TA=TCA-Dep;
CFO=NIBE-TA;
تعریف متغیرهای مدل (۳-۴):
ΔCA برابر با تغییرات در دارایی‌های جاری؛
ΔCash برابر با تغییرات در وجه نقد و معادل نقد؛
ΔCL برابر با تغییرات در بدهی‌های جاری؛
ΔSTDEBT برابر با تغییرات در بدهی‌های کوتاه‌مدت بهره‌دار؛
Dep برابر با هزینه استهلاک؛
NIBE برابر با سود خالص قبل از اقلام غیر‌مترقبه؛
ΔRev برابر با تغییرات در درآمد؛
PPE برابر با ارزش ناخالص دارایی‌های ثابت مشهود است.
ج- متغیرهای کنترلی:
بر اساس مدل‌های شناخته‌شده در ادبیات، متغیرهای زیر به عنوان متغیرهای کنترلی برای مدل‌های تحقیق انتخاب شده‌اند (ماشرووالا و ماشرووالا ۲۰۱۱، کور و همکاران ۲۰۰۸).

Beta بتا شدت تغییرات بازدهی سهم مورد نظر نسبت به بازار یا شاخص شامل آن سهم بر اساس رابطه زیر است که در این پژوهش از داده موجود در پایگاه داده‌های نرم‌افزار تدبیرپرداز استفاده شده است.
SIZE برابر با ارزش بازار سهام عادی بر اساس آخرین روز معامله در سال (ماه) قبل؛
BM برابر با نسبت ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام در پایان سال مالی قبل به ارزش بازار سهام بر اساس آخرین روز معامله در سال (ماه) قبل (ماشرووالا و ماشرووالا ۲۰۱۱، ص ۱۳۸۱)؛
YIELD، بازده نقدی سهام برابر با سود نقدی سالانه هر سهم عادی تقسیم بر قیمت سهام در پایان سال مالی قبل؛
PRICE برابر با قیمت سهام در آخرین روز معامله در سال (ماه) قبل؛
برای محاسبه SMB و HML، در ابتدای هر ماه شرکت‌ها بر اساس میانه شاخص اندازه آن‌ها به دو گروه بزرگ (B) و کوچک (S) تقسیم شدند و سپس شرکت‌ها بر اساس نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام آن‌ها به سه دسته ۳۰% بالا (H)، ۴۰% میانی (M)و ۳۰% پایین (L) تقسیم شدند که البته شرکت‌های دارای ارزش دفتری منفی مورد استفاده قرار نگرفته شده است، سپس بازده این ۶ پرتفوی (B/H, B/M, B/L, S/H, S/M, S/L) و SMB و HML به شرح زیر محاسبه گردید.
متغیر :HML^[102] برابر با تفاوت بین میانگین ساده بازده دو پرتفوی با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام بالا (S/H , B/H) و میانگین ساده بازده دو پرتفوی با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام پایین است (S/L , B/L).
HML = 1/2 (S/H + B/H) – ۱/۲ (S/L + B/L)
در نتیجه HML شامل تفاوت بین پرتفوهایی با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام بالا و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام پایین است که اندازه در آن‌ها یکسان در نظر گرفته شده است. بنابراین، HML بجای تمرکز بر عامل اندازه در بازده، بر رفتارهای متفاوت بازده در سهام دارای نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام بالا و سهام دارای نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام پایین متمرکز می‌شود.
متغیر SMB^[103]: برابر با تفاوت بین میانگین ساده بازده سه پرتفوی با اندازه کوچک (S/L, S/M, S/B) و میانگین بازده سه پرتفوی با اندازه بزرگ (B/L, BE/ME, B/H) است.
SMB = 1/3 (S/L + S/M + S/H) – ۱/۳ (B/L + BE/ME + B/H)
بنابراین، SMB تفاوت بین میانگین ساده بازده پرتفوی‌های با اندازه کوچک و پرتفوی‌های با اندازه بزرگ با متوسط نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار یکسان است لذا SMB به جای تاکید بر عامل ارزش دفتری به ارزش بازار سهام، بر تفاوت رفتارهای بازده بر روی سهام با اندازه کوچک و سهام با اندازه بزرگ متمرکز است.
برابر با بازده پرتفوی بازار (MKt) است؛
MKt پرتفوی بازار برابر با مجموع ۶ پرتفوی (B/H, B/M, B/L, S/H, S/M, S/L) به همراه شرکت‌های دارای ارزش دفتری منفی است (فاما و فرنچ، ۱۹۹۵٫ ص ۱۳۸)؛
برابر با بازده بدون خطرپذیری برای دوره زمانی t است که در ادبیات مالی از بهره اسناد خزانه ۱ ماه دولت امریکا استفاده می‌شود (فاما و فرنچ، ۱۹۹۵٫ ص ۱۴۴). لذا در این پژوهش نیز بهره سپرده‌ها بانکی (دولتی) کوتاه مدت یک ماهه ۵/۰% (۱۲÷۶% ) در نظر گرفته شده است؛
برابر با بازده پرتفوی برای دوره زمانی t است؛
همانند کور و همکاران (۲۰۰۸) برای محاسبه AQFactor، در ابتدای هر ماه شرکت‏ها بر اساس شاخص کیفیت اقلام تعهدی دیچو و دیچو (۲۰۰۲) محاسبه‌شده در پایان سال قبل به پنج گروه تقسیم شدند. سپس بازده ماهانه هر یک از پرتفوی‌های پنج‏گانه به صورت میانگین ساده محاسبه شد که بر این اساس AQFactor برابر با تفاوت بازده دو پنجک بالایی و پایینی (یعنی تفاوت بین متوسط بازده شرکت‌هایی با بیش‌ترین شاخص کیفیت اقلام تعهدی و بازده شرکت‌هایی با کمترین شاخص کیفیت اقلام تعهدی) است.
AQFactor = 1/2 (Q5 +Q4) – ۱/۲ (Q1 + Q2)
در این پژوهش، روش ۲SCSR روی ۲۵ پرتفوی اندازه و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار که توسط فاما و فرنچ (۱۹۹۳) استفاده شده است، بررسی شده است. آزمون‏های قیمت‏گذاری دارایی‏ها با بهره گرفتن از این پرتفوی‌ها در تحقیقات مالی استاندارد است. برنان و همکاران (۲۰۰۴)، کمپبل و وولیناهو (۲۰۰۴) و پتکوا (۲۰۰۶) از این پرتفوی‌ها استفاده کردند و دریافتند که این پرتفوی‌ها از قدرت کافی برای ارائه شواهد دقیق و ظریف برای پیش‏بینی تغییرات بازده بر اساس خطرپذیری از طریق مدل CAPM و مدل دو بتایی برخوردار هستند (کور و همکاران. ۲۰۰۸، ص).
همانند فاما و فرنچ (۱۹۹۳)، برای تشکیل ۲۵ پرتفوی اندازه و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار همان طور که قبلاً در خصوص ۶ پرتفوی اندازه و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار گفته شد، در ابتدای هر ماه شرکت‌ها بر اساس شاخص اندازه و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام آن‌ها (به طور جداگانه) به پنج دسته تقسیم شدند که از ترکیب آن‌ها ۲۵ پرتفوی حاصل شد.
علاوه بر این برای کاهش این نگرانی که پرتفوی‌های اندازه و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار نتواند به میزان کافی تغییرات مقطعی در شاخص کیفیت اقلام تعهدی را بیان کنند و از قدرت کمی برای بررسی این که عامل کیفیت اقلام تعهدی یک عامل خطرپذیری قیمت‏گذاری شده است، مشابه کور و همکاران (۲۰۰۸) از پرتفوی‌های جایگزین دیگری نیز برای بررسی حساسیت نتایج این تحقیق استفاده شده است. بنابراین از ۲۷ (۳×۳×۳) پرتفوی به ترتیب از ترکیب اندازه، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار و شاخص کیفیت اقلام تعهدی استفاده شده است^[۱۰۴] که برای این منظور در ابتدای هر ماه شرکت‏ها بر اساس مقادیر هر یک از عوامل اندازه، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار و شاخص کیفیت اقلام تعهدی به طور مستقل به سه گروه تقسیم شده‌اند. در نتیجه ۲۷ پرتفوی (۳×۳×۳) تشکیل شد که به طور مستقل بر اساس اندازه، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار و شاخص کیفیت اقلام تعهدی طبقه‏بندی شده‏اند. سپس بازده‏های هر پرتفوی به طور ماهانه محاسبه شد که منتج به محاسبه ۷۲ بازده ماهانه برای هر یک از ۲۷ پرتفوی در طول دوره ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ شده است.

آزمون‌های آماری
آزمون‌های آماری انجام شده را می‌توان به دو بخش آزمون‌های مرتبط با انتخاب نوع مدل رگرسیون و آزمون‌های مرتبط با روابط متغیرها تقسیم کرد که نحوه انجام هر یک در ادامه تشریح می‌شود.

آزمون‌های مرتبط با انتخاب نوع مدل
اگر نمونه مشاهداتی از خصایصN فرد در طول T دوره زمانی در دست باشد که با y_itو x_kit نمایش داده شوند و K=1, … , K متغیرهای توضیحی در ماتریسX باشد، فرض می‌شود که مشاهدات y، رخدادهای تصادفی با توزیع احتمالی است که به بردار خصایصx و پارامترهای θ مشروط می‌شود: f(y|x,θ). برای اجرای رگرسیون با تمام NT مشاهده معمولاً فرض می‌شود پارامترهای رگرسیون، مقادیری اختیار می‌کنند که برای تمام T دوره زمانی و تمام N مقطع زمانی، یکسان و مشترک است؛ اما اگر این فرض نامعتبر باشد، حداقل مربعات داده‌های تلفیقی^[۱۰۵] به نتایج غلط منتهی می‌شود (اشرف زاده و مهرگان، ۱۳۸۹، ص ۱۶ و ۱۷).
روش پژوهش حاضر، تحلیل رگرسیون است و از داده‌های ترکیبی به دست آمده از صورت‌های مالی شرکت‌های عضو نمونه، برای بررسی فرضیه ها استفاده شده است. به همین دلیل، از آزمون F لیمر برای تعیین نوع مدل رگرسیون و از آزمون هاسمن^[۱۰۶] برای تشخیص نوع مدل داده‌های تابلویی^[۱۰۷] استفاده شده است.

آزمون Fلیمربرای بررسی معنی داری اثرات ثابت^[۱۰۸]
در نخستین گام به سمت استفاده کامل از داده ها باید آزمون شود که آیا پارامترهایی که رخداد تصادفی y را می‌سازند، برای تمام i ها و t ها ثابت می‌ماند یا خیر. معنی داری هم زمان مقادیر باقی مانده را می‌توان به صورت زیر آزمون کرد:

تعداد

۱۹۶

Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

جدول فوق به بررسی رابطه بین سرمایه­فرهنگی و حس­تعلق­مکانی پاسخگویان ساکن شهرجدیدپرند پرداخته است. با توجه به اینکه سطح معناداری این دو متغیر برابر با ۰۰۱/۰ (کمتر از ۰۵/۰) است، می­توان گفت رابطه معناداری بین دو متغیر وجود دارد. میزان همبستگی این دو متغیر برابر با ۲۴۳/۰- است، که نشان­دهنده همبستگی متوسط به پایین و معکوس(علامت منفی) بین این دو متغیر است و با (**) مشخص شده است. لذا با اطمینان ۹۹ درصد می­توان رابطه همبستگی بین سرمایه­فرهنگی و حس­تعلق­مکانی را معنی­دار دانست. بنابراین می­توان گفت هرچه میزان سرمایه­فرهنگی افراد بیشتر باشد، حس تعلق افراد به مکان زندگیشان کمتر می­ شود و بالعکس.

فرضیه سوم: به نظر می­رسد بین نگرش به ویژگی­های فضایی- کالبدی و حس­تعلق­مکانی ساکنین شهرجدیدپرند رابطه معناداری وجود دارد. (با توجه به اینکه متغیر مستقل و وابسته در این فرضیه در سطح فاصله­ای قرار دارند، بنابراین در بررسی این فرضیه از آزمون همبستگی پیرسون استفاده می­ شود).

جدول ۱۷- ۴ همبستگی بین نگرش به ویژگی­های فضایی- کالبدی و حس­تعلق­مکانی پاسخگویان ساکن پرند

حس تعلق مکانی

ویژگی­های فضایی- کالبدی

همبستگی

.۶۴۷^**

Sig. (2-tailed)معناداری

.۰۰۰

تعداد

۱۹۶

Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

جدول فوق به بررسی رابطه بین نگرش به ویژگی­های فضایی- کالبدی و حس­تعلق­مکانی پاسخگویان ساکن شهرجدیدپرند پرداخته است. با توجه به اینکه سطح معناداری این دو متغیر برابر با ۰۰۰/۰(کمتر از ۰۵/۰) است، می­توان گفت رابطه معناداری بین دو متغیر وجود دارد. میزان همبستگی این دو متغیر برابر با ۶۴۷/۰ است،که نشان­دهنده همبستگی بالا و مستقیم بین این دو متغیر است و با (**) مشخص شده است. لذا با اطمینان ۹۹ درصد می­توان رابطه همبستگی بین نگرش افراد به ویژگی­های فضایی- کالبدی و حس­تعلق­مکانی را معنی­دار دانست. بنابراین می­توان گفت هرچه ویژگی­های فضایی- کالبدی برای افراد مطلوبیت بیشتری داشته باشد، حس تعلق افراد به مکان زندگیشان بیشتر می­ شود و بالعکس.
فرضیه چهارم: به نظر می­رسد بین مدت زمان سکونت و حس­تعلق­مکانی ساکنین شهرجدیدپرند رابطه معناداری وجود دارد. (با توجه به اینکه متغیر مستقل در این فرضیه در سطح ترتیبی قرار دارد و متغیر وابسته نیز در سطح فاصله­ای است، بنابراین در بررسی این متغیر از آزمون اسپیرمن استفاده می­ شود).

جدول ۱۸- ۴ همبستگی بین مدت زمان سکونت و حس­تعلق­مکانی پاسخگویان ساکن شهرجدیدپرند

حس تعلق مکانی

- آموزش کارکنان بانک درمورد ماهیت و شرایط فروش اقساطی:در بین کارکنان بانک ۱۳نفردر این باره به آموزش مسئله مذکور اذعان داشتند اما۷نفر بیان داشتند که فعلا آموزش مذکور صورت نمی گیرد.(ر.ک:س۱۰نظرسنجی کارکنان)
- تأثیر نوسان نرخ تورم درمدت اقساط بر نرخ سود در معاملات سابق و ولاحق:در بین کارکنان بانک ۱۹ نفر بیان داشتند که بالا رفتن نرخ تورم تنها نسبت به قراردادهای لاحق بر آن اعمال می گردد.(ر.ک:س۱۲ نظرسنجی کارکنان)
- تأثیر خرید قسطی بانک بر قیمت فروش کالا به مشتری:۱۱نفر از کارکنان بیان داشتند که اگردر موردی بانک کالای سفارشی را به صورت قسطی با قیمت بالاتر بخردافزایش قیمت قسطی مذکور نسبت به فروش به مشتریان بانک اعمال نمی شود اما۲نفر گفتند که قیمت فروش به مشتریان.با درنظرگرفتن افزایش قیمت قسطی تعیین می شود.و۵نفر اظهار بی اطلاعی کردند(ر.ک:س۱۷ نظرسنجی کارکنان)
- ملاک قیمت گذاری مسکن در فروش اقساطی مسکن چیست: در بین کارکنان بانک ۱۱نفرملاک را قیمت رایج بازاردانسته اند و۸نفرقیمت کارشناسی و سود بانک را ملاک دانسته اند.(ر.ک:س۱۸نظرسنجی کارکنان)
- تخفیف مبلغ یا کاهش نرخ سود قسط درصورت تقاضای پرداخت زودهنگام اقساط مشتری:از کارکنان بانک ۷نفرکاهش نرخ سود و۵نفرعدم کاهش آن و۸نفرتخفیف مبلغ سود بدون تغییر نرخ سود را مطرح کردند.(ر.ک:س۲۳ نظرسنجی کارکنان)
- ملاک بانک برای مهلت دادن به مشتری در پرداخت قسط معوق یا تمدید اقساط:از کارکنان بانک ۱۳نفرصرف عجز مشتری از پرداخت به موقع و لو معسر نباشد راکافی دانسته اند اما ۷ نفر تنها اعسار را ملاک تمدید یا امهال دانسته اند.(ر.ک:س۲۴ نظرسنجی کارکنان)

- تمدید اقساط و افزایش نرخ سود:از کارکنان ۱۴ نفر تمدید اقساط به همراه افزایش نرخ سود را نفی کرده اند و ۶نفر مدعی شدند که بانک تمدید مدت اقساط نمی کند بلکه با تعیین مدت تنفس ،مدت بازپرداخت را افزایش می دهد و طبق همان نرخ سود قبلی بابت مدت افزوده شده سود لحاظ می کند.(ر.ک:س۲۵ نظرسنجی کارکنان)
- نقش توانائی مالی مشتری در فسخ قرارداد از جانب بانک:۸نفر از کارکنان رویه رایج در اعمال حق بانک برای فسخ قرارداد را در صورت حصول یکی از اسباب آن که مورد تصریح در قرارداد واقع می شود بر این امر دانسته اند که اگر ناتوانی مالی مشتری در پرداخت اقساط احراز شود بانک فسخ قرارداد نمی کند.(ر.ک:س۲۷نظرسنجی کارکنان)
۳-۱ چالش فقهی ضمانت شخص ثالث در قراردادهای فروش اقساطی
مقدمه
دراین مبحث هدف ، بررسی چگونگی شکل گیری ضمانت شخص ثالث درقراردادهای فروش اقساطی بانک ومیزان انطباق آن با عقد ضمان مورد قبول فقها وقانونگذار است. وبرفرض که به لحاظ ماهیت متفاوت با عقد ضمان باشد روشن شود که آیا راهکار قابل قبولی برای تصحیح آن وجود دارد یا خیر؟ در مورد ضمانت شخص ثالث در قراردادهای فروش اقساطی طبق مطالعه میدانی به عمل آمده توسط نگارنده مسائل ذیل به همراه نتایج مربوطه در قالب۱- نظر سنجی از مشتریان قرارداد۲- نظر سنجی از کارکنان بانکها مورد سؤال و بررسی قرار گرفت:
- میزان اطلاع ازمندرجات تعهدنامه: ۶ نفر از ضامنها در این باره اظهار بی اطلاعی کرده و۲۰نفر کم وبیش مطلع بودند.(ر.ک:س۵)
- میزان ومبلغ ضمانت: ۱۸ نفر از ضامنها مدعی اطلاع کامل از حدود مسؤلیت خود نسبت به مبلغ ضمانت شده و۶ نفر در این باره اظهار بی اطلاعی کردند.(ر.ک:س۸)
- نوع مطالبات مورد ضمانت: ۲ نفر خود را فقط ضامن اصل مبلغ وام دانسته و۳ نفر ضمانت اصل وام وخسارت تأخیر را مطرح کردند و۱۴ نفرخود را ضامن اصل وام وکلیه مطالبات متفرع بر آن معرفی کردند. و۴ نفر اظهار بی اطلاعی کردند.(ر.ک:س۹)
- ماهیت عقد خارج لازم: ۳ نفر از چنین عقدی مطلع بودند و۱۶ نفر غیر مطلع بودند.(ر.ک:س۱۱)
- میزان و مبلغ خسارت دیرکرد قسط:۵ نفرمطلع نبودندو۱۴ نفر فقط درصد خسارت را دانسته و۴ نفرمبلغ خسارت را می دانستند.(ر.ک:س۱۴)
- ترتیب مسئولیت ضامن وام برای پرداخت وام و خسارتها:۱۰نفر مسئولیت خود در پرداخت را منوط به ناتوانی مالی مضمون عنه دانسته و ۱۷ نفر خود را همزمان با مضمون عنه مسئول دانسته اند و ۱۴ نفر اظهار بی اطلاعی کردند.(ر.ک:س۲۰)
- تفهیم خسارت تأخیر تأدیه و میزان آن به ضامن:۱نفر از کارکنان بانک مدعی تفهیم مطالب مذکر به ضامنها شده و۴ نفر انجام چنین تفهیمی را نفی کرده اند و۱۵نفر اظهار داشتند که تفهیم دقیق مطالب به عمل نمی آید.(ر.ک:س۷ نظر سنجی کارکنان)
- نحوه ی ضمانت ضامن در قراردادهای فروش اقساطی:۱۷نفر از کارکنان بانک ضامن ومشتری را به صورت همزمان مسئول اصل وام وخسارت دانسته اند و۲نفر مسئولیت ضامن را متوقف بر عجز مالی مشتری دانسته اند و۱نفر معتقد بود که دراصل مبلغ وام هردو همزمان مسئولند اما در خسارت تأخیر، مسئولیت ضامن متوقف بر عجز مالی مشتری است.(ر.ک:س۸نظر سنجی کارکنان)
۳-۱ چالش فقهی ضمانت شخص ثالث
درمورد تضمین برگشت مطالبات بانک از مشتریان تسهیلات فروش اقساطی، بانکها اجازه دارند که ضمانت شخص ثالث را از مشتریان مذکور مطالبه کنند و بلکه در بین قراردادهای فروش اقساطی، در کنار قرارداد در قبال توثیق مال غیر منقول و قرارداد در قبال توثیق سپرده سرمایه گذاری، قرار داد فروش اقساطی درقبال تعهد شخص ثالث نیز وجوددارد.
حال با ملاحظه سیر پرونده های مختومه و جاری تسهیلات فروش اقساطی در خلال مطالعه میدانی، در مورد بحث ضمانت و تعهد شخص ثالث با لحاظ انواع فرم های مورد ضمانت ضامن مذکور، نکات ذیل به دست آمد:
الف-
مندرجات مهم تعهد نامه دارای تمبر بانکی که می توان آن را هم ردیف عقد ضمان دانست به شرح ذیل است:
-شمول تعهد نامه نسبت به کلیه مطالبات بانک از مشتری و کلیه حقوق که ناشی از هر نوع تعهد و معامله من جمله معاملات موضوع قانون عملیات بانکی بدون ربا و یا سایر معاملات اعم از ارزی و ریالی و عملیات مربوط به حساب سپرده قرض الحسنه جاری،چک،سفته،برات و یا سایر اسناد تجاری یا غیر آن از اصل و سود خسارات و غیره و هر نوع تعهدو بدهی اعم از مستقیم و غیر مستقیم می باشد.
- مدت تعهد نامه تا هنگامی است که مشتری با بانک معامله یا هر نوع بدهی ناشی از معاملات و عملیات بانکی دارد.
- ضمانت تضامنی(ضم ذمه به ذمه): مشتری،همچنین متعهد(هریک ازمتعهدین) در مقابل بانک و مسئول پرداخت می باشند و بانک به هر یک از آن ها منفرداً و جداگانه همچنین به بعضی یا تمام آن ها مجتمعاً و یکجا حق مراجعه و مطالبه و وصول تمام طلب را از اصل و سود و خسارت دارد و مراجعه به هر یک یا بعضی از آن ها مادام که کلیه مطالبات بانک وصول نشده مانع مراجعه و تعقیب سایر امضا کنندگان نخواهد بود.
- تعهد به پرداخت فوری دین مشتری ولو آن که موعد آن نرسیده باشد به محض اولین تقاضای کتبی بانک.
- تعهد به پرداخت و ضمانت مطالبات ناشی از تسهیلات گذشته قبل از ضمانت و نیز تسهیلات اعطایی آتی بانک.
- فوت یا ورشکستگی مشتری یا حجر یا توقف او چه قبل، چه بعد از تعهد ضامن، رافع مسئولیت ضامن نیست.
- معافیت مشتری از دین برای همیشه یا موقتاً به خاطر ورشکستگی یا حجر و غیره، موجب معافیت ضامن نیست.
ب- محتوای ضمانت و تعهد ضامن مندرج در متن قرارداد فروش اقساطی در قبال تعهد شخص ثالث:
- ضمانت تضامنی.
- تعهد به حسن انجام کار مشتری(مضمون عنه).
- حق بانک نسبت به تهاتر و برداشت خسارت یا طلب از حساب افراد تحت ولایت متعهد(ضامن).
- تعهد به پرداخت طلب، به محض مطالبه بانک.
- اسقاط هرگونه حق اعتراض از جانب ضامن.
حال برای بررسی فقهی موارد فوق، لازم است که در ابتدا نکات فقهی مربوط به عقد ضمان را مرور کنیم:
۳-۱-۱ ضمان در فقه و احکام آن
تعریف عقد ضمان: بر حسب تعریف فقهای گرامی، عقد ضمان عبارتست از تعهد شخص ثالث بری الذمه به پرداخت مالی که بر ذمه مدیون است.
شهیداول می نویسد:"الضمان هو التعهد بالمال من البریء”^[۲۳۸]. محقق حلی نیز ضمان را عقدی دانسته که برای تعهد به مال تشریع شده است.^[۲۳۹]
البته موضوع ضمان ممکن است عین یا منفعت یا عمل باشد.در جامع المدارک نیز همین تعریف به این صورت آمده است :« الضمان بالمعنی الأخص هو التعهد بالمال عیناً أو منفعهً أوعملاً.^[۲۴۰]
بر اساس فقه شیعه، عقد ضمان سبب نقل ذمه مدیون به ذمه ضامن است واین مورد اجماع است.^[۲۴۱]
صاحب جواهر در تعلیل این قول می فرماید:"چون ضمانت مشتق ازتضمن است بنابراین ذمه ضامن متضمن حق مضمون له می شود.”^[۲۴۲]
همچنین علم ضامن به مضمون عنه ومضمون له و مقدار دین مورد ضمانت شرط نمیباشد.^[۲۴۳]محقق یزدی نیز صرف تمییزوعدم تردید در تعیین مضمون عنه را کافی دانسته است لذا اگربه نفع یک شخص – هر که باشد- ضامن یک نفر- هر که باشد- شود، چنین ضمانی به دلیل ابهام صحیح نیست.^[۲۴۴]در شرایع آمده است:"علم به مقدار دین لازم نیست پس اگر مافی الذمه مدیون راضمانت کند، صحیح خواهد بود.”^[۲۴۵]
شهید ثانی دلیل این مطلب را به شرح ذیل بیان نموده است که اولا چون غرض از ضمانت، پرداخت دین است که این امر، متوقف بر شناخت مضمون له نیست ثانیا به دلیل اصالت عدم اشتراط علم ضامن به مقدار دین یا اصالت صحت عقد ضمان در حالت عدم علم به آن مقدار، بعلاوه اطلاق نصوص ونیز عدم منافات غرر با چنین ضمانی بدلیل معاوضی نبودن آن، علم به مبلغ دین لازم نیست، ثالثا چون ضمان، پرداخت دین است و پرداخت دین از جانب هر مدیونی جایز است، علم به مضمون عنه شرط نیست.^[۲۴۶] البته صاحب ریاض این قول را اجود دانسته است.^[۲۴۷]
بعلاوه بر اساس فقه امامیه ضمان حال دین مؤجل جایز است.^[۲۴۸]
در مورد نقل ذمه در عقد ضمان، صحیحه ابن سنان و موثقه اسحاق بن عمار دلالت ظاهری دارد:

۳-۶- ابزار تجزیه و تحلیل داده ها
دراین پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش آمار توصیفی استفاده شده است. به منظور سازمان دادن، خلاصه کردن، طبفه بندی نمرات خام، توصیف اندازه های نمونه، تنظیم جدول توزیع فراوانی درصدها و محاسبه شاخص های پراکندگی نظیر میانگین، انحراف معیار و نمودارها از آمار توصیفی شد. سپس جهت بررسی فرضیه های تحقیق از آزمونهایتی تک نمونه ای، تی زوجی،تی مستقل ، تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون فریدمن و آزمون کلمگروف اسمیرنف استفاده شده است.

۳-۷- شیوه گردآوری داده ها
برای گردآوری داده ها پژوهشگر بعد از گرفتن معرفی نامه از دانشگاه، به مسؤل حراست اداره کل آموزش و پرورش کرمان مراجعه و بعد از معرفی، درخواست اجرای تحقیق در بین دبیران تربیت بدنی شهرکرمان را مطرح نموده، و مجوز پخش و جمع آوری پرسشنامه را دریافت کرد. در مرحله بعد، برای توزیع پرسشنامه به مسؤلین تربیت بدنی مراجعه و تاریخ جلسه دبیران تربیت بدنی را از آنها گرفته و در موعد مقرر پرسشنامه ها توزیع شد، و در پایان جلسه پرسشنامه های تکمیل شده جمع آوری شد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده‌ها
مقدّمه
تحقیق حاضر به بررسی میزان دستیابی به اهداف برنامه درسی تربیت بدنی دوره متوسطه در سال تحصیلی ۹۲-۹۳ از دیدگاه دبیران تربیت بدنی شهرکرمان می پردازد که نتایج آن به صورت کلی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد داده های مورد نیاز تحقیق از ۵۴ پرسشنامه، که حاوی سؤالات مشخصات فردی و سؤالات مربوط به فرضیه های تحقیق است جمع آوری گردیده است. با بهره گرفتن از جدول های فراوانی و نمودارهای ستونی، توصیفی از وضعیت شاخص های دموگرافیک و متغیرهای تحقیق ارائه گردیده است. جهت بررسی فرضیه های تحقیق از آزمونهای تی تک نمونه ای^[۷۸]، تی جفتی^[۷۹]، تی مستقل ^[۸۰]، تحلیل واریانس یک‌طرفه ^[۸۱]و آزمون فریدمن ^[۸۲]و آزمون کلمگروف اسمیرنف ^[۸۳]استفاده شده است.
۴-۱: توصیف شاخص های دموگرافیک (بررسی ویژگی های عمومی)
۴-۱-۱ : وضعیت جنسیت آزمودنی ها
براساس نتایج جدول ۴-۱ از بین آزمودنی های پاسخگوی مورد بررسی ۲۴ نفر ۴(/۴۴ درصد) زن و۳۰ نفر (۶/۵۵ درصد) مرد هستند (جدول و نمودار ۴-۱).
جدول ۴-۱ : توزیع فراوانی وضعیت جنسیت آزمودنی ها

نمودار ۴-۱ : درصد فراوانی وضعیت جنسیت آزمودنی ها
۴-۱-۲ : وضعیت سابقه خدمت
نتایج جدول۴-۲ نشان می‌دهد که از بین آزمودنی های پاسخگوی مورد بررسی ۱۲ نفر (۱/۲۳ درصد) دارای سابقه خدمت ۵-۱سال، ۷ نفر (۵/۱۳ درصد) ۱۰-۶ سال، ۹ نفر (۳/۱۷ درصد) ۱۵-۱۱ سال، ۱۱ نفر (۲/۲۱ درصد) ۲۰-۱۶ سال، ۷ نفر (۵/۱۳ درصد) ۲۵-۲۱ سال، ۶ نفر (۵/۱۱ درصد) بالاتر از ۲۵ سال سابقه خدمت دارند (جدول و نمودار ۴-۲).
جدول ۴-۲ : توزیع فراوانی وضعیت تحصیلی آزمودنی ها

-عملیات زیرساخت شبکه:فعالیتهای مرتبط با نگهداری زیرساخت اطلاعاتی و فیزیکی.این فعالیتها اجازه می دهد که شبکه در یک وضعیت هشدار ثابت به منظور پاسخ گویی به درخواست ها و یا نیازهای مشتریان قرار داشته باشد.(آستروالدر،۲۰۰۴)
در صنعت نشر نیز می توان شبکه ی ارزش را در چند جریان اصلی نشان داد.شبکه ارزش در نشر عبارتست از ایجاد محتوا،بسته بندی محتوا و تجمیع و نهایتا توزیع محتوا.(کمیسیون اروپا،۲۰۰۳)
تولید محتوا:جز اصلی خلق ارزش ،که در آن تولد کنندگان محتوا ممکن است درقالب حق مجوز و حق استفاده ی ناشی از فناوری های مدیریت محتوای دیجیتال می باشد به کسب در آمد بپردازند.در بخشهایی صنعت نشر هزینه ی تولید پایین است اما دسترسی به کانالهای توزیع و بازار عوامل اصلی بازدارنده برای فعالیت به عنوان خود ناشری است.

بسته بندی محتوا:اینترنت و فناوری های مرتبط با آن فرصت کافی برای بسته بندی خلاق و پیچیده واستفاده مجدد از محتوا توسط صاحب محتوا و افرادی که محتوا را جمع آوری می کنند،فراهم کرده است.بسته بندی خدمات همراه با فعالیت های مدیریت محتوا به منظور کنترل دسترسی به محتوا و کانال های موجود در بسته بندی، به بازار و کاربران نهایی عرضه می شود.
توزیع محتوا:این بخش شامل فروش حقوق انتقال و توزیع به بازار ثانویه ،تولید و یا قالب بندی مجدد محتوا در فرمت بسته بندی رسانه ای (دی وی دی،سی دی های صوتی و…)،و استفاده از فناوریهای توزیع الکترونیکی مانندخدمات همزمان و شبکه های توزیع محتوای اینترنتی به منظور بهینه سازی ارزش توزیع مبتنی بر وب می باشد.
شکل۲-۹ که از طرف کمیسیون اروپا در سال ۲۰۰۳ منتشر شده است شبکه ارزش بالقوه صنعت نشر در ۵ تا ۷ سال آینده را نشان می دهد.
نویسنده
تصویرگر
کمیسیون
تولید
ناشر
ایبوک
توزیع کننده داخلی
چاپ بر اساس تقاضا
عمده فروش
توزیع کننده خارجی
خرده فروش (فیزیکی)
چاپگر
خرده فروش اینترنتی
پست/شرکت
مشتریان موسسه ای
خرده فروش تلویزیون دیجیتالی
مدیریت و حق تجارت
شکل ‏۲‑۹شبکه ارزش بالقوه صنعت نشر(تیان و همکاران،۲۰۰۹)
پیشینه تحقیق:
با توجه به موضوع تحقیق می توان پیشینه را در دو دسته بررسی کرد.پیشینه مربوط به طراحی مدل کسب وکار و همچنین پیشینه طراحی مدل کسب و کار در زمینه صنعت نشر کتاب.
پیشینه داخلی مدل کسب و کار :
عالمیان (۱۳۸۹) در تحقیقی تحت عنوان"طراحی مدل کسب و کار الکترونیکی برای خرده فروشی"با هدف ارائه یک مدل کسب و کار الکترونیکی نوآورانه برای خرده فروشی، بر مبنای هستی شناسی جامع استروالدر پرداخته است.پژوهشگر به رتبه بندی اجزای تابلوی کسب وکار پرداخته است که منابع و شایستگی ها بالاترین اولویت و سپس فعالیت ها و پیکر بندی ارزش دومین اولویت را در بین اجزاء مدل کسب و کار الکترونیکی خرده فروشی کسب کردند. مدل درآمدی کمترین اولویت را در بین ۹ جزء داشت. شایستگی های مرتبط با کالا و خدمات با بیشترین اولویت در خط مقدم منابع و شایستگی ها نقش ایفا می کنند.
حاجی حیدری(۱۳۸۹) در تحقیقی تحت عنوان “ارائه روش شناسی تغییر و به روز رسانی مدل کسب و کار متاثر از تغییرات فناوری اطلاعات و ارتباطات"در ابتدا به تشریح اجزای مدل هستی شناسی کسب و کار و همچنین جمع بندی مطالعات مربوط به پیشینه ی موضوع انجام شده که حاصل آن روش شناسی برای تغییر در سطح کلان مشتمل بر پنج مرحله مبتنی بر مرور مطالعات کسب و کار می باشد، و سپس برای آزمون کردن مراحل روش شناسی تغییر مدل کسب و کار از سیستم های پویا استفاده کرده است.
حاجی حیدری (۱۳۸۹) در تحقیقی تحت عنوان"روش شناسی تغییر مدل کسب و کار بر اثر ورود فناوری موبایل به سازمان” با هدف طراحی روش شناسی مناسب برای تغییر مدل کسب و کار در سازمان متأثر از به کارگیری فناوریهای نوین اطلاعاتی و ارتباطی مانند فناوری موبایل انجام شده است. در این راستا پس از مطالعه و بررسی ادبیات موضوعی مرتبط با مدل کسب و کار، تغییر فناوری اطلاعات و تأثیر آن بر سازمانها و مطالعه های انجام شده در خصوص تغییر مدل کسب و کار و به کارگیری فناوری موبایل در سازمان، چارچوب نظری پژوهش طرح ریزی شده است. سپس روش شناسی پیشنهادی برای تغییر مدل کسب و کار، در مراحل آتی از طریق نظرسنجی از خبرگان و همچنین با بهره گرفتن از رویکرد سیستمهای پویا، شبیه سازی مدل کسب و کار و تدوین سناریوهای متعدد برای ارزیابی اهمیت و ضرورت انجام مراحل روش شناسی پیشنهادی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتیجه ی این مطالعه، طراحی روش شناسی تغییر در قالب پنج مرحله و سی وهفت فعالیت، همراه با خروجی های مورد انتظار از هر فعالیت است.
حسن زاده(۱۳۸۹) در پژوهش خود به طراحی مدل کسب و کار الکترونیکی با رویکرد جمع سپاری در تولید نرم افزار با هدف طراحی مدل برای کسب و کار در فضای اینترنت پرداخته است. پژوهشگر سعی کرده تا ضمن تحلیل مدل های مختلف کسب و کار اینترنتی و با تلفیق مدل های مبتنی بر نوآوری باز، مشارکت محور و تولید توده ای مولفه های اصلی مدل کسب و کار جمع سپاری را تعیین نماید. که نهایتا در مدل ارائه شده ۵ مولفه اصلی کسب و کار جمع سپاری شده اند که شامل ساختار کسب ارزش، ساختار تعاملات، ساختار جذب مشارکت کنندگان، قوانین حقوقی و ساختار فنی کسب و کار جمع سپاری می باشند.
رضوی(۱۳۸۹) در پژوهشی با موضوع طراحی مدل کسب و کار الکترونیک خدمات نرم افزاری از راه دور در ایران، جزئیات مدل گسب و کاری را بیان کرده که با کمک اینترنت بتواند سفارشات نرم افزاری را از کارفرما دریافت و با انجام آن توسط افراد مستعد کل جریان کار توسط اینترنت را کنترل و هدایت کند.در این پژوهش از مدل استروالدر و پیگنیور استفاده شده است.
هاشمی(۱۳۹۰) در پژوهشی تحت عنوان طراحی مدل کسب و کار آموزش الکترونیکی پرستاری به اولویت بندی ۱۰ مقوله اصلی در رمینه کسب و کار الکترونیک آموزش پرستاری پرداخته و آنها را به ترتیب زیر بیان می دارد:مشتری هدف، قابلیت و توانایی، روابط با مشتری، ساختار درآمد، ساختار هزینه، فعالیت ها و فرآیندها، محصول/خدمت، کانال توزیع، همکاری، شرکاء و قیمت گذاری .
عاشوری زاد(۱۳۹۰) در پژوهش خود به طراحی مدل کسب و کار الکترونیک خدمات دارویی پرداخته است. او در تحقیق خود به اولویت بندی اجزا به ترتیب اولویت زیر دست یافته است: بخش محصول/خدمت، مشتری، ارتباط با مشتری، کانال توزیع، فعالیت ها، ساختار شرکتی، شرکاء، منابع، مدل درآمدی، قیمت گذاری و ساختار هزینه.
حاجی حیدری (۱۳۹۰)در تحقیقی تحت عنوان"توسعه و تغییر مدل کسب وکار با به کارگیری رویکرد پویایی سیستمها"با هدف عملیاتی نمودن رویکرد سیستمهای پویا به عنوان رویکری کمی و منعطف در طراحی و شبیه سازی مدل کسب وکار استفاده کرده است. رویکرد این پژوهش، آنتالوژی مدل کسب وکار بوده و سپس با بهره گرفتن از رویکرد پویایی سیستمها، این مدل طراحی شد و ساختار آن با نظرسنجی از خبرگان مورد تأیید قرار گرفته است و در نهایت نیز رفتار مدل در نمونه ی انتخابی مورد ارزیابی و تأیید قرار گرفته است.
ذنوبی (۱۳۹۰)در تحقیقی تحت عنوان “طراحی مدل کسب وکار کلینیک مجازی سلامت و روان "با بررسی مدل کسب و کار کلینیک سلامت و روان و اشاره به کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات به ویژه اینترنت در آن ،با توجه به مدل کسب و کار استروالدر ،به طراحی مدل کسب و کار در بخش سلامت و بهداشت متناسب با نیازهای امروزی مردم به نام” کلینیک مجازی سلامت و روان “اشاره شده و یک چارچوب مفهومی برای این کسب و کار حاصل می گردد.
سعدی(۱۳۹۱) در پژوهش خود به طراحی مدل کسب و کار الکترونیک در حوزه خدمات متوفیان پرداخته و در پی شناسایی اجزاء مدل کسب و کار الکترونیکی در حوزه خدمات متوفیان با بهره گرفتن از اجزاء هستی شناسی مدل استروالدر برآمده است. در این تحقیق که به صورت آمیخته انجام شده جنبه های مالی دارای بالاترین اولویت و مدیریت زیرساخت دارای کمترین اولویت می باشند.
پیشینه خارجی طراحی مدل کسب وکار :
آمیت^[۲۹] و زات (۲۰۱۰) در تحقیقی تحت عنوان"نوآوری در مدل کسب و کار :خلق ارزش به هنگام تغییر” از نوآوری در مدل کسب و کار به عنوان راهی برای مدیران و کارآفرینان به منظور خلق ارزش به خصوص در زمان تغییرات اقتصادی نام برده و بر تفکر سیستمی تاکید کرده و به مدیران و کارآفرینان این نوع تفکر را پیشنهاد داده اند
آستروالدر و همکاران (۲۰۱۰) در تحقیقی تحت عنوان “هماهنگی سود و هدف از طریق نوآوری در مدل کسب و کار"در باره اهمیت مدل کسب و کار توضیحاتی را ارائه داده و به طراحی تابلوی مدل کسب و کار و اجزای آن پرداختند.
نیر^[۳۰] و دیگران (۲۰۱۱) در تحقیقی تحت عنوان “تجزیه و تحلیل مدل های کسب و کار صنعت هواپیمایی با توسعه احتمالی گزینه های کسب و کار در آینده” به بررسی و توضیح مدلهای کسب و کار و نیز مقایسه ی مدل سنتی و مدل فعلی کسب و کار در صنعت هواپیمایی در چارچوب تابلوی کسب و کار آستروالدر پرداخته اند.
فیشر^[۳۱](۲۰۱۲) در تحقیقی تحت عنوان ” تکامل مدل کسب و کار شخصی “با هدف بررسی رخدادهایی که موجب می شود افراد به گسترش حوزه ی تغییرات در مدل کسب و کار شخصی و عوامل موثر برآن می پردازد و همچنین نشان می دهد که مدل های کسب و کار فعلی فاقد توجه لازم به محیط کسب و کاری و تغییرات آن می باشند.
در این زمینه در داخل کشور تحقیقی انجام نشده است.
پیشینه خارجی طراحی مدل کسب وکار در صنعت نشر کتاب:
تیان و همکاران (۲۰۰۹) در تحقیقی توصیفی به مطالعه ی تغییر در صنعت چاپ و نشر استرالیا پرداختند.آنها با بررسی ۱۴ شرکت چاپ و نشر که شامل ۵ دسته از ناشرین مخالف از جمله ناشران دانشگاهی،ناشران دانشگاهی ،ناشران حرفه ای ،ناشران عمومی و ناشران تخصصی اثر نیروهای داخلی و خارجی بر روی صنعت نشر را بررسی کردند.از جمله تغییراتی که از نظر آنها بر نشر سنتی اثر گذار است عبارتست از تغییرات فناوری،جهانی سازی و همچنین تغییرات سازمانی.آنها با این بررسی به این نتیجه رسیدند که دیجیتالی شدن صنعت نشر باعث تغییر مدلهای کسب وکاری شده و باعث نوآوری در این صنعت و ارائه ی مدلهای کسب و کاری جدید خواهد شد.(تیان و همکاران ،۲۰۰۹)
مارتین و همکاران در سال ۲۰۰۹ با انجام تحقیقی آنلاین ،دیدگاه ناشرین استرالیایی درباره ی اثرات دیجیتالی شدن بر روی صنعت چاپ را بررسی کردند.در این بررسی به این نتیجه رسیدند که مهمترین عوامل تکنولوژیکی موثر بر صنعت چاپ و نشر اینترنت و وب می باشد.این فناوری ها بر ارزش های ارائه شده به مشتریان و کانال های توزیع اثر گذار بوده و منجر به ارائه ی مدلهای کسب و کاری جدید با زنجیره ی ارزش جدید خواهد شد.(مارتین^[۳۲] و همکاران،۲۰۰۹)
جانسون و گوتیرز (۲۰۱۰) در تحقیقی با انتخاب مجله ی وال استریت به عنوان مطالعه موردی به تحلیل صنعت چاپ و نشر روزنامه در ایالات متحده ی آمریکا پرداختند.این تحقیق شامل اطلاعات و تحلیل تحولات شرکت داو و جانسون و پیوند مستقیم آن با مجله وال استریت از ابتدای تاسیس آن پرداخته و تغییرات به وجود آمده را در دو قرن ۱۹ و ۲۰ را بررسی کرده است.آنها در این تحقیق به تغیرات مدل کسب و کار همراه با تغییرات به وجود آمده پرداخته و دلیل شکست یا پیروزی مدلهای کسب و کار موجود را بررسی کرده اند.(جانسون^[۳۳] و همکاران،۲۰۱۰)
الکه گانست در سال ۲۰۱۱ طی تحقیقی به برررسی اینکه آیا E-book مدل کسب و کار جدیدی برای ناشرین محسوب می شود پرداخته است.او در این تحقیق در ابتدا به مرور و بررسی مدل کسب و کار فعلی ناشرین فنلاندی پرداخته و بعد از آن تاثیرات E-book بر کسب و کار ناشرین و میزان آمادگی ناشرین برای دیجیتالی کردن فرایندهای نشر و محتوای کتب را بررسی کرده است.(گانست^[۳۴] ،۲۰۰۹)
دن و همکاران در سال ۲۰۱۲ در تحقیقی به بررسی تاثیر تغییرات تکنولوژی از جمله دیجیتالی شدن بر
به وجود آمدن کانالهای توزیع جدید برای مشتریان که کتابهای چاپی را از کتابفروشی های فیزیکی و یا آنلاین خریداری می کنند،می پردازند.در این تحقیق ویژگیهای مدل کسب و کاری کتابهای صوتی بررسی شده است و به صورت تئوری چرایی و چگونگی استفاده از کتابهای صوتی در چین مورد مطالعه قرار گرفته است.(دن^[۳۵] و همکاران ،۲۰۱۲)