۱ ـ ۴ ـ ۱ ـ ۳ ـ آیا رضایت تحصیلی دانشجویان در وضعیت مطلوبی قرار دارد؟
۱ ـ ۴ ـ ۲ ـ فرضیه ­های پژوهش
۱ ـ ۴ ـ ۲ ـ ۱ ـ بین نوع ساختار سازمانی دانشگاه و رضایت تحصیلی دانشجویان رابطه­ معناداری وجود دارد.
۱ ـ ۴ ـ ۲ ـ ۲ ـ بین سرمایه اجتماعی بخش­ها و رضایت تحصیلی دانشجویان رابطه­ معناداری وجود دارد.
۱ ـ ۴ ـ ۲ ـ ۳ ـ بین نوع ساختار سازمانی دانشگاه و سرمایه اجتماعی بخش­ها با رضایت تحصیلی دانشجویان رابطه­ معناداری وجود دارد.
۱ ـ ۴ ـ۳ ـ سؤالات فرعی (سایر یافته­های پژوهش)
۱ ـ ۴ ـ ۳ ـ ۱ ـ آیا تفاوت معناداری بین ابعاد رضایت تحصیلی دانشجویان وجود دارد؟
۱ ـ ۴ ـ ۳ ـ ۲ ـ آیا سرمایه اجتماعی بخش­ها پیش ­بینی­کننده­ رضایت تحصیلی دانشجویان می­باشد؟
۱ ـ ۴ ـ ۳ ـ ۳ ـ آیا تفاوت معناداری بین دیدگاه اساتید گروه ­های مختلف قلمرو پژوهش در خصوص نوع ساختار سازمانی دانشگاه وجود دارد؟
۱ ـ ۴ ـ ۳ ـ ۴ ـ آیا تفاوت معناداری بین دیدگاه اساتید گروه ­های مختلف قلمرو پژوهش در خصوص مطلوبیت سرمایه اجتماعی بخش­ها وجود دارد؟
۱ ـ ۴ ـ ۳ ـ ۵ ـ آیا تفاوت معناداری بین رضایت تحصیلی دانشجویان در گروه ­های مختلف قلمرو پژوهش وجود دارد؟
۱ـ ۵ ـ تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها
۱ ـ ۵ ـ ۱ ـ تعریف مفهومی
۱ ـ ۵ ـ ۱ ـ ۱ ـ نوع ساختار سازمانی
۱ ـ ۵ ـ ۱ ـ ۱ ـ ۱ ـ ساختار سازمانی: ساختار سازمانی حاصل فراگرد سازماندهی و طراحی سازمان است و چگونگی توزیع قدرت و اختیار را در سازمان نشان می­دهد (الیس^[۴۱]، ۲۰۰۳). به عبارت دیگر ساختار سازمانی انتظار موجود از هر نقش و ارتباطات میان آنهاست که طی آن وظایف افراد تقسیم ­بندی و هماهنگ می­گردد و قابل تفکیک به دو نوع تواناساز و بازدارنده می­باشد (رابی^[۴۲]، ۱۹۸۶؛ هوی و میسکل، ۲۰۰۸).
۱ ـ ۵ ـ ۱ ـ ۱ ـ ۲ ـ ساختار سازمانی تواناساز: ساختار سازمانی تواناساز، آن نوع ساختار سازمانی است که با تأکید بر قوانین و فرایندهای منعطف، زمینه­ ارتقاء میزان اعتماد، انگیزه، تعهد، مشارکت و وفاداری بین افراد را فراهم می ­آورد­ (هوی و سویتلند، ۲۰۰۱؛ آدلر و بورایز، ۱۹۹۶؛ هوی و میسکل، ۲۰۰۸).
۱ ـ ۶ ـ ۱ ـ ۱ ـ ۳ ـ ساختار سازمانی بازدارنده: ساختار سازمانی بازدارنده به آن دسته از قوانین، رویه­ ها و فرایندهای سازمانی اشاره دارد که منجر به توسعه‌ی سوء­ظن، کاهش تعهد و میزان اعتماد و مشارکت بین افراد می­گردد (هوی و سویتلند، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱؛ آرچس^[۴۳]، ۱۹۹۱ و هوی و میسکل، ۲۰۰۸).
۱ ـ ۵ ـ ۱ ـ ۲ ـ سرمایه اجتماعی
۱ ـ ۵ ـ ۱ ـ ۲ ـ ۱ ـ سرمایه اجتماعی: سرمایه اجتماعی عبارت است از مجموعه‏ای از منابع واقعی و مجازی که از طریق برخورداری از شبکه ­های پایا و کم و بیش نهادینه­ شده روابط دو جانبه، برای یک فرد یا گروه انباشته می­ شود (بوردیو^[۴۴]، ۱۹۸۷). بنابراین، سرمایه اجتماعی بخشی از ساختار اجتماعی محسوب می­ شود که به کنش­گر اجازه می­دهد تا با بهره گرفتن از آن به منافع خود دست یابد (آگراوال^[۴۵]، ۲۰۰۶).

۱ ـ ۵ ـ ۱ ـ ۲ ـ ۲ ـ سرمایه اجتماعی بخش (گروه) آموزشی: سرمایه اجتماعی بخش نیز حاصل روابط مبتنی بر تفاهم و اعتماد بین اساتید، کارکنان، مدیران و دانشجویان می‌باشد و به مجموع منابعی که زندگی اجتماعی را در بخش­های آموزشی دلنشین­تر و مطلوب­تر می­سازد، اطلاق می­ شود و شامل سه بُعد شبکه اجتماعی، هنجار اجتماعی و اعتماد اجتماعی^[۴۶]می­باشد.
۱ ـ ۵ ـ ۱ ـ ۳ ـ رضایت تحصیلی: این مفهوم بیانگر این است که دانشجویان چگونه تجارب یادگیری­شان را ادراک می‌کنند (کو، ۲۰۱۰). بر این اساس، رضایت تحصیلی بیانگر میزان ادراک دانشجویان از دانشگاه و مطلوبیت­هایی است که در آنجا به­دست می­آورند. ترک­زاده (۱۳۸۶) رضایت تحصیلی مشتمل بر شش بُعد رضایت از تحصیل؛ رضایت از استاد؛ رضایت از همکلاسی‌ها؛ رضایت از پیشرفت تحصیلی؛ رضایت از شیوه­ ارزیابی آموزشی و رضایت از محیط تحصیلی در نظر گرفته است.
۱ ـ ۵ ـ ۲ ـ تعریف عملیاتی متغیرها
۱ ـ ۵ ـ ۲ ـ ۱ ـ نوع ساختار سازمانی دانشگاه: در این تحقیق نوع ساختار سازمانی دانشگاه برحسب سنخ­شناسی ارائه شده توسط هوی و سوئیتلند (۲۰۰۱) و هوی و میسکل (۲۰۰۸) در دو گونه­ تواناساز و بازدارنده، بر اساس نمره­ حاصل از ارزیابی اساتید از ساختار کنونی دانشگاه که با بهره گرفتن از پرسشنامه­ نوع ساختار سازمانی دانشگاه (ترک­زاده و محترم، ۱۳۹۰) به­دست آمده است، مشخص شده است.
۱ ـ ۵ ـ ۲ ـ ۲ ـ سرمایه اجتماعی بخش­های (آموزشی): در این تحقیق سرمایه اجتماعی بخش، بر اساس نمره­ی حاصل از ارزیابی اساتید از ابعاد شبکه­ اجتماعی، هنجار اجتماعی و اعتماد اجتماعی موجود در بخش خود، با بهره گرفتن از پرسشنامه­ محقق ساخته­ سرمایه اجتماعی بخش که شامل سه بُعد یاد شده می­باشد و بر اساس الگوی انگاره­ای بُعدشناسی سرمایه اجتماعی (ترک­زاده و محترم، زیرچاپ) تهیه شده است، اندازه ­گیری شده است.
۱ ـ ۵ ـ ۲ ـ ۳ ـ رضایت تحصیلی دانشجویان: در این تحقیق رضایت تحصیلی دانشجویان برحسب نمره­ای که دانشجویان از مقیاس رضایت تحصیلی دانشجویان (ترک­زاده، ۱۳۸۶) که بر اساس مقیاس ابعاد شغلی^[۴۷] (رابینز^[۴۸]، ۱۹۹۴) تهیه شده است، کسب کرده ­اند، اندازه ­گیری شده است.
فصل دوم
پیشینه­ پژوهش
مقدمه
در این فصل، ضمن بیان مفهوم ساختار سازمانی، ابعاد و متغیرهای اثرگذار بر آن، به توصیف انواع ساختار سازمانی از نظر محققان و صاحبنظران مختلف به خصوص نوع ساختار سازمانی تواناساز و بازدارنده (هوی و سوئیتلند، ۲۰۰۱، ۲۰۰۰؛ هوی و میسکل، ۲۰۰۸) و بیان برخی ویژگی­های هر یک از این دو نوع ساختار پرداخته شده است. در ادامه نیز پس از بیان مختصری از تاریخچه­ سرمایه اجتماعی، به تعریف سرمایه اجتماعی و تبیین ابعاد، دیدگاه ­ها، رویکردها و سطوح سرمایه اجتماعی پرداخته شده است. در نهایت نیز به تبیین مفهوم رضایت تحصیلی، ابعاد و مدل­های مرتبط با آن و همچنین نتایج و پیامدهای رضایت تحصیلی پرداخته شده است. در بخش پایانی این فصل نیز، به مرور سوابق پژوهشی پیرامون هر یک از متغیرهای تحقیق و سپس جمع­بندی مطالب ذکر شده در این فصل پرداخته شده است.
۱ ـ پیشینه پژوهش
۲ ـ ۱ ـ مبانی نظری
۲ ـ ۱ ـ ۱ ـ نوع ساختار سازمانی
۲ ـ ۱ ـ ۱ ـ ۱ ـ تعریف ساختار سازمانی
ساختار سازمانی از جمله عوامل اساسی در شکل­ گیری هر سازمانی محسوب می­ شود. ساختار سازمانی با تعیین الگوی منظمی از روابط بین اجزای یک مجموعه،­ ضمن اینکه زمینه­ نیل به اهداف را فراهم می ­آورد (هچ، ۱۳۸۶؛ گرینبرگ و بارن^[۴۹]، ۱۹۹۷)، چارچوبی سازمانی محسوب می­ شود که به تعیین جایگاه اشخاص، تصریح ساز­­وکارهای هماهنگی و الگوهای تعاملی بین آنها نیز می ­پردازد (کسرایی و علیرحیمی، ۱۳۸۸). ساختار سازمانی جایی است که در آن ارتباطات سازمانی اتفاق می­افتد، اقدامات سازمانی در آن صورت می­گیرد و اغلب با یک طرح شناخته شده­ای به نام نمودار سازمانی نمایش داده می­ شود (مقیمی، ۱۳۸۷؛ کسرایی و علیرحیمی، ۱۳۸۸). ساختار سازمانی علاوه بر اینکه باعث ایجاد هماهنگی بین کلیه­ فعالیت­ها و اهداف سازمان می­ شود، تعیین می­ کند که چه کسی باید در کجا قرار گیرد، با چه کسانی ارتباط برقرار کند و از چه رویه­ ها و روش­هایی پیروی کند تا سازمان به اهدافی که دارد دست یابد (گرینبرگ و بارن، ۱۹۹۷).
بنا به نظر سول (۱۹۹۴) نیز ساختار سازمانی، ضمن اینکه تعیین­کننده­ نحوه­ کارکرد افراد می­باشد، متأثر از آن نیز می­باشد. لذا بر اساس این نظر می­توان گفت، ساختار سازمانی عبارت است از وسیله یا ابزاری پیچیده برای کنترل، که در فرایند روابط متقابل اعضا به وجود می ­آید، به صورت دائم تجدید می­گردد و در عین حال تعیین­کننده­ روابط متقابل آنها نیز می­باشد. علاوه بر این، کرت و مارچ^[۵۰] (۲۰۰۷) نیز ساختار سازمانی را الگو و نقشه­ی ارتباطات و تعاملات میان بخش­ها و اجزاء یک سازمان می­دانند که تعیین­کننده­ روابط رسمی و بعضاً غیررسمی افراد، جایگاه مشاغل و پست­های سازمانی، میزان دسترسی به چارچوب اطلاعات، شرح وظایف، شرح شغل­ها، چگونگی تخصیص منابع، قوانین و مقررات، مکانیزم­ های تبعیت، اجرای قوانین و ایجاد هماهنگی بین فعالیت­ها است (ارگانلی و همکاران^[۵۱]، ۲۰۰۷). ساختار سازمانی از نظر هال^[۵۲] (۲۰۰۲) نیز از طریق کاهش تاثیر ویژگی­های شخصی افراد بر سازمان و ایجاد زمینه ­های مناسب جهت اخذ تصمیمات لازم و اعمال قدرت در آن به تحقق اهداف سازمانی یاری می­رساند. لذا هدف از ایجاد آن، ایجاد هماهنگی بین نیروی انسانی و منابع موجود جهت افزایش کارایی و اثربخشی سازمان است (موغلی، ۱۳۷۱). با نظر به آنچه گفته شد، ساختار سازمانی به عنوان کانالی بسیار منظم و مناسب جهت انتقال اطلاعات محسوب می­ شود که ضمن فراهم آوردن امکان دستیابی به اهداف سازمانی از ویژگی­هایی به شرح زیر برخوردار می­باشد (هال، ۲۰۰۹):
به تولید ستاده سازمانی جهت نیل به اهداف سازمانی یاری می­رساند.
تأثیر تنوعات فردی بر سازمان را به حداقل ممکن می­رساند.
به عنوان عرصه ­ای محسوب می­ شود که تصمیمات سازمانی در آن اخذ می­گردد و قدرت در آن اعمال می­ شود.
۲ ـ ۱ ـ ۱ ـ ۲ ـ ابعاد ساختار سازمانی
ساختار سازمانی مشتمل بر ابعاد و عناصری است که بیان کننده­ ویژگی­های خاص هر سازمان است. با این وجود هر کس از منظری به آن پرداخته است. رابینز^[۵۳] (۱۳۸۶) استراتژی سازمان، تکنولوژی، اندازه­ سازمان و نامطمئن بودن محیط را از جمله عوامل تشکیل­دهنده ساختار سازمانی می­داند. دفت^[۵۴] (۲۰۰۶) نیز ابعاد ساختار سازمانی را بیانگر ویژگی­های درونی یک سازمان می­داند و مواردی به شرح زیر را به عنوان ابعاد ساختار سازمانی معرفی می­ کند:
رسمیت: بیانگر حدی از قوانین، خط­مشی­ها و رویه­های موجود در سازمان است که برای عملیات سازمان به کار گرفته می­شوند.
تمرکز: اشاره به چگونگی توزیع قدرت در سازمان دارد.
تخصص: بیانگر میزان یا درجه­ای است که سازمان به تفکیک فعالیت­ها و کارهای خود پرداخته است.
تعیین استاندارد: بیانگر مواردی است که بسیاری از کارهای مشابه به روش یکسان و هماهنگ انجام می­ شود.
سلسله­مراتب اختیار: اشاره به حیطه­ی کنترل و پاسخگویی افراد دارد.