۲-۹-۳پیشینه پژوهش درباره کیفیت سود ومدیریت سود در ایران
دﺳﺘﮕﻴﺮورﺳﺘﮕﺎر(۱۳۹۰)راﺑﻄﻪﺑﻴﻦﭘﺎﻳﺪاریﺳﻮدوﺑﺎزدهﺳﻬﺎمﺑﺎﻛﻴﻔﻴﺖاﻗـﻼمﺗﻌﻬـﺪیرا،ﺑﺮرﺳﻲﻛﺮدﻧﺪآﻧﻬﺎدرﻳﺎﻓﺘﻨﺪﻛﻪاﻳﻦدوﺑﺎﻳﻜﺪﻳﮕﺮراﺑﻄﻪﻣﺴﺘﻘﻴﻢدارند . ﺿـﻤﻦاﻳﻨﻜـﻪﺑـﺎﻛـﺎﻫﺶﻛﻴﻔﻴﺖاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیواﻓﺰاﻳﺶاﻧﺪازهاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیﺑﺎزدهﺳﻬﺎماﻓﺰاﻳﺶﻣﻲﻳﺎﺑﺪ. .
ﺛﻘﻔﻲوﺑﻮﻟﻮ(۱۳۸۹)راﺑﻄﻪﺑﻴﻦﻫﺰﻳﻨﻪﺣﻘﻮقﺻﺎﺣﺒﺎنﺳﻬﺎموﭼﻬﺎروﻳﮋﮔﻲﻛﻴﻔﻲﺳﻮدﺷﺎﻣﻞﭘﺎﻳﺪاری،ﻛﻴﻔﻴﺖاﻗﻼم­تعهدی ،ﻗﺎﺑﻠﻴﺖپیشﺑﻴﻨﻲوﻫﻤﻮارﺑﻮدنﺳﻮدرابرایدوره های۱۳۷۹تا۱۳۸۴ﺑﺮرﺳﻲکردند . آﻧﻬﺎﺑﺮایﻣﺤﺎﺳﺒﻪﻫﺰﻳﻨﻪﺣﻘﻮقﺻـﺎﺣﺒﺎنﺳـﻬﺎمازﻣـﺪلﮔـﻮردناﺳـﺘﻔﺎدهﻛﺮدﻧﺪ .ﻧﺘﺎﻳﺞﭘﮋوﻫﺶنشاندادﺗﻨﻬﺎﭘﺎﻳﺪاریﺳﻮدﺑﺮﻫﺰﻳﻨﻪﺣﻘـﻮقﺻـﺎﺣﺒﺎنﺳـﻬﺎماﺛﺮﮔـﺬاراﺳﺖ.

رﺣﻤﺎﻧﻲوﻓﻼحﻧﮋاد(۱۳۸۹)ﺑﻪﺑﺮرﺳﻲراﺑﻄﻪﻛﻴﻔﻴﺖاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیوﻫﺰﻳﻨﻪﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﺳـﻬﺎمﻋﺎدیﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ.آﻧﻬﺎﻧﻴﺰﺑﺮایﻣﺤﺎﺳﺒﻪﻫﺰﻳﻨﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺳﻬﺎمﻋﺎدیازﻣﺪلﮔﻮردناﺳﺘﻔﺎدهﻛﺮدﻧﺪوﺑﻪوجودراﺑﻄﻪﻣﻌﻨﺎدارﺑﻴﻦﻛﻴﻔﻴﺖاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیوﻫﺰﻳﻨﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺳﻬﺎمﻋﺎدیﭘﻲبردند. ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦﻧﺘﺎﻳﺞبررسی آﻧﻬﺎﻧﺸﺎندادکه ﺑﻴﻦﻗﺴﻤﺖﻏﻴﺮاﺧﺘﻴﺎریاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیﺑﺎﻫﺰﻳﻨﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺳﻬﺎمﻋـﺎدیﻧﺴﺒﺖﺑﻪﻗﺴﻤﺖاﺧﺘﻴﺎریآنراﺑﻄﻪﻗﻮی­تری وجوددارد.
ﺧــﺪادیوﻫﻤﻜــﺎران(۱۳۸۹)ﺑــﻪﺑﺮرﺳــﻲﺗــﺎﺛﻴﺮﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺳﻮدﺑﺮﻣﺮﺑﻮطﺑﻮدنﺳﻮدﻫﺮﺳـﻬﻢوارزشدﻓﺘﺮیﻫﺮﺳﻬﻢﺑﺎﺗﻔﻜﻴﻚاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیاﺧﺘﻴﺎریﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت،اﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیاﺧﺘﻴـﺎریﺑﻠﻨﺪﻣـﺪتوﻛـﻞاﻗـﻼمﺗﻌﻬﺪیاﺧﺘﻴﺎریﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞاﻳﻦﭘﮋوﻫﺶﻧﺸـﺎن­دادﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺳﻮدازﻃﺮﻳـﻖاﻗـﻼمﺗﻌﻬـﺪیاﺧﺘﻴـﺎریﻛﻮﺗﺎهمدت وﺑﻠﻨﺪﻣﺪتﻣﻮﺟﺐﻛﺎﻫﺶﻣﺮﺑﻮطﺑـﻮدنﺳﻮدﻫﺮﺳـﻬﻢوارزشدﻓﺘـﺮیﻫـﺮﺳـﻬﻢﻣـﻲﺷـﻮد .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦﺗﺎﺛﻴﺮﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺳﻮدازﻃﺮﻳـﻖاﻗـﻼمﺗﻌﻬـﺪیاﺧﺘﻴﺎریﺑﻠﻨﺪﻣﺪتدرﻣﻘﺎﻳﺴﻪﺑﺎاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیاﺧﺘﻴﺎریﻛﻮﺗﺎهﻣﺪتﺑﺮﻣﺮﺑﻮطﺑﻮدنسود وارزش دفتری بیشتر است .
اﺣﻤﺪﭘﻮروﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲﺻﻐﻴﺮ(۱۳۸۸)ﺑﻪﺑﺮرﺳﻲوﻳﮋﮔﻲﻛﻴﻔﻲﻗﺎﺑﻠﻴﺖاﺗﻜـﺎﺑـﻪﻋﻨـﻮانﻣﻌﻴـﺎریﺑﺮایارزﻳﺎﺑﻲﻛﻴﻔﻴﺖﺳﻮدﺷﺮﻛﺖ های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارﺗﻬﺮانﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ دراﻳﻦﻣﻄﺎﻟﻌﻪﺑﺮایﺑﺮرﺳﻲواﻛﻨﺶﺑﺎزارﻧﺴﺒﺖﺑﻪوﻳﮋﮔﻲﻛﻴﻔﻲﻗﺎﺑﻠﻴﺖاتکاﺳﻪﻓﺮﺿﻴﻪﻣﻮردﺑﺮرﺳﻲﻗﺮارﮔﺮﻓﺖوازﻣﻌﻴﺎرﻫﺎیﻛﻴﻔﻴﺖاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪی،ﻣﺤﺎﻓﻈهﻛـﺎریواﻗـﻼمﺗﻌﻬـﺪیﺳـﺮﻣﺎﻳﻪدرﮔـﺮدشﻏﻴﺮﻋﺎدیﺑﺮایﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲﻛﺮدنوﻳﮋﮔﻲﻛﻴﻔﻲﻗﺎﺑﻠﻴﺖاﺗﻜﺎاﺳﺘﻔﺎدهﺷﺪهاﺳﺖ. درﻓﺮﺿﻴﻪاولﺿﺮﻳﺐواﻛﻨﺶﺳﻮددرﻓﺮﺿﻴﻪدومﻗﺪرتﺗﻮﺿﻴﺤﻲﺳﻮددردوﭘﺮﺗﻔﻮیﺗﺸﻜﻴﻞﺷﺪهﺑﺮاﺳـﺎسوﻳﮋﮔـﻲﻛﻴﻔﻲﻗﺎﺑﻠﻴﺖاﺗﻜﺎودرﻓﺮﺿﻴﻪﺳﻮمارﺗﺒﺎطﺑﻴﻦﻫﺰﻳﻨﻪسرﻣﺎﻳﻪﺑﺎوﻳﮋﮔﻲﻛﻴﻔﻲﻗﺎﺑﻠﻴـﺖاﺗﻜـﺎﻣـﻮردﺑﺮرﺳﻲﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ . ﻧﺘﺎﻳﺞ به دﺳﺖآﻣﺪهﻧﺸﺎنمیدﻫﺪﻛﻪﺿﺮﻳﺐواﻛﻨﺶﺳﻮدوﻗـﺪرتﺗﻮﺿـﻴﺤﻲﺳﻮدﭘﺮﺗﻔﻮیﺷﺮﻛﺖﻫﺎیﺑﺎﻗﺎﺑﻠﻴﺖاتکایﺑﺎﻻﺑﻴﺸﺘﺮازﭘﺮﺗﻔﻮیشرکت های باقابلیت اﺗﻜﺎیﭘـﺎﻳﻴﻦاﺳﺖوﻫﻤﭽﻨﻴﻦﻋﺪمارﺗﺒﺎطﺑﻴﻦﻫﺰﻳﻨﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺑﺎوﻳﮋﮔﻲﻛﻴﻔﻲﻗﺎﺑﻠﻴﺖاﺗﻜﺎﺗﺄﻳﻴﺪشد .
آﻫﻨﮕﺮیوﺷﺎﻛﺮی(۱۳۸۸)راﺑﻄـﻪﺑـﻴﻦﻣـﺪﻳﺮﻳﺖﺳﻮدوﻓﺮاﻳﻨﺪارزش­گذاریﺷـﺮﻛﺖراازراهارزﻳـﺎﺑﻲﺗﺎﺛﻴﺮﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺳـﻮدﺑـﺮﻣﻴـﺰانﻣﺮﺑـﻮطﺑـﻮدنﺳـﻮدوارزشدﻓﺘﺮیﺑﺎارزشﺑﺎزارﺳﻬﺎمﺑﺮرﺳـﻲﻛـﺮدهاﻧـﺪ.ﻧﺘﺎﻳﺞاﻳﻦپژوهشﻧﺸﺎندادﻛﻪﻗﺎﺑﻠﻴﺖاﺗﻜـﺎیﺿـﻌﻴﻒﺳﻮد،ﻣﺮﺑﻮطﺑﻮدنﺳﻮدراﻛﺎﻫﺶﻣﻲدﻫﺪﻫﻤﭽﻨـﻴﻦﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺳﻮدﻣﺮﺑﻮطﺑﻮدنﺳـﻮدراﻛـﺎﻫﺶوﻣﺮﺑـﻮطﺑﻮدنارزشدﻓﺘﺮیرااﻓﺰاﻳﺶﻣﻲدﻫﺪ .
رﺳﺎﺋﻴﺎنوﺣﺴﻴﻨﻲ(۱۳۸۷) راﺑﻄﻪﺑﻴﻦﻛﻴﻔﻴﺖاﻗـﻼمﺗﻌﻬـﺪیوﻫﺰﻳﻨـﻪﺳـﺮﻣﺎیهوﺑـﺪﻫﻲراﺑﺮرﺳﻲﻛﺮدﻧﺪآﻧﻬﺎﻧﺸﺎندادﻧﺪﻛﻴﻔﻴﺖاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیﺑﺮﻫﺰﻳﻨﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺗﺄﺛﻴﺮنمی­گذارد
ﻛﺮدﺳﺘﺎﻧﻲوﻣﺠﺪی(۱۳۸۶)ﺑﻪﺑﺮرﺳﻲراﺑﻄـﻪﺑـﻴﻦویژﮔـﻲﻫـﺎیﻛﻴﻔـﻲﺳـﻮدوﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎیﺗﻮﺿﻴﺤﻲوﻫﺰﻳﻨﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺳﻬﺎمﻋﺎدی (واﺑﺴﺘﻪﻣﺘﻐﻴﺮ)ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ.آﻧﻬﺎﻫﺰﻳﻨﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺳﻬﺎمﻋـﺎدیراﺑﺎاﺳﺘﻔﺎدهاز"ﻣﺪلﮔﻮردن"ﻣﺤﺎﺳﺒﻪوﺗﺄﺛﻴﺮﭘﻨﺞوﻳﮋﮔﻲ محافظه ­کارانه بودن،پایداری،قابلیتﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲوﺑﻪﻫﻨﮕﺎمﺑﻮدناطلاعاتﺳﻮدوﻫﻤﭽﻨﻴﻦﻣﺮﺑﻮطﺑﻮدنﺳﻮدﺑﻪارزشﺳﻬﺎمراﺑـﺮآنﺑﺮرﺳﻲﻛﺮدﻧﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞﺑﻴﺎﻧﮕﺮﻋﺪمﺗﺄﺛﻴﺮﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎراﻧﻪﺑﻮدنﺳﻮدﺑﺮﻫﺰﻳﻨﻪﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﺳـﻬﺎمﻋـﺎدیوﺗﺄﺛﻴﺮمعنادارسایروﻳﮋﮔﻲهاﺑﺮﻣﺘﻐﻴﺮوابسته است .
ﺧﻮشﻃﻴﻨت واسماعیلی(۱۳۸۵)راﺑﻄﻪﻛﻴﻔﻴﺖﺳﻮدوﺑﺎزدهﺳـﻬﺎمراآزﻣﻮدﻧـﺪ.دراﻳـﻦﻣﻄﺎﻟﻌﻪﺣﺠﻢاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیوﻫﻤﭽﻨﻴﻦاﺟﺰایاﺧﺘﻴﺎری­وﻏﻴﺮاﺧﺘﻴﺎری­اﻗـﻼمﺗﻌﻬـﺪیﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎیﻛﻴﻔﻴﺖﺳﻮدﻫﺴﺘﻨﺪکه­به این نتیجه رسیدندکه رابطه منفی ومعناداری بین اقلام تعهدی اختیاری وغیراختیاری وبازده سهام وجود دارد.
ﺧﻮاﺟﻮیوﻧﺎﻇﻤﻲ (۱۳۸۴)ﺗﺄﺛﻴﺮارﻗﺎمﺗﻌﻬﺪیﺑﺮﻛﻴﻔﻴﺖﺳﻮدﺷﺮﻛﺖﻫﺎیﭘﺬﻳﺮﻓﺘـﻪﺷـﺪهدرﺑﻮرساوراقﺑﻬﺎدارﺗﻬﺮانراﻣﻮردﺑﺮرﺳﻲﻗـﺮاردادﻧـدآﻧﻬـﺎﻧﺸـﺎندادﻧـﺪﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦﺑـﺎزدهﺳـﻬﺎمﺷﺮﻛﺖﻫﺎﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮﻣﻴﺰانارﻗﺎمﺗﻌﻬﺪیواﺟﺰایﻣﺮﺑﻮطﺑﻪآنﻗﺮارﻧﻤـﻲﮔﻴـﺮدﺑـﻪﺑﻴـﺎندﻳﮕـﺮﻧﻤﻲتوانﭘﺬﻳﺮﻓﺖﻛﻪﺑﻴﻦﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﺑﺎزده شرکتهایی که ارﻗﺎمتعهدی آﻧﻬﺎﺑﻪﻛﻤﺘﺮﻳﻦوﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦﻣﻴﺰانﮔﺰارشﻣﻲﺷﻮداﺧﺘﻼفمعناداری وﺟﻮددارد .
قاﺋﻤﻲودﻳﮕﺮان(۱۳۸۲)ﺗﺄﺛﻴﺮﻫﻤﻮارﺳﺎزیﺳﻮدﺑﺮﺑﺎزدهﺳﻬﺎمﺷﺮﻛﺖﻫﺎیﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺷـﺪهدرﺑﻮرساوراقﺑﻬﺎدارراﺑﺮرﺳﻲﻛﺮدﻧﺪ.آﻧﻬﺎﺑﻪاﻳﻦﻧﺘﻴﺠﻪرﺳﻴﺪﻧﺪﻛﻪﻫﻤﻮارﺳﺎزی،اﺛﺮیبرﺑﺎزدهﻫﺎیﻏﻴﺮﻋﺎدیﺷﺮﻛﺖﻧﺪارد.اماﻋﺎﻣﻞﺻـﻨﻌﺖﻫﻤـﺮاهﺑـﺎﻫﻤﻮارﺳـﺎزیﺑـﺮﺑـﺎزدهﻫـﺎیﻏﻴﺮﻋـﺎدیﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻣﺆﺛﺮاﺳﺖ. ﻫﻤﻮارﺳﺎزیواﻧﺪازهﺑﺎﻫـﻢﺑـﺮﺑـﺎزدهﻫـﺎیﻏﻴـﺮﻋـﺎدیﺑـﻲاﺛـﺮﺑـﻮده.وﻟـﻲﻫﻤﻮارﺳﺎزیواﻓﺰاﻳﺶﺳﺮﻣﺎﻳﻪرادرکنارهمﻣﻲﺗﻮانﻋﺎﻣﻠﻲموثربرﺑﺎزدهﻏﻴﺮﻋﺎدی­داﻧﺴﺖ . درﻧﻬﺎﻳﺖاﻳﻨﻜﻪتاﺛﻴﺮﺑﺎزدهﻫﻤﻮارﺳﺎزیﺳﻮدﺑﺮﻏﻴﺮسوداﺳﺖ.
۲-۹-۴پیشینه پژوهش­درباره کیفیت سود ومدیریت سود در خارج از ایران
اسلوان^[۱۱۳] (۱۹۹۶) درتحقیقخودنشاندادعملکردسودآوریقابلانتساببهجزءتعهدیسود،کمترازبخشقابلانتساببهجزءنقدیاست.
ژی^[۱۱۴] (۲۰۰۱) نشانداداقلامتعهدیغیرعادینسبتبهاقلامتعهدیعادیثباتکمتریدارندوخوداقلامتعهدیعادیهم­نسبتبهجریانهاینقدیعملیاتیثباتکمتریدارند.فرانسیسوهمکاران^[۱۱۵] (۲۰۰۳) شواهدیارایهکردندکهبیانگررابطه­یمثبتبینآثارقیمت­گذاریالگوهای­سودآوریوکیفیتسوداست.
یافته­هایپنمنوژانگ^[۱۱۶](۲۰۰۲) بیانگرایناستکهحسابداریمحافظه­کارانهمنجربهکیفیتسودمی­شود.
ریچاردسون^[۱۱۷] (۲۰۰۱) بهایننتیجهرسیدکهاطلاعاتاقلامتعهدیدرزمینهکیفیتسوددریکبخشخاصازاقلامتعهدی ( مثلااقلامتعهدیجاری ) متمرکزنیست
ریچاردسون^[۱۱۸] (۲۰۰۳) بهبررسیرابطه­یبینفروشاستقراضی­سهاموکیفیتسودپرداخت. ویبیان کرد­افرادیکهمبادرتبهفروشاستقراضی­سهاممی­کنندازاطلاعاتاقلامتعهدیدرموردسودآینده
استفاده­چندانینمی­کنند. افزونبراین­فروشاستقراضیسهامدرشرکتهایبااقلامتعهدیزیادپرهزینهاست.چانوهمکاران^[۱۱۹] (۲۰۰۴) رابطه­یمحتوایاطلاعاتیکیفیتسودرابابازدهآیندهسهامبررسیکردندوبهایننتیجهرسیدندکهمیاناقلامتعهدیوبازدهآیندهسهامرابطه­یمنفی­وجوددارد.
فرانسیسوهمکاران^[۱۲۰](۲۰۰۵) بهایننتیجهرسیدندکهاقلام کیفیت­تعهدی­اختیاریبرهزینه­یتامینمالی­اثرمی­گذارد.
آﮔﻨﻮا^[۱۲۱](۲۰۰۸)راﺑﻄﻪﺑﻴﻦﻛﻴﻔﻴﺖاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیﺑﺎﺑﺎزدهﺳﻬﺎمراﺑﺮرﺳﻲکرد.ویﺑﻪاﻳـﻦﻧﺘﻴﺠـﻪرﺳﻴﺪکهکیفیت­اقلام­تعهدی­اختیاری وبازده­ آتی­سهام رابطه معکوس معنادار دارند .
ﻫﻴﺮﺷﻠﻴﻔﺮوﻫﻤﻜﺎران^[۱۲۲](۲۰۰۹)ﺑﻪﺑﺮرﺳﻲراﺑﻄﻪﺑﻴﻦاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیوﺟﺮﻳـﺎنﻫـﺎیﻧﻘـﺪیﺑـﺎاﻧﺪازهبازده سهامﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ.ﺑﺮاﺳﺎسﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎیآﻧﻬﺎارﺗﺒﺎطﻣﺜﺒﺖوﻣﻌﻨﺎدارﺑﻴﻦاﻧﺪازهاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیباﺑﺎزدهﺳﻬﺎموارﺗﺒﺎطﻣﻨﻔﻲﻣﻌﻨﺎدارﺑﻴﻦاﻧﺪازهﺟﺮﻳﺎن های نقدی باآن وجود دارد.
ﭘﺮوﺗﻲوویگن هافر^[۱۲۳] (۲۰۱۱)راﺑﻄﻪﺑﻴﻦوﻳﮋﮔﻲﻫـﺎیﻛﻴﻔـﻲﺳـﻮدوﺑـﺎزدهﻣـﺎزادراﺑﺮرﺳـﻲﻛﺮدﻧﺪ.آﻧﻬﺎاﺳﺘﺪﻻلﻛﺮدﻧﺪﻛﻪوﻳﮋﮔﻲﻫﺎیﻛﻴﻔﻲﺳﻮدازﻃﺮﻳﻖﺗﺄﺛﻴﺮویژگی های پایداری، قابلیت پیش بینی ﺑﺮﻫﺰﻳﻨﻪﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﺑـﺮﺑـﺎزدهﻣﻮرداﻃﻤﻴﻨﺎناﺛﺮﮔﺬاراﺳﺖوﺗﺄﺛﻴﺮوﻳﮋﮔﻲﻫﺎیﭘﺎﻳﺪاری،ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ­پیشﺑﻴﻨـﻲوﻫﻤﻮارﺳـﺎزیﺳـﻮدوﻫﻤﭽﻨﻴﻦﻛﻴﻔﻴﺖاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪی،اﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیﻏﻴﺮﻋﺎدی،ﺿﺮﻳﺐواﻛﻨﺶ،ﺿﺮﻳﺐواﻛـﻨﺶﺗﻌـﺪﻳﻞﺷﺪهﺳﻮدوﻣﺮﺑﻮطﺑﻮدنﺳﻮدﺑﻪارزشﺳﻬﺎمراﺑﺮﺑـﺎزدهﻣـﺎزادﻣـﻮردﺑﺮرﺳـﻲﻗـﺮاردادﻧـﺪ.آﻧﻬـﺎﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎیزﻳﺎدیازﺷﺮﻛﺖﻫﺎی غیرواﺳﻄﻪﮔﺮیﻣﺎﻟﻲاﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪهرااﻧﺘﺨـﺎبﻛـﺮدهوﻣﻄﺎﻟﻌـﻪﺧﻮدراﺑﻴﻦ سال ­های۱۹۸۸ تا۲۰۰۷ﻣﻴﻼدیاﻧﺠﺎمدادﻧﺪوﺑﻪاﻳﻦﻧﺘﻴﺠﻪرﺳﻴﺪﻧﺪوﻳﮋﮔﻲﻫـﺎیﻣﺒﺘﻨﻲﺑﺮاﻃﻼﻋﺎتﺑﺎزارﺿﺮﻳﺐواﻛﻨﺶﺳﻮدوﻣﺮﺑﻮطﺑﻮدنﺳﻮدبه­ارزشﺳﻬﺎمﻧﺴﺒﺖﺑﻪﺑﻴﺸﺘﺮوﻳﮋﮔﻲ­های کیفی اطلاعاتﺣﺴﺎﺑﺪاریازﺟﻤﻠﻪﻛﻴﻔﻴﺖاﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیواﻗﻼمﺗﻌﻬﺪیﻏﻴﺮﻋﺎدیﺑﺎزدهازاﻃﻤﻴﻨﺎنﺑﺎﻻﺗﺮی برخوردارند.
۲-۹-۵-پیشینه پژوهش­درباره ارائه مجدد صورتهای مالی در ایران
نیکبخت ورفیعی (۱۳۹۱) در پژوهشی­تحت عنوان عوامل موثر برتجدید ارائه صورتهای مالی درایران دریافتند که نسبتسودآوری،اهرممالی،طولدورهتصدیمدیریت،تغییرمدیریت،تغییردرحسابرسواندازهمؤسسهحسابرسیدروقوعتجدیدارائه موثر می باشد.
کردستانی وهمکاران (۱۳۸۹)در پژوهشی نشان دادند که میانگین قدر مطلق،مبلغ تعدیلات سنواتی از میانگین
اهمیت در سطح صورتهای مالی سال قبل بزرگتراست.
شریعتپناهیوکاظمی (۱۳۸۹)بامطالعه ۱۸۵ شرکتپذیرفتهشدهدربورساوراقبهادارتهراندرطیسالهای۱۳۸۶تا۱۳۸۷بهایننتیجهرسیدندکهتجدیدارائهصورتهایمالیموجبکاهشمحتوایاطلاعاتیسودمی­شودوشرکتهاییکهعمدهتریندلیلصورتهایمالیتجدیدارائهشدهآنهااصلاحاشتباهناشیازشناساییدرآمداستمحتوایاطلاعاتیسودآنهاکاهشیافتهاست .
قاسم بولو وهمکاران (۱۳۸۹) در پژوهشی با عنوان تغییر حسابرس وشفافیت اطلاعات (اطلاعات تجدید نظر شده )متغیر وابسته پژوهش­را رتبه شفافیت، طبق نظربورس اوراق بهادار تهران درنظر گرفتند ونتایجپژوهش­عدم نقش حسابرس رانشان می­داد.
سروریمهر(۱۳۸۵) درپژوهشیبهبررسیماهیتبخشیازدلایلتجدیدارائهصورتهایمالیدرشرکتهایپذیرفتهشدهدربورساوراقبهادارتهرانپرداختهاست. کهنشاندادهشدرقمتعدیلاتسنواتیعمدتا"نتیجهاصلاحاشتباهاستواغلبشرکتهاتغییردربرآوردرابهاشتباهدرسرفصلتعدیلاتسنواتیمنعکسکرده­اند.
بزرگ اصل وسروری مهر(۱۳۸۵) درپژوهشی با عنوان دلایل تجدید ارائه صورتهای مالی ،دلایل اصلی تجدید ارائه را بازنگری سودها وهزینه سرمایه راعمده ترین دلیل اصلاح اشتباه می داند.
سجادی (۱۳۸۳)درپژوهشی­باعنوان رابطه تعدیلات سنواتی واندازه وطول عمر شرکتها که در آن متغیر وابسته تعدیلات سنواتی انتخاب شده بود به این نتیجه رسید که رابطه معکوس بین اندازه شرکت وتعدیلات سنواتی وجود دارد.
برزگری خانقاه (۱۳۷۵)در پژوهشی نشان دادکه شرکتهای ناموفق از تغییرات حسابداری به عنوان ابزاری برای بیشتر نشان دادن سود دوره جاری استفاده می­ کنند.
۲-۹-۶-پیشینه ­پژوهش درباره ارائه­مجدد صورتهای مالی در خارج­ازایران
کراوتوشولین^[۱۲۴] (۲۰۱۰)بابررسی ۲۹۹ شرکتدرآمریکابااستفادهازمدلفاماوفرنچ^[۱۲۵](۲۰۰۲) بهبررسیرابطهبینارائهمجددصورتهایمالیوریسکاطلاعاتبرپایهاقلامتعهدی­اختیاریپرداختندوبهایننتیجهرسیدندکهافزایشقابلملاحظهدرریسکاختیاریاطلاعاتبرایشرکتهایتجدیدارائهشده­بعدازآگهیارائهمجددوجوددارد.همچنینبهایننتیجهرسیدندکهارائهمجددصورتهایمالیباافزایشهزینهسرمایهوواکنشکوتاهمدتقیمتسهامرابطهدارد.
مخاییل ارتدج وهمکاران^[۱۲۶](۲۰۱۰)در پژوهشی­تحت عنوان “اعلان تجدید ارائه ومحافظه کاری حسابداری “که در آن متغیر وابسته تغییرمحافظه کاری سودتعیین شد ونتایج پژوهش­افزایش­کیفیت­رانشان­می داد.
بارنیو وکاو^[۱۲۷](۲۰۰۹) طی پژوهشی دریافتند که سرمایه ­گذاران در مورد شرکتهایی با صورتهای مالی تجدید ارائه شده به­ویژگیهایی بیشتر توجه می­ کنند که دقت برآوردهای تحلیل­گران را نشان­می­دهد.
کریستین وهمکاران^[۱۲۸](۲۰۰۸)در تحقیقی تحت عنوان “کیفیت گزارشگری مالی بعداز تجدید ارائه"بامتغیر وابسته اقلام تعهدی­اختیاری به این نتیجه رسید که کیفیت افزایش می یابد.
ویلسون^[۱۲۹] (۲۰۰۸)،درآمریکاکاهشدرمحتوایاطلاعاتیسودپسازارائهمجددراموردآزمونقراردادودریافتکهنسبتاسودپسازارائهمجدددارایمحتوایاطلاعاتیکمتریاست.برایشرکتهاییکهبهدلیلاصلاحاشتباهناشیازشناساییدرآمدارائهمجددنمودهاندکاهشدرمحتوایاطلاعاتیسود،قابلملاحظهتراست.
روتنسین^[۱۳۰] (۲۰۰۸)نشانداداگرارائهمجددباعثکاهشسودهایگزارششدهقبلیگردداینموضوعبیانگرعملکردضعیفشرکتخواهدبودواحتمالاتغییراتحاکمیتیپیرامونارائهمجددرخخواهدداد.
هیرشی^[۱۳۱] (۲۰۰۵)پژوهشیتحتعنوانعدمواکنشبلندمدتبازاربهارائهمجددصورتهایمالیراانجامونشاندادارتباطمنفیبینافزایشسودهایگذشتهبهدلیلارائهمجددبابازدهآتیبعدازاعلانارائهمجددوجوددارد.
هریباروجنکینس^[۱۳۲] (۲۰۰۴) درامریکاتاثیرارائهمجددصورتهایمالیرویبرآوردهزینهسرمایهراموردپژوهشقراردادندودریافتندکهارائهمجددصورتهایمالیازطریقکاهشاطمینانسرمایهگذاراننسبتبهاعتباروشایستگیمدیریتموجبکاهشسودهایموردانتظارآتیوافزایشنرخبازدهموردانتظارسرمایهگذارانودرنهایتموجبافزایشهزینهسرمایهشرکتمیگردد.
لییو^[۱۳۳] (۲۰۰۴)پژوهشیباعنوانتاثیرارائهمجددصورتهایمالیبرتغییرحسابرسانومدیریتارشدراانجامداد.نمونهآماریاینپژوهششامل ۵۶۹ شرکتیبودکهپسازارائهمجدداقدامبهتغییرحسابرسخودنمودهاند. نتایجنشاندادکهاعلانارائهمجددبهطورمعناداریموجبافزایشاحتمالتغییروعزلحسابرسانمیشوند.
تونا^[۱۳۴] (۲۰۰۲) بااستفادهازبازدههایطولانیتر،بازدههایمنفیدرطول ۱۲۰ روزقبلوبعدازآگهیارائهمجددبرای­یکنمونه­متشکلاز۲۲۵ موردارائهمجدددرفاصله ۲۰۰۰-۱۹۷۱ رانشان­دادهاست.
فصل سوم
روش شناسی پژوهش
۳-۱-مقدمه:
از یک منظرروش­شناسی،مطالعه منظم ومنطقی­اصولی است که کاوش علمی راراهبری می­ کند. از این دیدگاه روش شناسی به عنوان شاخه­ای از منطق یا حتی فلسفه است.دیدگاهی دیگر، روش­شناسی را شاخه­ای از علم می­داند.اما تالکوت پارسونز^[۱۳۵] معتقد است­که روش شناسی در اصل باروش­های پژوهش تجربی نظیرآمارشناسی ،مطالعه موردی،مصاحبه وغیره سروکارنداردبلکه ملاحظه­ زمینه ­های­کلی برای اعتبارکارعلمی­است.روش­شناسی­نه دقیقا"یک رشته فلسفی ونه دقیقا"رشته ای علمی است(ساروخانی،۲۲-۲۳).در بین شیوه ­های گوناگون،شناخت شیوه های علمی در اولویت خاص قرارداشته وجزبااتخاذروش­های دقیق میسرنخواهدبود.در واقع روش­شناسی به نوعی فلسفه یابینش در راه قوام روش­ها اطلاق می­ شود.حال باید دید روش چیست؟دکارت ^[۱۳۶]روش راراهی می داند که به منظوردستیابی­به­حقیقت درعلوم باید پیمود.در عرف دانش ،روش­رامجموعه­ی شیوه­هاوتدابیری دانسته ­اند که برای شناخت حقیقت واحتراز ازلغزش به­کاربرده می­ شود.پژوهش،عملمنظمیاستکهدرنتیجهآنپاسخهاییبرایسوالاتموردنظرومطرحشدهپیرامونموضوع­پژوهشبدستمی­آید. بهعبارتدیگرپژوهش­عبارتازبررسیکاملموضوعبهگونه­ایمنظمومنسجموبراساسروش­هایعینیوغیرشهودیبهمنظورکسباطلاعاتیاکشفاصولوابسته­به­آناست. انتخابروش­پژوهشیکیازمراحلمهمدرپژوهش­هامی­باشد. دراین­مرحلهازکار،محققبایدمشخصکندکه­چهروشخاصیبرایپژوهشخودبرخواهدگزید. انتخابروشپژوهش­بستگیتامبههدفهاوماهیتموضوعپژوهشوامکاناتاجراییآنخواهدداشت. انتخابروشپژوهشمحققراوامیداردتاهرچهدقیق­تر،آسان­تر،سریعتروارزان­تردردست­یابیبهپاسخیاپاسخ­هاییبرایپرسشیاپرسشهاییکهدرپژوهشموردنظرمطرحکردهاستبرسد .درواقعدستیابیبههدفهایعلمیاشناختعلمیمیسرنخواهدبودمگراینکهباروششناسیدرستصورتپذیرد. بهعبارتدیگرپژوهشازحیثروشاستکهاعتبارمییابدنهموضوع پژوهش. (جلالی،۱۳۸۵،ص۶۳)
در این فصل به منظور “مطالعه رابطه نقدشوندگی وکیفیت اطلاعات مالیشرکتهایپذیرفتهشدهدربورساوراقبهادارتهران” پژوهش وارد مرحله جدیدی می­ شود کهدرآنبهتشریحروش­وچگونگیانجامپژوهش­پرداختهمی­شود. دراینفصلساختاروروش­پژوهش،فرضیه های­پژوهشوروشآزمونآنها،جامعهونمونهآماری،نحوهاندازهگیریوطبقهبندیمتغیرهاوروشجمع­آوریاطلاعاتوشیوهتجزیهوتحلیلاطلاعاتجمع­آوریشدهموردبررسیقرارمی­گیرد .
۳-۲-روش­پژوهش
روشاینپژوهشازنوعپس‌رویدادیاستکهدرحوزهتحقیقاتاثباتیحسابداریومبتنیبراطلاعاتواقعیصورت‌هایمالیشرکت‌هایپذیرفته‌شدهدربورساوراق‌بهادارتهرانمی‌باشد. پژوهشبصورتهمبستگیبودهوبااستفادهازاطلاعاتگردآوریشدهمیزانارتباطمتغیرهایمستقلووابستهموردآزمونقرارمیگیرد.بهطورکلیروش­هایتحقیقدرعلوم­رفتاریرامی­توانباتوجهبهدوملاکطبقهبندینمود :الف )هدفتحقیقب )نحوهگردآوریدادهها (سرمدوهمکاران، ۱۳۸۶ ). اینپژوهش­ازلحاظطبقهبندیبرمبنایهدف،ازنوعکاربردیاستوازسویدیگر،براساسچگونگیجمعآوریداده­ها،پژوهش­حاضرازنوعتحقیقاتتوصیفیاست.اجرایتحقیقاتتوصیفیمیتواندصرفاًبرایشناختبیشترشرایطموجودیابهمنظوریاریرساندنبهفرایندتصمیم­گیریباشد. ازنظردستهبندی،پژوهشحاضرازنوعهمبستگیخواهدبود .روش­هایمختلفتحقیقاتتوصیفیهمبستگیبرایدوهدف :کشفهمبستگیبینمتغیرهاوپیشبینییاتوضیحیکمتغیرازطریقیکیاچندمتغیردیگربهکارمیرود (دلاور،۱۳۸۴).درتحقیق­هایهمبستگیرابطهبینمتغیرهایمختلف­بااستفادهازضریبهمبستگیکشفیاتعیینشدهوحدودتغییراتیکیاچندمتغیرباحدودتغییراتیکیاچندمتغیردیگرموردمطالعهقرارمی­گیرد.
ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱﺩﺍﺧﻠﻲﺍﻧﺪﻛﻲﺩﺭﺯﻣﻴﻨﻪ نقدشوندگی­وکیفیت اطلاعات مالی ﺍﻧﺠﺎﻡﺷﺪﻩﺍﺳﺖکه ﺩﺭبیشترآنها معیارهای نقدشوندگی مورد آزمون قراگرفته است .درﭘﮋوﻫﺶﺣﺎﺿﺮﺳﻌﯽﺑﺮاﯾﻦاﺳﺖﮐﻪﺑﺎﺑﺮرﺳﯽراﺑﻄﻪﺑﯿﻦﻧﻘﺪﺷﻮﻧﺪﮔﯽﺳﻬﺎمﺷﺮﮐﺘﻬﺎوکیفیت اطلاعات­مالیﺑﺎاﺳﺘﻔﺎدهازﻣﺒﺎﻧﯽﻧﻈﺮیوﺑﺎﮐﻤﮏدادهﻫﺎیآﻣﺎریﻧﻘﺶواﻫﻤﯿﺖﻧﻘﺪﺷﻮﻧﺪﮔﯽﺷﺮﮐﺘﻬﺎدرکیفیت­اطلاعات­مالیﺑﺮرﺳﯽﺷﻮدوﻫﻤﭽﻨﯿﻦراﺑﻄﻪوﺷﺪت­آﻧ­­­ﻬﺎارزﯾﺎﺑﯽﮔﺮدد.
الف)از نظرهدف:

برخی حقوق‌دانان در مورد عده طلاق نیز احترام به زندگی زناشویی را به عنوان دلیل ذکر کرده‌اند (صفایی، امامی، ۱۳۸۷، ۱۰۶). چنان‌ چه احترام به زندگی زناشویی از دلایل وجوب عده بر زن باشد، این سوال مطرح می‌شود که چرا مدت عده طلاق اعم از نکاح دائم (سه طهر)، نکاح منقطع
(دو طهر) و عده وفات (چهار ماه و ده روز) متفاوت اعلام شده است. آیا حفظ حرمت زندگی زناشویی در طلاق از اهمیت کمتری نسبت به فوت شوهر برخوردار می‌باشد؟ برخی در بیان تفاوت مدت عده در مورد نکاح دائم و منقطع اظهار می‌کنند: در نکاح دائـم به علت پایداری آن مدت عده طولانی‌تر و در نکاح منقطع به علت موقت بودن زندگی زناشویی از احترام کمتری برخوردار است (همان). ولی در مورد تفاوت مدت عده بین طلاق و فوت شوهر دلیلی ارائه نشده است. شاید بتوان ادعا نمود زندگی زناشویی که به درخواست مرد یا زن با طلاق گسیخته شده، از حرمت کمتری برخوردار است، لیکن در فوت، زندگی زناشویی تداوم داشته و تحقق مرگ از خواست زن خارج بوده،
لذا فرض بر این است که زن ادامه آن زندگی را طالب و خواهان بوده و برای از دست دادن آن حرمت بیشتری قائل می‌باشد.

.در نتیجه می فهمیم که مقررات عده در ایران از منابع قرآنی و روایی نشات گرفته و با استناد به نصوص قرآنی اصل تشریع عده مسلم می‌باشد. برخی آیات قرآنی مدت عده زن را در موارد مختلف مانند طلاق یا فوت شوهر و بر مبنای حامل بودن یا نبودن زن تصریح نموده است. یکی از حکمت‌های تشریع عده، بنا بر نص قرآن و برخی روایات برائت رحم از حمل بوده، اگرچه در مواردی علیرغم اطمینان زن از برائت رحم، بر خلاف قاعده عمل شده و عده بر زن واجب گردیده است. به عنوان مثال زن مطلقه‌ای که با وی از دبر آمیزش شده نیز، علیرغم اطمینان از پاکی رحم، ملزم به حفظ عده طلاق می‌باشد. به علاوه زن یائسه، غیر مـدخوله و زوجه صغیره مکلف به نگه داری عده وفات شوهر می‌باشد. همچنین زن بارداری که پس از وفات شـوهر قبل از سـپری شدن چهار ماه و ده روز وضع حمل می‌کند، واجب است به میزان مدت باقی مانده از ازدواج مجدد امتناع نماید) مطالعات راهبردی زنان ،۱۳۸۵، شماره ۳۱ ،مقاله ، مقررات عده درقانون ایران)

۴-۲-۱۰قاعده: عدم جواز نکاح

متن عربی آیه : وَلاَ تَنکِحُواْ الْمُشْرِکَاتِ حَتَّى یُؤْمِنَّ وَلأَمَهٌ مُّؤْمِنَهٌ خَیْرٌ مِّن مُّشْرِکَهٍ وَلَوْ أَعْجَبَتْکُمْ وَلاَ تُنکِحُواْ الْمُشِرِکِینَ حَتَّى یُؤْمِنُواْ وَلَعَبْدٌ مُّؤْمِنٌ خَیْرٌ مِّن مُّشْرِکٍ وَلَوْ أَعْجَبَکُمْ أُوْلَـئِکَ یَدْعُونَ إِلَى النَّارِ وَاللّهُ یَدْعُوَ إِلَى الْجَنَّهِ وَالْمَغْفِرَهِ بِإِذْنِهِ وَیُبَیِّنُ آیَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ البقره آیه : ۲۲۱
شان نزول آیه
شخصى به نام “مرثد” که مرد شجاعى بود، از طرف پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) مامور شد که از مدینه به مکه برود و جمعى از مسلمانان را که آنجا بودند با خود بیاورد. وى به قصد انجام فرمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) وارد مکه شد. در آنجا با زن زیبایى به نام “عناق” که در زمان جاهلیت او را مى‏شناخت برخورد نمود، آن زن او را مانند گذشته به گناه دعوت کرد اما مرثد که دیگر مسلمان شده بود تسلیم خواسته او نشد. آن زن تقاضاى ازدواج نمود. “مرثد” گفت: این امر موکول به اجازه پیامبر (صلی الله علیه و آله) است، او پس‏ از انجام ماموریت خود به مدینه بازگشت و جریان را به اطلاع پیغمبر (صلی الله علیه و آله) رساند. این آیه نازل شد و بیان داشت که زنان مشرک و بت‏پرست شایسته همسرى و ازدواج با مردان مسلمان نیستند
ترجمه آیه‏
با زنان مشرک ازدواج مکنید تا ایمان آورند و یک کنیز با ایمان بهتر است از خانمى مشرک هر چند آن خانم مورد شگفت و خوشایندتان باشد و با مردان مشرک ازدواج مکنید تا ایمان آورند که یک برده مؤمن از آقایى مشرک بهتر است هر چند که مورد شگفت و خوشایند شما باشد آرى مشرکین شما را به سوى آتش دعوت مى‏کنند و خدا به سوى جنت و مغفرتى به اذن خود مى‏خواند و آیات خود را براى مردم بیان مى‏کند تا شاید متذکر شوند
” وَ لا تَنْکِحُوا الْمُشْرِکاتِ حَتَّى یُؤْمِنَّ …”
راغب در مفردات مى‏گوید کلمه نکاح در اصل لغت به معناى عقد نکاح بوده، بعدابعنوان استعاره در عمل زناشویى استعمال شده، پس از این بیان که قدرى هم طولانى شد، این معنا روشن گردید که ظاهر آیه شریفه که مى‏فرماید:” وَ لا تَنْکِحُوا الْمُشْرِکاتِ” تنها مى‏خواهد ازدواج با زن و مرد بت‏پرست را تحریم کند، نه ازدواج با اهل کتاب را.
[عدم تعارض و عدم وقوع نسخ بین آیات سوره بقره و آیات سوره مائده و ممتحنه‏]
[ملاک شایستگى در طرف ازدواج ایمان است نه مزایاى اعتبارى دیگر]
” وَ لَأَمَهٌ مُؤْمِنَهٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکَهٍ وَ لَوْ أَعْجَبَتْکُمْ” ظاهرا مراد از امه مؤمنه کنیز باشد، که در مقابل حره (زن آزاد) است، و مردم در روزگارى که برده‏دارى معمول بود کنیزان را خوار مى‏شمردند، و از اینکه با آنها ازدواج کنند عارشان مى‏آمد، و اگر کسى این کار را مى‏کرد سرزنشش مى‏کردند، پس اینکه در آیه کنیز را مقید به مؤمنه کرد، ولى مشرکه را مقید به حریت نکرد، با اینکه گفتیم مردم کنیز را خوار مى‏شمردند، و از ازدواج با آنان احتراز داشتند، خود دلیل بر این است که مى‏خواهد بفرماید: زن با ایمان هر چند که کنیز باشد بهتر است از زن مشرک، و لو آزاد باشد، و داراى حسب و نسب و مال و سایر مزایایى باشد که عادتا خوشایند انسان است.
این جمله اشاره است به حکمت تحریم آن دو قسم ازدواج، مى‏فرماید، مشرکین از آنجا که اعتقاد به باطل دارند راه ضلالت را طى مى‏کنند، قهرا ملکات رذیله که باعث جلوه یافتن کفر و فسوق در نظر آدمى است، و انسان را از دیدن طریق حق و حقیقت کور مى‏کند، در دلهاشان رسوخ مى‏یابد، بطورى که گفتار و کردارشان دعوت به شرک مى‏شود، و به سوى هلاکت راهنمایى مى‏کند، و بالآخره آدمى را به آتش مى‏کشاند.
پس مشرکین چه زن و چه مردشان به سوى آتش دعوت مى‏کنند، ولى مؤمنین بر خلاف آن با سلوک راه ایمان و اتصافشان به لباس تقوا انسان را به زبان و عمل به سوى جنت و مغفرت مى‏خوانند، و به اذن خدا هم مى‏خوانند، چون خدا اجازه‏شان داده که مردم را به سوى ایمان دعوت کنند، و به رستگارى و صلاح که سرانجامش جنت و مغفرت است راه بنمایانند.
مؤلف: این معنا را سیوطى هم در الدر المنثور از ابن عباس روایت کرده و نیز در الدر المنثور است که واحدى در ذیل این آیه از طریق سدى از ابى مالک از ابن عباس روایت کرده که گفته: آیه” وَ لَأَمَهٌ مُؤْمِنَهٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکَهٍ” در باره عبد اللَّه بن رواحه نازل شد، که کنیزى سیاه داشت، روزى بر کنیز خود خشم کرد، و او را لطمه‏اى زد، پس از آنکه خشمش فرو نشست، نزد رسول خدا ص شد، و داستان خود را عرضه داشت، رسول خدا ص پرسید وضع کنیزت چگونه است؟ عرضه داشت روزه مى‏گیرد، و نماز مى‏خواند، و وضو را نیکو مى‏گیرد، و شهادت به وحدانیت خدا و رسالت تو مى‏دهد، فرمود: اى عبد اللَّه کنیز تو مؤمنه است، عبد اللَّه گفت حال که او را مؤمنه مى‏دانى به آن خدایى‏
_که تو را به حق مبعوث فرموده: آزادش مى‏کنم، و با او ازدواج مى‏نمایم، و همین کار را کرد، مردم که این را شنیدند او را ملامت کردند، (که تو با کنیزى ازدواج کردى)؟ و این مردم ازدواج با زنان و مردان مشرک را به خاطر اینکه حسب و نسبى معین دارند دوست مى‏داشتند، خداى تعالى این آیه را فرستاد، و در آن فرمود: (کنیز با ایمان بهتر است از زن آزاد مشرک)
( الدر المنثور ج ۱ ص ۲۵۶٫٫)
تفسیر المیزان
[سوره البقره (۲ :۲۲۱)،۱۴۱۷ ه.ق ،۳۰۹ تا ۳۰۴ )
در مورد جواز و یا عدم جواز نکاح با مشرکین روایتى را در «علل الشّرایع» نقل مى‌کند:
اوّلًا: عدم جواز نکاح با مشرکین نه به جهت حرمت ذاتى بلکه بواسطه عروض و طروّ مانع است، و آن تأثیر آداب کفر در بلاد مشرکین مى‌باشد. ثانیاً: اگر چنانچه خود مشرکین داراى نجاست ذاتیّه باشند دیگر چه لزومى دارد که امام علیه السّلام عدم جواز نکاح را بر تأثیر از آداب کفر قرار دهد! زیرا پر واضح است که در صورت نجاست مشرکین قطعاً نکاح با آنان به همان جهاتى که قبلًا ذکر شد حرام‌است .( تهرانى، سید محمد محسن حسینى، رساله طهارت انسان - ، ۱۴۲۵ ه‍ ق ،۱۰۸)
بنابر فرمایش امیر مؤمنان که مى‌فرماید: زن‌هاى بى‌حجاب که در آخر الزمانند، کافراتند؛ پس از هر حیث باید مسلمین با آن‌ها معاملۀ کفر نمایند؛ از حکم به نجاست بدن و عدم جواز نکاح دایم و غیره از سایر آثار و لوازم کفر؛ جواب آن‌که، چه بسا اشخاصند که در اخبار و روایات و همچنین آیات قرآنیه تعبیر شده از آن‌ها به کافر، ولى در دنیا آثار کفر بر آن‌ها بار نشده، مانند منکرین ولایت اهل بیت و معرضین از در خانۀ آل محمّد علیهم السلام و لا سیّما معاندین ایشان؛ و مانند تارکین
( جعفریان، رسول، رسائل حجابیه ، ۱۴۲۸ ه‍ ق ج‌۲، ۹۴۴)
اولًا: عبارت آنها این است که تزویج با کفار جایز نیست و در بسیار از مواقع خود ظاهر از تزویج، تزویج متعارف که به نحو دوام است مى‌باشد. در روایات و کلمات فقهاء نیز تزویج انصراف به دائم دارد، حتى مثل مرحوم شیخ طوسى و عده‌اى دیگر از فقهاء که متعه را جایز مى‌دانند در ابتدا پس از آنکه آیات داله بر نهى از ازدواج با اهل کتاب را ذکر مى‌کنند مى‌گویند مقتضاى این آیات عدم جواز نکاح با اهل کتاب است.
با توجه به این که عده‌اى از بزرگان، بر عدم جواز نکاح با مجوسیه ادعاء اجماع کرده‌اند که گفتیم مراد آنها ازدواج‌هاى معمولى و رسمى یعنى ازدواج دائم است نه ازدواج موقّت.ادعاى عدم خلاف بلکه اجماع بر عدم جواز نکاح با اهل کتاب عارضى و احترام نداشتن آنها شده است. (کتاب نکاح (زنجانى)، ج‌۱۶، ۵۲۸۰ -۵۱۶۱))

۴-۲-۱۱ :قاعده حرثیه النسا ء

ویسلونک عن المحیض قل هواذى فاعتزلوا النساء فى المحیض و لا تقربوهن حتى یطهرن فاذا تطهرن فاتوهن من حیث امرکم اللّه ان اللّه یحب التوبین و یحب المتطهرین .(۲۲۲) نسائکم حرث لکم فاتوا حرثکم انى شئتم و قدموا لانفسکم و اتقوا اللّه و اعلموا انکم ملاقوه و بشر المؤ منین (۲: ۲۲۳ )
ترجمه آیات
از تو از مساءله حیض مى پرسند بگو آن آزارى است براى زنان پس باید که از زنان در حال حیض کناره گیرى کنید و با ایشان نزدیکى جنسى ننمائید تا وقتى که پاک شوند پس همینکه غسل کردند مى توانید آنطور که خدا دستورتان داده با ایشان نزدیکى کنید که خدا مردم تائب را دوست مى دارد و آنهائى را هم که در پى پاک شدن هستند دوست مى دارد.(۲۲۲)
زنان شما کشتزار شمایند از هر طرف خواستید به کشتزار خود درآئید و در صدد پدید آوردن یادگارى و نسلى براى خود برآئید و از خدا پروا کنید و بدانید که شما او را دیدار خواهید کرد و مؤ منین را بشارت ده .(۲۲۳)
ویسئلونک عن المحیض قل هواذى … معناى (محیض ) و (اذى ) و وجه اینکه قرآن محیض را اذى خوانده است 
کلمه (محیض ) مانند کلمه (حیض ) مصدر (حاضت المراءه - تحیض ) است ، و معنایش جریان خون معروفى است که صفات مخصوصى دارد، و زنان حائض آن صفات را مى شناسند، و چون این مصدر مختص ‍ زنان است لذااسم فاعل آن را مذکر هم مى آورند، و مى گویند زن حائض ، همچنانکه مى گویند زن حامل .
و بنابر آن تفسیرى که کلمه (اذى ) را به معناى ضرر گرفتند، محیض را هم به معناى جمع شدن با زنان در حال حیض گرفته ، و در معناى آیه گفته اند: از تو مى پرسند آیا در چنین حالى جایز است با زنان جمع شد؟ جواب داده شده این عمل ضرر است ، و درست هم هست چون پزشکان گفته اند: طبیعت زن در حال حیض سرگرم پاک کردن رحم ، و آماده کردن آن براى حامله شدن است ، و جماع در این حال نظام این عمل را مختل مى سازد، و به نتیجه این عمل طبیعى یعنى به حمل (و به رحم زن ) صدمه مى زند.
فاعتزلوا النساء فى المحیض ، و لا تقربوهن …
کلمه (اعتزال ) که جمله (فاعتزلوهن ) امر از آن است ، به معناى عزلت گرفتن ، و دورى گزیدن از معاشرت است ، و نیز وقتى گفته مى شود: (عزلت نصیبه )، معنایش این است که من سهم او را مشخص نموده ، و از سایر سهام جدا کردم ، و کنار گذاشتم و کلمه (قرب) در مقابل کلمه (بعد) است ، و این کلمه هم به خودى خود متعدى مى شود، و هم با حرف (من( ، و مراد از اعتزال ترک نزدیکى از محل خون است ، که بیانش ‍ خواهد آمد.
حتى یطهرن فاذا تطهرن فاتوهن من حیث امرکم اللّه
کلمه (طهارت - پاکى ) که در مقابلش کلمه (نجاست - پلیدى ) قرار دارد از کلماتى است که معنایش در ملت اسلام دایر است ، و احکام و خواصى براى آنها تشریع شده ، و قسمت عمده اى از مسائل دینى را تشکیل مى دهد، و این دو کلمه به خاطر اینکه بسیار بر سر زبانها است ، حقیقتى شرعى و یا حداقل حقیقت متشرعه اى گردیده است که معناى این دوجور حقیقت در فن اصول بیان شده .
نساوکم حرث لکم ، فاتوا حرثکم انى شئتم
کلمه (حرث ) مصدر و به معناى زراعت است ، و مانند زراعت بر زمینى هم که در آن زراعت مى شود اطلاق مى گردد، هم مى گویند: (این گندمها کشت و زرع فلانى است )، و هم مى گویند: (این زمین زراعت فلانى است )، و کلمه (انى ) از اسماى شرط است ، که مانند کلمه (متى ) در خصوص زمان استعمال مى شود، البته گاهى در مکان هم بکار مى رود همچنانکه در قرآن آمده : (یا مریم انى لک هذا، قالت هو من عند اللّه (حال اگر در آیه مورد بحث به معناى مکان باشد، معنا چنین مى شود (شما به کشتزار خود وارد شوید، از هر محلى که خواستید)، و اگر به معناى زمان باشد معنایش این مى شود ( شما هر وقت خواستید به کشتزار خود بروید.)
معناى آیه (فاتوا حرثکم انى شئتم ) با توجه به کاربرد دو گانه انى در زمان و مکان
و به هر معنا که باشد مى خواهد اطلاق را برساند، مخصوصا با قید (شئتم ) این اطلاق روشن تر به چشم مى خورد، و این همان مانعى است که نمى گذارد جمله (فاتوا حرثکم ) دلالت بر وجوب کند، چون معنا ندارد عملى را واجب کنند و به دنبالش اختیار انجام آن را به خود واگذار نمایند.
این را هم باید بدانیم که آوردن جمله : (زنان شما کشتزار شمایند) قبل از بیان (فاتوا حرثکم ) و نیز تعبیر از زنان براى بار دوم به (کشتزار) خالى از این دلالت نیست ، که مراد توسعه و آزادى دادن در عمل زناشوئى است ، یا از نظر مکان و یا از نظر زمان البته مکانى که زنان انتخاب کنند، نه آنجائى که مردان از زنان انتخاب کنند، حال اگر اطلاق تنها از نظر مکان باشد، دیگر آیه شریفه متعرض اطلاق نیست ، و در نتیجه آیه قبلى که مى فرمود: (فاعتزلوا النساء فى المحیض ) ، و جمله و (لا تقربوهن حتى یطهرن …) تعارضى ندارد و اگر اطلاق آیه تنها از نظر زمان باشد، آن وقت این اطلاق بوسیله محیض تخصیص مى خورد، براى اینکه آیه محیض مشتمل بر کلمه اى است که نمى گذارد آیه بوسیله آیه حرث نسخ شود، و آن کلمه (اذى ) است ، که مى فهماند محیض آزارى است ، و اصلا علت تشریع حرمت نزدیکى با زنان در حیض همین آزار بودن حیض است ، و معلوم است مادام که حیض هست آزار هم هست ، و این نسخ بردار نیست
و نیز علت دیگرى که نمى گذارد نسخ نامبرده صورت بگیرد، این است که آیه محیض دلالت دارد بر اینکه حرمت اجتماع با زنان در حال حیض خود نوعى تطهیر زنان از پلیدى است ،
و خداى سبحان همیشه تطهیر را دوست مى دارد، و بربندگان خود منت مى گذارد، که تطهیرشان کرده مى فرماید: (ما یرید اللّه لیجعل علیکم من حرج و لکن یرید لیطهرکم ، و لیتم نعمته علیکم.
و معلوم است که این معنا قابل نسخ نیست ، و نمى شود آن را با امثال آیه : (نساءکم حرث لکم ، فاتوا حرثکم انى شئتم …) ، مقید کرد چون این آیه اولا مى خواهد آزادى دهد، و علت آزاد شدن مردم با علت تحریم یعنى آزار بودن حیض جمع مى شود، و در نتیجه در برداشتن حرمت کارى نمى تواند بکند، و ثانیا آیه حرث مشتمل بر جمله : (و (قدموا لانفسکم ..( است ، که به خوبى از آن استفاده مى شود که حرث بودن زنان نمى تواند ناسخ آیه محیض باشد، چه بعد از آن آیه نازل شده باشد، و چه قبل از آن (حاصل کلام در معناى جمله ( زنان شما کشتزار شمایند
پس حاصل کلام در معناى آیه این شد که نسبت زنان به جامعه انسانى نسبت کشتزار است به انسان کشت کار، همانطور که کشتزار براى بقاى بذر لازم است ، و اگر نباشد بذرها به کلى نابود مى شود، و دیگر غذائى براى حفظ حیات و ابقاى آن نمى ماند، همچنین اگر زنان نباشند نوع انسانى دوام
نمى یابد، و نسلش قطع مى شود، آرى خداى سبحان تکون و پدید آمدن انسان ، و یا بگو به صورت انسان درآمدن ماده را تنها در رحم مادران قرار داده ، و از سوى دیگر طبیعت مردان را طورى قرار داده که متمایل و منعطف به سوى زنان است با اینکه مقدارى از آن ماده اصلى در خود مردان هم وجود دارد، و در نتیجه میان دو دسته از انسانها مودت و رحمت قرار داده و چون چنین بوده قطعاً غرض از پدید آوردن این جذبه و کشش ، پدید آوردن وسیله اى بوده براى بقاى نوع ، پس دیگر معنا ندارد، آن را مقید به وقتى و یا محلى معین نموده ، از انجام آن در زمانى و مکانى دیگر منع کند، بله مگر آنکه در یک موردى خاص انجام این عمل مزاحم با امرى دیگر شود، امرى که فى نفسه واجب بوده ، و اهمالش جایز نباشد، و با این بیان معناى جمله : (و قدموا لانفسکم ) به خوبى روشن مى شود.
یکى از تفسیرهاى عجیب و غریب استدلالى است که بعضى به جمله (نساوکم حرث لکم

پرنده، یاسمن (۱۳۹۲)، در پایان نامه خود با عنوان بررسی و نقش و جایگاه حمل و نقل هوایی در توسعه گردشگری مذهبی در کلان شهر مشهد مزایا و موانع آن را بیان می نماید و به نقش غیر قابل انکار حمل ونقل هوایی در توسعه گردشگری بین اللملی آن را به یک متغیر تأثیرگذار در توسعه محصول گردشگری در یک مکان بدل نموده در این پژوهش به بررسی عوامل مناسب در رابطه با جایگاه حمل ونقل هوایی در توسعه گردشگری مذهبی در ابعاد خارجی مورد توجه قرار داده و از آنجا که بیش از ۷۵ درصد گردشگران خارجی مشهد از طریق حمل ونقل هوایی جابجا می شوند به منظور بررسی از روش سنجش مخاطب استفاده شده است و با توزیع پرسشنامه بین افراد نتایج آن را مورد بررسی قرار داده و به ذکر موانع و اهداف و توصیه ها پیرامون موضوع تحقیق پرداخته است.
عزت الله مافی،مهدی سقایی(۱۳۸۸)در مقاله خود تحت عنوان بررسی گردشگری در کلان شهر مذهبی مشهد پرداخته که در جمع بندی این پژوهش به بررسی چارچوب های شهر زائر و مجاوربا افزایش کیفیت تجربه گردشگری با موازات عدم تداخل توسعه شهری برسی قرار داده اند.
ابراهیم زاده عیسی و همکارانش (۱۳۹۰) در مقاله خود با عنوان برنامه ریزی استراتژیک توسعه گردشگری، با تاکید برگردشگری مذهبی قم، که به بررسی اولویت استراتژی های برنامه ریزی گردشگری مذهبی قم از طریق تجزیه و تحلیل عوامل خارجی و داخلی موثر بر گردشگری که به بررسی ظرفیت های موجود در گردشگری مذهبی و قابلیت استفاده از جاذبه های مذهبی،تاریخی و فرهنگی درکنار رشد و توسعه اقتصادی نگریسته است.
هوشگ زندی مهر (۱۳۸۶) در پروژه خود تحت عنوان بررسی وضعیت موجود صنعت توریسم در شیراز با توجه به نقش شهرداری در آن، تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت گردشگری در شیراز با توجه به نقش شهرداری در آن به شناخت نقاط ضعف و قوت فرصتها و مشکلات گردشگری پرداخته است. نتایج بدست آمده در جهت توسعه گردشگری ایجاد مدیریت هماهنگ گردشگری، بهره وری از فرصت های موجود شهر شیراز، کسب اعتبارات مالی و با زنده سازی عناصر گردشگری مجهور شیراز به عنوان پیشنهاد به شهرداری شیراز ارائه شده است.
۷-۱- روش تحقیق
روش تحقیق حاضر توصیفی-تطبیقی بوده و از اسناد، کتب، مقالات فارسی و لاتین موجود در خصوص گردشگری و گردشگری مذهبی استفاده می شود، از آنجا که مطالعات تطبیقی از دوران گذشته در مطالعات علمی جایگاه ویژه ای داشته برانیم از این روش استفاده کنیم، مطالعه تطبیقی عبارت است از نوعی روش بررسی که پدیده ها را در کنار هم می سنجد و به منظور یافتن نقاط افتراق و تشابه آنها را تجزیه و تحلیل می کند. مطالعه تطبیقی حداقل دو پدیده را برای بررسی بر می گزیند و به تمامی جوانب و وجوه آنها دقیقاُ می نگرد و به کمک متقیر ها آنها را نسبت به هم مقایسه می کند و نقاط تشابه و اختلافشان را می شناسد، اصولاُ مطالعه و تطبیق جایگاه محوری در اندیشه های بشری دارد و هسته روش شناختی روش علمی نیز هست. همچنین در این تحقیق با بهره گرفتن از روش AHP به تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده درمطالعه تطبیقی این کلان شهرها وبررسی شاخص های مورد نظر استفاده می شود.

۱-۷-۱- مراحل فرایند تحلیل سلسله مراتبی
فن AHP در تعیین اولویت های تحقیقاتی، روشی سلسله مراتبی است که اساس آن بر درخت سلسله مراتب نهفته است. بر اساس فن AHP هر موضوع تصمیم گیری دارای درختی است که سطح یک آن هدف^[۳] و سطح آخر آن گزینه های رقیب^[۴] خواهد بود.
سطوح بین سطح اول و سطح آخر شامل عوامل(معیار) است. چنانچه فرض کنیم سطح اول یک درخت تصمیم گیری موضوع تعیین اولویت های تحقیقاتی، تعیین بهترین اولویت تحقیقاتی باشد و در سطح آخر نیز محور (زمینه) های تحقیقاتی قرار گرفته باشد، سطح مابین را می توان معیار ها و شاخص های ارزیابی زمینه های تحقیقاتی تعریف کرد. بدین ترتیب، فرض کنید که برای تحقیقات n محور(زمینه) تحقیقاتی وجود دارد که می خواهیم آنها را با توجه به m معیار(شاخص) اولویت بندی نماییم. بر این اساس درخت سلسله مراتب به صورت شکل زیر قابل نمایش خواهد بود.
شکل ۱-۱ : درخت سلسله مراتب تصمیم در فن AHP
با ترسیم درخت سلسله مراتب تصمیم برای اولویت بندی زمینه های تحقیق، می توان فن AHP را برای استخراج فهرست اولویت های تحقیقاتی و ضریب اهمیت هر یک از زمینه ها، از بالاترین ضریب اهمیت تا کمترین ضریب استخراج کرد.
مرحله ۱) مقایسات زوجی:
در فن AHP، باید زمینه تحقیقاتی را نسبت به تک تک معیارها مقایسه زوجی نمود. بدین ترتیب، m ماتریس n*n وجود خواهد داشت که نشان دهنده مقایسه دوبدوی گزینه های تحقیقاتی در سطح آخر خواهد بود. علاوه بر این m ماتریس، یک ماتریس m*m نیز باید به دست تصمیم گیرنده پر شود که بیانگر مقایسات زوجی شاخص های ارزیابی زمینه های تحقیقاتی نسبت به هدف در سطح ۱ است. مقایسات زوجی در فن AHP باید برگرفته از طیف ساعتی باشد. این طیف دارای مقیاسی است که دامنه آن از «ترجیح مساوی» تا «بی نهایت مرجح» می باشد. چنانچه تصمیم گیرندگان بخواهند برای اولویت بندی تحقیقات، از فن AHP استفاده نمایند، باید از این طیف برای مقایسات زوجی استفاده کنند. طیف ساعتی عبارتند از:
جدول ۱-۱ : مقایسات زوجی طیف ساعتی

بدیهی است که در این مرحله (m+1 ) ماتریس بر اساس مقایسات زوجی به دست می آید که قطر آن ۱ و پایین قطر، معکوس عناصر بالای قطر خواهد بود.
مرحله ۲) استخراج ضرایب اهمیت ماتریس ها
در این مرحله، ابتدا ماتریس مقایسات زوجی، که از مرحله ۱ استخراج شده است، بهنجار^[۵] می شود. اگر اعداد به دست آمده از طیف ساعتی را بدانیم. ماتریس های بهنجار شده بر اساس رابطه زیر بدست می- آید.
) (j=1,2,3,…,m) (1-5(
که در آن:

کل مدیران و کارشناسان شعب بانک مهر اقتصاد استان گیلان
(که تعدادشان ۵۰ نفر می باشد)

نمونه آماری

همه اعضا جامعه به عنوان نمونه انتخاب شدند.

روش آماری در تدوین مدل swot برای شعب بانک مهر اقتصاد استان گیلان

تعیین نقاط قوت و ضعف با توجه به تحلیل پرسشنامه اول با نرم افزار exel
تعیین نقاط فرصت و تهدید با توجه به تحلیل پرسشنامه دوم با تکیه بر مدل FMEA و SMEA با نرم افزار exel

فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
۴-۱-مقدمه
همانطور که در فصول پیش گفته شد، هدف از انجام این پژوهش شناسایی نقاط قوت،ضعف،فرصت،تهدید شعب بانک مهر اقتصاد استان گیلان با بهره گرفتن از ماتریس SWOTاست، و همچنین بررسی پرسشنامه اول (مربوط به تعیین نقاط قوت و ضعف) در میزان تاثیر گذاری سازه های منظرهای فرایند داخلی،رشد و یادگیری، و مشتری بر منظر مالی می باشد.برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده ابتدا در سطح توصیفی با بهره گرفتن از شاخص های آماری به توصیف و تلخیص ویژگی­های جمعیت شناختی افراد نمونه در تحقیق شامل جنسیت، سن، تحصیلات پرداخته می شود. در گام بعدی به تشریح نحوه انتخاب و اولویت بندی با اهمیت ترین فاکتورهای قوت،ضعف،فرصت وتهدید شعب بانک مهر اقتصاد استان گیلان می پردازیم. در گام بعدی به تدوین ماتریس SWOT برای شرکت مذکور خواهیم پرداخت. لازم به توضیح است نرم افزار مورد استفاده جهت تدوین ماتریس SWOT ، نرم افزار exel و برای آمار توصیفی نرم افزار SPSS نسخه ۱۹ می باشد.
۴-۲- تجزیه و تحلیل با بهره گرفتن از آمار توصیفی:
آمار توصیفی برای تبیین وضعیت پدیده یا مسأله مورد مطالعه مورد استفاده قرار می گیرد .در این نوع تجزیه و تحلیل ، پژوهشگر داده ­های جمع­آوری شده را از طریق تهیه و تنظیم جدول توزیع فراوانی، خلاصه و طبقه بندی نموده و سپس به کمک نمودار نمایش می دهد که در ذیل به بررسی و تحلیل ویژگی های جمعیت شناسی خواهیم پرداخت .
۴-۲-۱-جنسیت
مطابق جدول(۱٫۴)و نمودار ستونی معادل۲۰ درصد از پاسخ دهندگان زن و ۹۸درصد از پاسخ دهندگان زن هستند.
جدول(۱٫۴): جدول توزیع فراوانی جنسیت

Cumulative Percent

Valid Percent

Percent

Frequency

۲٫۰

۲٫۰

۲٫۰

۱

زن

valid

۱۰۰٫۰

۹۸٫۰

۹۸٫۰

۴۹

پرسش اصلی

پاسخ ارائه می‌شود به وسیله

۱- کارها را تا چه زمان باید تقسیم کرد؟
۲- ترکیب کارها باید بر چه اساسی باشد؟
۳- افراد و گروه، گزارش کار خود را به چه کسی بدهند؟
۴- یک مدیر چه تعداد کارمند را (به صورتی اثر بخش و با بازده بالا) اداره یا سرپرستی می‌کند؟
۵- چه کسی یا کسانی حق تصمیم گیری دارند؟
۶- کدام دسته از قوانین و مقررات راهنمای افراد است؟

متخصص در کار
گروه بندی کارها
زنجیره‌ی فرماندهی
حوزه یا قلمرو کنترل
تمرکز یا عدم تمرکز
میزان رسمی ‌بودن سازمان

منبع: (حقیقی، ۱۳۸۶: ۵۲)
دیدگاه‌های مختلف در رابطه با طراحی ساختار سازمانی
چگونه باید ساختار یک سازمان را طراحی کرد؟ آیا برای طراحی آن راهی بنام بهترین راه هست؟ پاسخ دستاوردهـای مدیریت بـه سؤال اخیر، سال‌ها پـاسخی مثبت بـود، بـدین تــرتیب کـه ساختار را ساختاری می‌دانست که بر پایه‌ی مقررات و سلسله مراتب اختیار شدید بنا می‌شد و قلمرو نظارت آن نیز از شش نفر نمی‌گذشت، اما بعدها نظریه دو می‌مطرح شد که براین باور بود که: طراح سازمان، بایستی عاملهایی بسیار مهم همچون برنامه ریزی دراز مدت، پرباری شغلی، ساخت ماتریس و… و به گونه‌ی مناسب در طراحی ساختار بهم بپیوندد و تنها سلسله مراتب و مقررات صرف را در نظر نگیرد.

اما نظریه سوم که توسط هنری مینتزبرگ مطرح شد بیان داشت که اجزای ساختار باید به گونه‌‌ای برگزیده شود که ضمن حفظ سازگاری یا هماهنگی، باید با وضع سازمان (شامل: اندازه و پیشینگی، محیط فعالیت، نظام مورد بهره گیری و همانندهای آن) نیز سازگار باشد. لذا بایستی در تشکیل ساختار، «قاعده‌های طراحی» و «عاملهای محیطی» را با یکدیگر آمیخت.نظریه اول مربوط به صاحب نظران کلاسیک مدیریت بود که بر ساخت سازمانی دقیق تأکید می‌کردند. تیلور فایول و سایرین اصرار داشتند که کارها به طور دقیق معین شود و شبکه دقیق و تعریف شده‌‌ای از وظایف واگذار شده و اختیارات تفویض شده ایجاد شود. فایول^[۱۰۵] تأکید داشت که اصول سازماندهی منطقی باید بتواند، ساخت، تنظیم و هماهنگی لازم را برای ترکیب فعالیت‌ها گروهی فراهم آورد. او معتقد بود که باید برای هر یک از کارکنان، در ساخت سازمانی جایگاه تعیین شود و کارکنان در آن انجام وظیفه کنند. ماکس وبر جامعه شناس آلمانی و معاصر فایول، از طرفداران قوی سازمان رسمی ‌دارای ساخت یا به تعبیر وی بوروکراتیک بود که بوروکراسی شامل: تخصص گرایی، متابعت از قوانین ثابت و سلسله مراتب که از نظر اختیارات دقیقاً تعریف شده است، است. بعداً نظریه پردازان سازمان، ساختهای بوروکراتیک را مورد سؤال قرار دادند و حرکتی به سوی ساختهایی با انعطاف بیشتر که بر روابط موجود در سازمان رسمی ‌اتکا کمتری دارند، به وجود آمد. در نظریات جدید، توجه به محیط و عوامل محیطی و ساخت دهی کمتر و پویاتر در تشکیلات، توصیه می‌شود (سید جوادین، ۱۳۸۶: ۷۱۸-۷۱۷).
طراحی ساختار سازمانی
به طور کلی در طراحی ساختار سازمانی سه چیز باید رعایت شود: تعیین کارهایی که باید انجام شود، زنجیرۀ فرماندهی و طبقه بندی دوایر.
الف) تعیین کارهایی که باید انجام شود
موجودیت دوایر سازمانی برای این است تا کارهایی که از نظر سازمان اهمیت دارند، انجام شود. برای مثال، هنگامی ‌که امریکا تصمیم گرفت به خلیج فارس لشکرکشی کند، فرماندۀ لجستیک ارتش امریکا جوخه‌‌ای از پانزده نفر تشکیل داد و آنها را «روح حاضر در همه جا» نامید. وظیفۀ اعضای گروه مزبور این بود که خود را به همه جا، در میان سپاهیان برسانند، مسائل لجستیکی را شناسایی کنند و ناظر بر حل آنها باشند. یکی از شرکت‌ها که الیاف شیشه‌‌ای در امریکا تولید می‌کرد به مسأله رشد توجه زیادی می‌نمود، از این رو، به همین منظور دایره‌‌ای به وجود آورد و آن را دایرۀ رشد نامید. ایجاد یک دایره و تعیین نا می‌خاص برای آن، به عنوان یکی از راه‌هایی شناخته شده است که سازمان‌ها برای رسیدن به هدف‌هایشان از آن استفاده می‌کنند.
ب) زنجیرۀ فرماندهی
سازمان‌ها از طریق ایجاد زنجیرۀ فرماندهی، شیوۀ گزارشگری را مشخص می‌کنند. در نمودار سازمانی به صورت خطوط عمودی نمایان شده است. خطوطی که (در نمودار سازمانی) زنجیرۀ فرماندهی را مشخص می‌کنند به صورت خطوط پُر می‌باشند، همه افراد را در سازمان به یکدیگر وصل می‌کنند و مشخص می‌شود که افراد باید گزارش کار خود را به چه افرادی بدهند. در یک سازمان بزرگ، مثل شرکت نفت استاندارد باید بیش از صد نمودار سازمانی کشید تا رابطه بین هزاران کارگر و کارمند مشخص شود. با تعیین دوایر و کشیدن خطوط ارتباطی (یا مشخص کردن زنجیره فرماندهی) می‌توان افراد را (در دوایر مختلف) گروه بندی کرد.
ج) گروه بندی واحدهای سازمانی
در نمودار ۲-۲ گروه بندی دوایر نشان داده شده است. سازمان می‌تواند افراد را بر اساس نوع وظیفه، نوع محصول یا نوع مشتری گروه بندی و آنها را در دوایری خاص قرار دهد. گروه بندی دوایر^[۱۰۶] بر کارکنان سازمان اثرات زیاد می‌گذارد، زیرا آنها می‌توانند سرپرست مشترکی داشته باشند، از منابع به صورت مشترک استفاده کنند و در مورد عملکردها مسئولیت مشترک بپذیرند، و سرانجام اینکه، یکدیگر را معرف خود بدانند و تشریک مساعی نمایند. برای مثال، در یکی از شرکت‌های معروف امریکایی (به نام آلبانی لادر) مدیر دایرۀ اعتبارات به دایرۀ بازاریابی منتقل شد. او پس از پیوستن به گروه بازاریابی با فروشندگان همکاری می‌کرد تا میزان فروش را بالا ببرد. در این دایره او توانست، در رابطه با مسأله اعتبارات، از آزادی عمل بیشتری برخوردار شود (البته در مقایسه با زمانی که در دایره امور مالی کار می‌کرد).
۱-گروه بندی افراد برحسب نوع وظیفه: افـرادی کـه بدین گونه گروه بندی می‌شوند و در گروهی قرار می‌گیرند، برای انجام دادن وظایف یا کارهای مشابه همکاری می‌کنند، یا از نظر مهارت و میزان معلومات در سطح مشابهی هستند. برای مثال، همۀ کسانی که در دایره بازاریابی، تولید یا مهندسی کار می‌کنند زیرنظر یک سرپرست هستند. نمونۀ دیگر همۀ کارگران دایرۀ مونتاژ هستند که در یک گروه قرار می‌گیرند. کارگران بخش داروسازی از کارگران بخش زیست شناسی تفکیک می‌شوند، زیرا آنها در دو رشتۀ متفاوت کار می‌کنند.
۲-گروه بندی افراد برحسب محصول: با توجه به نوع محصولاتی که سازمان تولید می‌کند افراد گروه بندی یا سازماندهی می‌شوند. همۀ کسانی که در دایرۀ تولید خمیر دندان (در یک شرکت دارویی کار می‌کنند) مثل بازاریاب‌ها، تولیدکنندگان و فروشندگان در یک گروه قرار می‌گیرند و زیر نظر یک مدیر اجرایی کار می‌کنند ولی در شرکت‌های بسیار بزرگ، مثل پپسی کولا، افراد با توجه به نوع محصول گروه بندی می‌شوند.
۳-گروه بندی افراد برحسب منطقه جغرافیایی: یعنی منابع موجود در سازمان را با توجه به نوع مشتری و ارباب رجوعی که باید به آنها خدمات خاصی ارائه کرد گروه بندی می‌کنند. بنابراین، شاید همۀ فعالیت‌ها یا کارهایی که باید به یک نهاد دولتی ارائه شود بر عهدۀ یک سرپرست یا مدیر گذارده می‌شود. برای مثال، سازمان همۀ فعالیت‌هایی را که در رابطه با بخش شرقی امریکا یا کانادا انجام می‌دهد در یک گروه قرار می‌دهد. یا اینکه مدیران، از نظر استراتژیک صلاح خود را در این می‌بینند که منابع خود را به گونه‌‌ای سازماندهی کنند که بتوانند نیازهای بخش خاصی از بازار (مثل بازرگانان یا ساکنان یک منطقه) را تأمین نمایند.
۴-گروه بندی چند محوری: این نوع گروه بندی بدان معنی است که سازمان به صورت همزمان دارای دو نوع ساختار است. اغلب این نوع ساختارها را ماتریسی می‌نامند. امکان دارد یک سازمان با توجه به نوع وظیفه یا برحسب نوع محصول، ساختار خود را تنظیم کند، یا امکان دارد برحسب نوع محصول و منطقه جغرافیایی خود را سازمان دهد.
نمونه‌های ساختار سازمانی که در نمودار ۲-۸ ارائه شده، طرحی کلی از نمودار سازمانی به دست می‌دهد که هر سازمان می‌تواند ساختار خود را (به صورتی مفصل) بر آن اساس یا آن روش تهیه کند. هر یک از این طرح‌های ساختاری نقاط قوت و ضعف مخصوص به خود دارد. (دفت، ۱۳۸۹: ۲۲۹-۲۲۵).
نمودار ۲- ۸: طراحی ساختار سازمانی برای گروه بندی کارکنان و قرار دادن آنها در واحدهای سازمانی
مدیر کل اجرایی
تولید
بازاریابی
مهندسی
مدیر کل اجرایی
خط تولید شمارۀ ۳
خط تولید شمارۀ ۲
خط تولید شمارۀ ۳
مدیر کل اجرایی
کانادا
دایرۀ غرب آمریکا
دایرۀشرق آمریکا
مدیرکل اجرایی
تولید
بازاریابی