- هندسی
- انتزاعی
- واقعی
اشکال هندسی، عبارتند از اشکالی که در هندسه و از بعد ریاضی کاربرد دارند، نظیر مربع، مستطیل، دایره و غیره. اشکال انتزاعی آن دسته از اشکال هستند که به نوعی جایگزین واقعیت به طور ذهنی و قراردادی هستند مثل چند شکل (۷) هفت فارسی در آسمان نماینده وجود چند پرنده در حال پرواز هستند. و بالاخره، اشکال واقعی آن دسته از اشکال هستند که عیناً از واقعیت تقلید شده و تمامی ویژگی ها مشخصات آن اشیا و پدیده ها را دارا هستند.
داندیس در رابطه با اشکال و انواع مختلف آن پیشنهاد جالبی را مطرح می کند که خود به خود شامل نوعی تقسیم بندی ساده از اشکال خواهد شد. او می نویسد:
«خط شاخص شکل است و بغرنجی های یک تصویر در هنر به وسیله آن بیان می شود. سه شکل اصلی وجود دارد: مربع، دایره و مثلث متساوی الاضلاع. هر یک از این سه شکل دارای ویژگی های مخصوص به خود هستند و به هر یک از آنها حالات و خصوصیاتی نسبت داده شده است که یا به علت شکل ذاتی آنها بوده است و یا به علت واکنش دستگاه فیزیولوژیکی-روانی انسان ها و یا به دلیل تعابیر خاص فرهنگی و غیره. مثلاً به مربع حالت بی حرکتی، صداقت، صراحت و استادکارانه نسبت داده شده است. مثلث فعالیت، جدال و انقباض را تداعی می کند و دایره بی انتهایی، گرما و محفوظ بودن را. تمام شکل های اصلی مسطح، ساده و ابتدایی هستند و می توان به سادگی آنها را ترسیم کرد یا به زبان تعریف کرد … با ترکیب انواع این سه شکل اصلی می توان تصویر کلیه شکل های موجود در طبیعت و یا در ذهن بشر را ساخت.»[۳۷۸]
این پژوهش با مطالعه شاخص شکل درصدد است میزان تأثیرپذیری کودکان را از انیمیشن مشوق نقاشی مورد بررسی قرار دهد. به این صورت که چنانچه اشکال ترسیم شده توسط کودک در مرحله نسبت به نقاشی پیش آزمون به تصاویری که در انیمیشن مشاهده نموده شباهت داشته باشد کودک سعی در بازنمایی شکل داشته است. طراحی شخصیت مدادهای رنگی، گل، خورشید و ابرهای سیاه و… به گونه ای صورت گرفته است که درصورت تقلید و الگوبرداری توسط کودک قابل تشخیص است.
۸-۴-۴: محتوای آموزشی: منظور از محتوا موضوعی است که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم بیان می شود و خصوصیت اصلی هر خبر یا پیام است. طرح و نقاشی وسیله بیانی است معادل بحث و نوشتن که اصولاً زبان شفاهی است، بدین معنی که هدف نهایی و روشن آن، اطلاع دادن، تعریف کردن، ارتباط برقرار کردن است – هدفی که تمام وسایل بیان دنبال می کنند. ارتباطات از آنجا که باید توجه دیگران را جلب کند، فعالیتی اجتماعی به شمار می آید. این هم حقیقتی است که حرکت آگاهانه ای که باعث بیان آزاد می شود، به معنای تمایل به پیوسته شدن به دنیای بیرون و بیان تجارب شخصی کودک برای دیگران است.[۳۷۹]
در داستان این انیمیشن، مدادهای رنگی دانه گیاهی را در خاک می کارند و در روند داستان به گونه ای جذاب به کودک بیننده می آموزند که دانه گیاه برای رشد و نمو به تغذیه از نور خورشید، خاک و باران (آب) نیازمند است. به این ترتیب مطالعه میزان تأثیرپذیری کودک از محتوای آموزشی انیمیشن مشوق نقاشی امکان پذیر گردیده است.
۸-۴-۵: تأکید: نقطه مقابل تعادل، عنصر بصری است که غیر مترقبه و با فشار ارائه می شود. به این کار برجسته کردن یا تأکید گفته می شود. چیزی که قابل پیش بینی است و در محل و شکل و اندازه مورد انتظار قرار گرفته باشد دارای جاذبه خاص است، ولی این جاذبه در مقابل پدیده غیر منتظره، رنگ می بازد.
بررسی عنصر تأکید در نقاشی کودکان بر چندین فرض ضمنی استوار است که به نشان دادن جنبه های مهم از لحاظ هیجانی مربوط می شود.[۳۸۰] به این ترتیب شاخص تأکید در نقاشی کودکان، از زوایای رنگ، جزئیات، اندازه و تعداد قابل مطالعه است که پژوهش حاضر به بررسی دو مورد اندازه و تعداد اکتفا نموده است. در نقاشی کودکانی که از متغیر موضوع یا محتوا تأثیر پذیرفته اند، اندازه بزرگ و تکرار شکل، نشانگر تأکید بر آن خواهد بود.
۸-۴-۶: کادر: به محدوده ای که اثر هنری در آن اجرا می شود کادر می گوید. کادر می تواند اشکال نامحدودی داشته باشد. اندازه، جهت، تناسب و ارزش نسبی عناصر متشکله اثر در انتخاب کادر تأثیر بسزایی دارد. بالعکس اندازه، جهت و شکل کادر در انتخاب عناصر تصویر تأثیرگذار است.
در پژوهش حاضر شاخص کادر با معیار تأثیرپذیری کودکان از کادر افقی صفحه تلویزیون مورد بررسی قرار گرفته است.
۸-۵: روش اجرا
تعداد ۵۳ نفر از دانش آموزان پیش دبستانی که به عنوان نمونه پژوهش انتخاب گردیده بودند در ۵ گروه با تعداد نسبتاً مساوی، در مدارس خود مورد آزمایش قرار گرفتند.
در هر ۵ گروه، ابتدا پیش آزمون به عمل آمد. به این ترتیب که از کودکان خواسته شد در کلاس حاضر شوند و در آغاز برای برقراری رابطه مناسب با آزمونگر ده دقیقه به معرفی و پذیرایی سپری شد. سپس از مربی خواسته شد تا در مدت انجام مراحل پیش آزمون و آزمون سکوت اختیار کنند و در روند فعالیت کودکان دخالت نکنند.
پس از آن کودکان با فاصله از یکدیگر نشستند و ابزار نقاشی شامل برگه استاندارد A4، مدادرنگی، مدادشمعی و ماژیک در اختیار کودکان قرار داده شد. انتخاب ابزار نقاشی با توجه به ابزارهای همیشگی مورد استفاده کودکان صورت گرفت تا وجود ابزار جدید باعث ایجاد خلل در روند صحیح مداخله نگردد.
کاغذها به دست کودکان داده شد تا خود جهت کادر نقاشی تعیین نمایند و اسم آنها پس از پایان نقاشی ثبت گردید تا تحت تأثیر جهت نوشته آزمونگر جهت کادر خود را تغییر ندهند. سپس از کودکان خواسته شد از بازی با یکدیگر خودداری نموده و بدون صحبت با دوستانشان، یک نقاشی با موضوع آزاد ترسیم کنند. پرهیز از صحبت کودکان با یکدیگر به این دلیل صورت گرفت که موضوع، رنگ و … نقاشی خود را با دوستانشان در میان نگذارند. در اجرای این مرحله کوشش لازم به عمل آمد تا فاصله آزمودنی ها از یکدیگر به گونه ای باشد که نتوانند نقاشی های هم را دیده و اظهار نظر یا تقلید نمایند. بعد از اتمام نقاشی هر کودک، سؤالاتی راجع به جزئیات نقاشی اش پرسیده شد و پاسخ ها و تفاسیر کودک از نقاشی خود، به دقت توسط آزمونگر ثبت گردید. به جهت تحت تأثیر قرار نگرفتن کودکان از پاسخ های یکدیگر سؤالات به شکل خصوصی و دور از حضور سایرین پرسیده شد. در پایان این مرحله، از آزمودنی ها تشکر شد و دقایقی به بازی و صرف اغذیه مشغول شدند.
در مرحله دوم، گروه ها مورد آزمون قرار گرفتند. انیمیشن “مدادرنگی” در سکوت برای کودکان به نمایش در آمد. فیلم در یک تلویزیون LCD بزرگ پخش می شد که صدا و تصویر آن برای تمامی آزمودنی ها واضح، ملایم و رسا بود.
پس از پایان نمایش فیلم انیمیشن، با توجه به اعتقاد بلوم که در مباحث مربوط به انگیزش مطرح گردید، بلافاصله پس از انگیزش کودکان، برای یادگیری عمیق و عدم فراموشی، همچنین برای فعالیت عملی مفید، معنی دار و هدفدار و نیز به جهت جلوگیری از بروز مداخله ناخواسته موردی غیر از متغیر مستقل پژوهش (انیمیشن مشوق نقاشی)، بلافاصله از کودکان خواسته شد در جاهای قبلی خود بنشینند و دقیقاً تحت شرایط پیش آزمون (بدون صحبت و بازی، با موضوع آزاد، با ابزار همیشگی و در جهت دلخواه کادر کاغذ A4) نقاشی کنند.
در پایان این مرحله نیز بعد از اتمام نقاشی از هر کودک به طور جداگانه و خصوصی توضیحاتی درباره نقاشی خواسته شد و پاسخ ها و تفاسیر کودک از نقاشی اش، توسط آزمونگر به ثبت و مداخله به پایان رسید.
در تمام این مراحل، آزمودنی ها توسط آزمونگر ثابت ارزیابی شدند. ثبت نتایج نیز توسط خود آزمونگر انجام شد. در تمام مراحل اجرای آزمون تلاش شد هیچ تفاوتی در شرایط اجرای آزمون به واسطه متغیر مستقل (انیمیشن مشوق نقاشی) بین آزمودنی ها نباشد.
۸-۶: یافته ها
به منظور تحلیل داده ها، پاسخ به فرضیه ها، پژوهش و بررسی وضعیت تأثیرپذیری نقاشی های کودکان از انیمیشن مشوق نقاشی، از مدل آماری کای تو (chi – ۲) استفاده گردید. نتایج آزمون (chi – ۲) در مورد شاخص های متغیر وابسته به شرح زیر می باشد:
از نظر کلی از مجموع ۵۳ کودک، ۱۰ کودک به هیچ عنوان از انیمیشن تأثیر نپذیرفتند و بقیه ۴۳ نفر در یک تا شش شاخص تأثیرپذیر بودند.
۸-۶-۱: موضوع: همانطور که در نمودار (۴) مشاهده می شود، به شکل معناداری (در سطح ۰۵/۰=α) اکثریت کودکان از موضوعات مورد تأکید در انیمیشن تأثیر پذیرفته اند. با توجه به جدول (۱) از میان ۵۳ نفر جامعه تحقیق، ۳۳ نفر (۳/۶۲%) موضوعی مرتبط با انیمیشن و ۲۰ نفر (۷/۳۷%) موضوعی آزاد را برای نقاشی انتخاب نموده اند. (تصویر ۱ و ۲)
جدول شماره (۱):
زمان بررسی
موضوع
آزاد
مرتبط
قبل از تماشای انیمیشن
۵۳
(۱۰۰%)
۰
بعد از تماشای انیمیشن
۲۰
(۷/۳۷%)
۳۳
(۳/۶۲%)
|
[چهارشنبه 1400-08-05] [ 10:09:00 ق.ظ ]
|
