۶۳/۶۶^a

۰

۲۵ آبان

۶۳/۶۳^a

۵۰

۶۶/۷۷^a

۱۰۰

۰۳/۵۷^a

۱۵۰

۶۳/۳۱^b

۰

۱۰ آذر

۶۳/۲۹^b

۵۰

۸/۴۹^ab

۱۰۰

۸۳/۵۲^a

۱۵۰

۸/۱۶

LSD

میانگین‏های دارای حروف مشترک اختلاف معنی‏داری در سطح احتمال خطای پنچ درصد با یکدیگر ندارند.

۴-۲-۴ محتوای نسبی آب برگ

اثر تاریخ کاشت بر محتوای نسبی آب برگ
نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاریخ کاشت دارای اثر معنی‏داری بر محتوای نسبی آب برگ داشت (جدول ۴-۴). به طوری که در تاریخ کاشت اول (۱۰ مهر)، محتوای نسبی آب برگ ۴/۶۵ درصد بود، ولی در تاریخ کاشت آخر (۱۰ آذر) به ۷۷/۴۴ درصد رسید (شکل ۴-۸). یعنی با تاخیر در کاشت و وقوع تنش گرما محتوای نسبی آب برگ باقلا کاهش یافت. این موضوع ناشی از افزایش تبخیر و تعرق در اثر افزایش دمای محیط و کاهش آب برگ می‏باشد (وجید و همکاران^[۵۷]، ۲۰۰۷). کاهش محتوای نسبی آب در باقلا باعث بسته شدن روزنه‏ها شده و با کاهش تعرق گیاه، قدرت خنک‏کنندگی آن نیز کاهش می‏یابد، این افزایش دمای کانوپی نهایتا به افزایش دمای داخل سلولی گیاه و خسارت به تمامی اجزای آن مخصوصا سیستم غشایی یعنی مهمترین قسمت فعال سلول می‏شود. علاوه بر این، با کاهش فعالیت فتوسنتزی گیاه و افزایش تنفس نوری، متابولیسم نیتروژن که وابسته به انرژی حاصل از فتوسنتز و میزان تولید کربوهیدرات‏ها است، مختل می‏گردد و نهایتا به کاهش محتوای کلروفیل و همچنین پروتئین‏های محلول برگ از جمله آنزیم روبیسکو منجر می‏شود. از طرفی کاهش رطوبت نسبی آب برگ در تاریخ کاشت ۲۵ مهر (با میانگین ۱۴/۴۸درصد) نشان‏دهنده برخورد گل‏دهی گیاه باقلا به دماهای پایین می‏باشد. در توجیه این پدیده می‏توان چنین استدلال کرد که مقدار آب در گیاه احتمال تشکیل یخ و خسارت حاصل از آن را کاهش می‏دهد. در نتیجه یکی از اولین رخدادهای مقاوم‏سازی گیاهان در برابر سرما کاهش نسبت آب بافت به وزن خشک می‏باشد البته باید در نظر داشت که کاهش مقدار آب منجر به کاهش توسعه سلولی نیز می‏گردد. بنابراین گیاهان اغلب تا حدی میزان آب بافت‏های خود را در جهت مقابله با سرما کاهش می‏دهند (جهانبخش‏گده کهریز و همکاران، ۱۳۸۸).

شکل ۴-۸ اثر تاریخ کاشت‏های مختلف بر محتوای نسبی آب برگ باقلا
اثر کود فسفر بر محتوای نسبی آب برگ
نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد که اثر فسفر بر این صفت در سطح احتمال خطای ۵ درصد معنی‏دار شد (جدول ۴-۴). به طوری که با افزایش میزان کود تا سطح ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار محتوای نسبی آب برگ هم با میانگین ۸۱/۵۱ درصد افزایش پیدا کرد و کمترین میزان این صفت متعلق به تیمار شاهد (بدون مصرف کود) با میانگین ۱۶/۴۸ درصد گردید (شکل ۴-۹). با توجه به نقش فسفر در دیواره سلولی گیاه و جلوگیری از نشت غشاء می‏تواند عاملی در جهت حفظ محتوای نسبی آب برگ و جلوگیری از کاهش این صفت گردد.
شکل ۴-۹ اثر سطوح مختلف کود فسفر بر رطوبت نسبی آب برگ باقلا

۴-۴ عناصر غذایی گیاه

۴-۳-۱ غلظت فسفر در دانه

جدول تجزیه واریانس داده‏ها نشان داد که کاربرد فسفر و تاریخ کاشت تاثیر معنی‏داری بر غلظت فسفر در دانه داشت (جدول ۴-۷). این در حالی است که اثر متقابل معنی‏دار نشد.
اثر تاریخ کاشت بر غلظت فسفر در دانه