هدف از این پژوهش یافتن روش مناسب حذف اکسی تتراسایکلین از فاضلاب کارخانه داروسازی می‌باشد. بنابراین در ادامه به بررسی ۳روش جهت حذف ماده دارویی اکسی تتراسایکلین می‌پردازیم.

فصل پنجم
روش تحقیق، مواد و تجهیزات مورد استفاده
۵-۱ مقدمه
پساب موردنیاز از شرکت دارویی ارس بازار و سانتریفیوژهای تولید اکسی­تتراسایکلین جمع‌ آوری و طی حداقل زمان ممکن منتقل شد.
پودر ۹۵% خالص اکسی تتراسایکلین نیز از همین شرکت تهیه شده­است.
سایر مواد موردنیاز برای انجام آزمایش عبارت‌اند از:
پرمنگنات پتاسیم KMnO₄
هیدروکسید سدیم NaOH
آب مقطر
که همگی با مقیاس آزمایشگاهی از شرکت مرک آلمان تهیه ‌شده‌اند.
۵-۲ اندازه‌گیری میزان اکسی­تتراسایکلین از پساب دارویی
در کارهای پژوهشگران برای اندازه‌گیری میزان آنتی‌بیوتیک‌ها از دو روش کروماتوگرافی با عملکرد بالا در فاز مایع (HPLC) و طیف‌سنجی استفاده ‌شده­است. در این تحقیق برای اندازه‌گیری OTC در پساب دارویی از روش طیف‌سنجی استفاده‌ شده­است. مطالعه به­منظور یافتن روش مناسب برای آنالیز کمی نمونه‌ها و تعیین میزان ماده دارویی در آن‌ها به‌طور کامل انجام‌ شده­است که نهایتا از بین روش‌های گوناگون آنالیز مندرج در کتب و مقالات مربوطه، نظیر انواع روش اسپکتروفتومتر ]۶۷و۶۸[، آنالیز تزریق مرحله‌ای] ۶۹[ و روش کروماتوگرافی با عملکرد بالا در فاز مایع ]۷۰و۷۱[، روش اسپکتروفتومتری به منظور آنالیز نمونه‌ها مناسب تشخیص داده­شد. این انتخاب بر اساس معیارهایی نظیر دقت روش، ابزار موردنیاز برای آنالیز، شرایط عملیاتی موردنیاز، محدوده پاسخ‌دهی روش‌ها و هزینه کمتر این آزمایش نسبت به روش‌های دیگر و درنهایت سادگی نسبی روش، صورت پذیرفت.
۵-۳ روش انجام آنالیز
برای انجام آنالیز نمونه‌ها از روش Ashuk kumar و همکاران استفاده‌ شده­است.]۶۷[ در این روش علاوه بر پودر خالص اکسی­تتراسایکلین و نیز نمونه‌های موردمطالعه به مواد دیگری اعم از پرمنگنات پتاسیم و هیدروکسید سدیم و آب مقطر نیاز داریم.
در واکنش ها پرمنگنات پتاسیم به عنوان یک عامل اکسنده قوی در روش‌های آنالیز Oximetric برای تعیین ترکیب‌های زیادی به کار برده می‌شود. اصل اساسی بکار رفته در طول آزمایش برای اکسیداسیون بدلیل تناوب ظرفیت منگنز می‌باشد. یون منگنز در محیط‌های قلیایی به رنگ سبز و در محیط‌های خنثی به بی‌رنگی بیشتر تمایل پیدا می‌کند. این رفتار پرمنگنات اساس اصلی روش اسپکتروفتومتر می‌باشد.]۷۲و۷۱[. نقش هیدروکسید سدیم نیز در این مراحل ایجاد محیط قلیایی برای انجام واکنش می‌باشد. ماده به‌دست‌آمده آبی رنگ بوده و دارای طول موج حداکثر ۳۴۸nm می‌باشد. در مورد طول موج حداکثر، باید گفت که این میزان طول موجی است که در آن جذب حداکثر می‌باشد و اگر نمودار جذب در این طول موج رسم شود، یک ماکزیمم وجود دارد و این طول موج برای یک نمونه مقداری ثابت است که با تغییر غلظت نمونه تغییر نمی‌کند. بلکه تنها میزان جذب تغییر نموده و ارتفاع ماکزیمم در نمودار جذب- طول موج جابجا می‌شود. بنابراین حال که میزان طول موج بیشینه برای ترکیب موردنظر مشخص است عملیات آنالیز می تواند شروع شود. میزان جذب محلول‌هایی که از قبل با غلظت‌های مشخص آماده کرده­ایم را توسط دستگاه اندازه‌گیری می‌کنیم. به‌این‌ترتیب با دانستن غلظت محلول‌ها منحنی جذب بر حسب غلظت را رسم می‌کنیم. این منحنی در اصطلاح منحنی کالیبراسیون نام دارد. درصورتی‌که روش کالیبراسیون را درست انجام داده باشیم منحنی به صورت خطی خواهد بود و از آن برای تعیین غلظت نمونه‌های مجهول استفاده خواهیم کرد.
۵-۴ ساخت محلول‌های استاندارد و استفاده از معرف‌ها
کلیه معرف‌های موردنیاز در این روش از شرکت مرک آلمان خریداری شده­است.
برای انجام این واکنش ابتدا محلول استاندارد را می‌سازیم. برای اینکار کافیست ۰.۰۰۱ گرم معادل ۱ میلی‌گرم پودر اکسی­تتراسایکلین را در ۵۰ میلی لیتر آب مقطر بریزیم. سپس برای ساخت محلول تست ۵ میلی لیتر از محلول قبل را در ۵۰ میلی لیتر آب مقطر اضافه می‌کنیم. سپس محلول‌هایNaOH 1M و KMnO₄ ۰.۰۱M را می‌سازیم.( برای ساخت محلول ۱ مولار هیدرکسید سدیم کافیست ۴۰ گرم از پودر هیدروکسید سدیم را در ۱ لیتر آب مقطر ریخته و برای محلول ۰.۰۱ مولار پرمنگنات پتاسیم نیز ۱.۴۲ گرم از پودر پرمنگنات پتاسیم را در ۱ لیتر آب مقطر مخلوط کنیم.)

بعد از ساخت محلول‌ها در بشرهای ۱۰ میلی‌لیتری حجم‌های متفاوتی از قرار ۰.۵، ۰.۷، ۱، ۱.۲ و ۱.۵ میلی لیتر از محلول تست را به همراه ۱ میلی لیتر هیدروکسید سدیم ۱ مولار در ۱.۵ میلی لیتر پرمنگنات پتاسیم ۰.۰۱ مولار ریخته و حجم محلول‌ها را به ۱۰ میلی لیتر می­رسانیم.
جدول ۵-۱-ضرایب جذب در غلظت‌های متفاوت
ابتدا یکی از ویال ها را از محلول تست پر کرده و در طول موج ۳۴۸ نمونه شاهد را به دستگاه معرفی می‌کنیم. سپس ویال های دیگر را پس از گذشت ۴دقیقه از ساخت محلول‌هایمان درون دستگاه قرار داده و با به دست آوردن ضرایب جذب، منحنی کالیبراسیون را ترسیم می نماییم.
شکل ۵-۱-منحنی کالیبراسیون جذب اکسی تتراسایکلین
در ادامه به معرفی روش انجام هریک از ۳ آزمایش می‌پردازیم.
در این تحقیق روش انجام پژوهش، طبق ماهیت آن مبتنی بر داده ­های آزمایشگاهی و به‌کارگیری یک روش عملی و اجرایی از نوع مطالعات تجربی و تحلیلی می‌باشد. در این مطالعه که به صورت پایلوتی انجام گرفت، با انجام آزمایشات مربوطه با درنظرگرفتن متغیرهای مستقل و وابسته، اندازه‌گیری‌های لازم صورت گرفته، و شرایط ورودی و خروجی مختلف در کاهش آلاینده‌ی اکسی­تتراسایکلین درنظر گرفته می‌شوند. درنهایت ستون جذب کربن فعال گرانولی (به صورت لایه­ های مجزا و مخلوط) کربن فعال و بنتونیت، انعقاد توسط کلروفریک و سیستم­ غشایی RO برای حذف آنتی‌بیوتیک اکسی تتراسایکلین مورد مقایسه قرارگرفته و روش بهینه انتخاب می­گردد.
۵-۵ متغیرهای پژوهش
متغیرهای تحقیق حاضر شامل تغییرات pH، فشار اعمالی و غلظت آنتی‌بیوتیک می‌باشد. لازم­به­ذکر است که در سیستم ستون جاذب، تغییر فشار معنایی ندارد و این متغیر حذف می­گردد. همچنین دو متغیر مستقل تأثیرگذار روی عملکرد سیستم، زمان و دما می­باشند که در این پژوهش از بررسی آن‌ها صرفنظر شده­است. متغیر زمان به دلیل تأثیر ناچیز بر حذف در نظر گرفته‌شده است. البته این تأثیر در آزمایش انعقاد مورد بررسی قرار گرفت و پس از ناچیز بودن تفاوت نتایج، از آن صرفنظر شد. میزان تفاوت درصد حذف توسط سیستم­های فیلتراسیون غشایی در زمان‌های ۳۰ دقیقه و ۲۴ ساعت بسیار جزئی و قابل صرفنظر می‌باشد. دما نیز به علت تغییرات نه‌چندان زیاد در آب­وفاضلاب در نظر گرفته نشده­است، چراکه درواقع جریان‌های آبی دمای نسبتاً ثابتی دارند. دما در این تحقیق مقدار ثابت ۲۵درجه سانتی‌گراد فرض گردید.
۵-۶ گردآوری اطلاعات
جهت تعیین متغیرها در هر بخش از روش مشاهده‌ای و اندازه ­گیری آزمایشگاهی استفاده شد. برای گردآوری اطلاعات موردنیاز در هر مرحله از ابزار و وسایل اندازه ­گیری مختلف و متعددی استفاده گردید که در ادامه بحث می‌شود.
۵-۷ محیط پژوهش
محیط پژوهش در این مطالعه فاضلاب کارخانه‌ی داروسازی ارس بازار واقع در شهرک صنعتی آمل بود که تحت شرایط مختلف از غشای RO و ستون جذب کربن فعال گرانولی و انعقاد استفاده شد.
۵-۸ برنامه‌ی اجرایی
برنامه‌ی کار عملی این پژوهش را می­توان در مراحل زیر خلاصه کرد:

آری کیکاووس با آن کارها و سخنانش کاری کرد که سیاوش به اصطلاح از ترس عقرب به مار غاشیه پناه برد. و اگر قاتل سیاوش افراسیاب است و به کشتن دهنده او نیز کسی جز کاووس با تزلزل‌هایش نیست (حمیدیان، ۱۳۸۳: ۲۶۰).
۳ـ۶ـ افراسیاب
او شاه اهریمن سرشت توران زمین است که بیشتر نبرد‌های پهلوانی شاهنامه مربوط به دوران سلطنت اوست. تیز خشمی، خشک مغزی، سرسخت و بی‌رحمی، سست عهدی و پیمان‌شکنی، دهن‌بینی و اثرپذیری، افسون‌کاری و اهریمن سرشتی از ویژگی‌های افراسیاب است که سرانجام به کیفر آن‌ها دچار می‌شود و در خواری و نکبت زندگیش پایان می‌پذیرد (البرز، ۱۳۶۹: ۳۷).
او پس از ضحاک شریرترین چهره شاهنامه است. از اغلب جهات گویی او را از روی الگوی ضحاک ساخته‌اند، اما این‌دو در عین اشتراک، تفاوت‌هایی هم در میزان یا کیفیت ویژگی‌ها با هم دارند.
برای مثال این‌دو نماد پلیدی و تباهی، در خویش‌کشی همسان‌اند. آن پدر را می‌کشد و این برادر را. هردو به‌عنوان نمادین دارای علامت جسمانی جانور خوبی هستند، آن با مار‌های روی دوشش و این با ویژگی دوزیستی بودنش و نیز هردو زشت دیدارند. ضحاک ظهر دیوگونه و افراسیاب چهره‌اش ساده است، اما به‌طور کلی افراسیاب تاحدودی صورت تعدیل شده‌ای از خصوصیات ضحاک را دارد و تجسم‌پذیری بیشتری را نسبت به او داراست و به‌همین سبب به‌عنوان تیپ مقابل شاهان ایران قابلیت تجسم بیشتری دارد، زیرا ماهیت اسطوره‌ای او کمتر و مایه داستانیش بیشتر است.

افراسیاب با همه خشونت و درنده‌خویی، گاهی به دیگران مهر می‌ورزد، مثلاً به سیاوش در اوایل اقامتش در توران همچنین به گرسیوز و پیران (حمیدیان، ۱۳۸۳: ۲۵۲).
افراسیاب وقتی که خواب می‌بیند به دست پسری چهارده ساله به دو نیم می‌شود، در اثر پریشانی ناشی از آن راه چاره را در آشتی‌جویی می‌بیند تا شاید دیگر کینی نباشد و به خیال آن می‌افتند که دادگری پیشه کند:

(جلد۳، ۷۹۱ـ۷۹۰ ).
و در اثر ناتوانی حتی یکصد تن از خویشان و دلیران خود را به رسم گروگان نزد سیاوش می‌فرستد و مناطق متصرفی را تخلیه می‌کند. وقتی برای نخستین بار سیاوش را می‌بیند او را در آغوش می‌کشد و به خلاف ناراستی همیشگی‌اش، صادقانه می‌گوید:

(جلد۳، بیت ۱۲۷۱ـ۱۲۷۰).
سیاوش را می‌ستاید و کاووس را به سبب رنجانیدن او «تند» و «اندک خرد» می‌خواند.
این‌چنین است که روزگار افراسیاب را هم به سر عقل می‌آورد، اما به‌معنایی و با کارکردی متفاوت، او می‌سنجد و خود را ناتوان می‌یابد و چاره کار را به خرد دست می‌بازد. او عقلی چاره‌گر دارد. توانایی دشمن، چشم‌‌های او را گشوده است. بیداد او روی در زوال است و گردش روزگار با او سر ناسازگاری دارد. در خواب دیده است که زمانه با او نامهربان می‌شود، او به سبب این نامهربانی هراسان است.
سیاوش از افراسیاب خواسته بود که بگذارد از توران بگذرد. پیران خردمند به افراسیاب می‌گوید کاری بکن که نگذرد و بماند. شاه رضا می‌دهد و دختر خود فرنگیس را به همسری او درمی‌آورد؛ اما حتی در آسوده‌ترین حال نیز، ترس افراسیاب را آسوده نمی‌گذارد: ترس ویران شدن کشور و از دست دادن تاج و تخت، گرسیوز بر همین زخمگاه زودشکن می‌زند. آن خواب که افراسیاب دیده بود و از هوش رفته بود، تصویر آن کشور ویران و پادشاه اسیر از میان به‌دو نیم، هرگز افراسیاب را رها نکرد. همین ترس کار پادشاه توران را می‌سازد.
او خواستار دوستی، نجات سیاوش و آرام و سامان کارها است؛ اما این گرایش به نیکی در افراسیاب مشروط بر آن است که جهان و جهان‌داری او گزندی نبیند. نیکی در ذات زیستن او نیست، در مصلحت زیستن اوست (مسکوب، ۱۳۶۹: ۱۲۳).
هرجا که پیران حضور داشته باشد، کردار‌های بد افراسیاب تعدیل می‌یابد؛ ولی هرگاه او در صحنه نیست، خوی افراسیابی را بازمی‌یابد. پیران عقل منفصل اوست و به عکس گرسیوز جهل متصل وی! از این‌روست که دسیسه‌‌های گرسیوز آن‌گاه که پیران در امور دخالت ندارد، به کام می‌رسد (حمیدیان، ۱۳۸۳: ۱۲۵).
در اثر ضعف نفس، دمدمه‌‌های گرسیوز در افراسیاب اثر می‌کند و دل از مهر سیاوش بردارد. سخت دلی و بی‌رحمی افراسیاب در کشتن سیاوش تا بدان‌جاست که حتی سپاهیان لب به اعتراض می‌گشایند که مگر چه گناهی از سیاوش دیده‌ای که با او چنین می‌کنی. با آن‌که افراسیاب می‌گوید: «کزو من ندیدن به دیده گناه» ولی باز سخن‌ها را ناشنیده می‌انگارد و به کشتن سیاوش فرمان می‌دهد.
در ادامه ماجرا افراسیاب از روی سست عهدی و قساوت و سخت دلی، حتی به دختر خود فرنگیس نمی‌بخشاید و بی‌رحمانه به کشتن او فرمان می‌دهد که پیران او را از عاقبت این کار می‌ترساند و مانع از آن می‌شود. سرانجام در پایان هزاره سوم، این تجسم اهریمن بر روی زمین، به‌دست نماینده اورمزد یعنی کیخسرو، پس از این‌که همه یلان او از پای درمی‌آیند به‌سزای اعمال خود می‌رسد و کشته می‌شود.

مواد اولیه نامرغوب که از مواد درجه ۲ و ۳ مانند خرده شیشه ی جمع آوری شده در سطح شهر و ذوب آنها استفاده می شود که طبیعتا مقدار استفاده مواد مکمل نیز در این کوره ها کمتر و بیشتر به حالت تجربی است» (آشوری،۱۳۸۱،۷۲).
درجه حرارت لازم برای ذوب سیلیس ۱۸۲۷ درجه ی سانتیگراد است. اما در مواردی که مخلوط شیشه و سیلیس مورد استفاده قرار گیرد به منظور پائین آوردن درجه ذوب، مواد دیگری مانند کربنات، بوراکس، شوره، نیترات و مواد قلیائی دیگر به ماده ی اولیه افزوده میشود. یکی از مهم ترین عوامل در شیشه گری دستی نحوه ی ساخت رنگهای شیشه است. برای این منظور از اکسیدهای فلزات که به صورت پودر در بازار وجود دارد استفاده می شود. پودر های رنگی هم در داخل کشور تولید می شود و هم وارداتی آن در بازار موجود می باشد. البته طبق تحقیقات و مصاحبه هایی که با تولید کنندگان^[۱۴] انجام شد، اکثرا نظرشان بر این است که رنگ های تولید شده در داخل کشور بسیار محدود بوده و امکان ساخت همه ی رنگها وجود ندارد. مانند : اکسید مس، اکسید منگنز، اکسید هلیوم و کریولیت که جهت شفاف کردن شیشه و رنگین ساختن مذاب شیشه به کار می روند.

«حدود ۹۲ درصد مواد اولیه شیشه در داخل کشور موجود می باشد و ۸ درصد دیگر که شامل رنگ ها می شود از خارج وارد می گردد. آجری که در ایران برای کوره می‌سازند در برابر حرارت زیاد مقاومت مناسبی ندارد اما آجرهای خارجی تا ۱۹۰۰ درجه حرارت را تحمل می‌کنند که در نتیجه حرارت دادن بیشتر به بار، محصول شفاف‌تری به دست می آید. موضوعی که تولید کنندگان مطرح شیشه در دنیا مانند مورانو در ایتالیا و کشور چک روی آن بسیار کار کرده اندمواد اولیه در ایران تولید می شود، اما چون در کارخانجات صنعتی پیشرفته فرآوری نمیگردد، متاسفانه کیفیت مطلوبی ندارد»( مصاحبه با آقای بختیاری^[۱۵]).
پس یک دلیل اختلاف کیفیت شیشه‌سازی ایران و کشورهای صنعتی، مرغوبیت مواد اولیه است.اما مواد اولیه مرغوب در کارگاه های شیشه هر چند از تنوع زیادی برخوردار است ولی باز استفاده آنها به صورت علمی نبوده و بیشتر به صورت تجربی است. به همین دلیل در کارگاههای بازدید شده، حتی یک مورد آزمایشگاه در این کارگاهها دیده نشد. عدم آشنایی علمی با مواد مورد استفاده و عدم تجربه های علمی آزمایشگاهی، سبب شده است که هیچگونه نوآوری در این کارگاه ها اتفاق نیافتد. متاسفانه در سطح جامعه هم توجه به علم استفاده از مواد برای ساخت شیشه بسیار ضعیف می باشد. به طور مثال هیچ رشته ی دانشگاهی در هیچ یک از دانشگاههای ایران در این زمینه وجود ندارد و تنها چند واحد درسی به مهندسین سرامیک در زمینه ی شیشه آموزش داده می شود که کارآیی لازم را برای کارگاه های شیشه نخواهد داشت.
در زمینه تهیه مواد اولیه مصاحبه های دیگری نیز با آقای وفایی^[۱۶]، آقای وحید زارع پور^[۱۷] و آقای رضا اسماعیلی^[۱۸] انجام شده که آنچه قابل ذکر می باشد وجود منابع معدنی غنی سیلیس و فراوانی این ماده در داخل کشور می باشد. اما آنچه که تمام مصاحبه شوندگان به آن اذعان داشتند گران بودن رنگ های وارداتی و همچنین موضوع یارانه ها که باعث افزایش قیمت ها و کاهش تقاضا شده بوده است.
در زمینه هنر شیشه گری که موضوع اصلی بحث ما می باشد نیز تا کنون هیچ گونه مرکز آموزشی رسمی ایجاد نشده است و استاد کار ها اکثرا بی سواد و با مهارتهای تجربی هستند. دانشگاهها هم وضعیت چندان مطلوبی ندارند. بسیاری از آنها به خاطر نداشتن فضای کارگاهی قادر به ارائه این واحد درسی نیستند و اگر دانشگاهی هم گرایش شیشه گری را در رشته صنایع دستی ارائه بدهد در حد چند جلسه بازدید از کارگاه های شیشه گری در اطراف تهران و آشنایی سطحی با تکنیکهایی مانند همجوشی شیشه و نقاشی روی شیشه و … می باشد.
۳-۳- طراحی، نوآوری در تولید محصولات شیشه ای
لازمه ی موفقیت هنرهای صناعی در دنیای امروز ، خلاقیت و نوآوری است. در گذشته صنایع دستی و محصولات دست ساز در زندگی مردم جایگاه خاصی داشت. یعنی آثاری که ما اکنون به عنوان یک شی تزیینی در خانه هایمان یا محل کارمان می گذاریم، برای آن ها بعنوان وسیله ای بوده که هر روز بارها از آن استفاده می کردند و به جز زیبایی و ارزش ساختاری آن به کاربردش نیز توجه داشتند. ما نباید اجازه دهیم که به خاطر مسایلی چون متفاوت شدن نیاز های عصر حاضر و پیشرفت تکنولوژی و غیره، هنر و فرهنگ چند هزار ساله کشورمان که حفظ بقای آن در گرو همین فعالیت ها و تولیدات هنرهای صناعی و مابقی هنرها و دیگر مسایل است، از بین برود و یا به دست فراموشی سپرده شود.
در مصاحبه با آقای وفایی^[۱۹] به عنوان تولید کننده شیشه های هنری در خصوص وجود بخش طراحی در کارگاههای شیشه گری اشاره شد که وجود طراح بسیار ضروری است اما به خاطر بالا رفتن هزینه ها و نداشتن بازار مناسب در شرایط کنونی توان استفاده از نیروهای خلاق و طراح را ندارند. خب البته به نظر نگارنده وجود طراح و نیروهای خلاق بدون شک در بسیاری از بخش های تولید تاثیر بسیار مطلوبی خواهد گذاشت.
اکنون در تمام کارگاه های صنایع دستی کشور نبود نیرو های طراح و خلاق مشاهده می شود. مقوله مورد بحث ما محصولات تولید شده در کارگاه های شیشه گری می باشد. وقتی که به فروشگاه های صنایع دستی در سطح شهر تهران نگاه می اندازید و قسمتی که آثار شیشه ای گذاشته شده اند را می بینید، متوجه می شوید اکثر نمونه ها به جز چند نمونه محدود، شبیه هم هستند. چه از لحاظ فرم و رنگ و چه از لحاظ نوع کاربرد آن محصول. به عنوان مثال، چند سالی بود که تمام کارخانه های شیشه گری تهران روی یک نوع گلدان دهنه باریک بلند متمرکز شده بودند و از آن تولید می کردند. البته در اوایل کار بسیار جالب و زیبا بود و مشتریان زیادی هم داشت. ولی نکته قابل توجه اینجاست که کارگاه های رقیب که از این مدل نمونه برداری کردند، هیچ تنوعی در طرح محصول ایجاد ننمودند. چه بسا آن نمونه گلدان با طراحی های متفاوت می توانست سالهای بیشتری در بازار جای داشته باشد.
«در مورانوی ایتالیا تکنیکی وجود دارد به نام هزار گل^[۲۰] که یکی از قدیمی ترین تکنیک های مورانو می باشد»(www.glassofvenice.com). هنرمندان و تولید کنندگان مورانو از گذشته تا به حال از این روش با کاربرد های متفاوت و طراحیهای متنوع استفاده می کنند. در تصویر شماره (۲-۳) یک ظرف شیشه ای که در گذشته با این تکنیک کار شده را مشاهده می کنیم و در تصویر شماره (۳-۳) ساعت های مچی را می بینیم که روی صفحه شیشه ای آن با طرحی جدید از هزار گل و خلاقیت سازنده ی آن همراه است. این نمونه موفقی از ایده های نو می باشد که با هوشمندی تمام، صنایع شیشه ای را وارد وسایل کاربردی روزمره مردم می کنند.
تصویر شماره (۲-۳)، ظرف با تکنیک هزارگل ، مورانوی ایتالیا، از سایت (www.glassofvenice.com)
تصویر شماره (۳-۳) ، ساعت با شیشه های هزار گل ، مورانو، از سایت (www.glassofvenice.com)
در زمینه طراحی محصول، توانایی به تصویر کشیدن ایده ها با بهره گرفتن از روش های موثر دیداری مثل کشیدن طرح اولیه، درها را به سوی برقراری ارتباط بهتر و کارآمدتر بین طراح و مشتری می گشاید. طراحان به این موضوع پی برده اند که استفاده از طرح اولیه یا طرح کلی، یک راه موثر برای سرعت بخشیدن به پیشرفت ایده ها و تفکرات در دنیای واقعی است. مشتریان همیشه نمی توانند نیازها و خواسته های خود را دقیقا بیان کنند که این امر تا حدی ناشی از آن است که آنها نمی دانند چه نوع کالا یا خدماتی را می توانند از نظر فنی درخواست کنند. در خصوص امر طراحی و تولیدات نگاهی داشتیم به کارگاه آقای بختیاری^[۲۱] .ضمن صحبتی که در این زمینه با ایشان انجام گرفت، وضعیت تولید کنونی را بیشتر منوط به سفارش دهنده ها می دانستند یعنی آنها صرفا بنا به سلیقه ی خود تولید نمی کنند. مثلا بیشترین تولید سالانه آنها قلیان می باشد در صورتی که قبلا تولیدات آنها شامل تمام لوازم مصرفی مورد نیاز زندگی روزمره بود که در عین مصرفی بودن زیبا هم بود. سابقا در کارخانه آقای بختیاری هم طراح بوده و هم شیمی دان که منجر می شده هم زیبا بسازند و هم با کیفیت. محصول خارجی هم کمتر وارد می‌شد و سطح درآمد بالاتر بود و می‌شد کارهای خلاقانه انجام داد. اما در حال حاضر نه طراحی وجود دارد و نه شیمی دانی. پس نتیجه ی کار معلوم است. زمانی که سازمان صنایع‌دستی وجود داشت، ۲۰ طراح در سازمان کار می‌کردند که به کارخانجات طرح می‌دادند و در نتیجه هفته به هفته اجناس جدید و به روز تولید و روانه بازار می شد تصویر  شماره(۴-۳).
تصویر شماره(۴-۳)، آقای بختیاری در حین کار در کارگاه شیشه گری، عکس از نگارنده
دور بودن کارگاههای شیشه گری از مراکز شهری و قرار گیری آنها در فضاهایی گاه ناامن، مشکلی است که بسیاری از جوانان هنرجو و دانشجویان به ویژه خانمها برای رفت و آمد و کار کردن در این مکانها با آن مواجه اند. برخی که این هنر را با علاقه ی بسیار دنبال می کنند شاید حاضر باشند با هرسختی بر سر راهشان کنار بیایند، اما بسیاری هستند که بعد از آشنایی با این فن خود را بسیار مشتاق به یادگیری آن می یابند اما بعد از یک یا دو بار مراجعه به کارگاهها، آن هم در شرایطی که مجبورند دوره های چند ماهه را برای آموزش طی کنند، دچار تردید می شوند که آیا دنبال کردن این رشته، آن قدر سود و منفعت و آینده ی روشنی برای آنها دارد که ارزش تحمل سختی و پرداخت هزینه های رفت و آمد را داشته باشد؟ حال چند راهکار برای بهبود این مشکلات مطرح می شود :
امر آموزش به فضای بسیار وسیع با کوره هایی در تعداد بالا و اندازه های بزرگ نیازی ندارد و تنها با چند کوره ی مذاب در چند رنگ محدود، یک استاد کار می تواند تعداد زیادی هنرآموز علاقه مند را آموزش دهد. چنین مکانی در هر فضای مناسب شهری، چه در یک دانشگاه، چه در اماکن متعلق به سازمان صنایع دستی و یا دیگر فضاهای خصوصی به راحتی قابل راه اندازی و بهره برداری است.این امر در بسیاری از کشورهای اروپایی و امریکا به اجرا درآمده و آنها با صرف هزینه هایی نه چندان گزاف، امکان آشنایی جوانان و حتی کودکان خود با این هنر را فراهم آورده اند تصویر شماره (۵-۳).
تصویر شماره (۵-۳)، هنر آموز نوجوان در مرکز آموزش شیشه گری، آمریکا، از سایت www.mcfaddenartglass.com) )
همچنین ایجاد مراکز و مناطقی که در آنها بتوان مراحل ساخت و تولید شیشه گری دستی را برای گردشگران به نمایش گذاشت نیز از جمله راهکارهایی است که می‌تواند برای جذب جوانان مستعد به این رشته و نیز تشویق مردم به خرید بیشتر این کالاها مورد توجه مسؤولان ذی ربط قرارگیرد. « مثلا ساختمان یک کارخانه ی شیشه گری دستی در کشور امریکا به شکلی طراحی شده که امکان ورود علاقه مندان جهت بازدید از مراحل مختلف تولید محصولات به راحتی امکان پذیر است. همچنین در بخشهای دیگر این کارخانه گالری جهت ارائه تولیدات و نیز غرفه های فروش تعبیه شده است. این مرکز هر ساله تعداد زیادی گردشگر را جهت بازدید و آشنایی با این هنر جذب می کند» www.mcfaddenartglass.com) ).
برای قوت گرفتن دوباره ی کارگاههای شیشه گری، این رشته مستلزم برنامه ریزی بهتر و آموزش کامل تری است. در کشور انگلستان هنرستان خاص شیشه‌گری وجود دارد. در طی تحصیل، هنرجو موظف است در یک کارخانه ی شیشه‌گری کار کند. بعد از اتمام درس، چند دانشجو می توانند مشترکا از دولت وام بگیرند و یک کارگاه شیشه‌گری راه بیندازند. در ایران نیز ایجاد هنرستان صنایع دستی می تواند کمک شایانی به تقویت صنایع دستی کل کشور بکند. در مدت سه سال هنرستان، هنرجویان فرصت پیدا می کنند با رشته های صنایع دستی آشنایی مختصری داشته باشند و هر کدام را در حد کارگاه عمومی بگذرانند. این کار باعث می شود کسانی که به هر دلیلی نمی توانند به دانشگاه بروند با گذراندن دوران هنرستان صنایع دستی، حرفه و صنعتی را تا حدی آموخته و یک فرصت شغلی برای خود ایجاد کنند.
از دیگر گامهای موثر در کمک به این موضوع این است که دانشگاهها میتوانند دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته صنایع دستی را مطلع سازند که با برقراری ارتباط با سازمان صنایع دستی و اخذ کارت شناسایی صنایع دستی با این سازمان در ارتباط باشند. همچنین سازمان آرشیوی از مشخصات فارغ التحصیلان صنایع دستی با گرایش های تخصصی شان را در اختیار داشته باشد تا با ایجاد یک پل ارتباطی سه طرفه بین سازمان صنایع دستی، دانشجو و کارگاه های صنایع دستی، هر از گاهی جلسات و نشست هایی بین آنها برگزار شود تا در صورت نیاز به نیروی متخصص یا طراح ، از فارغ التحصیلان دعوت به همکاری شود .
۴-۳- عوامل تاثیر گذار در فروش محصولات شیشه
در جهان امروز، صنایع دستی علاوه بر حفظ جایگاه خود در عرصه هنر، زیبایی شناختی و هویت بخشی ملی و منطقه ای، به یک منبع مهم ارزش افزوده و بهره وری اقتصادی تبدیل شده است. اما در ایران به دلیل برخی موانع و مشکلات، این صنعت از جایگاه واقعی خود فاصله گرفته و از نقش آفرینی در عرصه اقتصادی نیز دور شده است. این عامل سبب شده که تاثیر و نقش صنایع دستی در افزایش اشتغال و درآمد زایی به مرور کم رنگ شود. به طوری که از سویی امکان عرضه در بازارهای داخلی را از دست می‌دهد و از سوی دیگر رویای رقابت با بازارهای خارجی را ناممکن می‌سازد.
شیشه گری دستی مانند بسیاری شاخه های دیگر صنایع دستی، جنبه ی مصرفی که در گذشته داشته را از دست داده و امروزه کارکرد تزیینی آن بیشتر مورد توجه است. اما با این حال هنوز در بین مردم آن قدر جذابیت دارد که بتوان با تولید با کیفیت و مطلوب این صنعت، از رونق بازار فروش آن مطمئن بود. اما در حال حاضر مسائل زیادی در راه رسیدن به سود اقتصادی سر راه این هنر-صنعت مطرح است. مواردی چون : بازار یابی، پیدا کردن سلیقه های مردم، شناخت کارآیی آن در زندگی روزمره و بسیاری عوامل دیگر. یکی از موارد بسیار مهم که نه تنها روی فروش محصولات شیشه ای ، بلکه بر روی تمام تولیدات داخلی تاثیر فراوان گذاشته است، واردات بی رویه محصولات چین، ترکیه و دیگر کشور هاست. در این رابطه خانم فرزانه خانلر خانی^[۲۲] می گویند : «همانطور که ذکر شد در طی چند دهه گذشته با واردات شیشه های ترکیه و ارزانتر بودن آنها نسبت به شیشه های داخلی، به کارگاههای شیشه گری لطمه وارد شد. علاوه بر آن چین، اسلواکی و چک محصولاتی را که بین مردم تحت عنوان کریستال چک شناخته شده اند، به ایران وارد می کنند و با قیمت های مختلف به بازار ارائه می دهند. ورود این اجناس به بازار ایران زمانی به تولیدکنندگان داخلی ضربه می زند که قیمت آن ها در برابر محصول داخلی که با مواد اولیه ی گران و سایر هزینه ها تولید شده، بسیار ارزان تر است» (مصاحبه با خانم خانلر خانی).
گرانی ارز موجب بالاتر رفتن قیمت نهایی محصول میشود و در پی آن تقاضا را در بازار کاهش داده، درخواست تولید از کارگاه کم می شود و برای کارگاه های تولیدی که ملزم به کار پی در پی و تولید بالا هستند مشکلاتی را به وجود می آورد. از طرفی کارگاه ملزم به پرداخت دستمزد و هزینه های کارگران نیز هست . عامل دیگری که عملکرد این کارگاهها را دچار مشکل ساخته و البته از خود تولید کننده نشآت می گیرد، عدم وجود طراحی خلاقانه و نوآوری است که این امر سبب اشباع بازار از برخی محصولات با طرح تکراری شده و کاهش تقاضای خرید را در پی دارد.
مشکل دیگری که تولیدکننده با آن مواجه است این است که تمامی مراحل کار، اعم از طراحی، تولید ، بازاریابی و فروش محصول بر عهده یک بخش یعنی خود تولید کننده می باشد. در حالی که بازاریابی و فروش کار مراحلی هستند که هر یک مستلزم تخصص و شناخت و وقت کافی می باشند و زمانی که طراح در کارگاه مشغول به تولید محصول است نباید دغدغه بازار، نحوه فروش، قیمت گذاری و…. را داشته باشد .
«تا قبل از واردات اجناس چین یعنی حدود سال ۱۳۷۳، در کارگاه آقای بختیاری^[۲۳] ۸۵ کارگر مشغول به کار بوده اند. یعنی ۸۵ خانواده از این کارگاه تامین می‌شدند و بیش ازن صدها خانواده از کارهای دیگر از جمله فروش و غیره درآمد داشتند. اما پس از واردات بی‌رویه و غیرکارشناسی کالاهای چین، ترکیه، تایوان و… کم‌کم صنایع کوچک داخل کشور رو به تعطیل شدن رفت. مشکل اینجا بود که مسئولان هیچ توجهی به صنایع کوچک نکردند و فقط به دنبال صنایع بزرگ رفتند. طبق بررسی دقیقی که آقای بختیاری انجام داده اند، رکود اقتصادی امروز اروپا به این دلیل است که آن ها صنایع کوچک‌شان را از دست دادند و تنها به دنبال صنایع بزرگ رفتند. فرانسه، آچار فرانسه را از دست داد و در عوض، کشورهایی مثل چین و ترکیه جایگزین این صنایع کوچک شدند. در نتیجه کارگر‌های اروپایی بیکار گشتند» (مصاحبه با آقای بختیاری)
کشور ما نیز همین رویه را در پیش گرفته است. مانند مثلی که می‌گوید صنایع کوچک خاری در چشم صنایع بزرگ است. کارخانجات و صنایع بزرگ، به سمت سرمایه‌داری حرکت کرده‌اند و هیچ کس هم حریف آنها نیست و از طرف دیگر چون صنایع کوچک در کنار آن نیست که با آن رقابت کند، صنایع بزرگ یکه‌تاز میدان شده‌اند و افزایش نرخها گریز ناپذیر است.
مساله یارانه ها نیز در وضعیت فروش و تولیدات کارگاه ها بی تاثیر نبوده. پیش از آمدن بحث یارانه ها کارگاه آقای بختیاری ۱۲ کوره روشن داشته است و به کشورهای اروپایی و کانادا جنس صادر می کردند. قبض گاز پیش از قانون یارانه‌ها سه میلیون تومان بود که پس از اجرایی شدن مرحله اول قانون یارانه‌ها به ۲۰ میلیون افزایش یافت.در نتیجه هشت کوره‌ کارخانه را خاموش کردند و با ۴۰ کارگر تسویه حساب نمودند. با شایعات اجرایی شدن مرحله دوم قانون هدفمندی یارانه‌ها، تعداد کارگرها به ۱۰ نفر رسید با سه کوره روشن. هم اکنون این کارخانه با هفت هزار متر مربع مساحت، با ۱۰ کارگر کار می‌کند. در چنین کارخانه ی بزرگی که روزگاری تمام کوره هایش روشن بود و هر یک رنگی را در برداشت، اکنون سه کوره روشن با سه رنگ فیروزه ای، زرشکی و سفید بی رنگ در حال فعالیت است و به همین دلیل بسیاری از سفارشات خارجی را نیز نمی توانند انجام بدهند.
ملاحضه می شود عوامل منفی تاثیر گذار در فروش محصولات شیشه گری فراوانند. بدون شک موارد دیگری نیز وجود دارد که شاید در اینجا از قلم افتاده باشد که امید است به آنها نیز پرداخته شود. ولی آنچه که در موارد فوق ذکر شد نمایان می سازد تمام عوامل به طور زنجیر وار به هم متصل می باشند. یعنی اگر حمایت های دولتی وجود داشته باشد به دنبال آن تولید کننده راحت تر می تواند تولید کند و همچنین میزان تولید و فروش چه در بازار داخل و چه در امر صادرات بالا می رود.
راهکار هایی که جهت بر طرف کردن مشکلات ذکر شده پیشنهاد می شود از این جله اند:
در مبحث فرایند بازاریابی و فروش، بهترین کار این است که طراح، استاد کار و فروشنده هر یک بطور جداگانه کارشان را انجام دهند و با یکدیگر در تعامل باشند. به این صورت که مثلا طراح به روی کار خود متمرکز باشد و در بازار یابی و فروش کار دخیل نشود .چه بهتر اگر در ایران سرمایه گذارانی باشند که محصول را از صنعتگران خریداری کرده و چه در داخل یا در خارج کشور به فروش برسانند . همانطور که مثلا در کشور ایتالیا ، هنرمند مورانو در کارگاه خود تنها بر روی ساخت محصول متمرکز است و دغدغه فروش و بازار یابی را ندارد .
سازمان صنایع دستی باید در بخش فروش و صادرات کار همکاری داشته باشد چه در زمینه سرمایه گذاری و چه در امر بازار یابی. دولت میتواند محصول را از تولید کننده خریداری کرده و با سود مناسب خود صادر کند و یا ساخت محصولی را در مدت زمان مشخص به تولید کننده سفارش دهد که به این ترتیب تولید کننده با گرفتن کارگر و استفاده از تجربیات و مهارتهای دانشجویان و فاغ التحصیلان این رشته، کار را به انجام رساند و چرخه ای از اشتغال را فعال سازد و دولت نیز با صادرات محصول به سود برسد .
علاوه بر این، مدیریت این پروسه می تواند به شکلی باشد که وقتی سفارش دهنده ی خارجی یا داخلی جهت سفارش کار مراجعه می کند ، تولید کننده بتواند او را به بخشی در سازمان صنایع دستی ارجاع دهد که در آنجا سفارش پذیرفته شده و مراتب معامله و طریق ارسال محصول به مقصد انجام می شود.در نتیجه تولید کننده محصول را می سازد و باقی کار را به عهده سازمان می گذارد .
راهکارهای مختلف دیگری نیز در زمینه تقویت و ایجاد بازارهایی برای ترویج، بسط و توسعه صنایع دستی و به خصوص آثار شیشه گری دستی و فروش آن وجود دارد که این راهکارها می‌تواند به تقویت، توسعه، بازاریابی و تبلیغ این محصولات بیانجامد که از آن جمله است :
ایجاد و تقویت تعاونی‌های صادرکنندگان محصولات شیشه که این اتحادیه می تواند متشکل از فارغ التحصیلان ، کارشناسان و تولیدکنندگان این محصول باشد. ‌
توسعه و ترویج تجارت الکترونیک به طوری که همواره به صادرات این صنعت به عنوان یک اصل نگریسته شود و از طریق تجارت الکترونیک و ایجاد سایت‌های اینترنتی، سعی در معرفی و ترویج این محصولات شود.‌ ‌
شرکت در نمایشگاه‌های صنایع دستی داخلی و بین‌المللی .
اگر اندکی برنامه ریزی در این زمینه صورت گیرد می‌توان امیدوار بود که آثار ارزشمند شیشه گری ما دستی در انبوهی از محصولات ساخت چین و … مظلومانه خاک نخورد. جوانان به این هنر صنعت گرایش پیدا کنند، زمینه تبلیغات، بازاریابی و در نتیجه صادرات آن به بازارهای خارجی فراهم شود و در نهایت مردم نیز بخشی از فضای خانه خود را به این یادگار دیرینه و میرات گران‌بهای ایرانی مزین کنند.
۵­-۳- بسته بندی محصولات
اهمیت نگهداری و بسته بندی یک محصول صنایع دستی ،کمتر از تولید آن نمی باشد. چرا که بسته بندی مناسب می تواند در وحله ی اول، از هر گونه آسیب دیدگی محصول در برابر عوامل محیطی، ضربه و …جلوگیری کند و اهمیت این موضوع در مورد اثری هنری که با ساعت ها زحمت و تلاش یک صنعتگر تولید شده، چند برابر می شود. شناساندن هویت این نمونه های مجسم مواریث فرهنگی و یادمانهای تمدن کهن ایران زمین وظیفه انسان برخوردار از هنر-تکنولوژی بسته بندی است تا بتواند با بهره گرفتن از زبان هایی همچون فارسی و انگلیسی و نیز هنرگرافیک، محتوی ارزشمند درون بسته ها را به علاقندان داخلی و خارجی بشناساند تا از این طریق دین خود را به حاصل دستان زحمتکش دیروزی و امروزی ادا کرده باشد.
بسته بندی  مطلوب و استاندارد، وسیله ارتباط ذهنی خریدار و فروشنده بوده و موجب افزایش رغبت مشتریان برای خرید خواهد شد و این امر رونق  فروش صنایع دستی در بازارهای داخلی و خارجی، اشتغال زایی و در آمد زایی را در پی خواهد داشت تصویر شماره (۶-۳).
تصویر شماره (۶-۳)، نمونه ای از بسته بندی محصولات شیشه ای اروپا، blog.yaleappliance.com))
توجهی که ما به بسته بندی و ارائه ی مناسب محصولات نشان می دهیم،گویای ارزشیست که برای کار و هنر خود قائلیم. بعنوان مثال، ارائه ی یک گلدان شیشه ای نفیس بدون بسته بندی مناسب و تنها روزنامه پیچ کردن و به دست مشتری دادن آن، نه تنها سلامت آن محصول در طی حمل و نقل را ضمانت نمی کند، بلکه از رغبت مشتری به خرید آن می کاهد. متاسغانه این مسئله ایست که همچنان در بازار و نمایشگاه های صنایع دستی ما اتفاق می افتد. چه زیباست در کنار زیبایی هنری صنایع دستی، زیبایی هنر – صنعت بسته بندی و گرافیک نمود پیدا کند.جای این عامل در صنایع دستی پر بهایی مانند شیشه، گلیم، ملیله، مینا، قلم زنی و اقلامی از این دست خالی است چرا که به سلیقه زیبایی شناسی خریداری که بینش، شعور و دانش انتخاب و خرید آنها را دارد باید متناسب با خودش پاسخ داد نه با روزنامه پیچ کردن.
طی بازدید هایی که از کارخانه های شیشه گری و فروشگاه های صنایع دستی تهران بعمل آمد، مشاهده شد که اکثر محصولات شیشه ای آن ها بدون بسته بندی مناسب و درخور ارائه می شود و این امر موجب شده در برخی موارد در حین حمل و نقل کار از کارخانه به فروشگاه و… دچار آسیب شوند و تعدادی از آن ها بشکنند. در اثبات ضرورت این امر همین جمله بس که به گفته یکی از صادرکنندگان نمونه همدان “بسته بندی نامناسب به ۳۵ درصد از صادرات سفال همدان آسیب زد"(خبرگزاری مهر۷/۹/۱۳۹۰). پس مقوله ی بسته بندی محصولات شیشه ای در مقایسه با سایر آثار صنایع دستی، نه تنها از جهت بهبود کیفیت ارائه و وضعیت فروش، بلکه به دلیل آسیب پذیری بالا نیز مستلزم توجه بیشتر و جدی تر نسبت به سایر محصولات است تصویر شماره (۷-۳).
تصویر شماره (۷-۳)، نمونه ای از بسته بندی با حفظ امنیت کالا، blog.yaleappliance.com))

بیژن خورشید در کنابد گیتی

پهلو شب رافکند خوار چوهومان

۶۶۰/۱۱
ممدوح دراین بیت خورشیدی است که هم چون بیژن درعرصه گیتی می درخشدونیزهم چون هومان تاریکی شب را ازبین می برد.
۳-۴- زنان
۳-۴-۱- رودابه
« رودابه نام دختر مهراب کابلی است که زال او را خواست و رستم از او تولد یافت.»
(دهخدا، ۱۳۷۷: ۱۲۳۳۰)

بانوی نوشابه شاه کشور بردع

خانم رودابه مام گرد سجستان

۶۶۳/۱۱
رودابه همچون نوشابه پادشاه بردع ملکه و به نوعی مادر تمام سیستان است واززنان پاکدامن وپرآوازه شاهنامه است.این زن نماد عشق به همسر وفرزند است.
۳-۴-۲- شهرناز
«شهرنازخواهر جمشید و او با خواهر دیگرش ارنواز در حباله نکاح ضحاک بودند و بعد از کشته شدن ضحاک هر دو به فریدون منتقل می شوند.» (دهخدا، ۱۳۷۷: ۱۴۶۱۴)
شهرنازدرزیبایی وخوشرویی بی همتابودهم چون شکرشیرین وطنازاندامش هم چون گل درعشق وعاشقی هم چون لیلی وتنها بانوپوران بود.این بیت مجموعه ای اززنان داستان های عاشقانه شعرکلاسیک فارسی است،وشهرنازنیزدراین مجموعه قراردارد همچنان شکر،شیرین ولیلی نیز هستند.

شکر و شیرین و شهرناز و گل اندام

لیلی و پورک یگانه بانوی پوران

۳-۴-۳- صفورا
«صفورادختر حضرت شعیب و زوجه حضرت موسی بود.» (دهخدا، ۱۳۷۷: ۱۴۹۷۵)
«شبی در وادی ایمن صفورا را درد زایمان گرفت،موسی در پی یافتن قبسی به وادی طور رسید ودر آن جا به مقام نبوت نایل گردید؛با زنی که موسی برای ازدواج با او سالها شبانی

می کند.»(شمیسا،۵۵۶:۱۳۶۶)

صد چو صفورا ورا مجاور درگه

صد چو کتایون ورا خدم شده سنان

۶۶۳/۸
ممدوح این بیت آن قدردرنظرشاعرمقام والایی دارد،که شاعردوزن باارج وقرب هم چون صفوراوکتایون راجزوءخدم وحشم درگاه اومی داند.
۳-۴-۴- فرانک
«فرانک مادر فریدون است مادر فریدون فرخ بود که او را در بیشه مازندران پنهان کرده بود.»
(دهخدا، ۱۳۷۷: ۱۷۰۲۹)
فرانک مادرفریدون بود.فریدون برطبق پیشگویی دشمن اصلی ضحاک محسوب می شدبه همین دلیل اگرفرانک به دست ضحاک کشته می شد،فریدون به دنیا نمی آمد تمام دنیا درترس وبیم ضحاک به سرمی بردند.پس نه تنهافرانک نقش اساسی ونمادین دارد.بلکه درسرنوشت دنیانیزبابه دنیاآوردن فریدون موثربود.

بلیست و مک کرات (۱۹۹۶) در پژوهشی به بررسی رابطه بین خلاقیت و مهارتهای حل مسئله در افراد بزرگسال پرداخته اند .آنها در این تحقیق در صدد بودند که ببینند آیا پرورش خلاقیت وپرورش حل مسئله مکمل یکدیگرند ؟ این تحقیق برروی ۷۴۴ دانشجوی ۵۵-۱۷ ساله انجام یافت . محققان آزمودنیها را به ۴ دسته تقسیم کرده . برای گروه اول خلاقیت ،گروه دوم حل مسئله و برای گروه سوم هر دو مهارت خلاقیت و حل مسئله را آموزش دادند . و گروه چهارم هیچ آموزشی دریافت نکرد . نتایج تحقیق نشان داد که این دو مهارت مکمل یکدیگر هستند و گروهی که هر دو مهارت خلاقیت و حل مسئله را آموزش دیده اند .هر دومهارت را به دست آورده اند . ولی گروه های دیگر به این صورت نبود.

چیاپتا وراسل دریافتند که دانش آموزان کلاس ۸ (سوم راهنمایی ) که با روش حل مسئله ( روش فعال) آموزش دیده بودند نسبت به دانش آموزان گروه شاهد از پیشرفت بالاتری برخوردار شدند. ( نقل از فتحی آذر ۱۳۸۲)
پیتر ایدز و همکارانش (۲۰۰۴) با مطالعه ای که بر روی ۶۵۰ دانش آموز مقطع دوم دبیرستانی مدارس بریتانیا با بهره گرفتن از پرسشنامه بهر هیجانی – بار – اون انجام دادند ،به این نتیجه رسیدند که دانش آموزانی که از هوش هیجانی بالایی برخوردارند به ندرت نمرات تحصیلی آنها پایین تر از نمره قبولی است وحتی بازماندن از تحصیل از این هم نادرتر است.
بار – اون (۱۹۹۹) پرسشنامه بهر هیجانی را روی ۴۷۰ دانش آموز با معدل بالا انجام دادند و دریافتند که آنهایی که میانگین بهر هیجانی بالایی دارند، توانایی بالایی در کنار آمدن با فشارهای روزمره دارند.
کمبرلی (۲۰۰۳) مطالعه ای روی تعدادی از دانشجویان مقطع لیسانس رشته روانشناسی که نمره پایانی آنها ملاک این بررسی بود جهت رسیدن به این هدف که آیا هوش هیجانی کمکی به پیش بینی پیشرفت تحصیلی می کند انجام داد به این نتیجه رسید که فقط برخی از مقیاس های هوش هیجانی می توانند پیشرفت تحصیلی را پیش بینی کنند.
پول در مقاله ای (۱۹۹۷، به نقل از حدادی کوهسار ۱۳۸۳) بیان کرد که هوش هیجانی ، یک عامل پیش بینی کننده مقوی برای موفقیت تحصیلی و شغلی است.
آماندا استورت (۱۹۹۷ به نقل از خداوندی ۱۳۸۳) با بهره گرفتن از مطالعه ای که بر روی ۴۴۸ دانشجو انجام داد به این نتییجه رسید که دانشجویانی که به لحاظ تحصیلی موفق تر ند ، در پرسشنامه بهر هیجانی نمره بالاتری کسب می کنند.

ب-پژوهشهای داخلی:

شادمرادلو (۱۳۸۳) در تحقیقی با عنوان مقایسه هوش هیجانی و هوش شناختی در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پیش دانشگاهی شهر تهران نتایج زیر را بدست آوردند:
یافته ها نشان دادند که توان پیش بینی هوش هیجانی در پیشرفت تحصیلی تقریبا” دو برابر هوش شناختی است . از طرفی دیگر همبستگی ضعیفی بین هوش هیجانی و هوش شناختی حاصل شد. مقایسه هوش هیجانی در بین پسران و دختران هم نشان داد که تفاوت معناداری بین دوجنس از لحاظ نمره کلی هوش هیجانی وجود ندارد.
در تحقیقی با عنوان “بررسی تاثیر هوش هیجانی بر میزان رضایت از زندگی زناشویی و رابطه آن با نظام ارزشی همسران ” که توسط خداوندی راهدانه (۱۳۸۳) صورت گرفت . داده های پژوهشی نشان داد همسرانی که دارای هوش هیجانی بالا هستند ، از رضایت زناشویی بالاتری برخوردارند و میزان رضایت زناشویی در همسران که دارای هوش هیجانی یکسانی هستند بالاتر از همسرانی است که هوش هیجانی غیر یکسانی دارند.
پژوهشی توسط زارع (۱۳۸۰) تحت عنوان مطالعه سهم هوش هیجانی در موفقیت تحصیلی صورت گرفته است. در این پژوهش از پرسشنامه بهر هیجانی بار-اون استفاده شده است. و نتایج زیر بدست آمده است :
اولا” بین هوش هیجانی و هوش شناختی ، همبستگی معناداری وجود ندارد .
ثانیا” بین دختران و پسران در نمره کل هوش هیجانی تفاوت معناداری مشاهده نشد.
حدادی کوهسار (۱۳۸۳) در پژوهشی به بررسی مقایسه ای رابطه هوش هیجانی با سلامت روان وپیشرفت تحصیلی در دانشجویان شاهد و غیر شاهد ( دختر و پسر ) دانشگاه تهران درمقاطع تحصیلی کارشناسی پرداخته است . نتایج بیانگر عدم همبستگی بین هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی ، همبستگی معنادار با سلامت روان و همبستگی معنادار بین سلامت روان و پیشرفت تحصیلی می باشد.
دارستانی فراهانی (۱۳۷۶) در پژوهشی با عنوان ” بررسی تاثیر روش های تدریس خلاق بررشد خلاقیت دانش آموزان ابتدایی ” تاثیر روش تدریس فعال بارش مغزی و روش تدریس حل مسئله را بر رشد خلاقیت دانش آموزان ، مورد مطالعه قرار داده است. نمونه شامل ۴ آموزگار و ۱۵۰ دانش آموز بوده است . ابزار تحقیق وی آزمون سنجش خلاقیت تورنس بوده است . نتایج حاصل به صورت زیر بوده :
اثر روش تدریس با رش مغزی بر رشد خلاقیت دانش آموزان مثبت بوده .
اثر روش تدریس فعال حل مسئله بر رشد خلاقیت دانش آموزان مثبت بوده.
اثر روش تدریس بارش مغزی در مقایسه با روش تدریس حل مسئله بر رشد خلاقیت دانش آموزان بیشتر بوده است.
شعبانی (۱۳۷۸) در پژوهشی با عنوان “تاثیر روش حل مسئله به صورت کار گروهی بر روی تفکر انتقادی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه ۴ ابتدایی به این نتیجه رسید که دانش آموزان که با روش حل مسئله به صورت گروهی آموزش دیده بودند، نسبت به دانش آموزانی که با روش سنتی آموزش دیده بودند دارای مهارت تفکر انتقادی بیشتری بودند . همچنین این دانش آموزان نمرات پبشرفت تحصیلی آنها نیز نسبت به دانش آموزانی که به روش سنتی آموزش دیده بودند بیشتر بود.
حیدر فار فار (۱۳۸۵) نیز پژوهشی با عنوان “تعیین تاثیر روش آموزش حل مسئله بر خلاقیت دانش آموزان دختر وپسر کلاس سوم شهرستان مراغه ” نشان داد که روش آموزش حل مسئله بر خلاقیت دانش آموزان دختر و پسر تاثیر دارد و نیز روش آموزش حل مسئله بر خلاقیت دانش آموزان پسر بیشتر از دانش آموزان دختر تاثیر دارد. در کل نتایج پژوهش بیانگر آن است که استفاده از روش حل مسئله بر خلاقیت دانش آموزان تاثیر بسزایی داشته است.

فصل سوم

روش پژوهش

مقدمه :

در این فصل به توضیح روشی که در تحقیق استفاده شده و نیز جامعه آماری و حجم نمونه و همچنین ابزار و روش گرد آوری وتحلیل اطلاعات پرداخته خواهد شد.

روش(طرح تحقیق)

با توجه به اینکه پژوهش حاضر در صدد یافتن ارتباط سبکهای حل مسئله و هوش هیجانی فرزندان با اولیائشان و نیز مقایسه سبکهای حل مسئله و هوش هیجانی دختران و پسران است ، روش پژوهش مورد استفاده ، روش همبستگی می باشد. مزیت این روش آن است که محقق همزمان با اندازه گیری ، متغیر های زیاد ، همبستگی درونی بین آنها را هم مقایسه می کند.( دلاور ۱۳۷۴)

جامعه آماری :

جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموزان دختر و پسر اول راهنمایی و اولیائشان در منطقه ۲ تهران در سال تحصیلی ۹۰-۹۱ می باشد .که شامل ۳۷۲۳ دانش آموز پسر و ۳۴۸۴ دانش آموز دختر است .از این آمار ، تعداد ۱۸۸۴ دانش آموز پسر و ۱۸۲۴ دانش آموز دختر در مدارس دولتی و ۱۷۲۳ دانش آموز پسر و ۱۳۵۶ دانش آموز دختر در غیر دولتی میباشند . مابقی در مدارس شاهد وهیات امنایی می باشند.

حجم نمونه و روش نمونه گیری

با توجه به این که برخی متون برای انتخاب حجم نمونه در مطالعات همبستگی حداقل ۳۰ آزمودنی را پیشنهاد کرده اند(دلاور ۱۳۷۶) حجم نمونه در این پژوهش ۱۱۳دانش آموز دختر و۷۵ دانش آموز پسر به همراه اولیائشان به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده است.

ابزار گرد آوری اطلاعات:

در این پژوهش ، نیز پرسشنامه حل مسئله هپنر و کراسکوف برای سنجش حل مسئله و پرسشنامه هوش هیجانی براد بری و گریوز براس سنجش بهره هیجانی مورد استفاده قرار گرفته است.
محقق بنا به توصیه استاد راهنما اعتبار پرسشنامه های مزبور را در نمونه مورد پژوهش نیز بدست آورده است که متعاقبا” بیان خواهد شد.

پرسشنامه حل مسئله هپنر و کراسکوف ( ۱۹۸۸)

این پرسشنامه ادراکات فرد را از رفتار و گرایشهای حل مسئله ارزیابی میکند. شامل ۳۵ ماده برای سنجش کفایت حل مسئله – کنترل شخصی و سبک گرایش- اجتناب مسئله است .( بذل ۱۳۸۳، پور شهسواری ۱۳۷۸) این پرسشنامه توسط رفعتی وبا راهنمایی خسروی در سال ۱۳۷۵ ترجمه و برای اولین بار در ایران استفاده شد.(خسروی و همکاران ۱۳۷۷) آلفای کرونباخ به دست آمده در تحقیق خسروی، درویزه و رفعتی (۱۳۷۷) ۶۸/۰ و در تحقیق بذل ( ۱۳۸۳) ۶۶/۰ گزارش شده است . که در حد مقبولی است. همانطور که گفته شده ، این پرسشنامه درک افراد از توانایی های حل مسئله ی خودشان را اندازه گیری می کند نه مهارتهای واقعی حل مسئله آنها را و هدف آن ارزیابی تصورات افراد از توانایی حل مسئله ، استقبال یا اجتناب از فعالیت های حل مسئله ، کنترل هیجانات و رفتار حین حل مسئله است.

معنای مولفه ها:

این پرسشنامه از سه مولفه تشکیل شده است:
اعتماد به نفس در حل مسئله
سبک اجتناب – اشتیاق
کنترل شخصی
این سه مولفه بر اساس تحلیل عاملی به دست آمده است . مولفه اعتماد به نفس در حل مسئله به صورت اعتماد به خود در زمانی که در فعالیت های حل مسئله شرکت می کنید ، تعریف شده است . نمره پایین در این مولفه نشانگر این است که فرد به توانایی های حل مسئله خودش باور دارد. مولفه ی سبک اجتناب – اشتیاق به عنوان گرایش کلی فرد به نزدیکی یا دوری از فعالیت های حل مسئله تعریف شده است . مولفه سوم یعنی کنترل شخصی ، نشان می دهد که شخص تا چه حد باور دارد که در زمان حل مساله تحت کنترل هیجانات و رفتارها ی خودش است.(هپنر ۱۹۸۸)
این پرسشنامه حاوی ۳۵ سئوال بر اساس مقیاس گزینه ای لیکرت است. در این پرسشنامه افراد بر اساس مقیاس لیکرت به پرسش ها پاسخ می دادند که درجه بندی آن عبارتند از:
کاملا” موافقم – تا حدی موافقم کمی موافقم – کمی موافقم – کمی مخالفم – تاحدی مخالفم – کاملا” مخالفم.
پایایی این پرسشنامه بر اساس دوبار اجرا در فاصله دو هفته بین ۸۳/۰ تا ۸۹/۰ گزارش شده است. (کلارک ۲۰۰۲) همچنین با توجه به ضریب آلفای به دست آمده ( اعتماد به نفس در حل مسئله ۸۵/۰ ، استقبال یا اجتناب از فعالیت ها ی حل مسئله ۸۴/۰ و کنترل هیجانات و رفتار حین حل مسئله ۷۲/۰ ) عامل ها از سازگاری درونی مطلوب و قابل قبولی برخوردار هستند ( کلارک ۲۰۰۲)

پرسشنامه هوش هیجانی برادبری و گریوز:(۲۰۰۵)

این آزمون دارای ۲۸ ماده است که به ۴ مقیاس خود آگاهی ، مدیریت خود ، آگاهی اجتماعی و مدیریت روابط ، تقسیم می شود . شیوه نمره گذاری آزمون با بهره گرفتن از مقیاس ۶ درجه ای از ۱ تا ۶ انجام می شود . جمع نمرات آزمودنی در هر یک از سوال ها نیز نمره ی کل آزمون راتشکیل می دهد. ضرایب پایایی برای ۴ مهارت تشکیل دهنده ی هوش هیجانی و جمع کل نمره ها مربوط به ۳۶ دانشجو برای خود آگاهی (۷۳/۰) مدیریت خود (۸۷/۰) آگاهی اجتماعی ( ۷۸/۰) مدیریت روابط( ۷۶/۰) و نمره کل هوش هیجانی (۹۰/۰) گزارش شده است.( گنجی ۱۳۸۵)
گنجی برای تعیین اعتبار همگرا ی این آزمون ، آن را همراه با آزمون هوش هیجانی با- اون ( ۱۹۹۷) در یک گروه ۹۷ نفری اجرا و ضریب همبستگی را ۶۸/۰ گزارش کرده است. در پژوهشی دیگر ( گنجی ، میر هاشمی و ثابت ۱۳۸۵) ضریب پایایی آزمون هوش هیجانی براد بری – گریوز برای کل (N=540)برابر ۸۳/۰ به دست آمد.

معنای نمرات :