معنی و مفهوم: فرشتگان عرش نشین، شاه اخستان را سایه‌ی خدا می‌دانند و ستارگان او را نور مطلق می‌خوانند.
آرایه‌های ادبی: بیت به حدیث « اَلسُلطانُ ظلُ اللهِ فی الارض» تلمیح دارد. عرشیان کنایه از فرشتگان.
۱۰۹ - چــون فـریــدون مظفـرش گـــوینــد
چــون ســکندر مـــوفقــش داننـــــد
واژگان: فریدون: پسر آبتین، پادشاه باستانی شاهنامه. (فرهنگ لغات)توضیحات. سکندر: پادشاه معروف مقدونی، پسر فیلیب. (فرهنگ لغات) توضیحات (۲ /۴۱)
معنی و مفهوم: (عرشیان) شاه اخستان را همچون فریدون، پیروز و مظفّر می‌خوانند و در فتح و کشورگشایی او را مانند اسکندر، موفّق می‌دانند.
آرایه‌های ادبی: شاه در پیروزی و موفقیّت به فریدون و اسکندر مانند شده است.
توضیحات:
فریدون: هنگامی که فریدون شیرخواره بود، ضحّاک پدرش را کشت و فرانک مادر او فرزند را برداشت و به مرغزاری فرار کرد و کودک را با شیر گاوی به نام «برمایه» بپرورد. چون ضحّاک از منجّمان شنیده بود که تباهی او به دست فریدون خواهد بود، همواره در جستجوی او بود. مادر فریدون از بیم ضحّاک، فرزند را برداشت و به کوه البرز پناه برد. چون فریدون شانزده ساله شد، نژاد خود را از مادر پرسید. فرانک داستان جمشید و ضحّاک را بدو باز گفت و گفت: چون ستاره شمر به ضحّاک گفته تباهی‌اش به دست فریدون خواهد بود، او پدرت را کشت و من تو را پنهان از او پرورده‌ام. مردم به متابعت از کاوه در پی درفش او روان شدند و به البرز کوه رفتند و فریدون را به شاهی برگزیدند. فریدون به جایگاه ضحّاک حمله برد و بر دژ او دست یافت. ضحّاک که در این ایّام به هندوستان رفته بود، خبر یافت و به دژ برگشت و به قصد کشتن فریدون با خنجر به او حمله ور شد؛ فریدون گرزی بر تارک او نواخت و خواست که او را بکشد امّا به راهنمایی سروش دست از این کار بداشت و او را مقیّد ساخت و در دماوند کوه در غاری به مسمار بست. (اردلان جوان، ۱۳۷۳: ۹۹-۹۸)
۱۱۰ - خــاطـب او را بـــه ملـک هفـت اقلیـم
گــر کــند خطـــبه، بـــر حقـش داننـد
واژگان: خاطب: خطبه خوان، کسی که خطبه می‌خواند. (منتهی الارب) هفت اقلیم: هفت کشور، اقالیم سبعه، بخش‌های هفت‌گانه‌ی زمین. (فرهنگ لغات) توضیحات.
معنی و مفهوم: اگر خطبه خوان در خطبه‌ی خود، شاه را مالک هفت اقلیم بخواند، همگی حرف او را تأیید و تصدیق می‌کنند.
توضیحات:
هفت اقلیم: قُدما، خشکی‌های قارّه‌ی زمین را به هفت منطقه و کشور و یا اقلیم تقسیم کرده بودند: ۱- هندوان ۲- عرب و حبشان ۳- مصر و شام ۴- ایران شهر ۵- سقلاب روم ۶- ترک و یأجوج ۷- چین و ماچین. هفت کشور یا هفت اقلیم… عبارت‌اند از هفت ملک که محل سلطنت کلان هستند. ظاهراً آن چین و ترکستان و هند و توران و ایران و روم و شام و بعضی به جای ترکستان، فرنگ را شمار کنند و بهتر آن است که هفت کشور مراد از هفت اقلیم باشد که حکما، هفت حصه‌ی ربع مسکون را قرار داده‌اند. (شمیسا، ۱۳۸۷: ۱۲۱۶)
۱۱۱ - ور گــواهــی بــه چــار حـــدّ جهــان
بگـــذرانــــد، مصـــدّقــش داننـــــد
معنی و مفهوم: اگر شاه اخستان، در مورد حاکمیّت بر تمام عالم، ادّعایی داشته باشد و در این باره شهادت بخواهد، همه‌ی مردم او را تأیید می‌کنند و ادّعایش را می‌پذیرند.
۱۱۲ - در کـــفِ بحـــر کـــفِّ او، گــــردون
گــر محیــط اســـت، زورقـــش داننـــد
واژگان: محیط: اقیانوس کبیر. (معین)
معنی و مفهوم: آسمان، اگر به بزرگی اقیانوسی نیز باشد در دریای دستان ممدوح، قایقی خُرد می کند.
آرایه‌های ادبی: دو کف جناس تام ساخته‌اند. کف با محیط و زورق ایهام تناسب می‌سازد. دست ممدوح در جود و بخشندگی به دریا مانند شده است.
۱۱۳ - چـرخِ اخضـر چــو در شــود بــه شـفق
از خـــَمِ تیــــغِ ازرقـــــش داننـــــد
واژگان: اخضر: سبز. (منتهی الارب) شفق: سرخی شام و بامداد. (غیاث) ازرق: نیلگون. (غیاث)
معنی و مفهوم: آسمان سبز رنگ، آن‌گاه که با سرخی شفق، سرخ فام می‌گردد، به شمشیر کبود رنگ شاه مانند می‌شود که با خون دشمن گلگون شده باشد.
آرایه‌های ادبی: شمشیر کبود رنگ شاه که به خون دشمن سرخ فام گشته است به کبودی آسمان که به شفق آمیخته شده باشد، تشبیه گردیده است. بیت دارای تشبیه مرکب است.
۱۱۴ - دود آن آتــــشِ مجّســــم اوســــت
اینــکه چــــرخ مُطبّقــــش داننـــــد
واژگان: مُطبّق: بر روی هم نهاده، طبقه طبقه. (معین)
معنی و مفهوم: این چیزی که مردم آن را آسمان‌های طبقه طبقه می‌خوانند، دودی است که از آتش شمشیر شاه اخستان برخاسته و در بالا، آسمان‌ها را ساخته است.
آرایه‌های ادبی: آتش مجّسم استعاره از شمشیر ممدوح است. بیت تلمیح دارد به این باور که آسمان از دود ساخته شده است.
۱۱۵ - چــرخ را خـــود همـین تفـــاخـر بـس
کــاخـــور خــــاصّ ابلقــش داننـــــد
واژگان: تفاخر: مباهات، فخر کردن. (دهخدا) آخور: اسطبل. (دهخدا) ابلق: دورنگ، رنگی سفید که با آن رنگی دیگر باشد. (معین)
معنی و مفهوم: برای آسمان همین قدر نازش و غرور کافی است، که آن را آخور و چراگاه اسب دورنگ شاه می‌خوانند.

آرایه‌های ادبی: آسمان به آخور اسب شاه تشبیه شده است. بیت دارای آرایه‌ی غلو است.
۱۱۶ - ایــن جهــان را ز رای او حصــنی اســت
کـــان جـــهان حــد خنـدقــش داننـــد
معنی و مفهوم: با رای و تدبیر او گویی آن دنیا حکم خندقی دارد که حصار این جهان را تشکیل می‌دهد.
۱۱۷ - کـــــوه را ز اژدهـــــای بیــــرق او
لـــرزه‌ی بـــرقِ بیـــرقـــش داننـــــد
معنی و مفهوم: کوه از ترس اژدهایی که نقش بر علم ممدوح است به وحشت افتاده و مانند درخششی که از علم ساطع می‌شود، در حال لرزیدن است.
آرایه‌های ادبی: کوه در لرزیدن به درخشش علم شاه تشبیه شده است. برق و بیرق جناس لاحق ساخته‌اند.

افزون بر آنچه گذشت و حتی با فرض لزوم و اعتبار ایجاب و قبول در عقد امان، باز تشریفاتی که در سایر عقود وجود دارد در عقد امان معتبر نیست وجود ایجاب و قبول با هر عبارت چه صریح و چه کتابی و چه شفاهی و چه کتبی و با هر زبان و حتی با هر حرکت و اشاره ای که حکایت از عقد امان بنماید، کافی است^[۱۹۲]، حتی اگر مستامن مفهوم عبارت را نفهمند، به شرطی که دلالت بر امان داشته باشد.
همچنین تفاوتی نمی کند که عقد به طور مستقیم منعقد شود یا آن که پیام امان به طور غیرمستقیم و توسط پیام آورنده ای، به طرفین ابلاغ گردد و بدین گونه مشاهده می شود که در امان زبان یا عبارتی خاص معتبر نیست، چنان که اشاره مفهمه به طور کلی حتی از کسی که قدرت بر سخن گفتن دارد کافی است^[۱۹۳]، اگرچه در سایر عقود معتبر بودن اشاره مخصوص کسانی است که توان سخن گفتن نداشته باشند.
د: موضوع قرارداد پناهندگی
موضوع امان، همان حقوق و تکالیف متقابل پناهنده و دولت اسلامی است که در مباحث آینده تفصیلا به آن خواهیم پرداخت.
گفتار دوم: عناصرفرعی
الف: زمان و مکان انعقاد قرارداد
نسبت به امان فردی در میدان جنگ، زمان اعتبار امان، پیش از به اسارت درآمدن بیگانه محارب است^[۱۹۴]، اگرچه سپاه اسلام مشرف به پیروزی باشند، اما پس از هزیمت سپاه دشمن یا اسارت برخی از آنان، اعطای امان جایز نیست^[۱۹۵].
صاحب جواهر در توضیح اینکه وقت امان قبل از اسیر شدن است، می فرماید:
بلا خلاف اجده فیه فلا لآحاد الناس بعده^[۱۹۶]؛
امان برای تک تک مردم بعد ازاسارت جایز نیست و در این مورد اختلافی نیافتم.

البته اعطای امان توسط رئیس دولت اسلامی در صورت مصلحت جایز است^[۱۹۷].
روشن است که این شرط، نسبت به اعطای امان در غیراز موقعیت جنگی و میدان نبرد و با فرض صلاحیت آحاد مسلمین برای اعطای امان، موضوعا منتفی است. همچنان که در امان فردی، بنابر بعضی از اقوال طرف مسلمان باید در دارالاسلام به بیگانه امان دهد و بنابراین امان دادن تازه مسلمان مقیم دارالکفر یا تاجر و مسلمان اسیری که فعلا در دارالکفر سکونت و اقامت دارد معتبر نیست. البته نظریه ای دیگر اقامت طرف مسلمان در دارالاسلام را به عنوان شرط مکان، معتبر نمی داند^[۱۹۸]. این شرط نیز علی القاعده در مورد ماموران سیاسی دولت اسلامی مقیم دارالکفر که از طرف دولت اسلامی به بیگانه امان و اجازه ورود به دارالاسلام را می دهند، ساقط و منتفی است.
ب: شرط مصلحت و یا عدم ضرورت
عدم ترتب ضرر، شرط لازم مشروعیت و صحت عقد امان است که مورد اتفاق همه فقیهان است و به همین خاطر امان دادن به جاسوس^[۱۹۹] یا هرکس دیگر را که به گونه ای با دشمن همکاری کند، جایز و صحیح نمی دانند و حتی برخی این شرط را در امان واجب و امان برای شنیدن پیام اسلام نیز معتبر دانسته اند و بنابراین امان دادن به کسی را که به خدعه و تظاهر برای شنیدن پیام اسلام تقاضای امان می کند به دلیل آن که نوعا همراه با ضرر است، جایز نمی دانند^[۲۰۰]، اما بحث اصلی این است که آیا افزون بر عدم ضرر، وجود مصلحت نیز لازم است یا نه. برخی عدم ضرر را شرط لازم و کافی دانسته اند، اما برخی دیگر اگرچه آن را شرط لازم دانسته اند، اما شرط کافی ندیده اند و به همین جهت عقد امان را وابسته به وجود نوعی مصلحت دانسته اند؛ مصالحی همچون گرایش بیگانه به اسلام، دفاع لشکر اسلام، اطلاع از اسرار دشمن، تبادل تجاری و فرهنگی و بالاخره، توسعه روابط صلح آمیز. البته اگر دفع و رفع ضرر حتمی یا احتمالی را نیز نوعی مصلحت تلقی کنیم، انعقاد امان برای رسیدن به این مطلوب بی آن که منفعت و مصلحت مثبت دیگری بر آن مترتب باشد نیز جایز و صحیح خواهد بود. نتیجه این توسعه مفهومی در واژه مصلحت آن است که اختلاف مذکور را بیشتر به اختلافی لفظی و مصداقی تبدیل می کند تا اختلافی مفهومی و محتوایی؛ زیرا هر دو گروه، چه آنان که وجود مصلحت را شرط می دانند و چه آنان که چنین شرطی را معتبر می دانند، انعقاد چنین پیمانی را صحیح و معتبر می شمرند.
مبحث دوم: انواع قرارداد پناهندگی و امان
براساس مطلب گذشته می توان برای امان از ابعاد مختلف انواعی را برشمرد:
گفتار اول: به لحاظ موضوعی
الف) پناهندگی و امان خاص: امانی است که توسط دولت اسلامی و یا آحاد مسلمین به آحاد بیگانگان یا به شمار اندکی از آنها تا حدود ده نفر یا حداکثر قطعه و یا روستایی کوچک داده می شود^[۲۰۱].
ب) پناهندگی و امان عام: امانی است که توسط رئیس دولت اسلامی و یا نماینده او و یا مقام صلاحیت دار دیگری به جمعیتی فراوان از بیگانگان داده می شود^[۲۰۲].
گفتار دوم: به لحاظ زمانی
الف) پناهندگی و امان موقت: امانی است که دارای اجل و سرآمدی باشد؛ چنان که اصل در امان، موقت و موجل بودن آن است.
ب) پناهندگی و امان موید: امانی است که پایانی برای آن در نظر گرفته نشده باشد.
هرچند مفهوم موقت و موید بودن امان روشن است، اما در تعیین مصادیق آن اختلاف نظر وجود دارد: برخی با توسعه در مفهوم امان و به عبارت دیگر باتوجه به مفهوم لغوی و نه مفهوم اصطلاحی خاص آن- فقط امان عام را که دولت اسلامی می دهد به نوع موقت و دائمی قابل تقسیم دانسته اند و عقد هدنه را مصداق امان موقت و عقد ذمه را مصداق امان دائمی شمرده اند. در حالی که برخی دیگر، امان موقت را مقسم قرار داده و آن را به دو نوع موقت خاص و موقت عام تقسیم کرده اند^[۲۰۳]. چنان که برخی دیگر حتی امان خاص را که – علی الاصول موقت است- به صورت غیرموقت؛ یعنی موید نیز قابل تحقق دانسته اند^[۲۰۴].
گفتار سوم: به لحاظ منشا
الف) پناهندگی و امان عقدی: امانی است که طرفین با انشای ایجاب و قبول و در قالب یک قرارداد صحیح و کامل آن را منعقد سازند.
ب) پناهندگی و امان ایقاعی: امانی است که طرف مسلمان به طور یک جانبه به بیگانه اعطا کند، اگرچه آن بیگانه قبول خویش را اعلام نکند.
ج) پناهندگی و امان تبعی: امانی است که در مورد اموال مستامن و فرزندان صغیر او و بنابر قولی حتی همسر، دختر بزرگ و نیز خواهر تحت تکفل مستامن در پرتو امان شخص مستامن حاصل می شود^[۲۰۵].
گفتار چهارم: به لحاظ حکم تکلیفی
الف) پناهندگی و امان واجب: امانی است که انگیزه امان خواه شنیدن پیام اسلام باشد^[۲۰۶].
ب) پناهندگی و امان غیر واجب: امانی است که امان خواه انگیزه ای مشروع غیر از شنیدن پیام اسلام باشد^[۲۰۷].
ج) پناهندگی و امان حرام: امان دادن به جاسوس، نیرنگ باز و خدعه گر است یا به طور کلی امانی است که برای مسلمانان زیانمند یا فاقد مصلحت باشد. بدیهی است چنین امانی صحیح و معتبر نیست^[۲۰۸].
گفتار پنجم: به لحاظ عرف و عادت
الف: پناهندگی و امان اقتصادی
بازرگانان^[۲۰۹] کافر حربی، می توانند با امنیت کامل در کشور اسلامی به تجارت و مبادلات اقتصادی بپردازند.
علامه حلی می فرمایند: اگر والی مسلمانان اعلام کند، هرکس از افراد غیرمسلمان بخواهد در کشور اسلامی تجارت کند، جایز و در امان است این اعطای امان محسوب می شود^[۲۱۰].
زمانی که حربی به قصد بازرگانی به گمان اینکه در امان است، در کشور اسلامی مشغول تجارت شود، از هرگونه تعرضی در امان بوده و داد و ستد وی مجاز است، این مصونیت تا زمانی که به کشور خود بازگردد.
ب: پناهندگی و امان سیاسی
پناهندگی سیاسی، از زمان های قدیم رواج داشته است و اهالی دارالحرب می توانسته اند از این امتیاز اسلامی بهره مند گردند و پناهنده اسلام شوند.
سیره پیامبر اکرم به خوبی بر این امان دلالت می کند، مهاجرت گروهی از مسلمانان به حبشه، به دستور پیامبر برای رهایی از آزار قریش، جالب توجه است. آنان برای بدست آوردن مکان امن و آرام این تصمیم را گرفتند که نشان می دهد؛ اگر در مواردی محیط برای زندگی نامطلوب شود، از کشور دیگر باید کسب امان کرد تا شعائر دینی را بتوان در آنجا بپا داشت و پرستش خدای بیگانه را ممکن کرد، همانگونه که در امان بودن سفرا و قاصدان از دیگر سنت های پیامبر اسلام بود که هیچکس حق تعرض به آنان را نداشت و آنان در کشور اسلامی در امان بسر می بردند^[۲۱۱].
اهمیت امان برای سفرا و قاصدان تا اندازه ای است که حضرت علی می فرمایند: اذا ظفرتم برجل من اهل الحرب فزعم انه رسول الیکم فان عرف ذلک و جاء بما یدل علیه فلا سبیل لکم علیه حتی یبلغ رسالته و یرجع الی اصحابه^[۲۱۲].
هنگامی که به مردی از اهل حرب برخورد کردید و فهمیدید که وی برای شما پیغامی آورده و بر این مطلب مدرکی دارد، متعرض او نشوید تا اینکه نامه و پیغام را برساند و به سوی یاران خود برگردد.
ج: پناهندگی و امان جهانگردی
قرآن جهانگردی را «سیر فی الارض» تعبیر می کند که در آیات فراوانی بدان تاکید شده است: «قل سیروا فی الارض فانظروا کیف بدأ الخلق^[۲۱۳]»؛
برخورد پیامبر و امامان معصوم و نیز رابطه جامعه اسلامی معاصرشان با جهانگردان، بسان رابطه میزبان با میهمان بوده است. جهانگردانی که برای پژوهش و تحقیق در مسائل فرهنگی و اعتقادی و یا کسب دانش و گشت و گذر وارد حوزه اسلامی می شدند، با امنیت کامل در مدت اقامت در سرزمین اسلامی سیر و سیاحت می کردند.
پیامبر و امان معصوم رفار مناسبی با جهانگردان داشتند و با آنان رابطه برقرار می کردند و دوستانه گفتگو می کردند و حتی آنان را به مسجد راه می دادند. بخصوص بعد از پیامبر رفت و آمد گردشگران به سرزمین های اسلامی بیشتر شد و آنان برای تحقیق وارد مدینه می شدند وبا مسلمانان گفتگو می کردند و هیچ خطری آنان را تهدید نمی کرد و با خاطر جمع از سرزمین های اسلامی و جاهای باستانی و و دیدنی، بازدید می کردند^[۲۱۴].
پس پذیرش جهانگرد غیرمسلمان، در کشور اسلامی جایز است و کافران می توانند به سرزمین های اسلامی وارد شوند و درمیان مسلمانان حضور یابند، حکم جواز برابری اصل اولی است و اگر حضور آنان با مصالح عمومی مسلمانان و ارزش های شناخته شده اسلامی ناسازگاری نداشته باشد، اشکالی ندارد.

ج- دریافت و جمع آوری ایده ها می باشد.
فاز دوم با عنوان توسعه مفهوم مرحله ای است که در آن به ایده دهنده کمک می شود تا ایده اولیه خود را توسعه و تبدیل به ایده ای کاربردی نماید. در فاز سوم ایده ها در بخش های مختلف مانند بازار، تکنولوژی، منابع انسانی، و روالهای کاری رده بندی می شوند و بهترین آنها برای ورود به فاز نهایی یعنی ارزیابی مفهوم انتخاب می شوند.

هدف این فاز کاهش حالت ذهنی بودن ایده ها و کمبود اطلاعاتی است که عموما در مراحل سنجش و تصمیم گیری راجع به ایده ها وجود دارد.

فاز اول: سنجش کیفیت
فاز دوم : توسعه مفهوم
فاز سوم : امتیازبندی مفهوم
فاز چهارم : ارزیابی مفهوم
فازهای مدل گالیله
ورودی ایده ها
توسعه
توسعه
شکل ۲_۷: مدل گالیله
نرم افزار Eureka فرایند دیگری از مدیریت ایده ها را جهت اخذ، بررسی و انتخاب ایده ها بکار می گیرد. ابتدا ایده ها در Idea Capture (اخذ ایده) جمع آوری می شوند بطوریکه در مرحله اول تنها ارائه یک شرح سطحی از ایده کافی است. در قسمت opportunity (فرصت) مسائل مربوط به کارهای واحدها و احتیاجات آنها در قالب فراخوان ایده به ایده دهندگان اطلاع رسانی می شود. هنگام ثبت ایده می بایست ایده دهنده یک مدیر پروژه، یک مدیر منابع یا یک همکار را به عنوان داور انتخاب می کند. اگر داور نظر مثبت دهد آنگاه ایده دهنده می تواند به کار روی ایده خود ادامه دهد و مدیری که با آن ایده موافقت کرده می بایست به ایده دهنده دستور دهد که بر ایده خود کار کند. اگر داوران بخواهند ایده را رد کنند باید دلیل قانع کننده بیاورند.
ایده های رد شده در Ideas Archive (بایگانی ایده) نگهداری می شوند تا با ایده های جدید مقایسه شوند و همچنین ممکن است در زمانی دیگر و در آینده قابل کاربرد باشد. ایده ها در مرحله بعد وارد فاز enhancement (ارتقا) می شوند در مرحله second screen (غربال گری دوم) ایده با جزییات بیشتری مورد بررسی قرار می گیرد و در این مرحله می تواند مجدد رد و یا پذیرش شود. ایده های رد شده مجدد وارد آرشیو ایده می شود. ایده های تایید شده به وضعیت waiting for adoption (انتظار برای پذیرش) داخل می شوند و در آنجا توسط یکی از مدیران انتخاب می شوند. اگر ایده ای بعد از یک مدت مشخص توسط هیچ مدیری انتخاب نشود به آرشیو ایده انتقال می یابد.(Barawy and Hinds 2014)

غربالگری دوم
اخذ ایده
اخذ فرصت ها
بایگانی ایده
تطابق معیارها
خلق ایده های مرتبط
اختصاص بودجه جهت اجرا
تقویت ایده
شکل ۲_۸: فرایند مدیریت ایده های Eureka
۲_۷_۴ مدیریت ایده ها در دولت و بخش عمومی
گسترش فهمی بهتر، از نحوه ایجاد نوآوری، در دولت ها با استقبال رو به رشد محققین و سیاستمداران همراه بوده است. دلیل آن را هم می توان در این موضوع جستجو کرد که رویکردهای سنتی و قدیمی در مواجه با چالش های جدید قادر به ارائه راهکارهای کاربردی برای حل مسائل پیچیده ای مانند تغییرات آب و هوا، فقر، بیماری های چون ایدز و ابولا و پیری جمعیت که امروزه دولت ها با آن سر و کار دارند نیست. لذا دولت ها ناگزیرند تا به سمت رویکردهای جدید برای مواجه با این چالشها روی آورند. از طرف دیگر طبیعت بخش عمومی که پیچیده، غیرقابل مرزبندی و همه گیر می باشد. نیازمند بهره گیری از راهکاری جدید و نوآوری برای حل مسائل پیچیده مرتبط با جوامع می باشد. بنابراین دولت ها برای شناسایی ظرفیت ها و قابلیت های بخش عمومی می بایست عینک نوآوری به چشم گذاشته تا بتوانند در این خصوص و در سازمانهای عمومی ظرفیت سازی کنند.
اما تعریف نوآوری در بخش عمومی تاحدودی می تواند با تعریف آن در بخش خصوصی متفاوت باشد. یکی از مهمترین تفاوتهای بخش عمومی و خصوصی به اهداف آنها مربوط می شود. نوآوری به شرکتهای بخش خصوصی این امکان را می دهد تا با دستیابی به امتیازات رقابتی در بازار بتوانند سود خود را افزایش دهند اما در بخش عمومی نمی توان یک هدف مشخص را به نوآوری اختصاص داد. اهداف در بخش عمومی چندگانه و گاهی اوقات نیازمند ایجاد تعادل در ارزشهای رقابتی است. برای مثال انگیزه های بشردوستانه نقش کلیدی در اهداف نوآوری در بخش عمومی دارد.
اینجا تنها نقش نوآوری، ایجاد و اجرای چیزهای جدید نیست بلکه نقش مهمی در دستیابی به ارزش های جامعه برای نوآوری متصور است. لذا یک تعریف بسیار ساده برای نوآوری بخش عمومی می تواند این چنین باشد: نوآوری در بخش عمومی درباره ایده هایی جدید است که برای ارزش آفرینی برای جوامع به کار گرفته می شوند و نتیجه عمومی مورد علاقه را بدنبال دارد.(Mulgan, pril2007)
از نظر سازمان همکاری اقتصادی و توسعه ویژگی های نوآوری در بخش عمومی به شرح ذیل می باشد.
تازگی: نوآوری رویکردهای جدیدی را مرتبط با زمینه ای که در آن معرفی شده است مطرح می کند.
اجرا: نوآوری باید قابل اجرا باشد و نه فقط ایده های خام
تاثیر: نوآوری باید منجر به نتایج بهتر عمومی مانند، اثربخشی، کارایی و رضایت کاربر گردد.
۲_۸ معرفی مدلی برای نوآوری در بخش عمومی
نوآوری در بخش عمومی در یک فضای خالی رخ نمی دهد بلکه فاکتورهای سازمانی و محیطی خاصی بر آن دخالت دارند و در صورتیکه این فاکتورها بصورت بازدارنده عمل کرده و جو مناسب را برای نوآوری فراهم نسازند. تلاشهای صورت گرفته برای ایجاد نوآوری با شکست مواجه خواهد شد. در مدلی که در کنفرانس سالانه سازمان همکاری و توسعه اقتصادی مطرح شد ملاحظاتی که برای اجرای موفق نوآوری در بخش عمومی لازم است را در طیفی که مرکز آن افراد و در بیرونی ترین بخش آن جامعه قرار دارد، به تصویر کشیده شده است.(Daglio, 2014)

اطلاعات، دانش، یادگیری
منابع انسانی، رهبری، فرهنگ و انگیزش
جو قانونی، دستورالعملها، بودجه و مدیریت پروژه
شراکت، ساختار، طراحی شغل
شکل ۲_۹: مدل نوآوری در بخش عمومی
لایه اول و مرکز دایره مربوط به افراد به عنوان عاملان اصلی نوآوری می باشد. لایه دوم سازمانی را نشان می دهد که افراد در آن به نوآوری می پردازند. لایه سوم بخش عمومی و دولتی یک حکومت را نشان می دهد که شامل تعداد زیادی از سازمانهاست و درنهایت و خارج از این دایره جامعه بزرگ کشور وجود دارد که در آن نوآوری های مربوط به شرکای بخش عمومی به وقوع می پیوندد.
تعیین دقیق نقطه تلاقی لایه ها امکان پذیر نبوده و بسته به کشور و نوع سازمان متفاوت است. همانطور که در شکل پیداست، دایره اصلی به چهار ربع دایره تقسیم شده است که عناصر تاثیرگذار سازمانی را بر نوآوری مشخص می سازد:
خلق و به اشتراک گذاری ایده ها: ربع چپ بالا مربوط به دانش و یادگیری می شود. فرضیه آن این است که داده، اطلاعات، جمع آوری و تسهیم آنها و یادگیری برای نوآوری بسیار ضروری است. چالش آن مربوط به ساخت ظرفیت لازم برای جمع شدن دانش موجود به منظور بهبود تصمیمات عمومی در رابطه با راه کارهای نوآورانه و تسهیم دانش برای ترغیب نوآوری اجتماعی می باشد.
تقویت نیروی کار: این بخش مربوط به بعد فرهنگی است. اینکه چگونه کارکنان انگیزه لازم را در سازمان برای یافت ایده های جدید و آزمایش رویکردها نو بدست می آورند. در اینجا چگونگی رهبری و نحوه ترغیب، انتخاب، تشویق و مدیریت کارکنان بر نوآوری تاثیر مستقیم دارد.
مسیریابی قوانین و فرایند ها: ربع دایره بعدی فرآیندها و قوانین را در بر می گیرد.
بازبینی طرح سازمان: در نهایت، عناصر نقشه سازمان و بطور اخص نحوه انجام کار در سازمان را که بر نوآوری بخش عمومی تاثیر گذار است مورد توجه قرار می دهد که شامل توسعه فضاها و روش های نوآورانه برای ساختاربندی تیم های کاری و کار مشارکتی در داخل سازمان و در بخش های آن است.

جدول ‎۲-۱۲ ابعاد موثر بر رضایتمندی مشتری هتل (Zhoua, L., Yea, S. , Pearceb, P. L., Wua, M-Y., 2014)

آلبایراک و جابر ( ۲۰۱۵)

آلبایراک و جابر^[۷۱] معتقدند با توجه به محدودیت منابع سازمان، تخصیص منابع باید براساس الویت ها باشد. این مطالعه بر اساس سه بعد نظریه اهمیت، عملکرد و رضایت در شهر آنتالیا ترکیه بر ۲۴۰۴ گردشگر روسی)دومین بازار بزرگ گردشگران ورودی آنتالیا( بررسی شده است. در این مطالعه دو روش تجزیه و تحلیل عملکرد(IPA^[72]) وتجزیه و تحلیل عملکرد نانتقارن(^[۷۳] AIPA) که هردو روش های کمی هستند با هم مقایسه می شوند و الویت های براساس معیارهای هتل جهت رسیدن به رضایت بالاتری پیش بینی می شود. اگرچه در هردو روش از یک داده استفاده می شود، اما کاربرد مدیریتی آن ها متفاوت است.

جدول ‎۲-۱۳ تئوری سه عاملی رضایت مشتری در اساس ماتزلر وسائوروین (Albayrak, T., Caber, M, 2015)
در مدل IPA متغیرها به صورت کم اهمیت تا پراهمیت عنوان می شوند، در حالی که در AIPA متغیر به متغیرهای اساسی( نبود آن منجر به نارضایتی)، و متغیرهای هیجان انگیز( وجود آن ها باعث سطح بالاتر از رضایت و خشنودی^[۷۴]) تقسیم می شود. در این تحقیق متغیرها با تحلیل رگرسین یکبار قبل از IPAو AIPA، یکبار با روش IPA، و یکبار با روش AIPA بررسی می شود. در این مطالعه معیارهای هتل برای این تحلیل به صورت زیر طبقه بندی شده است.

• کارکنان

• کیفیت غذا و نوشیدنی

• دکوراسیون اتاق

• پاکیزگی

• استخر شنا

• خدمات گروه سرگرمی^[۷۵]

• تسهیلات ویژه کودکان

• سطح فنی هتل و اتاق

• ساحل

در این مطالعه، در مرحله قبل از IPA و AIPA ، ” کارکنان” و “کیفیت غذا و نوشیدنی” قوی ترین متغیرها بوده اند و همینطور نسبت به “استخر شنا” و “تسهیلات کودکان” نظر مثبتی داشته اند. پس از بررسی تحلیل های IPA و AIPA محققان نتیجه گرفته اند که روش AIPA تحلیل تاثیرگذارتری از روش IPA دارد (Albayrak, T., Caber, M, 2015).

مدل تحقیق

همانطور که در تحقیقات دیگر محققان مشاهده شد، برخی از تحقیقات بر نوع خاصی ار گردشگران بر اساس هدف سفر تمرکز کرده اند و برخی دیگر بر گردشگر داخلی و محققانی بر بازار گردشگران ورودی تمرکز داشته اند، همچنین بر اساس نوع و امکانات هتل های مورد مطالعه، این شاخص ها و نتایج به دست آمده در هر تحقیق دارای شباهت ها و تفاوت هایی است.
در این بخش جهت تعیین چارچوپ تحقیق پیشرو از مطالعه ژوا و همکاران (۲۰۱۴) که بر هتل های ۴ ستاره و ۵ ستاره هوانگژو میان گردشگران چینی و بین المللی انجام شد، استفاده می کنیم. همانطور که اشاره شد در مطالعه ژوا و همکاران (۲۰۱۴)، متغیرها در ۶ دسته و ۲۳ شاخص ارائه شده است، در تحقیق پیشرو با در نظر گرفتن استانداردهای هتل های ۴ ستاره و ۵ ستاره ایران از سوی معاونت گردشگری، مطالعات انجام شده بر روحیات گردشگران چینی، تحقیقات انجام شده دیگر محققین و نظر خبرگان گردشگری این معیارها از ۲۳ معیار به ۴۹ معیار در غالب ۷ بخش افزایش پیدا کرده است. در طبقه بندی ژوا، به بررسی ایمنی و امنیت در هتل پرداخته نشده است، که در این تحقیق بخش ایمنی و امنیت با پشتوانه تحقیقات دیگر محققان و نظر خبرگان اضافه گردیده است. بنابراین چارچوب نظری تحقیق به صورت زیر می باشد.
کیفیت­خدمات­ کارکنان
قیمت و ارزش
خدمات داخل اتاق
امنیت و ایمنی
تسهیلات و امکانات عمومی
خدمات غذا و نوشیدنی
موقعیت هتل

جدول ‎۲-۱۴مدل تحقیق بر اساس مطالعه ژوا و همکاران(۲۰۱۴) با اضافه شدن بخش امنیت و ایمنی

تشریح متغیرهای مطرح شده در مدل تحقیق

• کیفیت خدمات ارائه شده کارکنان

در مطالعه دولانیکار و همکاران، ۹۵ درصد مطالعات موارد خدماتی را در بر داشته اند، ۹۰ درصد تحقیقات ویژگی های هتل را مدنظر قرار داده اند (Dolincar, S., Otter, T., 2003). بر اساس نظر کارشناسان برآوردن نیازهای مختلف و سلیقه‌ای مشتریان کار مشکلی است و به هماهنگی کارمندانی باانگیزه بالا نیاز دارد (Li, X., Sanders, K. & Frenkel S., 2012) یکی از معروف ترین مدل های کیفیت خدمات کارکنان سرو کوال می باشد (Hayes, 1998).بعداز آین مدل محققان به توسعه بیشتر ابعاد کیفبت و رضایت پرداختند. محققان بسیاری در تحقیقات خود به کیفیت خدمات ارائه شده کارکنان هتل و نقش آن بر رضایت و عدم رضایت گردشگران اشاره کرده اند (Chu, T.Y. and Chui, R, 2001)، (Torres, E.N., Fu, X., Lehto, X., 2014)، (Zhoua, L., Yea, S. , Pearceb, P. L., Wua, M-Y., 2014)، (Huang, 2012)، (فیض, د. ,طاهری, ح., زارعی,ع., ۱۳۹۰)، (Albayrak, T., Caber, M, 2015) . در مطالعه هوانگ(۲۰۱۲) و چوبانگ (۲۰۰۳) و بالاترین اهمیت از دیدگاه گردشگران را خدمات کارکنان در هتل داشته اند (Huang, 2012) (Cobangolu, C., Kadir, Corbaci, Patrick J. Moreo, Yuksel, E., 2003) ، همینطور در مطالعه گردشگران چینی محققان به عدم تسلط گردشگران چینی به زبان های بین المللی اشاره دارد، و تسلط کارکنان به زبان چینی را بسیار موثر در برقراری ارتباط می دانند، به عقیده آن ها حتی اگر گردشگران چینی به زیان های بین المللی تسلط داشته باشند، ارائه خدمات به زبان چینی نوعی خوش آمدگویی از برای آنان تلقی می شود. (Hansen, P.R. & Jangeresyed, S, 2013). (How Chinese tourist Choose hotels, 2012)، (رحیم پور, ۱۳۹۲).

• خدمات غذا و نوشیدنی

در مطالعه دولانیکار و همکاران بخش غذا و نوشیدنی و قیمت/ ارزش در ۷۶ درصد مطالعات وجود داشته است (Dolincar, S., Otter, T., 2003). محققان بسیاری بر فرهنگ غذایی چین تحقیق داشته اند (Eves, A., & Cheng, L. , 2007)، (Chang, 1977)، (Newman, 2004) (Rozin, 1983). در این میان بسیاری از محققان به بررسی تمایل مردم چین بزرگ نسبت به غذاهای غیر چینی پرداخته اند (رحیم پور, ۱۳۹۲)، (How Chinese tourist Choose hotels, 2012)، (Torres, E.N., Fu, X., Lehto, X., 2014)، (Pine, 2002) (HKTB, 2009). در کنار این مطالعات محققان دیگری مطالعات خود را بر اهمیت و رضایت گردشگران در هتل از خدمات غذا و نوشیدنی، کیفیت غذا و نوشیدنی، تنوع، سرعت در ارائه، در نظر گرفتن الگوهای خاص غذایی(غذای مخصوص گیاه خواران، افراد دیابتی و غذاهای بدون گلوتن)، ارائه خدمات غذا در داخل اتاق و در دسترس بودن مینی بار در اتاق هتل ها، معطوف ساخته اند (Chu, T.Y. and Chui, R, 2001) ، (Gu, H., Ryan, C., 2008) ، (Zhoua, L., Yea, S. , Pearceb, P. L., Wua, M-Y., 2014)، (Albayrak, T., Caber, M, 2015)، (Cobangolu, C., Kadir, Corbaci, Patrick J. Moreo, Yuksel, E., 2003) .هوانگ نیز در مطالعه خود به مدیران هتل توصیه می کند، بهبود خدمات کارکنان از طریق آموزش، اختیار، ارزیابی عملکرد، سیستم پاداش و تنبیه، توسعه محیط کار و احترام به کارکنان است (Huang, 2012).

• خدمات داخل اتاق

دولنیکار و آتر(۲۰۰۳) با مطالعه ۲۱ تحقیق انجام شده در بین سال های ۱۹۸۴ تا ۲۰۰۰ دریافتند که ۹۵ درصد مطالعات موارد خدماتی را در بر داشته اند و ۸۶درصد از موارد به موقعیت و اتاق اشاره کرده اند (Dolincar, S., Otter, T., 2003) .همانطور که هانان در تحقیق خود اشاره کرد، مهمترین دلیل عدم بازگشت گردشگران به هتل نظافت اتاق و سپس عدم راحتی تخت و رفتار غیر مودبانه کارکنان بوده است (Hannan, 2000) . محققان دیگر در مطالعات خود به اهمیت تخت/پتو/ تشک راحت، قابلیت کنترل دمای داخل اتاق، تمیزی و نظافت اتاق، آرامش داخل اتاق را عنوان کرده اند (Chu, T.Y. and Chui, R, 2001). واتیپونسه^[۷۶] اشاره می کند که در آینده اهمیت امکانات رفاهی کامپیوتری داخل اتاق برای مسافران تجاری افزایش خواهد یافت (Vuthipongse, 2001) . هوانگ نیز با مطالعه ای که در سطح هتل های ۴ ستاره و ۵ ستاره شمال تایوان انجام داد، ابعاد خدمات هتل که بر رضایت گردشگر اثرگزار است را بررسی کرد، برای بخش کیفیت اتاق تاکید زیادی بر راحتی اتاق، ایمنی، آرامش و پاکیزگی شده است، محقق توسعه این بخش از تسهیلات هتل را به عنوان مزیت رقابتی برای موفقیت یک هتل عنوان کرده است، در نیجه مطالعه، بالاترین اهمیت از دیدگاه گردشگران را خدمات کارکنان داشته اند و کمترین اهمیت را خدمات تجاری و سفر داشته اند (Huang, 2012). محققان دیگر نیز در تحقیقات خود به بررسی خدمات داخل اتاق و رضایت گردشگران پرداخته اند (Torres, E.N., Fu, X., Lehto, X., 2014)، (Zhoua, L., Yea, S. , Pearceb, P. L., Wua, M-Y., 2014) (Albayrak, T., Caber, M, 2015).، (Cobangolu, C., Kadir, Corbaci, Patrick J. Moreo, Yuksel, E., 2003).

• قیمت و ارزش

می دانیم که قیمت، ارزشی است که مشتریان در ازای دریافت کالا یا خدمات می­پردازند. قیمت، تنها عنصر در آمیخته بازاریابی است که درآمد ایجاد می­ کند، در حالی که سایر عناصر، هزینه هستند در مورد قیمت دو نکته حائز اهمیت است: نخست اینکه عامل قیمت همواره مقایسه شده و قیمت محصولات مشابه و جایگزین گرو ه بندی می­گردند و ثانیا قیمت، با ادراک و برداشت مشتریان از خصوصیات و مزایای آن محصول ارتباط مستقیم دارد (روستا، احمد و دیگران, ۱۳۸۳, ص. ۲۴۸). با بررسی های دولانیکار و همکاران موارد غذا و نوشیدنی و قیمت/ ارزش در ۷۶ درصد مطالعات وجود داشته است (Dolincar, S., Otter, T., 2003) . بعضی از محققین تاثیر قیمت بر مشتری را در مرحله شکل گیری انتظارات و قبل از استفاده از محصول یا خدمات عنوان گرده اند (Cobangolu, C., Kadir, Corbaci, Patrick J. Moreo, Yuksel, E., 2003)، (Radder, L. & Wang, Y., 2006). قیمت یکی از ابعاد تکمیلی است که پا را از مدل سروکوال فراتر گذاشته و بعد ارزشی محصول را نیز بررسی می نماید. محققان بسیاری به تاثیر قیمت بر رضایتمندی از هتل اشاره کرده اند (Chu, T.Y. and Chui, R, 2001)، (فیض, د. ,طاهری, ح., زارعی,ع., ۱۳۹۰) (Li, G., Law, R., Vu, H. Q. & Rong J., 2013) (Zhoua, L., Yea, S. , Pearceb, P. L., Wua, M-Y., 2014). دیگر محققان به حساسیت قیمتی، و تاثیر تخفیف بر گردشگران چینی پرداخته اند. سو، در سال ۲۰۱۱ بیان داشت که گردشگران چینی به زمان و پول اهمیت می دهند و می خواهند در تجربه خود از سفر بیشترین استفاده را از پولی که خرج می کنند ببرند (Su, 2011)، همچنین در گزارشی دیگر از میان پنج الویت اهمیت انتخاب هتل، قیمت در رتبه سوم قرار گرفته و اشاره به حساسیت قیمتی این گردشگران شده است (How Chinese tourist Choose hotels, 2012).

در الگوهای دستهبندیشده مدلها (۴۷ صنعت)، تقسیمبندی در جهت تجزیه و تحلیل دیدگاه ساتن مبنی بر ارتباط بین اندازه بازار و تمرکز در صنایع مورد نظر انجام گرفته و دسته‌بندی شدت تبلیغات در بررسی این موضوع بکار گرفته شده است. لازم به ذکر است که منظور از شدت تبلیغات پایین، صنایع با هزینه های غیرقابل بازگشت برونزا (هزینه های اولیه ورود برونزا) و منظور از شدت تبلیغات بالا، صنایع با هزینه های غیرقابل بازگشت درونزا (هزینه‌های اولیه ورود درونزا) میباشد. دستهبندی بر حسب تمرکز صرفاً جهت مقایسه و اندازه‌گیری سرعت تعدیل مد نظر بوده و تئوری اقتصادی را به دنبال ندارد. لذا تاکید اساسی بر دستهبندی شدت تبلیغات صورت میگیرد.
در الگوی دستهبندی شدت تبلیغات برای مدل (۲)، سرعت تعدیل تمرکز برآورد شده به سطح یکنواختش در صنایع با شدت تبلیغات کم برای هر سال حدود ۰.۰۳۵ (تقریباً ۳.۵ درصد) و در صنایع با شدت تبلیغات بالا برای هر سال حدود ۰.۰۱۲ (تقریباً ۱.۲ درصد) را نشان میدهد. با توجه به اینکه شدت تبلیغات به عنوان یک مانع برای ورود به صنعت محسوب میشود، لذا صنایعی که با شدت تبلیغات کم (هزینه اولیه ورود برونزا) مواجه هستند، با سرعت بیشتری به سمت وضعیت بلندمدت و مطلوب حرکت میکنند. از این رو در صنایع با تبلیغات بالا سرعت کمتری مشاهده شده است.

نتایج این مدل حاکی از تایید نظرات ساتن در صنایع ایران فقط در صنایع با شدت تبلیغات کم (هزینه های اولیه ورود برونزا) بود؛ به گونهای که ارتباط منظم و معکوسی بین اندازه بازار و تمرکز مشاهده شد.
در مدل غیرخطی (۳) جهت تحقیق و بررسی دیدگاه های ساتن، ارتباط بین متغیر اندازه بازار (LnMKT) و تمرکز بررسی شد. نتایج حاصله حاکی از اثر معنادار اندازه بازار بر تمرکز در صنایع با شدت تبلیغات کم بود؛ در حالیکه این اثر در صنایع با شدت تبلیغات بالا مشاهده نشد. از این رو نتایج این مدل در مورد صنایع ایران، شاهدی قوی در تایید محاسبات و پیش‌بینیهای تجزیه و تحلیل ساتن مبنی بر رابطه معکوس و منظم تابعی بین تمرکز و اندازه بازار، فقط برای صنایع با هزینه اولیه ورود برونزا (شدت تبلیغات کم) میباشد.
سرعت تعدیل تمرکز برآورد شده برای صنایع با شدت تبلیغات کم برای هر سال حدود ۰.۰۵۵ (تقریباً ۵.۵ درصد) و برای صنایع با شدت تبلیغات بالا در هر سال حدود ۰.۰۴۶ (تقریباً ۴.۶ درصد) را نشان داد.
در دستهبندی تمرکز به دلیل نبود دیدگاه و تئوری اقتصادی مشخص، فقط سرعت تعدیل ثابت و متغیر صنایع گزارش میشود. در مدل (۲)، سرعت تعدیل تمرکز برآورد شده به سطح یکنواختش برای صنایع با تمرکز بالا برای هر سال حدود ۰.۰۹۲ (تقریباً ۹.۲ درصد) و در صنایع با تمرکز کم برای هر سال حدود ۰.۱۰۹ (تقریباً ۱۰.۹ درصد) را نشان داد.
نتایج دستهبندی تمرکز مدل (۳)، سرعت تعدیل تمرکز برآورد شده در صنایع با تمرکز کم برای هر سال حدود ۰.۰۸۹ (تقریباً ۸.۹ درصد) و سرعت تعدیل در صنایع با تمرکز بالا برای هر سال حدود ۰.۰۲۶ (تقریباً ۲.۶ درصد) را نشان داد.
به طور کلی با توجه به نتایج برآوردها میتوان بیان داشت که در صنایع کارخانهای ایران و در تمامی مدلها، تعدیل ناکامل (ناقص) در مدل پویای تمرکز از سطح یکنواختش وجود داشته و سرعت تعدیل برآوردی نسبت به سایر کشورهای توسعهیافته صنعتی تقریباً بالاتر بوده است. نتایج حاصله به طور کل، یافته های گروسکی و همکاران (۱۹۸۷) را با فرض اینکه نرخ تعدیل معمولی و ثابت در بین صنایع تمایل به کم برآوردی و تورش به پایین بودن در تخمین را دارد، تایید کردند. همچنین نتایج بدست آمده با استدلال ساتن مبنی بر ارتباط منظم و معکوس بین تمرکز و اندازه بازار وقتی هزینه های اولیه ورود برونزا هستند سازگار است. شایان ذکر است که در مقایسه تمرکز بدست آمده در دو سال ۱۳۷۸ و ۱۳۸۶ شاهد کاهش تمرکز در سطح کل صنایع بودهایم. این نتایج برداشت تصادفی تمرکز در صنایع مورد بررسی را تایید کردند.
۵-۴. پیشنهادها
با توجه به نتایج و تجربه این پژوهش میتوان پیشنهادهای زیر را ارائه نمود:

1. 1. نتایج مطالعه حاضر دلالت بر این دارد که متغیرهای موانع ورود و اندازه کارای بنگاه که خود به عنوان مانع ورود نیز شمرده میشود، بر تمرکز در بلندمدت اثر معنادار و مثبت گذاشته است. لذا جهت کاهش تمرکز و انحصار و افزایش رقابت در بازار پیشنهاد میشود که برطرف شدن این موانع بخصوص برای صنایع کوچک در راستای ایجاد فضای رقابتی و افزایش رفاه اجتماعی در دستور کار قرار گیرد.

1. 1. نتایج برآورد مدل یکنواخت نشان دهنده تاثیر مثبت نفوذ واردات بر تمرکز می‌باشد. با توجه به اینکه واردات بیشتر باعث خروج یا ادغام بنگاههای کوچک می‌شود، تولید داخلی و به دنبال آن سهم صادرات کاهش مییابد. لذا توصیه می‌گردد اصلاحات ساختاری و مقررات زدایی به منظور بهرهجویی از فرصتهای تجاری مبتنی بر حمایت از صنایع و بالابردن شرایط افزایش تولید و صادرات صنایع صورت گیرد. این پیشنهاد در راستای حمایت از اشتغال و تولید داخلی و از نقطه‌نظر تولیدکننده داخلی بیان شده است.

1. 1. دولت میتواند برای کاهش ارتفاع موانع ورود و وسیع شدن اندازه بازار، شرایط و قوانین آسانتری برای داوطلبین ورود و خصوصیسازی بیشتر در پیش گیرد و از آنها حمایت منطقی و مناسب نماید تا با این شیوه فضای رقابتی صنایع افزایش یابد.

۵-۵. پیشنهادهایی برای مطالعات آتی

1. 1. پیشنهاد میشود در مطالعاتی جداگانه وضعیت تمرکز و سرعت تعدیل ثابت و متغیر به سمت وضعیت بلندمدت هر یک از صنایع مورد بررسی قرار گیرد.

1. 1. پیشنهاد میگردد در مطالعات آینده از سایر شاخصهای تمرکز (مطلق - پراکندگی) در بررسی مدلهای مطالعه حاضر استفاده شده و نتایج با هم مقایسه شوند.

1. 1. توصیه میشود در مطالعات آتی رابطه بین تمرکز، سودآوری و تبلیغات هم در کل صنایع و هم به صورت مجزا در هر صنعت بررسی شود.

1. 1. شرایط ارتقای رقابت و کاهش تمرکز و انحصار در بازار و صنایع مختلف بررسی و نقش دولت و بخش خصوصی مشخص شود.

1. 1. شاخص تمرکز برآوردی در تحقیق حاضر از معیار فروش بوده است، میتوان این شاخص را برای متغیرهای مهم دیگر همچون ارزشافزوده و اشتغال نیز برآورد نمود.

۵-۶. محدودیتهای تحقیق

1. 1. داده های مقطعی به کار رفته در این مطالعه شامل داده های ۹۴ صنعت با کدهای ISIC چهار رقمی میباشد؛ چرا که در بقیه صنایع نبود داده ها دلیل حذف آن بوده است. از طرفی بعضی از صنایع چون صنعت توتون و تنباکو کاملأ انحصاری بوده و محاسبه برخی شاخصها برای این نوع صنایع امکان پذیر نبود. برخی از صنایع نیز در ایران فعالیت نداشتند و گروهی از آنها در بخش صادرات و واردات غیر فعال بوده که حذف این قبیل صنایع را در پی داشت.

1. 1. برای محاسبه شاخص نفوذ واردات نیاز به داشتن اطلاعات و آمار صادرات و واردات صنایع طبق کدهای ISIC بود که این آمار به آسانی و کامل در اختیار قرار نداشت.

منابع
منابع آماری
مرکز آمار ایران؛ داده‌های کارگاه‌های صنعتی
آمارهای بانک مرکزی
شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران
منابع فارسی
ابونوری، اسماعیل و حسن سامانیپور (١٣٨١). “برآورد پارامتریکی نسبت تمرکز صنایع در ایران"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره ٢٢، صص ۱۱۹-۸۱.
ابونوری، اسماعیل و نجمه غلامی (۱۳۸۷). “برآورد و مقایسهی نسبت تمرکز در صنایع ایران با بهره گرفتن از الگوی لگنرمال"، فصلنامه بررسیهای اقتصادی، دوره ۵، شماره ۱، صص ۱۳۴-۱۱۱.
بخشی، لطفعلی (۱۳۸۲). “اندازه گیری تمرکز در صنعت سیمان ایران"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، سال هفتم، شماره ۲۶، صص ۹۸-۷۵.
بهشتی، محمدباقر؛ صنوبر، ناصر و حسن فرزانه کجاباد (۱۳۸۸). “بررسی عوامل موثر بر ورود و خروج خالص بنگاهها در بخش صنعت ایران"، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال سیزدهم، شماره ۳۸، صص ۱۷۹-۱۵۷.
بهکیش، محمد مهدی (۱۳۸۰). اقتصاد ایران در بستر جهانی شدن. تهران: نشر نی.
پورپرتوی، میرطاهر؛ دانشجعفری، داود و اسداله جلالآبادی (۱۳۸۶). ” مقایسه تطبیقی انحصار و تمرکز در برخی از صنایع کشور"، پژوهشنامه اقتصادی، سال نهم، شماره چهارم، صص ۱۵۴-۱۲۹.
پورنعمتی، سعیده (۱۳۸۹). “بررسی رابطه میان ساختار بازار و سودآوری در صنایع کارخانهای ایران"، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی دانشگاه شیراز.
تسوجیزاده، رضا (۱۳۸۳). “اندازه‌گیری تمرکز صنعتی در استان آذربایجان شرقی و بررسی عوامل مؤثر بر آن"، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.
جلالآبادی، اسداله و فاطمه میرجلیلی (۱۳۸۶). “انحصار و تمرکز در صنایع ایران؛ مطالعه موردی برخی از صنایع ۱۳۸۴-۱۳۷۹"، جستارهای اقتصادی، سال چهارم، شماره هفتم، صص ۲۳۲-۱۹۷.
حسینی، سیدصفدر؛ عباسیفر، اکرم و حبیب شهبازی (۱۳۸۷). “بررسی قدرت بازاری در زنجیره بازاریابی گوشت قرمز ایران"، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال شانزدهم، شماره ۶۲، صص ۱۲۰-۱۰۵.
خداداد کاشی، فرهاد (۱۳۷۷). ساختار و عملکرد بازار، نظریه و کاربرد آن در بخش صنعت ایران. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.
خداداد کاشی، فرهاد (١٣٧۹). “انحصار، رقابت و تمرکز در بازارهای صنعتی ایران (۷٣-١٣۶٧)"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره ١۵، صص ۱۱۶-۸۳.
خداداد کاشی، فرهاد و محمد نهاوندیان (۱۳۷۹). ارزیابی قدرت و حجم فعالیتهای انحصاری در اقتصاد ایران. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.
خداداد کاشی، فرهاد و محمد نبی شهیکیتاش (۱۳۸۴)، “سنجش درجه رقابت در بازار جهانی کالاهای منتخب سنتی و کشاورزی"، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال سیزدهم، شماره ۵۱، صص ۱۷۸-۱۳۵.
درونپرور، داوود؛ صادقین، علی و بهروز احمدیحدید (۱۳۸۸). “بررسی تحلیلی ساختار صنعتی و رقابتپذیری صنایع ایران به تفکیک کدهای ISIC در دوره ۱۳۸۴-۱۳۷۴"، (پژوهشگر) فصلنامه مدیریت، سال ششم، شماره ۱۳، صص ۸۸-۷۷.
راسخی، سعید (۱۳۸۳). ” نقش ساختار بازار در تجارت خارجی (مطالعه موردی: صنایع کارخانهای ایران)"، پژوهشنامهی علوم انسانی و اجتماعی، سال چهارم، شماره سیزدهم، صص ۳۹-۱۳.
رفیعی، حمید (۱۳۸۶). “بررسی اثر آزادسازی تجاری روی تمرکز صنعتی (صنایع کارخانهای ایران ۱۳۸۳-۱۳۷۳)"، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی دانشگاه شیراز.
شاکری، عباس (۱۳۸۵). اقتصاد خرد ۲ نظریه و کاربردها. چاپ اول، نشر نی.
صالحی، حسین (۱۳۷۷). “رقابت، انحصار و تمرکز در صنایع ایران، تحلیل و پیشنهادها"، مجله برنامه و بودجه، سال سوم، شماره ۳۴ و ۳۵، صص ۱۸۷.
عبادی، جعفر و محمدنبی شهیکیتاش (۱۳۸۳). “بررسی ساختار بازار کالاهای منتخب صادراتی"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، سال ۸، شماره ۳۱، صص ۵۷-۳۳.
گجراتی، دامودار (۱۳۷۷). مبانی اقتصاد سنجی، ترجمه ابریشمی، حمید. تهران، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران
گرجی، ابراهیم و سیدمرتضی ساداتیان (١٣٧٩). “ارزیابی درجه تمرکز در سطح تولید و عمده‌فروشی بازار انواع یخچالهای خانگی"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره ١۶، صص ۱۱۲-۸۵.