1. 1. نظام سختگیرانه انضباطی

 

1. 1. کانونی با حال و هوای نظامی

 

1. 1. ضرورت شرکت افراد در تمرین های جسمی، کارهای بدنی سخت و ورزش های شدید

 

1. 1. لزوم شرکت افراد در برنامه های تربیتی

 

1. تفکیک برنامه و افراد مشمول آن از برنامه های زندان ها و زندانیان عادی

این برنامه اغلب برای بزهکاران جوان مرد و غیر خشن که برای اولین بار مرتکب جرم شده اند پیش‌بینی شده است. هرچند برنامه هایی برای زنان پیش‌بینی شده است اما شمار آن بسیار اندک است و احتمالا ‌به این دلیل است که روش زندگی سخت در یک پادگان نظامی برای زنان نامناسب است. (محدث، ۱۳۸۸، ۵۵)

 

اردوگاه های آموزشی تلاش هایی مبنی بر تغییر رفتار بزهکاران به وسیله تحمیل مجازات حبس کوتاه مدت، (۹۰ تا ۱۸۰ روزه) به همراه یک دوره نظارت اجتماعی انجام می‌دهند. در طول این دوره تحت مقررات سخت صبح زود از خواب بیدار می‌شوند، سپس ورزش می‌کنند و بعد از آن به کارهای بدنی می پردازند. مقررات جامع برنامه های اردوگاه های آموزشی، هیچ گونه تفاوتی در مجازات بزهکاران به عادت و بزهکاران عادی اعم از آنهایی که باید در این اردوگاه وقت سپری کنند و آنهایی که باید تحـت نظارت این اردوگاه در محـل زندگـی خویش حضـور داشته باشـند قائل نمی گردد. در برخی از موارد وجود اردوگاه های آموزشی به عنوان عاملی نه تنها در کاهـش جـرایم

 

بلکه افزایش جرایم توسط بزهکاران به عادت معرفی شده است. (شمس زاده علوی، ۱۳۸۸، ۳۴)

 

ارزیابی های اردوگاه های آموزشی- اصلاحی برای بنیان گذاران و حمایت کنندگان آن ها مایوس کننده است. اگرچه این اردوگاه ها به عنوان وسیله ای جهت کاهش میزان تکرار جرائم، کاهش هزینه ها و انبوهی زندان ها، ارتقا یافته با این حال بسیاری از این اردوگاه ها هیچ گونه تاثیر قابل توجهی بر عدم تکرار تخلف و افزایش هزینه ها و ازدحام، نداشته اند. یک سوم تا نیمی از شرکت کنندگان از انجام چنین برنامه ای باز می مانند و در نتیجه روانه زندان می‌شوند. برخی ناظران نتایج ضعیفی را به برنامه های نظارتی و مراقبتی، نسبت می‌دهند. آن ها معتقدند افراد در این اردوگاه ها خویشتنداری را یاد گرفته و اعتماد به نفس خود را به دست می آورند و آن را نیز ارتقا می‌دهند اما این یادگیری ها هنگامی که مجرمین به محیط قبلی خود یا دانشگاه قبلی خود بازمی گردند، از بین می رود. در نتیجه برخی حوزه های قضایی در جهت بهبود برنامه های نظارتی و مراقبتی هستند. (Torny,1999,10-11)

 

چنین اردوگاه هایی تا کنون در ایران وجود نداشته و در قوانین ولوایح قضایی جدید نیز در این مورد چیزی یافت نمی شود. همان گونه که ملاحظه می شود وجود این پادگان ها در آمریکا هم چندان موفقیت آمیز نبوده است و اجرای چنین شیوه ای نیاز به مطالعات بیشتر و تنظیم برنامه های دقیق تر و مناسب تری است به گونه ای که بتواند پس از خروج از این پادگان ها، هم چنان فرد را از فکر و رفتن به سمت ارتکاب جرم باز دارد.

 

بخش نهم: مراکز گزارش روزانه

 

مراکز گزارش روزانه که اکنون مراکز اصلاح و تربیت نامیده می‌شوند، فعالیت های خود را در اوایل سال های ۱۹۷۰ آغاز کرده‌اند. در مطالعه ای در سال ۱۹۸۹ برای سازمان ملی دادگستری انجام گرفت، ۲۲ مرکز گزارش روزانه در هشت ایالت شناسایی شد، اگرچه مراکز دیگر بسیاری افتتاح شده بود. معروف ترین این مراکز در ماساچوست، اسپرینگ فلد و بوستون تأسيس شد. این برنامه ها تاحد زیادی متفاوت بود. به واسطه بسیاری از این برنامه ها، مجـرمین زودتر از بند اسارت و حبس آزاد می‌شوند. محدوده این برنامه ها در طول مدت ۴۰ روز تا ۹ ماه بوده و محتوی این برنامه ها کاملا متفاوت است. (Torny, 1999, 13-14)

 

در سال ۱۹۸۶ ماساچوست ایده استقرار مرکزی برای ثبت‏ گزارشات روزانه را از بریتانیای کبیر به عنوان شیوه‏ای جدید به کار گرفت. روش کار چنین است که محکومانی که مجازات آن ها به‏ حالت تعلیق درآمده است یا کسانی که تحت عنوان آزادی مشروط در خارج از زندان یا بازداشتگاه بسر می‏برند کلیه فعالیت‏های روزانه‏ خویش را در این مراکز به ثبت برسانند.

 

این شیوه به عنوان راه‏حل ابتدایی برای کاهش جمعیت زندانیان‏ مطرح گردید که در این راستا کسانی که تحت قرار بازداشت یا رأی محکومیت در زندان‏های دولتی حضور داشتند برای اعمال این‏ رویه به‏طور آزمایشی تحت قرار تعلیق به خارج از زندان فرستاده‏ شدند. این مراکز در واقع شیوه‏ای نوین به عنوان جایگزین زندان و‏ تلفیقی از نظارت و درمان در موقعیت جامعه بودند که می‏توانستند با دخالت مؤسسات عمومی و خصوصی به نحو مطلوب هدایت‏ شوند و بزهکاران تحت نظارت، بزهکاران برخوردار از آزادی‏ مشروط و بزهکاران تحت تعلیق مجازات را مشمول این نهاد جدید قرار دهند. این شیوه در واقع یک برنامه مشتمل بر عناصر ارتباط و نظارت‏ روزانه، تحت یک برنامه رسمی می‏ باشد که بایستی بزهکاران به طور دایم فعالیت‏های خویش را گزارش دهند و تحت آزمایش‏های تست‏ مواد مخدر قرار گیرند. عملکرد این روش در کشورهای مختلف‏ و به شیوه های مختلف و در بعضی اوقات منحصر به فرد ‌بر اساس سیستم‏ قضایی و تعداد جمعیتی که تحت برنامه های این نهاد مورد اصلاح و بازدرمانی قرار می‏ گیرند می‏ باشد. در مقایسه ای که بین زندان‏هایی که تحت برنامه های‏ نظارتی مراکز دریافت‏کننده گزارش‏های روزانه در اهایو قرار گرفتند و زندانیانی که از زندان آزاد می ‏شوند، ولی تحت نظر قرار می‏ گیرند، یا زندانیانی که مجازاتشان معلق می‏ گردد انجام شد، میزان مجازات کسانی که در گروه این مراکز قرار می گرفتند، در مقایسه بیشتر از کسانی بود که مجازاتشان معلق شده بود ولی به‏ مراتب کمتر از گروهی بود که تحت نظارت شدید قرار گرفته بودند و میزان مجازات آن ها برابر بزهکارانی بود که از زندان به‏طور مطلق‏ رها گشته بودند. کیفیت درمان‏هایی که به وسیله این مراکز در اهایو صورت گرفته‏ بود در مقام ارزیابی بسیار ضعیف و ناکارآمد بود و به همین دلیل‏ میزان نظارت‏ها دوبرابر افزایش یافت تا کمبود کیفیت جبران گردد تا اینکه این برنامه بتواند اثرات خودش را برای بزهکاران داشته‏ باشد. مفهوم گزارش روزانه نیز وابسته به میزان انعطاف‏پذیری با عوامل موجود در جوامع مختلف می‏ باشد. (شمس زاده علوی، ۱۳۸۸، ۳۵)

 

همان‌ طور که ملاحظه می شود این شیوه نیز به طور معمول در کنار گزینه هایی چون تعویق و تعلیق و … قرار دارد و کمتر به شیوه ای مستقل اجرا می شود. در ایران چنین برنامه ای تا کنون برای مجرمین اتخاذ نشده است و البته با مطالبی از حقوق آمریکا گفته شد به نظر می‌رسد که وجود آن هم ضرورتی نداشته باشد چرا که تدابیر و دستوراتی که در کنار تعویق و تعلیق و آزادی مشروط در حقوق ایران پیش‌بینی گردیده است، چنانچه درست و بجا استفاده شود، کافی و وافی به مقصود خواهد بود.

 

نقش مثبت ‌فرآیندگرایی نیز در بهبود فرآیندها، سازمان ها و عملکردهای آن ها در این است که بتواند ضمن درک این همبستگی و پیوستگی، اثر دگرگونی در هر یک از فرآیندها و اجزای آن را به عنوان یک متغیر مستقل در سایر فرآیندها و متغیرها ارزیابی کند و در سایه این درک و ارزیابی، بهترین طراحی و ترکیب را برای فرآیندها و نظام های به هم مرتبط برگزیند و انعطاف پذیری و ابتکار عمل سازمان را در قبال تغییرات غیرقابل پیش‌بینی محیط حفظ کرده و یا ارتقاء بخشد و تغییرات را تحت کنترل قرار دهد.

 

– بهبود مداوم

 

تمایل به بهبود مداوم و ارتقای در همه جوانب و اقدام به تحقق آن، یکی از گرایش ها و نمودهای برجسته جامعه ها و سازمان های اقتصادی – اجتماعی در همه زمان ها بوده است.

 

در استانداردهای سری ISO 9000 نیز «بهبود مداوم» یکی از اصول مدیریت کیفیت را تشکیل می‌دهد. دو روش اساسی، به شرح زیر برای اقدام به بهبود مداوم وجود دارد.

 

الف – پروژه های فرانگر و کلان که یا به تجدید نظر و بهبود در فرآیندهای موجود منجر می‌گردد و یا فرآیندهای جدیدی را با خود به همراه می آورد و این امر معمولا توسط تیم های متشکل از اعضای واحدهای مختلف و خارج از روند جاری فعالیت ها انجام می‌گیرد.

 

ب- فعالیت های بهبود تدریجی از طریق گام های کوچک، که در داخل فرآیندهای موجود و توسط خود کارکنان انجام می‌گیرد

 

بهبود مداوم در هر یک از روش های فوق ، باید حاوی این موارد باشد

 

• • دلیل بهبود

 

• • وضعیت جاری

 

• • تجزیه و تحلیل

 

• • شناسایی راه حل های ممکن

 

• • ارزیابی اثرات

 

• • اجرا و استانداردسازی راه حل جدید

 

• ارزیابی اثربخشی و کارایی فرایند با اقدام تکمیلی بهبود

 

– رویکرد واقع بینانه در تصمیم گیری

 

برای تصمیم گیری مبتنی بر واقعیات وجود داده های اندازه گیری بسیار حائز اهمیت است. لذا برای اطمینان از عملکرد سازمان و جلب رضایت طرف های ذینفع، مدیریت ارشد باید از اندازه گیری،جمع‌ آوری داده ها و صحه گذاری بر آن ها اطمینان حاصل کند.

 

نمونه هایی از اندازه گیری عملکرد فرآیندهای سازمان عبارتند از

 

• • اندازه گیری و ارزیابی محصولات و خدمات سازمان

 

• • اندازه گیری و ارزیابی قابلیت فرآیندها

 

• • اندازه گیری میزان دستیابی به اهداف و اجرای پروژه ها

 

• اندازه گیری و ارزیابی رضایت مشتری و سایر طرف های ذینفع

 

– ارتباط متقابل سودمند با تأمین کننده

 

خشنود کردن مصرف کننده ی نهایی هدف مشترک سازمان ها و تأمین کنندگان است. ‌بنابرین‏ هر چه کیفیت کار تأمین کننده بالاتر باشد قادر به حفظ بهتر و طولانی تر موقعیت خود بوده و کیفیت سازمان نیز، با افزایش کیفیت تأمین کننده بهتر می شود.

 

از آنجا که سازمان و تأمین کننده هر دو منابع محدودی در اختیار دارند، برای کسب بیشترین سود و بازگشت سرمایه، باید با هم مشارکت کنند. شراکت، تعهدی بلندمدت بین دو یا چند سازمان به منظور دستیابی به آرمان ها و اهداف تجاری ویژه از راه بهینه سازی اثربخشی منابع هر کدام از آن ها است.

 

این رابطه بر پایه اعتماد، تلاش در جهت آرمان ها و اهداف مشترک و فهم ارزش ها و توقعات یکدیگر است و منافعی مانند کیفیت بهتر، کارایی بیشتر، قیمت کمتر، فرصت نوآوری بیشتر و بهبود مستمر محصولات و خدمات را به دنبال دارد. شراکت یک رابطه چند جانبه ای است که به آموزش مداوم برای دستیابی به بهبود مستمر و افزایش سودمند نیاز دارد.

 

با بهره گرفتن از سیستم مدیریت کیفیت، شما واجد قابلیت پیش‌بینی در فعالیت های داخلی و دارای توانایی در برآوردن نیازمندی های مشتری خواهید بود. سیستم مدیریت کیفیت اثربخش، شما را در توسعه رضایت مشتری یاری خواهد نمود.

 

مدیریت کیفیت، تلاش یک سازمان در ایجاد اطمینان از برآورده شدن نیازمندی های مشتری در روش های اجرایی سازمان می‌باشد. حرکت از فرآیندهای تک منظوره شما را در برخورداری از دید جامعی که مدیریت، اندازه گیری و بهبود فرایند های داخلی را ساده تر می کند، برخوردار خواهد نمود. این قدم اول در سفر به بهبود مستمر کسب و کار می‌باشد.

 

روش استقرار نظام ایزو

 

اجرای نظام ISO به معنی طرحریزی یک سیستم تضمین کیفیت و استقرار آن ‌بر اساس خواسته های استاندارد مذکور،‌ به تأیید رساندن آن توسط یکی از مؤسسات مجاز ممیزی و سرانجام صدور گواهینامه ISO/TS 16949 برای مدت معین است.

 

گام‌های استقرار نظام ISO در نمودار ۲-۲ آمده است.

 

تعمیم و مأموریت

 

طرح ریزی پروژه

 

ارزیابی مقدماتی

 

طراحی نظام و مستندات

 

مستند سازی

 

استقرار سیستم

 

ممیزی برای گواهینامه

 

بازاریابی

 

ایجاد ارتباط و انتخاب

 

ممیزین خارجی

 

انتخاب و آموزش

 

ممیزین داخلی

 

 

 

نمودار ۲-۱- روش استقرار نظام ایزو ۹۰۰۰

 

(آلبریش و سینگل – ۱۳۷۵)

 

تصمیم و مأموریت‌

 

لااقل مدیران رده بالای شرکت باید به اهمیت و ارزش اجرای آن پی برده و آن را باور داشته و به میزان کاری که برای اجرای آن باید انجام شود وقوف کامل داشته باشند. تصمیم و تعهد نیروهای رهبری شرکت برای اجرای ISO 9000 به تنهایی کافی نیست، بلکه باید تمامی همکاران شرکت به نوعی متعهد، مکلف و موظف به انجام این کار باشند و امتیازات حاصل از ایزو را درک کنند.

 

خط مشی کیفیت

 

پل ارتباطی میان نیروهای رهبری و سایر همکاران از طریق اعلامیه خط مشی کیفیت که به طور رسمی اعلام می شود برقرار می‌گردد. خط مشی کیفیت بر ضرورت مشارکت تمامی همکاران در سیستم تضمین کیفیت تأکید می‌کند. خط مشی کیفیت باید توسط مدیریت تدوین شود و به صورت رسمی اعلام شود.

 

انتخاب استاندارد

 

علاوه بر تعیین خط مشی ، مدیریت شرکت باید ‌در مورد نوع استاندارد مناسب برای شرکت نیز تصمیم گیری نماید..

 

انتخاب محدوده

 

سوال دیگر این است که آیا باید ISO را برای همه بخش‌ها، قسمتها و زیرمجموعه های شرکت به طور همزمان اجرا کرد یا اینکه می توان ابتدا آن را به صورت پیلوت (pilot) در یکی از قسمتهای شرکت به اجرا درآورد.

 

طرح ریزی نظام ایزو

 

باید فرایند عمیات و آماده سازی شرکت برای دریافت گواهینامه دریک نظام مشخص، تعریف و متمرکز شود. مهمترین بخش در این قسمت انتخاب مدیر و مسوول اجرای پروژه است، زیرا همه چیز بستگی به انتخاب درست مدیر پروژه و همکاران وی دارد. در این مرحله باید زمان و هزینه ها معلوم گردد.

 

تجزیه و تحلیل شرکت

 

منظور از تجزیه و تحلیل این است که با نگرشی متفاوت از گذشته، وضعیت موجود شرکت از ابعاد مختلف بررسی و تجزیه و تحلیل گردد که این ابزاری است برای شناخت شیوه مناسب برنامه ریزی پیشبرد کار و برقراری ارتباط بین اجزای مختلف برنامه.

 

ارزشیابی مقدماتی

 

با توجه به شیوع استفاده از اینترنت و وابستگی جمع کثیری از کودکان، نوجوانان و جوانان بررسی تاثیرات وابستگی و اعتیاد به اینترنت ضرورت دارد. از آنجایی که کودکان و نوجوانان به مرحله بلوغ عقلی کامل نرسیده اند امکان دارد با بهره گرفتن از اینترنت جنبه‌های دیگر زندگیشان را فراموش کنند و نیز از اینترنت استفاده نابجا کنند، لذا در این پژوهش دانش آموزان مورد بررسی قرار گرفته اند. با انجام این پژوهش دانش آموزان از مضرات اعتیاد به اینترنت و تاثیرات آن بر افسردگی و اعتماد به نفس و سلامت روان آگاه می‌شوند. مدیران و مسئولین مدارس می‌توانند طبق نتایج این پژوهش آموزش های لازم برای آگاهی از تاثیرات اعتیاد به اینترنت به دانش آموزان داده می شود. پژوهشگران آینده نیز طبق نتایج این پژوهش می‌توانند به بررسی بیشتر اعتیاد به اینترنت و آثار آن بپردازند. بنابر توضیحات فوق و گسترش روزافزون پدیده اجتماعی- روانشناختی اعتیاد به اینترنت، بسیار حائز اهمیت است که تحقیقات علمی و روشمندانه مبتنی بر داده های برگرفته از واقعیت های موجود جامعه، صورت بگیرد و منجر به ارائه راهکارهای عملی و کاربردی درین خصوص گردند. لذا این تحقیق در صدد بررسی تاثیر اعتیاد به اینترنت بر افسردگی و اعتماد به نفس و سلامت روان دانش آموزان شهرستان صحنه می‌باشد.

 

اهداف تحقیق

 

۱-تعیین تاثیر اعتیاد به اینترنت بر سلامت روان دانش آموزان شهرستان صحنه

 

۲- تعیین تاثیر اعتیاد به اینترنت بر افسردگی دانش آموزان شهرستان صحنه

 

۳- تعیین تاثیر اعتیاد به اینترنت بر اعتماد به نفس دانش آموزان شهرستان صحنه

 

فرضیه ‏های تحقیق

 

۱-بین سلامت روان و اعتیاد به اینترنت رابطه وجود دارد.

 

۲- بین افسردگی و اعتیاد به اینترنت رابطه وجود دارد.

 

۳-بین اعتماد به نفس و اعتیاد به اینترنت رابطه وجود دارد.

 

تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها

 

تعریف مفهومی سلامت روان

 

سلامت روانی عبارت است از قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به طور منطقی، عادلانه و مناسب. شخصی که بتواند با محیط خود و اطرافیان و به طورکلی، اجتماع سازگار شود از نظر بهداشت روانی بهنجار است (میرزائیان و همکاران، ۱۳۹۰).

تعریف عملیاتی سلامت روان

 

میزان نمره ای است که فرد از پرسشنامه سلامت روان GHQ-28 به دست آورده است.

 

تعریف مفهومی افسردگی

 

افسردگی یک مشکل مهم سلامت عمومی است که شیوع بالایی دارد و بر افراد و جامعه تاثیر ویرانگری می‌گذارد(لو و همکاران، ۲۰۱۴). افسردگی، رایج‌ترین اختلال روانی است که اخیراً به شدت رو به افزایش نهاده است. افسردگی را سرماخوردگی بیماری روانی نیز می‌نامند. تقریبا همه، حداقل به صورت خفیف احساس افسردگی کرده‌اند. احساس دمغی، بی‌حوصلگی، غمگینی، ناامیدی، دلسردی و ناخشنودی همگی از تجربیات افسردگی رایج هستند. این حالت را افسردگی بهنجار می‌گویند(روزنهان، ترجمه سید محمدی، ۱۳۹۱).

 

تعریف عملیاتی افسردگی

 

میزان نمره ای است که فرد از پرسشنامه افسردگی بک به دست آورده است.

 

تعریف مفهومی اعتماد به نفس

 

واژه اعتماد به نفس که از قرن هفدهم به کار گرفته شده، همان باور آدمی به توانایی‌های خود است به نحوی که از هیچ کوششی فرو گذار نکند و از سختی راه ناامید نشود. تعریفی که باری ال. ریس و روندا برانت از اعتماد به نفس ارائه داده‌اند عبارت است از :”آنچه که درباره خود می اندیشید و احساسی که درباره خود دارید و آن برآیند اطمینان به خود و احترام به خویشتن است”(لواسانی و آذربایجانی، ۱۳۹۱).

 

تعریف عملیاتی اعتماد به نفس

 

میزان نمره ای است که فرد از پرسشنامه اعتماد به نفس کوپر اسمیت به دست آورده است.

 

تعریف مفهومی اعتیاد به اینترنت

 

اعتیاد به اینترنت با عباراتی نظیر اختلال ناشی از استفاده بیش از حد از اینترنت یا استفاده نامعقول و بیمارگونه از اینترنت تعریف می شود. گاهی از این بیماری با عنوان اختلال اعتیاد به اینترنت یا اعتیاد مجازی نیز نام برده می شود. اعتیاد به اینترنت شامل اعتیاد به اتاق های گپ، هرزه نگاری و قمار درون خطی است که می‌تواند زمینه تخریب سلامت روابط احساسات و در نهایت روح و روان افراد را فراهم نماید(فلاح مهنه، ۲۰۰۷، به نقل از میرزائیان و همکاران، ۱۳۹۰).

 

تعریف عملیاتی اعتیاد به اینترنت

 

میزان نمره ای که فرد از پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ به دست آورده است.

 

فصل دوم:

 

ادبیات و پیشینه پژوهش

 

سلامت

 

سلامت^[۵] از واژه هایی است که بیشتر مردمان با آنکه اطمینان دارند معنای آن را می دانند، تعریفش را دشوار می‌یابند. در فرهنگ های گوناگون تعریف های بسیاری از سلامت شده است:

 

در فرهنگ وبستر سلامت وضع خوب و عالی بدن، اندیشه و روح و بویژه بر کنار بودن از درد یا بیماری جسمی تعریف شده است. در فرهنگ آکسفورد به معنی وضع عالی جسم یا روح و حالتی که اعمال بدن به موقع و به گونه مؤثر انجام شود آمده است. جالینوس سلامت را عبارت از وجود نسبت معینی از عناصر گرمی، سردی، رطوبت و خشکی تعریف می‌کند. ابن سینا معتقد است : سلامت سرشت یا حالتی است که در آن اعمال بدن به درستی انجام می‌گیرد… نقطه مقابل آن بیماری است( سجادی، ۱۳۸۳).

 

این ،” تواناییِ داشتن یک زندگی مثمر از نظر اقتصادی و اجتماعی ” در سال‌های اخیر با گنجانده شدن تعریف کامل تر شده است. سلامت بیشتر به عنوان ابزاری برای رسیدن یک هدف منظور شده است که می توان آن را از لحاظ کارکردی به صورت یک منبع بیان کرد ؛ منبعی که به مردمان امکان می‌دهد به گونه فردی، اجتماعی و اقتصادی زندگی کنند. سلامت تنها زندگی کردن نیست، بلکه منبعی برای زندگی روزمره است ؛ سلامت یک مفهوم مثبت است که بر منابع و امکانات اجتماعی و شخصی و همچنین توانایی‌های جسمانی تأکید دارد( پوراسلامی، ۱۳۷۹).

سازمان جهانی بهداشت، سلامت را بهزیستی کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه صرف نبودن بیماری و یا رنجوری تعریف می‌کند. بنا براین سلامت منبعی برا ی زندگی روزمره است و نه برای هدف زندگی. سلامت مفهوم مثبتی است که علاوه بر ظرفیت‌های جسمی بر منابع اجتماعی شخصی تأکید دارد ( محمد نبی، ۱۳۸۶).

 

سلامت دارای ۶ بعد مختلف می‌باشد: سلامت جسمی، سلامت روانی، سلامت عاطفی، سلامت معنوی، سلامت جنسی و سلامت اجتماعی( سجادی، ۱۳۸۳).

 

تعریف سلامت روان^[۶]

 

موضوع بهداشت روانی گرچه ظاهراًً به مسایل درونی و غیر قابل رویت استناد می شود، امّا از آنجا که روح و روان انسان با جسم او به هم وابسته و این وابستگی جدایی ناپذیر جلوه می‌کند، در جنبه‌های جسمانی و اجتماعی هم مورد ملاحظه قرار می‌گیرد. در زد و بندهای اجتماعی، اگر بعد بهداشت روانی به قدر کافی مورد توجه قرار نگیرد، فراوانی مسایل و مشکلات رفتاری، آن قدر رو به فزونی خواهد گذاشت که عوارض ناشی از بی توجهی به ابعاد مختلف آن بحران های فردی، خانوادگی و اجتماعی خانواده را فرا خواهد گرفت و تأثیرات سوء و غیر قابل جبران را بر جا خواهد گذاشت(افضل نیا، ۱۳۸۵).

 

۲-۴-۳ پرسشنامه­ محیط یادگیری کلاس (CLE)

 

برای سنجش ادراک دانشجویان از جوّ کلاس از مقیاس ۱۱ گویه­ای محیط یادگیری کلاس (CLE) که توسط دبی مک­گی (۲۰۰۷) تدوین شده، استفاده شد. این پرسشنامه در نسخه­ اولیه شامل ۳۵ سؤال بود که در فرم نهایی توسط سازنده­ی پرسشنامه (دبی مک­گی) به ۱۱ سؤال کاهش یافت. ۱۱ سؤال این پرسشنامه سه آیتم را مورد سنجش قرار می­دهد، سؤالات ۱، ۴، ۷، ۸ و ۱۱ محیط (جوّ) مثبت کلاس، سؤالات ۳، ۶ و ۹ محیط (جوّ) منفی کلاس و در نهایت سؤالات ۲، ۵ و ۱۰ باورها و عقاید شخص را مورد سنجش قرار می­ دهند. نمرات این پرسشنامه از ۱۱ تا ۵۵ متغیر است. این پرسشنامه برای نخستین بار توسط پژوهشگر حاضر به فارسی ترجمه و اعتباریابی شد. در پژوهش حاضر پایایی مقیاس از طریق محاسبه­ آلفای کرونباخ برای کل مقیاس ۶۸/.، و برای مؤلفه­ های جوّ مثبت کلاس، جوّ منفی کلاس و عقاید و باورهای شخص به ترتیب ۵۹/۰، ۶۶/۰ و ۶۰/۰ محاسبه گردید.

 

۱-۲-۴-۳ ترجمه و اعتباریابی پرسشنامه­ محیط یادگیری کلاس (CLE)

 

پژوهش حاضر به منظور بررسی نقش واسطه ­ای باورهای انگیزشی در رابطه­ ادراک از جوّ کلاس و تعلل­ورزی دانشجویان انجام شده است. از آنجایی که یکی از متغیرهای پژوهش حاضر جوّ کلاس ‌می‌باشد و با توجه به اینکه در منابع و پژوهش­های داخلی ابزار مناسبی به منظور سنجش این متغیر در بین دانشجویان دانشگاه وجود نداشت، لذا با کمک اساتید صاحبنظر پرسشنامه­ محیط یادگیری کلاس (CLE) دبی مک­گی (۲۰۰۷) انتخاب و مورد ترجمه قرار گرفت. لازم به ذکر است نسخه­ اولیه­ این مقیاس شامل ۳۵ سؤال بود که توسط سازنده­ی پرسشنامه (دبی مک­گی) در فرم نهایی به ۱۱ سؤال کاهش یافت و در پژوهش حاضر نیز از فرم ۱۱ سؤالی پرسشنامه استفاده شده است. همان‌ طور که اشاره شد ۱۱ سؤال این پرسشنامه سه مؤلفه را مورد سنجش قرار می­دهد، سؤالات ۱، ۴، ۷، ۸ و ۱۱ محیط (جوّ) مثبت کلاس، سؤالات ۳، ۶ و ۹ محیط (جوّ) منفی کلاس و در نهایت سؤالات ۲، ۵ و ۱۰ باورها و عقاید شخص را مورد سنجش قرار می­ دهند. پرسشنامه­ ۱۱ سؤالی محیط یادگیری کلاس (CLE) با کمک اساتید چندین بار مورد ترجمه قرار گرفت تا گویه ­ها روشن و قابل فهم ترجمه و هیچگونه ابهامی در گویه ­ها وجود نداشته باشد.

 

۲-۲-۴-۳ تحلیل عاملی تأییدی پرسشنامه­ محیط یادگیری کلاس (CLE)

 

هدف از تحلیل عاملی تأییدی این است که با بهره گرفتن از داده ­های جمع ­آوری شده توسط پرسشنامه­ محیط یادگیری کلاس (CLE)، ساختار سه عاملی پیشنهادی حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی برای این پرسشنامه بررسی شود تا در صورت ارضای شاخص­ های ارزیابی مدل اندازه ­گیری، روایی ساختار عاملی آن مورد تأیید قرار گیرد.

 

تفاوت تحلیل عاملی تأییدی با تحلیل عاملی اکتشافی در این است که در اینجا تعداد عامل­ها و گویه ­های مربوط به هر یک از آن ها از قبل مشخص است (دو عامل هر کدام با سه گویه و یک عامل با پنج گویه) و بررسی می­ شود که آیا داده ­های این پژوهش، بر این ساختار منطبق هستند و به عبارتی از آن حمایت کرده و تأییدش ‌می‌کنند یا خیر؛ اما در تحلیل عاملی اکتشافی عوامل به گونه ­ای پیدا شدند که بیشترین واریانس کل ممکن را تبیین کنند. با توجه به تحلیل عاملی اکتشافی انجام شده در بخش قبل و جا به ­جایی دو گویه، باید ساختار جدید پیشنهادی از طریق تحلیل عاملی تأییدی بررسی شود و در صورتی که ارتباط گویه­ای با عاملش معنادار نشد، آن گویه حذف و شکل نهایی پرسشنامه مشخص شود.

 

برای انجام تحلیل عاملی تأییدی از مدل معادلات ساختاری (SEM^[56]) در نرم­افزار لیزرل استفاده شد. مدل معادلات ساختاری از دو بخش مدل اندازه ­گیری و مدل ساختاری تشکیل شده است که بخش اول، ساختار ابزار اندازه ­گیری (پرسشنامه) را تشریح می­ کند (روابط گویه ­ها با عامل­های مربوطه به عنوان متغیرهای پنهان یا مکنون) و بخش دوم روابط بین متغیرهای پنهان را مورد توجه قرار می­دهد. ‌بنابرین‏ برای انجام تحلیل عاملی تأییدی، از مدل اندازه ­گیری استفاده شد.

 

برای ساخت مدل اندازه ­گیری، سه عامل عقاید و باورها، جوّ مثبت کلاس و جوّ منفی کلاس به عنوان متغیرهای مکنون و ۱۱ گویه­ی مربوطه به عنوان نشانگر متغیرهای مکنون، تعریف شدند. مسیرهای مدل، مطابق مدل نظری ترسیم شدند؛ بدین معنی که تنها از هر متغیر مکنون به نشانگرهای متناظرش مسیر ترسیم شد. برای حصول اطمینان از برازش کلی مدل اندازه ­گیری بر داده ­ها، برخی شاخص­ های مهم ارزیابی برازش مدل مانند نسبت مجذور خی به درجه­ آزادی (χ^۲/df)، ریشه­ میانگین مجذورات خطای برآورد (RMSEA^[57])، شاخص نیکویی برازش (GFI^[58])، شاخص نیکویی برازش تعدیل یافته (AGFI^[59])، شاخص برازش نُرم شده (NFI^[60])، شاخص برازش تطبیقی (CFI^[61]) در نظر گرفته شدند.

 

جدول ۱-۳: شاخص‌های برازش تحلیل عامل تأییدی پرسشنامه­ محیط یادگیری کلاس

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شاخص دامنه مورد قبول میزان کفایت برازش خی‌دو ^{(χ ۲)} ـــــ ۶۲/۴۳ درجه آزادی (df) ـــــ ۳۴ χ^۲/df χ^۲/df<3 ۲۸/۱ ریشه خطای میانگین مجذورات تقریبی (RMSEA) RSMEA<0/10 ۰۳/۰ شاخص نرم شده برازش (NFI) NFI>0/90 ۹۱/۰ شاخص برازش تطبیقی (CFI) CFI>0/90 ۹۷/۰ شاخص نیکویی برازش (GFI) GFI>0/90 ۹۶/۰ شاخص نیکویی برازش تعدیل شده (AGFI) AGFI>0/90 ۹۲/۰ شاخص تاکر – لویز (TLI) TLI>0/90 ۹۶/۰

همان گونه که درجدول ۱-۳ نشان داده شده است، شاخص نسبت مجذور خی­دو به درجه آزادی (χ^۲/df) برای مدل مورد مطالعه برابر ۲۸/۱ حاصل شد که معمولاً مقادیر کمتر از ۲ یا ۳ نشان از برازش مطلوب مدل است. همچنین شاخص مهم دیگر، RSMEA است که مقدار آن ۰۳/۰ به دست آمده است و کوچک­تر از ۱۰/۰ است و نشانگر این است که مدل سه عاملی پیشنهادی، بر داده ­ها برازش منطقی و قابل قبولی دارد. علاوه بر این مقادیر شاخص­ های NFI برابر با ۹۱/۰، CFI برابر با ۹۷/۰، GFI برابر با ۹۶/۰، AGFI برابر با ۹۲/۰ و TLI برابر با ۹۶/۰ در حد مطلوب است و همگی بیانگر برازش مناسب الگو است. نتایج مربوط به بارهای عاملی گویه ­ها در جدول ۲-۳ ارائه شده است.

 

جدول ۲-۳: شاخص‌های مسیر در مدل اندازه ­گیری پرسشنامه­ محیط یادگیری کلاس

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مؤلفه گویه استاندارد شده t مجذور همبستگی چندگانه جو مثبت کلاس ۱ ۷۱/۰ ^*۴۲/۶ ۵۱/۰ ۴ ۵۹/۰ ^*۲۴/۶ ۳۵/۰ ۷ ۷۱/۰ ^*۵۸/۷ ۵۰/۰ ۸ ۴۰/۰ ^*۳۳/۳ ۱۸/۰ ۱۱ ۶۳/۰ ^*۹۵/۶ ۴۰/۰ جو منفی کلاس ۳ ۵۳/۰ ^*۱۶/۴ ۲۹/۰ ۶ ۷۸/۰ ^*۳۱/۶ ۶۲/۰ ۹ ۷۸/۰ ^*۴۵/۶ ۶۱/۰

 

‌بنابرین‏ همانطورکه از متن مادۀ فوق الذکر، بر می‌آید، عدم وقوع نزدیکی، سبب استحقاق مهر المتعه می‌باشد. ‌بنابرین‏، در صورت وقوع نزدیکی، مهر المتعه مندرج در این ماده، شامل زوجه نمی شود و باید مهر المثل دریافت دارد.

 

بند پنجم : وضعیت مهریۀ زوجۀ ‌منقطع

 

زوجۀ ‌منقطع، زنی است که به نکاح موقت، به زوجیت همسرش درآمده است. در این نکاح، بر خلاف نکاح دائم، مهریه، نقش اساسی را ایفا می کند، به نحوی که عدم ذکر مهر در عقد، موجب بطلان آن می شود. (مادۀ ۱۰۹۵ قانون مدنی). مهری که برای این زن در نظر گرفته می شود، در عوض انتفاع از اوست و برخی از حقوق ‌دانان، چنین زنی را به منزلۀ مستأجره می دانند.^[۱۰۹]

 

در خصوص مهریۀ این دسته از زنان، نکات ذیل، قابل توجه می‌باشد :

 

۱ – مهر و میزان آن، باید دقیقا ًمعین و معلوم گردد، در غیر این صورت، به تصریح مادۀ فوق الذکر، نکاح باطل است. ‌بنابرین‏ مهر المتعه و مهرالمثل در نکاح موقت، راه ندارد. اما در خصوص مهر المثل، یک استثناء وجود دارد و آن در موردی است که نکاح، باطل و زن، جاهل به فساد آن باشد. در این صورت، به تصریح مادۀ ۱۰۹۹ همین قانون، زن پس از نزدیکی، مستحق مهرالمثل می‌گردد.

 

۲ – اما در خصوص مهرالمسمی تعیین شده در این نوع از نکاح باید گفت:

 

اولا ً: به موجب مادۀ ۱۰۹۶ قانون مدنی، فوت زن در اثناء مدت و عدم نزدیکی شوهر تا آخر مدت با زن، سبب سقوط مهریه نمی گردد.

 

ثانیاً ً: چنانچه پس از نزدیکی، زن ناشزه گردد، از آنجایی که مهریۀ او در سراسر مدت، تجزیه نمی شود، نشوز او پس از نزدیکی، حق او را نسبت به مهر از بین نمی برد.^[۱۱۰] البته یکی دیگر از حقوق ‌دانان، معقتدند که حتی اگر زوج، از مابقی مدت صرفنظر کند، ولی زوجه، بعد از نزدیکی، تمکین ننماید، زوج می‌تواند به نسبت مدت باقیمانده، از مهر زن، کم نماید.^[۱۱۱]

 

ثالثا ً: اگر مرد تا پایان مدت، با زن نزدیکی ننماید یا بخشی از مدت را بر او ببخشد، زن مستحق تمام مهریۀ خویش است، مگر آنکه قبل از نزدیکی، تمام مدت نکاح ،بر زن بخشیده شود که به تصریح مادۀ ۱۰۹۷ قانون مدنی، باید نصف مهر به او داده شود.

 

 

 

گفتار دوم : نفقه

 

یکی دیگر از آثار مالی عقد نکاح، نفقه می‌باشد. این نهاد حقوقی که از شرع مقدس اسلام وارد قانون ایران گردیده است، بیانگر الزام مرد جهت تأمین معاش زوجه و فرزندانش می‌باشد. در این در خصوص نفقۀ اقارب صحبت نمی شود ، لیکن تأثیر زناشوئی در این موضوع مورد بررسی قرار می‌گیرد. مطالب این گفتار به پنج بند تقسیم می شود، که طی آن به مفهوم نفقه و شرایط استحقاق زوجه برای دریافت آن، آثار حقوقی و کیفری عدم پرداخت نفقه با توجه به تمکین زن، نفقۀ ایام عده و نفقۀ زوجۀ ‌منقطع پرداخته می شود.

 

بند اول : مفهوم نفقه و شرایط استحقاق زوجه

 

مادۀ ۱۱۰۷ قانون مدنی در تعریف نفقه، چنین مقرر می‌دارد : « نفقه عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت که به طور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد و خادم در صورت عادت زن یا احتیاج او بواسطۀ مرض یا نقصان اعضاء».

 

برخی از حقوق ‌دانان ایران، معتقدند که موارد مقرر در این ماده، جنبۀ تمثیلی داشته و نفقه، شامل تمام وسایلی است که زن با توجه به درجۀ تمدن و محیط زندگی وضع جسمی و روحی خود، بدان نیازمند است و تشخیص این موضوع با عرف بوده و معیار ثابتی ندارد.^[۱۱۲]

 

تکلیف شوهر به انفاق، ناشی از حکم شرع و قانون بوده و از نتایج ریاست او بر خانواده می‌باشد. زن و مرد نمی توانند در ضمن عقد نکاح دائم، ذمۀ شوهر را از دادن نفقه، مبرا سازند، زیرا تکلیف بر پرداخت نفقه، ریشۀ قراردادی ندارد.^[۱۱۳] اما تکلیف مرد به دادن نفقه، منوط به تمکین زن می‌باشد. مادۀ ۱۱۰۸ قانون مدنی در بیان این ارتباط، چنین اشعار داشته است : «هر گاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت، امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.» چنین زنی در اصطلاح حقوقی، ناشزه خوانده می شود و این حالت، نشوز نامیده می شود. مانع مشروع، به آن قبیل عذرهای شرعی، گفته می شود که زن با وجود آن ها، از انجام وظایفش شرعا ًمعذور است مانند حالت حیض یا نفاس، روزۀ واجب، انجام هر گونه عمل واجبی که وقت آن، مضیق باشد و یا کسالتی که پزشک او را از آمیزش، ممنوع ساخته باشد.^[۱۱۴]

 

در خصوص رابطۀ فی مابین تمکین و نفقه می توان قایل به دو نظر شد :

 

• • از یک منظر می توان گفت که رابطۀ این دو موضوع، مانند رابطۀ عوض و معوض قراردادی می‌باشد و هر کدام از طرفین که از اجرای تعهد خویش سرباز زند، دیگری می‌تواند از انجام تعهد خویش، امتناع نماید، همانند آنچه که در حق حبس گفته می شود.

 

• از سوئی دیگر می توان گفت که عقد نکاح، یک رابطۀ قراردادی نیست و سقوط حق نفقه، کیفر زنی است که بدون عذر موجه از تمکین خودداری نموده است. برخی از حقوق ‌دانان معتقدند که نباید نکاح را با یک عقد معوض، مقایسه نمود و نمی توان همخوابگی زن را مشابه کالائی دانست که در عقد بیع، خرید و فروش می شود. از لحاظ قانون مدنی نیز این جانبداری مورد پذیرش قرار گرفته است، چراکه در هیچکدام از مواد قانون مدنی، به زن در قبال عدم دریافت نفقه، حق نشوز داده نشده است و فقط در یک سری از موارد استثنائی، زن را از تمکین معاف دانسته اند.^[۱۱۵]

سئوال دیگری که در این قسمت مطرح می شود، آن است که تمکین شرط استحقاق زوجه در تقاضای نفقه است یا اینکه نشوز او مانع از استقرار نفقه می‌گردد؟ فایدۀ این بحث در جائی است که زن، دادخواست مطالبۀ نفقه به دادگاه داده باشد. در صورتی که تمکین شرط استحقاق نفقه باشد، زوجه برای مطالبۀ نفقۀ خویش، ابتداء باید ثابت نماید که از زوج تمکین دارد، لیکن در صورتی که نشوز مانع استقرار نفقه باشد، زن نیازی به اثبات تمکین خود از شوهر ندارد و اصل بر تمکین او نهاده می شود، مگر آنکه شوهر نشوز او را ثابت نماید. فایدۀ دیگر در بحث ضمانت است. در صورتی که نشوز، مانع استقرار نفقه باشد، می توان برای نفقۀ آیندۀ زوجه، از مرد در برابر زن، ضمانت گرفت، زیرا اصل بر تمکین زن بوده و موجب ضمانت ایجاد شده است اما در صورت اول، از آنجایی که تمکین نیز یکی از اسباب ایجاد دین مرد می‌باشد، چنین ضمانی صحیح نمی باشد زیرا به موجب مادۀ ۶۹۱ قانون مدنی، ضمان دینی که هنوز سبب آن ایجاد نشده است، باطل است.»