۳-۵- ابزار جمع آوری اطلاعات

بر این اساس برای اجرای هرگونه مطالعه تحقیقی یا پژوهشی داده‌هایی گردآوری می‌شود که با بهره گرفتن از آنها فرضیه‌ها مورد آزمایش قرار می‌گیرند و برای جمع آوری داده ها، ابزارها وروش‌های متعددی وجود دارد که این ابزارها گونه‌های مختلفی دارند و داده‌ها را با روش مشخصی از نظر کمی و کیفی توصیف می‌کنند. هر یک از این ابزارها برای نوع معینی از داده‌ها مناسب است و نوعی از اطلاعات را به صورت معینی ارائه می‌دهد تا به گونه‌ی مؤثرتری مورد استفاده قرار گیرد (شاه محمدی ۱۳۹۱). ابزار تحقیق در پژوهش پیش رو پرسشنامه محقق ساخته حسابداری مدیریت شامل ۱۷ گویه می‌باشد و در شیوه پاسخگویی از طیف لیکرت استفاده شده است وپرسشنامه دیگر پرسشنامه

استاندارد سرمایه فکری بوتیس که دارای ۴۲ گویه می‌باشد و در شیوه پا سخگویی از پنج گزینه (کاملاً مخالف، ‌مخالف، ‌بی نظر، موافق و کاملا موافق) استفاده گردیده است.

۳-۶- روائی و پرسشنامه

روایی از واژه «روا» به معنای جایز و درست گرفته شده و روایی به معنای صحیح و درست بودن است. مقصود از روایی آن است که وسیله اندازه گیری بتواند خصیصه و ویژگی مورد نظر را اندازه بگیرد. اهمیت روایی از آن جهت است که اندازه‌گیری‌های ناکافی و نا مناسب می‌تواند هر پژوهش علمی را بی ارزش و نا‌روا سازد. روایی را به شکل‌های مختلف طبقه بندی کرده‌اند که به تعدادی از آنها اشاره می‌شود:
طبقه بندی نوع اول : الف – اعتبار تجربی ب- اعتبار مفهومی
طبقه بندی نوع دوم : روایی محتوایی، روایی نمادی ( ظاهری )، روایی مربوط به ملاک، روایی موافق، روایی متضمن پیش بینی، روایی سازه، روایی همگراف روایی متمایز کننده) محقق با رجوع به نظر متخصصان و اساتید از روایی ابزار اندازه گیری خود، در سنجش متغیر‌های تحقیق اطمینان حاصل نموده است.
با بهره گرفتن از روش هماهنگی درونی (آلفای کرونباخ) می‌توان پایایی آزمون‏های‏ نگرش‏سنجی را به دست آورد، پایایی مقیاس لیکرت با ضریبی در حدود ۸۵% توسط محققان قابل قبول دانسته شده است. آزمون کرونباخ آلفا یا قابلیت اعتماد یا پایایی پرسشنامه یک آزمون آماری است که حاصل آن یک ضریب به نام آلفای کروبناخ می‌باشد، برای آزمون قابلیت اعتماد یا پایایی پرسشنامه‌ای که به صورت طیف لیکرت طراحی شده و جوابهای آن چند گزینه‌ای می‌باشند، به کار می‌رود. ضریب کرونباخ آلفا برای سنجش میزان تک بعدی بودن نگرش‌ها، قضاوت‌ها و سایر مقولاتی که اندازه گیری آنها آسان نیست به کار می‌رود.

در پژوهش اکبری و همکاران (۱۳۹۱) روایی همگرا و سازه پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت. همچنین پایایی پرسشنامه با بهره گرفتن از آلفای کرونباخ مورد آزمایش قرار گرفت و مشاهده شد که ضریب آلفا برای تمام ابعاد پرسشنامه بالاتر از ۷/۰ می‌باشد که نشان دهنده پایایی خوب این پرسشنامه است.
در پرسشنامه محقق ساخته برای برآورد اعتبار پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شد، در واقع در مورد پرسشنامه‌هایی که پاسخ‌های چند گزینه‌ای دارند، استفاده از این روش توصیه می‌شود. برای بدست آوردن ضریب اعتبار پرسشنامه، ابتدا از طریق پیش آزمون ۱۵ پرسشنامه بین یک نمونه تصادفی توزیع شده سپس با بهره گرفتن از رایانه ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. زمانی یک پرسش نامه پایاست که مقدار آلفای کرونباخ بزرگتر از ۷/۰ باشد و هر چه این مقدار به عدد ۱ نزدیک‌تر باشد پرسشنامه از پایایی بالاتری برخوردار است. داده‌هایی که به صورت پرسشنامه جمع آوری و طبقه بندی شده‌اند به عنوان منبع اساسی برای کسب معلومات جدید درباره پدیده مورد مطالعه به کار می‌روند.

۳-۷- پایایی پرسشنامه

پایایی یا قابلیت اعتماد^[۴۰] یکی از ویژگی‌های اساسی تحقیق است که مربوط به ثبات نتایج تحقیق است و ضریب آن از صفر تا یک در نوسان است. یکی از بهترین روش‌های انجام برآورد پایایی، تکنیک آلفای کرونباخ است. بر این مبنا درپژوهش حاضر از این تکنیک برای برآورد مقدار پایایی استفاده شده است که ضریب آلفا برای گویه‌های پژوهش در پرسشنامه سرمایه فکری به شرح زیر حاصل شده است:

جدول ۳-۳- برآورد پایایی با آلفای کرونباخ برای پرسشنامه سرمایه فکری

عنوان شاخص

ضریب آلفای کرونباخ

تعداد گویه (سؤال)

تعداد نمونه

سرمایه انسانی

۷۸/۰

۱۵

۲۰

سرمایه ساختاری

۸۱/۰

۱۳

۲۰

سرمایه مشتری

۸۶/۰

۱۴

۲۰

همان گونه که از جدول فوق پیداست ضریب پایایی (همسانی درونی گویه‌ها) توسط آلفای کرونباخ برای متغیرهای اساسی تحقیق سنجیده شده است. بر این اساس ضریب آلفای کرونباخ برای شاخص سرمایه انسانی ۷۸/۰، سرمایه ساختاری ۸۱/۰، سرمایه مشتری ۸۶/۰ حاصل شده است.
ضریب پایایی برای کلیه متغیرها از درصد بالا و قابل قبولی برخوردار است. با این وجود ضریب بالای آلفای کرونباخ حاصل شده برای متغیر فوق حکایت از پایایی و همسانی فوق‌العاده بالای گویه‌ها دارد. به عبارت دیگر ضریب الفای بالای ۷/۰ نشان دهنده قابلیت اعتماد بسیار خوب مؤلفه‌ها و گویه‌های تحقیق دارد. بنابراین با توجه به موارد فوق چنین استنباط می‌شود که پایایی (قابلیت اعتماد) و همسانی درونی گویه‌ها و سؤالات متغیرها و شاخص‌های مطرح شده در حد مناسب و قابل قبولی می‌باشد.

جدول ۳-۴- برآورد پایایی با آلفای کرونباخ برای پرسشنامه حسابداری مدیریت