» وَ مَعَهَا عَصَا مُوسَى وَ خَاتَمُ سُلَیْمَانَ فَتَجْلُو وَجْهَ الْمُؤْمِنِ بِالْعَصَا وَ تَخْطِمُ أَنْفَ الْکَافِرِ بِالْخَاتَمِ حَتَّى یُقَالَ یَا مُؤْمِنُ وَ یَا کَافِرُ.»^[۳۰۲] حذیفه از پیامبر­خدا روایت کرده است،که ­حیوانى است،به طول ۶۰ ذراع که هیچ کس نمی­تواند،آن را بگیرد واحدى نمی­تواند از چنگ او فرار کند؛ میان دو چشم مومن علامت گذاشته مى‏نویسد: مومن؛ و میان دو چشم کافر اثر گذاشته مى‏نویسد: کافر؛ عصاى موسى و انگشترى سلیمان با اوست؛ صورت مومن را به عصا روشنى می­دهد و بینى کافر رابه انگشترى مهر مى‏زند،تا به مومن خطاب شود: اى مومن و به کافر خطاب شود: اى کافر.
راغب­بیان­­داشته­است،که­ الدَّبُ‏ والدُّبِیبُ‏،به­معنای آرام راه­رفتن است،که درباره حیوانات و حشرات بیشتربه­کار مى‏رود؛ و درحرکت نفوذى آرام آب و رطوبت و نوشیدنى و مانند اینها که حرکتشان را حواس درک نمى‏کند، به کار مى‏رود؛ و همچنین درباره تمام جانداران هر چند که عرف مردم فقط اسب را دَابَّه گویند، است.^[۳۰۳]
مولف درمعجم مقایس اللغه براین نظر است،که دبب به معنای راه رفتن به آرامی بر روی زمین است، و بیان می­دارد،که"دَبَ‏ دبیباً"یعنی هرآنچه بر روی زمین راه برود، و این معنای دابه است.^[۳۰۴]

در تاج­ العروس آمده است، که"دبّ” به معنای راه رفتن مورچه و هر حیوانی غیر از آن بر روی زمین، که راه رفتن آن آرام باشد؛ وسرعت نداشته باشد،است.^[۳۰۵]
علامه براین عقیده است،که دابه­الارض بیان یک آیت خارق العاده ای است، که درآیه­ی «سَنُرِیهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فِی أَنْفُسِهِمْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ»(فصلت/۵۳) آن را وعده داده، و اما اینکه آن جنبنده ،جنبنده‏اى باشد که با مردم صحبت کند، از آنجا که کلمه” دابه- جنبنده” به هر صاحب حیاتى اطلاق مى‏شود، که در زمین راه مى‏رود مى‏تواند انسان باشد و مى‏تواند حیوانى غیرانسان باشد، اگر انسان باشد که تکلم و سخن گفتنش امرى عادى است، نه خارق العاده؛ و اگرحیوانى بى زبان باشد، آن وقت حرف زدنش مانند، بیرون شدنش از زمین امرى خارق العاده است.^[۳۰۶]
آنچه می­­توان بیان داشت، این است که دابه الارض بیان یک امر خارق العاده است، هم چنان که در بیان علامه به آن اشاره شده است، حدیث آورده شده معنای آن وشگفتی آن را در کلام امام بیان کرده است.

۳-۹-ذنب

طریحی در بیان ذنب بر این باور است که ذنوب،به معنای دلو و سطل بزرگ است.^[۳۰۷]
آیه­ی آورده شده، در این قسمت عبارت است از: « لِیَغْفِرَ لَکَ اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ ما تَأَخَّرَ وَ یُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکَ وَ یَهْدِیَکَ صِراطاً مُسْتَقِیماً»(فتح/۲)« تا خداوند از گناه گذشته و آینده تو درگذرد و نعمت خود را بر تو تمام گرداند، و تو را به راهى راست هدایت کند.»
حدیث آورده شده، در این قسمت عبارت است از : عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى نَبِیِّهِ مَکَّهَ قَالَ لَهُ یَا مُحَمَّدُ إِنَّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً. لِیَغْفِرَ لَکَ اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ ما تَأَخَّرَ عِنْدَ مُشْرِکِی أَهْلِ مَکَّهَ بِدُعَائِکَ إِیَّاهُمْ إِلَى تَوْحِیدِ اللَّهِ فِیمَا تَقَدَّمَ وَ مَا تَأَخَّرَ لِأَنَّ مُشْرِکِی مَکَّهَ أَسْلَمَ بَعْضُهُمْ وَ خَرَجَ بَعْضُهُمْ عَنْ مَکَّهَ وَ مَنْ بَقِیَ مِنْهُمْ لَا یَقْدِرُ عَلَى إِنْکَارِ التَّوْحِیدِ عَلَیْهِ إِذَا دَعَى النَّاسَ إِلَیْهِ فَصَارَ ذَنْبُهُ عِنْدَهُمْ مَغْفُوراً بِظُهُورِهِ عَلَیْهِم‏ فَقَالَ الْمَأْمُونُ لِلَّهِ دَرُّکَ.^[۳۰۸] پس چون عزّ و جلّ براى حضرت خاتم رّسل مکّه رامفتوح گردانید، ایزد اکبر کریمه«‏ إِنَّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً لِیَغْفِرَ لَکَ اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ ما تَأَخَّرَ» بر آن حضرت منزل فرمود؛یعنى:یا محمّد گناه تو که با اعتقاد مشرکان به واسطه دعوت آن کافران به­یگانگى خداى عزّوجلّ ثابت و حاصل است، از ماتقدّم و تأخّریکسر معفوّ است، و مغفور؛وماتأخّر بواسطه آن­مذکور­وعیان است؛که مشرکان مکّه بعضى مسلمان گشتند؛وبعضى بعد از فتح مکّه از آن محلّ بیرون رفته، لیکن­برهمان شرک­و عصیان بودند؛و جمعى از ایشان که در مکّه باقى و پنهان بودند؛آن طایفه قادر بر انکار توحید در هنگامی که مردمان ایشان را بر آن دعوت می­نمودند،نبودند؛پس گناه آن رسول ایزد تعالى و تقدّس معفوّ و مغفور است، به واسطه آنکه توحید و یگانگى قادر مجید برآن طایفه بیّن و ظاهر گردید، مامون گفت: للَّه درّک.
علامه بر این باور است، که مراد از کلمه” ذنب” در آیه شریفه گناه به معناى معروف کلمه یعنى مخالفت تکلیف مولوى الهى نیست؛وهم چنین بیان می دارد،که متبادر از لفظ” ذنب” مخالفت امر مولوى است، که عقاب در پى بیاورد؛ و معنایى است که نظر عرف مردمان متشرع به آن دو لفظ داده و گرنه معناى لغوى ذنب همان بود که گفتیم، عبارت است از هر عملى که آثار شوم داشته باشد؛ حال که معناى لغوى و عرفى این کلمه روشن شد؛ مى‏گوییم قیام رسول خدا به دعوت مردم و نهضتش علیه کفر و وثنیت از قبل از هجرت و ادامه‏اش تا بعد از آن وجنگهایى که بعد از هجرت با کفار مشرک به راه انداخت، عملى بود داراى آثار شوم و مصداقى بود، براى کلمه” ذنب.”^[۳۰۹]
در لسان العرب آمده است،که ذنب به معنای جرم ومعصیت است، وذنب الفرس گیاهی است، که شکل دم اسب است.^[۳۱۰]
راغب بیان داشته است،که ذنب دراصل به معنای به دست گرفتن دنباله و دم چیزى است؛ ذنبته: به دمش زدم و آنرا گرفتم؛ و هم چنین بر این باور است، ذَنْب‏ بطور استعاره در هرکارى که عاقبتش ناروا و ناگوار است، و به اعتبار دنباله چیزى بکار رفته است، از این روى واژه ذنب به اعتبار نتیجه‏اى که از گناه حاصل مى‏شود، بد فرجامى و تنبیه و سیاست نامیده شده است، و جمع ذنب ذنوب است.^[۳۱۱]
حدیث معنای آیه راتفسیر وتبیین معنا می­ کند،که ذنب به معنای لغوی نمی­تواند، باشد بلکه آثار شوم این دعوت و به تبع آن جنگ­های پیامبر علیه مشرکین­ بود،که دارای آثار شومی بود.

۳-۱۰-سحب

طریحی بیان داشته است،که به معنای ابر است.^[۳۱۲] طریحی ذیل این وا­ژه آیه­ای را بیان کرده،که­عبارت­است­از:«هُوَ الَّذِی یُرِیکُمُ الْبَرْقَ خَوْفاً وَطَمَعاً وَ یُنْشِئُ السَّحابَ الثِّقال»(رعد /۱۲)«اوست کسى که برق را براى بیم و امید به شما مى‏نمایاند، و ابرهاى گرانبار را پدیدار مى‏کند».
حدیث آورده شده، در این قسمت عبارت است از: عنِ ابْنِ الْعَزْرَمِیِ‏ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام)‏ وَ سُئِلَ عَنِ السَّحَابِ أَیْنَ یَکُونُ قَالَ یَکُونُ عَلَى شَجَرٍ عَلَى کَثِیبٍ عَلَى شَاطِئِ الْبَحْرِ یَأْوِی إِلَیْهِ فَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ‏ أَنْ یُرْسِلَهُ أَرْسَلَ رِیحاً فَأَثَارَتْهُ وَ وَکَّلَ بِهِ مَلَائِکَهً یَضْرِبُوهُ بِالْمَخَارِیقِ وَ هُوَ الْبَرْقُ فَیَرْتَفِعُ ثُمَ‏ قَرَأَ هَذِهِ الْآیَهَ- اللَّهُ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیاحَ فَتُثِیرُ سَحاباً فَسُقْناهُ إِلى‏ بَلَدٍ مَیِّتٍ‏ الْآیَهَ وَ الْمَلَکُ اسْمُهُ الرَّعْد.^[۳۱۳] سند را تاآنجا رسانده که گوید: امیرالمومنین (علیه السلام) درپاسخ این­پرسش­که ابر کجا است؟ فرمود:بردرختى است؛ و روى تل ریگى در کناره دریاکه بدان­ماوى کند؛وهرگاه خدا عزوجل خواهد، که آن را بفرستد،بادى فرستد،و آن را برانگیزد؛و فرشته‏ها بدان گمارد،تاآن را باشلاق بزنند؛ و آن شلاق برق است،وآن بالا آید و بر فراز شود؛ وسپس­این­آیه را خواندکه:«وَ اللَّهُ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیاحَ فَتُثِیرُ سَحاباً فَسُقْناهُ إِلى‏ بَلَدٍ مَیِّتٍ» فاطر/۹)«وخداهمان کسى است، که بادها را روانه مى‏کند؛پس [بادها] ابرى را برمى‏انگیزند؛و [ما] آن را به سوى سرزمینى مرده راندیم، تا آخر آیه- و آن فرشته رانام رعد است.»
راغب براین باور است، که اصل‏سَحْب‏کشیدن است، مثل کشیدن دامن برخاک و کشیدن انسان با صورت به زمین و از این واژه واژه‏ سَحَاب‏ است،یعنى ابرها،یا براى این است که باد آن را مى‏کشاند، یا آب و یا کشیده شدن خودش درحال گذشتن است.^[۳۱۴]
درمعجم مقاییس­اللغه­آمده­است،که­اصل سحب­به معنای­کشیدن­شی­مبسوط است.^[۳۱۵]
مولف درمجمع البیان بیان داشته است، که خداوند ابرهاى سنگین را بوسیله آب و بخار آن خلق مى‏کند؛ و از زمین بالا مى‏برد، و در جو به حرکت در مى‏آورد.^[۳۱۶]
این حدیث معنای ابر و ویژگی های آن راتفسیر وتبیین معنا می کند.

۳-۱۱-سیب

مولف بیان داشته که، سائبه شتری است،که رها شده باشد.^[۳۱۷] آیه­ی آورده شده در این قسمت،عبارت است:
«ما جَعَلَ اللَّهُ مِنْ بَحِیرَهٍ وَ لاسائِبَهٍ وَ لاوَصِیلَهٍ وَ لاحامٍ وَلکِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا یَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْکَذِبَ وَ أَکْثَرُهُمْ لا یَعْقِلُونَ» (مائده/۱۰۳)«خدا [چیزهاى ممنوعى از قبیل:] بحیره وسائبه و وصیله وحام قرارنداده است؛ولى کسانى که کفر ورزیدند، برخدادروغ مى‏بندند، وبیشترشان تعقّل نمى‏کنند».
حدیث آورده شده، در این قسمت عبارت است از: رَوَى ابْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ أَبِی الْأَحْوَصِ قَالَ‏ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنِ السَّائِبَهِ قَالَ انْظُرْ فِی الْقُرْآنِ فَمَا کَانَ فِیهِ تَحْرِیرُ رَقَبَهٍ فَذَلِکَ یَا عَمَّارُ السَّائِبَهُ الَّتِی لَا وَلَاءَ لِأَحَدٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ عَلَیْهِ إِلَّا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَا کَانَ وَلَاؤُهُ لِلَّهِ عَزَّ وَ- -جَلَّ فَهُوَ لِرَسُولِهِ وَ مَا کَانَ لِرَسُولِهِ ص فَإِنَّ وَلَاءَهُ لِلْإِمَامِ وَ جِنَایَتَهُ عَلَى الْإِمَامِ وَ مِیرَاثَهُ لَه‏.^[۳۱۸]عمّاربن ابى الاحوص عقرقوفى گوید: از امام ششم (علیه السّلام) پرسیدم «سائبه» کیست؟ فرمود: به قرآن بنگر هرکجا که کفّاره تحریر رقبه بود، آن رقبه سائبه است؛ (یعنى بندگانى که به عنوان کفّاره تعیین شده‏اند، همه آنها ولاء ندارند،جز آن کس را که خود معیّن کنند.) و جز خداوند کسى ولاء او را ندارد، و هر چه ولایش با خداست، ولایش با رسول اوست؛ و هر چه ولایش با رسول خدا است، ناچار ولایش با امام مسلمین خواهد بود؛ و امام ضامن جنایات و خسارات او مى‏باشد؛ و میراثش نیز از آن امام مسلمین خواهد بود.
راغب بر این باور است، که سائبه شترى است، که در چراگاه به حال خود رها مى‏شود و از آب و علف دورش نمى‏کنند، و این در صورتى است که پنج بار زائیده باشد.^[۳۱۹]
درلسان العرب­آمده است، که السَّیْبُ‏: بخشش نیکی ویک چیز زیادی است؛وبیان کرده است، که مَطَراً سائباًیعنی بارانی که ریزان است.^[۳۲۰]
هم چنین مولف درکتاب طرازالاول بیان داشته است،که سائبه هرشتری است،که در زمان­جاهلیت برای نذربخشیده می­شد، بنابراین هرکجا می­خواست، می­چرید، و آزاد بوده است وعبدنیز آزاد می­ شود، و برای آزاد کنندگان دیگر سرپرستی نخواهدبود، بنابراین مالش را هر کجا بخواهد می گذارد.^[۳۲۱]
در مجمع البیان­­آمده است،که سائبه شترى بوده، که آن را رها و از منافع آن چشم پوشى مى‏کردند.^[۳۲۲]
طریحی حدیث دیگری را در این قسمت بیان کرده،که عبارت است از:
«رَوَى الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ جَرِیرٍ عَنْ أَبِی الرَّبِیعِ قَالَ‏ سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) عَنِ السَّائِبَهِ قَالَ هُوَ الرَّجُلُ یُعْتِقُ غُلَامَهُ ثُمَّ یَقُولُ لَهُ اذْهَبْ حَیْثُ شِئْتَ لَیْسَ لِی مِنْ مِیرَاثِکَ شَیْ‏ءٌ وَ لَا عَلَیَّ مِنْ جَرِیرَتِکَ شَیْ‏ءٌ وَ یُشْهِدُ عَلَى ذَلِکَ شَاهِدَیْن‏».^[۳۲۳] ابو الرّبیع گوید: از امام صادق (علیه السّلام) پرسیدند؛ سائبه یعنى چه؟ فرمود: آنست که شخص غلام خود را آزاد کند و سپس بگوید؛ هر کجا که خواهى برو نه میراث تو براى من باشد، و نه من ضامن خسارات تو خواهم بود، و بر این گفتار خود دو تن شاهد نیز بگیرد.
طریحی با آوردن این دو حدیث، معنای سائبه را تبیین معناوتفسیر می­ کند.

۳-۱۲-غضب

طریحی بر این باور است، غضب دو نوع است، غضب خداوندی که خشم او برعصیان و عقاب اوست،وغضب مخلوق که آن نیز به دو نوع مذموم ومحمود تقسیم می­ شود، غضب محمود در جانب­داری ازدین وحق است؛وغضب مذموم درخلاف­ آن است.^[۳۲۴] آیه­ی آورده شده در این قسمت عبارت است از:« کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ لا تَطْغَوْا فِیهِ فَیَحِلَّ عَلَیْکُمْ غَضَبِی وَ مَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوى‏» (طه/ ۸۱)« از خوراکیهاى پاکیزه‏اى که روزى شما کردیم بخورید، ولى‏ در آن زیاده‏روى مکنید،که خشم من بر شما فرود آید، و هرکس خشم من بر او فرود آید، قطعاً در [ورطه‏] هلاکت افتاده است».
حدیث آورده شده، در این قسمت عبارت است از:« عَنِ الْمَشْرِقِیِّ حَمْزَهَ بْنِ الْمُرْتَفِعِ‏ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ‏ کُنْتُ فِی مَجْلِسِ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ عَمْرُو بْنُ عُبَیْدٍ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَوْلُ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى‏ وَ مَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوى‏ مَا ذَلِکَ الْغَضَبُ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (علیه السلام) هُوَ الْعِقَابُ یَا عَمْرُو إِنَّهُ مَنْ زَعَمَ أَنَّ اللَّهَ قَدْ زَالَ مِنْ شَیْ‏ءٍ إِلَى شَیْ‏ءٍ فَقَدْ وَصَفَهُ صِفَهَ مَخْلُوقٍ‏ وَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَا یَسْتَفِزُّهُ شَیْ‏ءٌ فَیُغَیِّرَه».‏^[۳۲۵]یکى از شیعیان در محضر امام باقر (علیه السلام) شرفیاب بود،که عمرو بن عبید وارد شد و گفت: قربانت خداى تبارک و تعالى که فرماید:«هرکه غضب من به او درآید، سقوط کند.» معنى این غضب چیست؟ فرمود آن کیفراست، اى عمرو کسى که گمان کند خدا از حالى به حال دیگر درآید، او را به صفت مخلوق توصیف نموده است،خداى تعالى را چیزى از جا نکند،تا تغییرش دهد (او مخلوقست که غضب از جایش بکند، و تغییرش دهد).
در مفردات آمده است، که الغَضَب‏: هیجان و جوشش خون قلب براى انتقام است.‏^[۳۲۶]
در لسان العرب آمده است، که غضب متضاد و ضدخشنودی است.^[۳۲۷]
طبرسی درذیل آیه براین باوراست، که هر کس گرفتارخشم من شود، هلاک میگردد وبیان داشته است، که «هوى» سقوط از بالا به زیر است، و این چیزى جز هلاک شدن یا سقوط در آتش جهنم نیست.^[۳۲۸]
علامه بیان­کرده است، که هرچند به ظاهر، آیه خبر از آینده­ می­دهد؛ولى معنایش این است، که غضب من برشما واجب و لازم شود، و کلمه” یحل” از حلول دین (سر رسیدن مدت قرض) است، و” حل یحل” از باب ضرب یضرب است، و” غضب” یکى از صفات خداى تعالى است، که البته صفت فعل او و مصداق اراده او است؛ اراده اینکه مکروهى به بنده‏اش برساند به اینکه اسباب رسیدن آن راکه ناشى از معصیت عبد است،فراهم سازد؛ودرتفسیرآیه بیان داشته است،که هرکه غضب من متوجه او شود سقوط مى‏کند، و این سقوط به هلاکت تفسیر شده است.^[۳۲۹]
در تفسیر کشاف آمده است،که غضب خداوند عقوبات او است.^[۳۳۰]
درتفسیر روح البیان مولف براین باور است، که غضب عبارت است، از به جوش آمدن خون غلبه هنگام اراده انتقام و هنگامی که، خداوند به این صفت وصف شود، مراد ازآن اراده انتقام است.^[۳۳۱]
طریحی با آوردن این حدیث معنای غضب خداوندی را، تبیین معنا وتفسیر می­ کند،که مقصود از غضب خداندی کیفر وعقاب اوست.

۳-۱۳-سحت

در مجمع­البحرین­آمده است،که سحت به معنای آنچه کسبش حلال نیست.^[۳۳۲] آیه­ی آورده شده در این قسمت، عبارت است از: «وَ تَرى‏ کَثِیراً مِنْهُمْ یُسارِعُونَ فِی الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ أَکْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ» (مائده /۶۲)« و بسیاری ازآنان را مى‏بینى که در گناه و تعدّى وحرام خوارى خود شتاب مى‏کنند؛ واقعاً چه اعمال بدى انجام مى‏دادند».
حدیث آورده شده، دراین قسمت­ عبارت است از:«قَالَ‏أَبُوعَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) السُّحْتُ أَنْوَاعٌ کَثِیرَهٌ مِنْهَا مَا أُصِیبَ مِنْ أَعْمَالِ الْوُلَاهِ الظَّلَمَهِ وَ مِنْهَا أُجُورُ الْقُضَاهِ وَ أُجُورُ الْفَوَاجِرِ وَ ثَمَنُ الْخَمْرِ وَ النَّبِیذِ الْمُسْکِرِ وَ الرِّبَا بَعْدَ الْبَیِّنَهِ فَأَمَّا الرِّشَا یَا عَمَّارُ فِی الْأَحْکَامِ فَإِنَّ ذَلِکَ الْکُفْرُ بِاللَّهِ الْعَظِیمِ وَ بِرَسُولِه».^[۳۳۳]‏ امام صادق (علیه السلام) فرمود:حرام انواع فراوان دارد،از جمله مالى است، که از کارمندى دردستگاه دولت، و فرمانداران ستمکار به دست مى‏آید؛ و از جمله مزد قاضیان است؛ و مزد زنان فاحشه و بهاى شراب فروشى و بهاى نبیذى که مستى آورد،و ربا خوارى، پس از اینکه بفهمد حرام است؛ اى عمار اما رشوه گرفتن در قضاوت‏ها به منزله کافر شدن به خداى بزرگ و رسول او است.
درمفردات آورده است،که “السُّحْت‏” به معنای پوستى است،که از چیزى برکنده شود؛ درذیل­این آیه«فَیُسْحِتَکُمْ‏ بِعَذابٍ‏»(طه/۶۱)«یعنى عذابى ریشه برانداز،هلاکتان مى‏کند».بیان می دارد، که فعلش سَحَتَه‏ و أَسْحَتَه‏ است؛ و از این فعل” السُّحْت” مشتق شده، براى محظور و گناهى که، صاحبش را عار و ننگ ملازم و همراه مى‏شود، گویى که دینش و جوانمردیش را از ریشه برکنده، و از بین برده و نابود کرده است.^[۳۳۴]
درکتاب العین آمده است،هر چیز حرامی که یادش زشت باشد،که باعث ننگ شود مانند بهای سگ، شراب وخوک.^[۳۳۵]
مولف­ درمصباح المنیر براین باور است،که سحت به معنای همه مال حرامی است، که خوردن وکسبش حلال نیست.^[۳۳۶]
علامه درتفسیرآیه­­ی بالابیان داشته است،که منظور از گناهان سه‏گانه‏اى که در آیه اسم برده شده است؛ گناهانى است، که نسبت به سایرگناهان زبانى و عملیشان کلى‏تراست و درحقیقت مشتى است، ازخروار و نمونه ‏ایست،از بسیارى که درایشان است؛ چون آنان هم مرتکب به گناهان زبانى وهم به گناهان­عملى‏اند و مقصود ازگناهان عملیشان یا همان تعدى نسبت به مومنین است،ویا گناهانى است که بین خود و خداى خود دارند، مانندخوردن اموال مردم به باطل و سحت، مثل رشوه و ربا و نظایر آنها.^[۳۳۷]

۳-۱۴-توب

طریحی براین باوراست،که تابوت از تابوه بر وزن­ فعلوه است.^[۳۳۸] آیه­­­ی آورده شده عبارت است از:«وَ قالَ لَهُمْ نَبِیُّهُمْ إِنَّ آیَهَ مُلْکِهِ أَنْ یَأْتِیَکُمُ التَّابُوتُ فِیهِ سَکِینَهٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ بَقِیَّهٌ مِمَّا تَرَکَ آلُ مُوسى‏ وَ آلُ هارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلائِکَهُ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیَهً لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ» (بقره/۲۴۸)« وپیامبرشان به ایشان گفت:در حقیقت نشانه پادشاهى او این است،که آن صندوقِ [عهد] که درآن آرامش خاطرى از جانب پروردگارتان­­­وبازمانده‏اى از آنچه خاندان موسى و خاندان هارون [در آن‏] بر جاى نهاده‏اند؛در حالى که فرشتگان آن را حمل مى‏کنند؛ به سوى شما خواهد آمد، مسلما اگر مومن باشید براى شما در این [رویداد] نشانه‏اى است».