(فوق لیسانس کنترل محیطی
دبیران:
زند وکیلی، فاطمه موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
(فوق لیسانس علوم بهداشتی و تغذیه)
نوربخش، رویا موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
(فوق لیسانس سم شناسی)
اعضاء: (اسامی به ترتیب حروف الفبا)
احمدی، نادیا موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
(فوق لیسانس شیمی)
اسدزاده، آزاده وزارت صنایع و معادن
(لیسانس مهندسی صنایع غذایی)
افشارپاد، کامران سازمان دامپزشکی کشور
(دکترای دامپزشکی-اپیدمیولوژی)
……
پیش گفتار
استاندارد «راهنمای تولید، فرآوری، برچسب گذاری و بازاریابی مواد غذایی ارگانیک» که پیش نویس آن در کمیسیون های مربوط توسط موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تهیه و تدوین شده و در اجلاس کمیته ی ملی استاندارد خوراک و فرآورده های کشاورزی مورخ ۳/۷/۱۳۸۷ مورد تصویب قرار گرفته است، اینکه به استناد بند یک ماده ی ۳ قانون اصلاح قوانین و مقررات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، مصوب بهمن ماه ۱۳۷۱ به عنوان استاندارد ملی ایران منتشر می شود.
برای حفظ همگامی و هماهنگی با تحولات و پیشرفت های ملی و جهانی در زمینه ی صنایع، علوم و خدمات، استانداردهای ملی ایران در مواقع لزوم تجدید نظر خواهد شد و هر پیشنهادی که برای اصلاح و تکمیل این استانداردها ارائه شود، هنگام تجدید نظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت. بنابراین باید همواره از آخرین تجدید نظر استانداردهای ملی استفاده کرد.

منبع و مأخذی که برای تهیه ی این استاندارد مورد استفاده قرار گرفته به شرح زیر است:
CAC/GL 32: 2007, Guidelines for the production, processing, labeling and marketing of organically produced foods.
مقدمه
کشاورزی ارگانیک (زیستی)، سیستم مدیریت جامع نگر^[۱۷۸] است که بر اساس کاربرد حداقل نهاده های خارجی، عدم استفاده از کود ها و آفت کش های مصنوعی^[۱۷۹] می باشد. این سیستم باعث ارتقاء و بهبود اکوسیستم کشاورزی، شامل تنوع زیستی^[۱۸۰]، چرخه های بیولوژیکی و فعالیت بیولوژیکی خاک می شود. در کشاورزی ارگانیک کاربرد عملیات مدیریتی بر استفاده از نهاده های تولید شده در خارج از مزرعه ارجحیت دارد. برای این منظور توجه به این اصل که در هر منطقه نظام متناسب با شرایط محلی آن منطقه باید توسعه یابد، دارای اهمیت است. این امر برای تکمیل عملکرد های خاص در سیستم با بهره گرفتن از روش های مکانیکی، بیولوژیکی و زراعی که با کاربرد مواد مصنوعی در تضاد است، انجام می شود.
به دلیل آلودگی هایی که به طور کلی در محیط زیست وجود دارد با عملیات کشاورزی ارگانیک، نمی توان تضمین کرد که محصول تولید شده کاملا عاری از بقایای مضر است. کاربرد روش های ارگانیک آلودگی هوا، خاک و آب را به حداقل می رساند. هدف اولیه کشاورزی ارگانیک، سلامتی و بهره وری اجتماعات وابسته به حیات خاک، گیاه، حیوان و انسان است.
کاربرد واژه ی «ارگانیک» یا «زیستی» در برچسب گذاری یک فرآورده بیانگر این است که فرآورده مطابق با استانداردهای ارگانیک، تولید و بوسیله ی یک سازمان گواهی کننده، تایید شده است. در کشورهای مختلف، برای توصیف روش تولید ارگانیک واژه هایی مانند «بیولوژیکی» و «اکولوژیکی» را نیز به کار می برند.
به طور کلی سیستم تولید ارگانیک با اهداف زیر طراحی شده است:

• • حفظ و تقویت تنوع زیستی در کل سیستم؛

• • افزایش فعالیت بیولوژیکی خاک؛

• • حفظ حاصلخیزی^[۱۸۱] پایدار خاک؛

• • بازیافت پسماند با منشاء گیاهی، حیوانی به منظور برگشت مواد مغذی به زمین و در نتیجه به حداقل رساندن کاربرد منابع تجدید ناپذیر^[۱۸۲]؛

• • تکیه بر کاربرد منابع تجدید پذیر محلی در سیستم سازمان یافته ی کشاورزی؛

• • کاربرد صحیح خاک، آب، هوا برای به حداقل رساندن آلودگی هایی که از عملیات کشاورزی حاصل می شود؛

• • عمل آوری فرآورده های کشاورزی با تاکید بر روش های فرایند دقیق به منظور پایداری و حفظ کیفیت ارگانیک محصولات در تمام مراحل؛

• • تعیین مدت زمان مناسب برای دوره ی تبدیل^[۱۸۳] یا گذار^[۱۸۴] که در هر مزرعه با در نظر گرفتن عوامل خاص منطقه ای، سابقه ی زمین، نوع محصول و دام می باشد.

کشاورزی ارگانیک در میان شیوه های مختلف، یکی از روش هایی است که از محیط زیست محافظت می کند. سیستم تولید ارگانیک بر اساس استانداردهای خاص و دقیق تولید و با هدف دستیابی به اکوسیستم کشاورزی بهینه است که از نظر اجتماعی، بوم شناختی و اقتصادی پایدار می باشد.
الزامات تولید محصولات غذایی به روش ارگانیک با الزامات تولید سایر محصولات کشاورزی متفاوت است و در آن روش های اجرایی تولید، جزئی ذاتی از شناسایی، برچسب گذاری و ادعای چنین محصولاتی است.
اهداف کلی این راهنما عبارتند از:

• • حمایت از مصرف کننده در برابر تقلب در بازار و ادعاهای غیر مستند درباره ی محصول؛

• • حمایت از تولید کنندگان فرآورده های ارگانیک در برابر ارائه ی فریبکارانه ی فرآورده های غیر ارگانیک به جای فرآورده های ارگانیک؛

• • حصول اطمینان از بازرسی تمام مراحل تولید، آماده سازی، نگهداری، حمل و نقل، فروش و مطابقت آن با این راهنما؛

• • هماهنگی مقررات تولید، آماده سازی، گواهی، شناسایی و برچسب گذاری محصولات ارگانیک؛

• • تهیه راهنما برای سیستم کنترل مواد غذایی ارگانیک به منظور تسهیل شناسایی سیستم ملی معادل برای واردات؛

• • پایداری و بهبود سیستم کشاورزی ارگانیک در کشور برای مشارکت در محافظت جهانی و منطقه ای.

این راهنما اولین گام در ایجاد هماهنگی بین المللی، برای الزامات مربوط به تولید، بازاریابی، بازرسی و ضرورت برچسب گذاری محصولات ارگانیک است. در زمینه ی تدوین استانداردهای روش تولید ارگانیک و اجرای آن ها هنوز تجربیات کافی وجود ندارد. همچنین درک و آگاهی مصرف کننده در زمینه ی روش های تولید مواد غذایی ارگانیک (در جزئیات خاص و با ویژگی های مهم) در مناطق مختلف جهات متفاوت است.
بنابراین در این مرحله موارد زیر تصدیق شده است:

• • این راهنما ابزاری مفید برای تهیه ی مقررات ملی تولید، بازاریابی و برچسب گذاری مواد غذایی ارگانیک است.

• • اجرای این راهنما برای بهبود و به روزآوری منظم و در نظر گرفتن پیشرفت فنی و تجربه لازم است.

• • این راهنما مقررات ملی موجود به مواد غذایی را نقض نمی کند.

• • این راهنما اصول تولید مواد غذایی ارگانیک در مزرعه، آماده سازی، نگهداری، حمل و نقل، برچسب گذاری و بازاریابی را ارائه می کند. همچنین مواد اولیه ی مجاز برای حاصلخیزی و بهبود خاک، کنترل آفات و بیماری های گیاهی، افزودنی های غذایی و مواد کمک فرایند را تعیین می کند.