۳- شور شدن اراضی در بعضی از مناطق مثل خوزستان که رواناب کشور به دلیل جمع­آوری نشدن در بالا دست، به آن مناطق سرریز و باعث شور شدن اراضی می­ شود.
۴- ضرورت ایجاد اشتغال در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی کشور و تأمین آب در حکم اولین عامل مورد نیاز و اولین عامل امکان­سنجی.
۵- ضرورت افزایش سرانه پوشش جنگلی که در جهان ۷/۰ تا ۸/۰ هکتار برای هر نفر و در ایران ۲/۰ یا کمتر از آن برای هر نفر است.

۶- حفاظت خاک و حفظ حجم مفید مخازن سدهای ساخته شده و در دست احداث.
۷- عقب بودن سیستم شبکه ­های آبیاری و زه­کشی، به طوری که از حدود ۲۶ میلیارد متر­مکعب جمع­آوری شده به کمک سدها، تنها ۶ میلیارد متر­مکعب در سیستم­های مهندسی آبیاری و زه­کشی جریان می­یابد.
۸- وسعت کشور و اهمیت حفاظت آن در همه مناطق مستعد از نظر بهره ­برداری و مسائل امنیتی.
۹- اهمیت سرمایه ­گذاری­های کوچک با جمع­آوری آب باران، به خصوص در مناطق محروم.
۱۰- اهمیت جمع­آوری آب از نظر مسائل زیست محیطی تا بسیاری از آلودگی­های وارد شده به سدها را کنترل کند. مثال بارز این آلودگی، سد قشلاق سنندج است که در اثر جریان­های فصلی، آلوده شده­است.
۱۱- کنترل و مهار رواناب برای کنترل سیلاب و کاهش خسارت­های وارد شده به اراضی کشاورزی، مناطق مسکونی و ساختمان­ها و تأسیسات راه ­ها.
۱-۴- مزایای بهره­ گیری از سیستم­های استحصال آب
تحقیقات نشان داده است که اگر از سیستم­های بومی موجود استفاده شود و اطلاعات جدید به استفاده­کنندگان انتقال یابد و انجام روش­ها هدفمند باشد، به بهینه­سازی مصرف آب کمک می­ کند (اسمعلی و عبداللهی، ۱۳۸۹) به طوری که:
برای بیابان­زدایی نیازمند به برنامه­ ریزی دراز مدت است. با احیا و توسعه سیستم­های استحصال آب، بین مقابله با بیابان­زایی و توسعه استفاده از منابع آب، هماهنگی به وجود می ­آید.
باعث هماهنگی بین منافع اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی می­ شود. زیرا که به افزایش پوشش گیاهی، بهبود وضع معیشتی و ایجاد مشارکت و همدلی بین مردم می­انجامد.
با اجرای این شیوه یک مدیریت تدریجی در منابع حاصل می­ شود.
انجام پروژه به خودکفایی و احیای اقتصادی منجر و باعث تداوم برنامه­ ها و مدیریت بیشتر می­ شود.
از تخریب مراتع و فرسایش خاک جلوگیری می­ شود.
راندمان استفاده از منابع افزایش می­یابد.
اراضی تخریب یافته و زمین­هایی که منشا رسوب­اند، با هزینه کمی احیا می­شوند.
برداشت از سفره ­های زیرزمینی کاهش یافته و بین برداشت و تغذیه هماهنگی به وجود می ­آید و روند شوری کاهش می­یابد (به واسطه­ استفاده از آب با کیفیت بالا).
۱-۵- سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)
برنامه­ ریزی جهت انجام هر کاری نیازمند داشتن اطلاعات مربوط به آن است که این نیازمندی برای استفاده­های انسان از سرزمین نیز صادق است. بدون داشتن اطلاعات مربوط به منابع اکولوژیکی اساساً نمی‌توان بخش­های دیگر فرایند برنامه­ ریزی استفاده از سرزمین را انجام داد. گردآوری اطلاعات در ابتدا با آماربرداری و نمونه­برداری از منابع انجام می­شد، اما برنامه­ ریزی دقیق و بهتر نیازمند اطلاعات مکانی از منابع یا اطلاعات فضایی منابع می­باشد که آن را برنامه­ ریزی با نقشه می­گویند. سیستم اطلاعات جغرافیایی در دهه ۱۹۷۰ برای فراهم آوردن قدرت تجزیه و تحلیل مقادیر زیادی از داده ­های جغرافیایی توسعه یافتند. مرور علمی بر به کارگیری GIS در جهان نشان می­دهد که طراحی و توسعه این سامانه در سال ۱۹۶۳ در کانادا آغاز شد و در سال ۱۹۶۵ به صورت اجرایی در آمد. اولین نمونه GIS در کشور کانادا تحت عنوان CGIS نامیده شد. در حال حاضر این سیستم در بسیاری از کشورهای جهان به طور گسترده­ای مورد استفاده قرار می­گیرد. گستردگی مفهوم و زمینه ­های کاربرد این سامانه موجب شده است تا واژهGeo Information System نیز به آن اطلاق و به طور روزافزونی در منابع علمی مورد استفاده قرار می­گیرد. لازمه استفاده از GIS داشتن دانش کافی از مبانی، اصول و سازماندهی آن است و نیز آگاهی از قابلیت­ها و محدودیت­های آن می­باشد (مخدوم، ۱۳۸۰).
۱-۵-۱- تعریف GIS
برای GIS تعاریف مختلفی ارائه شده است که به برخی از آن‌ها اشاره می­گردد:
مجموعه ­ای از ابزارهای قوی برای گردآوری، ذخیره­سازی، بازخوانی، تغییر شکل و نمایش داده ­های مکانی مربوط به جهان واقعی و برای اهداف مشخص می­باشد (بوروغ^[۲۲]، ۱۹۹۶).
GIS یک سیستم کامپیوتری برای ورود، ذخیره­سازی، بازیابی، آنالیز و نمایش داده ­های مکانی است (کلارک^[۲۳]، ۱۹۸۶).
به طور کلی GIS برای جمع­آوری و تجزیه و تحلیل داده­هایی استفاده می­ شود که موقعیت جغرافیایی آن‌ها یک مشخصه اصلی و مهم محسوب می­ شود. وظایف یک GIS در چهار گروه کلی شامل کسب، نگهداری، تجزیه و تحلیل و تصمیم ­گیری می­باشد. GIS می ­تواند به عنوان ابزار سودمند و مفید در جهت نیل به اهداف خاص مورد استفاده قرار بگیرد، همچنین این سامانه می ­تواند به عنوان واسطه و پلی بین اطلاعات خام و مدل­های جمع­آوری رواناب جهت خروج مطمئن داده ­ها و پردازش آن‌ها به کار گرفته شود، که این سامانه­ها دارای دو ویژگی هستند:
- ایجاد ارتباط دو طرفه بین اجزای نقشه و داده ­های مربوط به آن‌ها در پایگاه داده ­ها.
- انجام تحلیل بر اساس داده ­های موجود و اجرای مدل­های مختلف در منطقه مورد بررسی و کمک به پژوهشگران در ایجاد مدل­های نوین و منطبق با ویژگی­های محل.
۱-۵-۲- مزایای استفاده از GIS
با بهره گرفتن از محیط GIS و امکانات نرم­افزاری و سخت­افزاری این سیستم و همچنین با پیاده کردن راه­ حل­های ریاضی و منطقی در GIS می­توان مدل­های تجربی را به صورت رقومی در یک چارچوب قابل پردازش ارائه کرد.
ویژگی بارز و با ارزشی که GIS را از دیگر سیستم­های اطلاعاتی جدا می­سازد، توانایی به کارگیری توأم داده ­های مکانی و توصیفی است. توانایی مدیریت عوارض جغرافیایی با مقیاس­های مختلف، از ابزارهای دیگر GIS است که در علوم مختلف کاربرد فراوان دارد.
از نکته­های بسیار مهم در به کارگیری GIS، محاسبه ارزش­های وزنی برای عوامل مختلف حوزه آبخیز است. علاوه بر این GIS به هنگام­سازی داده ­های وارد شده را در هر زمان امکان­ پذیر می­سازد. بدین ترتیب در صورت هر گونه تغییر در سیمای طبیعی زیرحوزه­ها، با دخالت آن‌ها می­توان نتایج جدیدتر را اخذ کرد.
۱-۶- مرور منابع
آکادمی ملی علوم واشنگتن (۱۹۸۵) نشان داد که بهبود منابع تأمین آب شرب در مراتع نیمه­خشک یا نقاط دوردست حوزه آبخیز، ارزش چراگاهی آن‌ها را بالا می­برد و استفاده کامل­تر از علوفه آن‌ها را امکان­ پذیر می­سازد.
ریس­زو^[۲۴]و همکاران (۱۹۹۱) نسبت­های مختلف سطح جمع­آوری کننده آب باران به سطح زیر کشت را مورد بررسی قرار داده و نتیجه گرفتند عملکرد محصول با نسبت ۱ به ۱ در مقایسه با شاهد ۷۱/۱ برابر عملکرد محصولات غلات شده است.
بور^[۲۵] (۱۹۹۴) با انجام آزمایشاتی در پاکستان، سیستم جمع­آوری آب باران برای درخت پسته، سطح مناسب جمع­آوری کننده رواناب باران را برای منطقه­ای با بارش متوسط سالانه ۲۴۰ میلی‌متر، ۴۰ متر مربع ذکر کرده است.
گوپتا^[۲۶] (۱۹۹۴) اثر اقدامات و عملیات استحصال آب باران را برای گیاه Neem در مناطق بیابانی هند را مورد بررسی قرار داده و نتیجه گرفت که تولید بیوماس گیاه Neem تا ۴ برابر و از ۶۹/۱ تن در هکتار به ۳/۶ تن در هکتار رسید.
بور و بن­عاشر^[۲۷] (۱۹۹۶) تحقیقات مشابه را در فلسطین اشغالی و نیجر برای محصولات مختلف انجام داده­اند و سطح مناسب جمع­آوری کننده رواناب و مقدار تلفات نفوذ عمقی در سال­های پرباران، با باران متوسط را محاسبه کرده ­اند.
اسچیتکاک^[۲۸] و همکاران (۲۰۰۴) تأثیر تکنیک­های جمع­آوری آب با حفظ آب و خاک در جنوب استرالیا را مورد مطالعه قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که به ویژه در سال­های خشک در حوزه ایمپلوویوم^[۲۹] می­توان آب مورد نیاز برای آبیاری تکمیلی را برای کشت درخت زیتون فراهم کنند به شرط آنکه با توجه به بارش متوسط ۲۳۵ میلی‌متر، نسبت حوزه آبخیز به تراس­های جمع­آوری کننده رواناب حداقل ۴/۷ باشد.
وینار^[۳۰] و همکاران (۲۰۰۵) به بررسی پتانسیل حوزه آبخیز توکلا^[۳۱] در جنوب آفریقا برای جمع­آوری آب باران از طریق GIS پرداختند و به این نتیجه رسیدند که ۱۸ درصد از منطقه پتانسیل بالایی برای تولید رواناب دارد.
ذاکاری^[۳۲] و همکاران (۲۰۰۷) به مقایسه مدل ارزیابی آب و خاک (SWAT^[33]) و مدل ابزار یا ارزیابی آب و خاک با سطح منبع متغیر (SWAT-VSA^[34]) به پیش ­بینی رواناب در منطقه کانونس­ویل^[۳۵] در شمال نیومکزیکو پرداختند. آنها همچنین رواناب لحظه­ای، رواناب سطحی و سفره آب زیر­زمینی که در سطح بالاتر از دیگر سفره ­های آب زیر­زمینی قرار گرفتند را نیز با بهره گرفتن از دو مدل فوق مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیدند که مدل تلفیقی SWAT-VSA پیش ­بینی بهتری را انجام می­دهد. آنها همچنین نتیجه گرفتند که مدل SWAT-VSA جهت ارزیابی و راهنمایی و مدیریت منابع آبی کاربردی­تر است و می ­تواند به طور دقیق­تری پیش ­بینی کند که رواناب از کجا آغاز می­ شود تا به صورت بحرانی تحت مدیریت قرار بگیرد.
شیائو^[۳۶] و همکاران (۲۰۰۶) اثر جمع­آوری آب باران و آبیاری تکمیلی را برای کشت گندم در بهار در هایون^[۳۷]چین را مورد ارزیابی قرار داده و نشان دادند که استفاده از آب ذخیره شده برای آبیاری تکمیلی برای کشت در فاروهای بین خط­الرأس­ها ۵/۵ تا ۸/۵ درصد بوده است ولی در کشت در گودال­های بر روی خط­الرأس­ها ۴/۹ تا ۶/۹ درصد بوده است. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که با بهره گرفتن از آب باران جمع­آوری شده می­توان میزان آب استفاده شده در روش کشت در گودال­های بر روی خط­الرأس­ها را ۴۰/۴ درصد در مقابل کشت در فاروها بهبود بخشید.
امبیلینی^[۳۸] و همکاران (۲۰۰۷) به مکان­ یابی مناطق دارای پتانسیل خوب برای جمع­آوری آب باران پرداختند و به این نتیجه رسیدندکه ۶/۲۳ درصد از حوزه آبخیز ماکانیا^[۳۹] در منطقه کلیمانجارو تانزانیا بسیار مناسب برای جمع­آوری آب باران می­باشد.
ونگ کاهیندا^[۴۰] و همکاران (۲۰۰۷) اثر جمع­آوری آب باران و آبیاری تکمیلی به منظور افزایش بهره­وری کشاورزی وابسته به باران در مناطق نیمه­خشک زیمباوه را بررسی و نتیجه گرفتند که آبیاری تکمیلی ریسک ناشی از شکست کامل محصول از ۲۰ درصد را به ۷ درصد کاهش داده و تولید آب از رواناب باعث افزایش تولید محصول از ۷۵/۱ کیلوگرم در مترمکعب به ۳/۲ کیلوگرم در مترمکعب با توجه به کاهش بارندگی درون فصلی شده است.
استورم^[۴۱] و همکاران (۲۰۰۹) اقتصادی بودن برداشت آب باران به عنوان منبع آب جایگزین در سایت روستایی در شمال نامبیا را مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق که سقف آهنی موجدار پشت بام­ها به عنوان مناطق جمع­آوری آب باران استفاده شده به این نتیجه رسیدند که این سیستم­ها از نظر اقتصادی امکان­ پذیر می­باشند.
اسماعیلی (۱۹۹۷) اثر روش­های مختلف استحصال آب باران در عرصه ­های منابع طبیعی تجدید شونده در آذربایجان شرقی را مطالعه کرده و نتیجه گرفت که این روش­ها باعث افزایش سبز شدن بذور مرتعی تا میزان ۵ برابر شده است.
گازری­پور (۱۹۹۷) جمع­آوری آب باران برای کشت درخت بادام در منطقه­ای با بارندگی سالانه ۲۰۰ میلی‌متر را بررسی کرده و نتیجه گرفت در حوضچه­هایی با شیب ۲ تا ۵ درصد، عملکرد بادام تا ۴۰ درصد نسبت به سطح شاهد افزایش داشته است.
طهماسبی و همکاران (۱۳۸۴) رابطه مشخصات اقلیمی، خاک و نیاز آبی ذرت علوفه­ای (SC 704) در منطقه لشگرک برای طراحی سیستم جمع­آوری آب باران در مناطق خشک و نیمه­خشک را مورد بررسی قرار دادند و با توجه به دوره رشد گیاه، نیاز آبی، عمق خاک و عمق ریشه نسبت سطح جمع­آوری کننده رواناب به حجم مخزن یا استخر­های سر­پوشیده مورد نظر برای تأمین حداقل یک سوم تا حدود دو سوم آب مورد نیاز گیاه به ترتیب در سال­های خشک و سال­های پر­باران را محاسبه کرده ­اند.
طهماسبی و رجبی­ثانی (۱۳۸۵) جمع­آوری آب باران در عرصه ­های طبیعی را راه­حلی برای رفع مشکل کم آبی در مناطق خشک و نیمه­خشک دانسته و بر اساس مطالعه­ ای که در حوزه آبخیز لتیان انجام داد مناسب­ترین سطح جمع­آوری کننده رواناب برای گیاهان مختلف و نیاز آبی معین را بدست آورد و با انجام پژوهشی مشخص شد چنانچه بخشی از آب باران در استخری ذخیره شود امکان توسعه سطح زیر کشت درختان در مناطق خشک و نیمه­خشک وجود دارد.
صادقی و همکاران (۱۳۸۵) به مقایسه دیم­زارها و مراتع فقیر در تولید رواناب و رسوب در تابستان و زمستان را با بهره گرفتن از باران­ساز مصنوعی در حوزه گرگک در استان چهار ­محال ­بختیاری انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که میزان رواناب و رسوب در فصل تابستان در مراتع فقیر در سطح اعتماد ۹۹ درصد بیشتر از دیم­زارها می­باشد در صورتی که در فصل زمستان تولید رواناب و رسوب در دیم­زارها در سطح اعتماد مشابه بیشتر از مراتع فقیر می­باشد.
مدیریت منابع تجدیدشونده و توسعه پایدار امروزه نیازمند مناسب­ترین و سریع­ترین روش تهیه و تلفیق اطلاعات جهت مدیریت بهینه و برنامه‌ریزی‌های خود می­باشد. در این زمینه سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) می ­تواند این نقش را به خوبی به عهده گیرد (نامجویان، ۱۳۸۱).
۱-۷- طبقه ­بندی روش­های استحصال آب باران و سامانه سطوح آبگیر
با توجه به منشأ اصلی آب، سامانه­های سطوح آبگیر باران به چهار گروه به شرح زیر تقسیم می­شوند (ریج^[۴۲] و همکاران، ۱۹۸۷):

۳۹

نبود سازمان­های منسجم در رابطه به روستاها

A39

۴۰

دیدگاه غلط مسئولین نسبت به روستاها

A40

۴۱

نبود مدیریت آگاه و با دانش در روستاها

A41

۴۲

عمل نکردن به برنامه ­های تدوین شده راجع به روستا

A42

۴۳

اقدامات مقطی در طرح­ها روستایی

A43

۴۴

دور بودن روستا از شهر

A44

۴۵

عدم استفاده از منابع روستا

A45

منبع: یافته­های پژوهش
در جدول فوق، ابتدا جملات اصلی تحت عنوان مفاهیم از نقل قول­های مستقیم استخراج شدند و به هر کدام کدهایی با علامت A داده شد. در واقع برای صرفه­جویی در زمان و جلوگیری از به دست آمدن تعداد زیادی از جمله که منجر به سردرگمی می­شد، تنها نکات و مضامین کلیدی از مصاحبه و گفتگو استخراج و کدگذاری گردید.

۴-۲-۴- ۱- کدگذاری محوری
در کدگذاری محوری، طبقه ­بندی­ها به طور نظام­یافته گسترش می­یابند و به طبقات خردتر مرتبط می‌شوند؛ اما هنوز هنگام آن نرسیده که طبقه ­بندی­ها برای یک طرح نظری کلی یگانه شوند (استراوس و کوربین، ۱۹۹۰). این مرحله منجر به ایجاد مقولات از خرده مقولات حاصل از کدگذاری باز می­ شود. مقوله­ها در مقایسه با مفاهیم، انتزاعی­تر بوده و سطحی بالاتر را نشان می­ دهند. آن­ها از طریق همان فرایند تحلیلی انجام مقایسه برای برجسته­سازی شباهت­ها و تفاوت­ها، که در سطح پایین­تر برای تولید مفاهیم استفاده شد، تولید می­شوند. مقوله­ها شالوده­های ساختن نظریه هستند. آن­ها ابزاری فراهم می­ کنند که به وسیله آن نظریه می ­تواند یکپارچه شود ( استراوس و کوربین، ۱۹۹۰).
در پژوهش حاضر در این مرحله، ابتدا کد­ها و دسته­های اولیه­ای که در کدگذاری باز ایجاد شده بود با موارد مشابه ادغام و ارتباط بین خرده طبقه­ها مشخص شد و در نهایت طبقاتی با مفاهیم جدید تشکیل داده شد. مقایسه­ مداوم از الزامات کدگذاری محوری است، به این ترتیب در تشکیل مفاهیم جدید همواره فرایند مقایسه مداوم داده ­ها مد نظر قرار داده شد. مفاهیم حاصل از بررسی­های جامعه نمونه که در فرایند کدگذاری باز در ۴۵ مفهوم گروه­بندی شده بودند، در این مرحله به طور مجدد بررسی و سرانجام بر اساس اشتراکاتی که بین خرده مقولات به دست آمده وجود داشت، برخی از خرده مقولات که به یک جنبه مشترک اشاره داشتند، در طبقه ­بندی جدیدی تحت عنوان مقولات قرار داده شدند. مقولات به دست آمده در جدول ۴-۲۴ بیان شده ­اند.
به این ترتیب در طی مرحله کدگذاری محوری با مشخص کردن روابط بین خرده مقوله­ها، محور­های اصلی تشکیل دهنده مدل ارائه و ۶ مقوله اساسی که تشکیل دهنده مدل محسوب می­شدند، تحقق یافت. این مقوله اساسی عبارت­اند از اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی، طبیعی و محیطی، سیاسی و اداری و فرهنگی می­باشند.
جدول ۴-۲۴- تشکیل طبقات گسترده

خرده طبقه

طبقه گسترده

احساس علاقه وجود نداشته است. فروشگاه های شبانه‌روزی^[۳۳]، بازاریابی تلفنی^[۳۴]، ارسال پستی مستقیم^[۳۵]، دستگاه های فروش اتوماتیک^[۳۶]، کارت اعتباری^[۳۷]، کالاهای خرده‌فروشی پیشرفته^[۳۸]، چیدمان‌های فروشگاه با طراحی علمی و محیط‌های با حال و هوای کنترل شده، زیرساختی را فراهم می‌کنند که زمینه‌ساز و تسهیل کننده‌ی رفتار خرید ناگهانی در سطحی بی‌سابقه باشد. علیرغم اهمیت خرید ناگهانی برای بازار و مصرف‌کنندگان، و علاقه‌ی مداوم محققان به آن، یافته‌های منتشر شده هنوز چند معمای مداوم را در باره‌ی آن حل نکرده‌اند. اساسی‌ترین این موارد مربوط به ماهیت و تعریف خود خرید ناگهانی است. بحث زیر به این موضوع و سئوالات اساسی دیگر می‌پردازد(روک, ۲۰۰۰)

ازنظر تاریخی، «خرید ناگهانی» به‌عنوان یک خرید «برنامه‌ریزی‌نشده» تعریف شده است و به‌عنوان هر خریدی که در لیست خرید، خرید کنندگان نباشد، دانسته شده است. تا حد زیادی این جهت‌گیری امروزه نیز خصوصاً در مطالعات تجاری وجود دارد. علیرغم این مسئله، برابر دانستن خرید ناگهانی با خرید برنامه‌ریزی نشده، پیامدهای مفهومی و تجربی شدیدی را بدنبال دارد. تقریباً ۴۰ سال پیش، نسبیت^[۳۹]در سال ۱۹۵۹ متوجه شد که زنان خانه‌دار در حین خرید لیست خرید خود را به‌طور سازنده‌ای کم و زیاد می‌کنند که به سختی می‌توان آن را ناگهانی دانست. با این حال از آنجا که خریدهای مربوطه در لیست خرید آن‌ها نیستند، به‌عنوان خرید ناگهانی در نظر گرفته می‌شوند که این موجب اغراق در برآورد میزان خرید ناگهانی می‌شود و سطح برنامه‌ریزی درون‌ فروشگاهی خرید خریداران را ندیده می‌گیرد (همان منبع).
متعاقباً، تحقیقات دانشگاهی خرید ناگهانی به مدت ۱۵ سال به انزوا^[۴۰]فرو رفت. در دهه ۱۹۸۰، روک پیشنهاد کرد که مفهوم خرید ناگهانی را می‌توان با در نظر گرفتن محتوای رفتاری آن به‌صورت صریح‌تر بهبود بخشید. به جای اینکه خرید ناگهانی را تنها یک رفتار خرید «برنامه‌ریزی‌نشده» بداند، تعریفی را ارائه کرد که کیفیت‌های شناختی، عاطفی، خلقی و جنبشی آن را بیان می‌کند (روک, ۱۹۸۷):
خرید ناگهانی زمانی بروز می‌کند که یک مصرف‌کننده یک تمایل ناگهانی و غالباً قوی و پایدار برای خرید فوری یک چیز احساس می‌کند. انگیزه‌ی ناگهانی برای خرید ازنظر لذتی پیچیده است و ممکن است تعارض عاطفی را تحریک نماید. همچنین، خرید ناگهانی ممکن است بدون توجه کافی به عواقب آن صورت گیرد.
۲-۲-۱-۴. ناگهانی بودن خرید و سایر اولویت‌های تحقیقاتی
سایر جنبه‌های خرید ناگهانی عمدتاً کمتر مورد بررسی قرار گرفته‌اند و نیازمند تحقیقات متمرکز بر کشف هستند. تحقیقات روانی از دیرباز تکانه‌ای بودن را یکی از صفات شخصیتی به شمار آورده است و بر این اساس، خرید ناگهانی نیز ممکن است به‌عنوان یک جنبه از شخصیت مصرف‌کنندگان محسوب شود (روک و فیشر^[۴۱], ۱۹۹۵).
یک معیار نُه-موردی را برای خرید ناگهانی پیشنهاد و مورد آزمایش قرار دادند و در نهایت نشان دادند که این صفت چه تأثیری بر رفتار خرید مصرف‌کنندگان در موقعیت‌های خرید مختلف دارد. محققان با بهره گرفتن از یک معیار صفت کاری می‌توانند رفتار مصرفی بخش‌هایی را که ازنظر خرید ناگهانی باهم تفاوت دارند، بررسی کنند. بر اساس تحقیقات مبتنی بر صفات شاید بتوان در باره‌ی مفید بودن طبقه‌بندی کالاها به‌عنوان کالاهای «ناگهانی» نیز که از دیرباز مورد بحث بوده است، اطلاعاتی به دست آورد. با درک بهتر جنبه‌های صفتی آن باید بتوان اطلاعات بیشتری در باره‌ی روابط بین انواع مختلف خرید ناگهانی و معیارهای تصمیم مصرف‌کنندگان در خریدهای ناگهانی اتفاقی، سرمشقی و اجباری اطلاعاتی حاصل کرد.
اکثر تحقیقات در زمینه‌ی خرید ناگهانی در آمریکا صورت گرفته است. این سئوالاتی را در باره‌ی تعمیم‌پذیری نظریه و یافته‌های موجود مطرح می‌کند. تحلیل‌های اقتصادی پشتیبان این نظر است که دنیا به سمت یک زیرساخت خرید ناگهانی مشابه آمریکا حرکت می‌کند. این نشان می‌دهد که افزایش درآمد، اعتبار مصرف‌کنندگان، ارتباطات و ابتکارات فروشگاهی سبب تبدیل بازارها به محل‌هایی برای خرید ناگهانی خواهد شد. تلفیق عوامل فرهنگی در تحلیل‌ها نشان می‌دهد که باید در تعمیم نتایج حاصل ازآمریکا محتاط بود. بسیاری از مصرف‌کنندگان آمریکا خودمختاری اقتصادی قابل توجهی دارند و در سنین پایین به آزادی شخصی دست می‌یابند. عموماً آن‌ها در هجده سالگی برای کار یا دانشگاه از خانه خارج می‌شوند و با آنکه در برخی از موارد زندگی در خانواده‌ی گسترده مشاهده می‌شود، ولی حالت معمول آن به این صورت نیست. همچنین، مهاجرت منطقه‌ای فرزندان بزرگسالان متأهل و مجرد شایع است. لذا هزینه کردن فامیلی و هنجار وروش‌های خرید بر اثر فاصله تضعیف می‌شود و مصرف‌کنندگان هر کدام آزادی بیشتری برای عمل بر اساس تفنن دارند (روک, ۲۰۰۰).
نتایج تحقیقات بازاریابی اخیر نشان داده که خرید ناگهانی مانند خرید برنامه‌ریزی نشده است. با این وجود در ادبیات موجود شاخ و برگ زیادی برای آن تشریح شده است. بر این اساس خرید ناگهانی برنامه‌ریزی نشده است درحالیکه خرید ناگهانی چیزی بیش از خرید برنامه‌ریزی نشده است، که شامل تجربه برای انگیزه‌ای جهت خرید است. این انگیزه به‌صورت اتفاقی و شدید احساس می‌شود و اغلب غیر قابل مقاومت است. روک در سال ۱۹۸۷ خرید ناگهانی را چنین تعریف می‌کند که وقتی «یک خریدار نوعی تجربه اتفاقی، انگیزه‌ای اغلب قدرتمند و پایدار برای خرید فوری چیزی را داشته باشد». بیتی و فرل این تعریف را کمی توسعه دادهاند: خرید ناگهانی نوعی خرید اتفاقی و فوری که بدون هیچ‌گونه علاقه قبلی به خرید و بدون تمایلی برای خرید نوعی کالای خاص یا برنامه‌ای برای خرید صورت می‌گیرند. رفتار واقعی زمانی بعد از تجربه یک انگیزه برای خرید رخ می‌دهد و اغلب خودبخودی و بدون عکس العملهای متعدد است. این نوع از خرید شامل خرید مواردی که یکباره به ذهن خطور می‌کند نمی‌باشد، چراکه این گزینه ها مربوط به ذخیره خانه است (بیتی و فرل^[۴۲], ۱۹۹۸).
وین برگ و گاتوالد^[۴۳] در سال ۱۹۸۲ بیان می‌کنند که «این امکان وجود دارد تا تصمیم و رفتار به‌صورت جداگانه انجام گیرد». بنابراین، احساس انگیزش برای خرید ناگهانی حالتی از تمایل است که تحت شرایط خاصی ایجاد می‌شود. آشکار است که در چنین مواقعی یک فعالیت ناگهانی اتفاق می‌افتد. بر اساس ادبیات موجود، این حالت ناخودآگاه و اتفاقی است. خرید تفنی آخرین متغیر وابسته در مدل ما است. که شامل خرید واقعی کالا یا انجام و اجرای انگیزه است. صراحتاً، بیش از انگیزه‌هایی که تجربه شده‌اند، تمایل به بکارگرفتن در خرید ناگهانی افزایش می‌یابد (همان منبع).
۲-۲-۱-۵. خرید ناگهانی و مفهوم بازاریابی
چگونه خرید ناگهانی میتواند تبدیل به یک مفهوم مفید برای تصمیمات بازاریابی باشد؟
۱- مفهوم باید به دقت تعریف شود. وقتی که ارزش مفهوم به مقدار زیادی به مطالعات عملی در مورد بسط و ماهیت رفتار وابسته است، به نظر میرسد پذیرفتن تعریف استفاده شده در این مطالعات خوشایند باشد چون که با بینش‌های مرتبط مدیریتی همسو است.
۲- تعدادی از مطالعات روششناختی بایستی ابزار اندازه‌گیری صحیحی را بوجود آورند که قصد خرید واقعی خریدار همان مقداری باشد که اندازه‌گیری شده است و بایستی به‌صورت تجربی تأثیرات راهنماییهای مصاحبه‌گر روی مصاحبهشونده و هدایت او به سوی خرید بدون برنامه مورد توجه قرارگیرد.
۳- سرانجام همانطور که میزان خرید ناگهانی در مورد گروه های محصول محاسبه میشود بایستی در مورد برندها نیز این مطالعات انجام گردد. به‌عنوان‌مثال اگر خریدناگهانی برای برندها در داخل فروشگاه اندازه گیری شود، شرکت سازنده کالا و صاحب امتیاز آن برند خاص میتواند از میزان خرید ناگهانی برای برندش به‌عنوان معیاری برای ارزیابی اثربخش بودن تبلیغات خود و همچنین میزان اثربخش بودن استراتژی ترفیعات داخل فروشگاه استفاده کند. همچنین میزان خرید ناگهانی داخل فروشگاهی میتواند به‌عنوان معیاری برای ارزیابی اثربخش بودن ترفیعات داخل فروشگاه استفاده شود (پیرون, ۱۹۹۱).
به هر حال چنین به نظر می‌رسد که خریداران به‌طور فزاینده‌ای در بین راه خانه و مغازه در حال برنامه ریزی برای خریدشان هستند، با یک قصد کلی برای خرید وارد فروشگاه میشوند اما در هنگام خرید، به تصمیم واقعی خرید میرسند. خرید ناگهانی برنامهریزیشده به ویژه با رشد خود خدمتی^[۴۴] که به خریداران اجازه میدهد تا در درون فروشگاه بگردند، به کالاها دسترسی داشته و آن‌ها را باهم مقایسه کنند و در نهایت به تصمیم خرید برسند، که این امر در مغازهها ممکن است به دلیل حضور فروشنده مغازه اتفاق نیفتد.اما شاید مهمترین عامل در خرید ناگهانی رشد و توسعه فروشگاه‌ها باشد که به‌عنوان جانشینی برای لیست خرید خریداران است. بدین معنی که خریدار انتظار دارد تا هر آن چه را که میخواهد با پشتیبانی قابل ملاحظه اطلاعاتی که در مورد محصولات در فروشگاه موجود است در جایی از فروشگاه پیدا کند. در حقیقت فروشگاه‌ها در حال تبدیل شدن به یک کاتالوگ غول پیکرند تا خریداران را به انتخابشان رهنمون سازند (همان منبع).
۲-۲-۱-۶. عوامل تسهیلکننده خرید ناگهانی
۱- قیمت کم کالا^[۴۵]
۲- داشتن نیاز غیرضروری به کالا^[۴۶]: خریدار میتواند خرید کالا را به تعویق بیندازد. کالا هدف اصلی خریدار برای انجام خرید نیست.
۳- توزیع انبوه کالا^[۴۷]
۴- خودخدمتی^[۴۸]
۵- تبلیغات گسترده برای کالا^[۴۹]
جلوه فروشگاه^[۵۰]: چینش و موقعیت قفسهها، ترفیعات ویژه فروش داخلی فروشگاه و بسته‌بندی متمایز کالاها
۷- عمر کوتاه کالا^[۵۱]
۸- اندازه کوچک یا وزن کم کالا با قابلیت حمل آسان آن برای خریدار^[۵۲]
۹- قابلیت نگهداری و ذخیره آسان کالا^[۵۳]: توانایی و قابلیت نگهداری و ذخیره آسان برای آن قلم کالا. برای مثال خریدار به‌صورت ناگهانی تصمیم میگیرد بستنی یک کیلویی بخرد اما به خاطر میآورد که در یخچالش جایی برای نگهداری آن ندارد.
در حالت کلی خرید ناگهانی با سهولت و آسانی خرید پیوند خورده است. بازاریابان تلاش قابل ملاحظهای را انجام دادهاند تا عمل خرید را برای مصرف‌کنندگان به‌صورت یک فرایند سهل و آسان درآورند. به‌عنوان‌مثال بوجود آوردن فروشگاههایی با امکان خرید بهصورت خود خدمتی، مراکز خرید دارای محل‌هایی برای پارک خودرو، مراکز خرید شبانهروزی (۲۴ ساعته) و تعداد دیگری از این قبل نوآوریها، با این هدف به وجود آمدند که عمل خرید را برای خریداران به امری سهلالوصول تبدیل کنند.
خرید ناگهانی در حال توسعه و گسترش است. شاید به این خاطر که خریداران روش های خلاقانهای که بازاریان برای آن‌ها جهت سهولت در امر خریدشان در نظر گرفتهاند قبول کرده و خود را با آن‌ها سازگار ساختهاند (روک و فیشر, ۱۹۹۵).
۲-۲-۱-۷. ویژگی‌های فرهنگی
تفاوت های فرهنگی جزء مسلم فرهنگ ها هستند. از این رو، بخشی از حوزه روانشناسی اجتماعی و روانشناسی بین فرهنگی به بررسی ماهیت این تفاوت ها و قالب های گوناگون می پردازند. در برسیهای« ابعاد مختلف فرهنگی» بعد فرد گرایی-جمع‌گراییکاملابر ادبیات پژوهشی و نظری سیطره دارد( کیمو همکاران، ۱۹۹۴). بر این اساس، بزرگ ترین و عمیق ترین شکافی که مرزهای بین فرهنگی را در گستره ای جهانی از هم جدا می کند و جغرافیای فرهنگی جهان را به حوزه های متمایز و دوگانه بسیار گسترده ای تقسیم می کند، بعد «جمع‌گرایی – فردگرایی» است. در این راستا کشورهای آمریکای شمالی و اروپای شمالی و غربی با فرهنگ فردیت گرا و کشورهای خاورمیانه و آسیایی ( آسیای مرکزی و شرقی) با فرهنگ جمع‌گرایانه، مشخص میشوند(هافستد،۱۹۹۱). فرد در فرهنگ فردیت گرا، دارای یک مسئولیت پذیری و تعهد در قبال مجزا و مستقل شدن، خودمختاری، ثمربخشی و خودکنترلی می باشد. در این نوع فرهنگ جدا از افراد بسیاری از موسسات اجتماعی مثل نظام های آموزشی، قانونی و … به شکل گیری این ایده ها کمک می‌کنند و در جهت تعیین و حمایت از حقوق هر شخص تلاش می‌کنند. مجموعه بزرگی از موسسات و بسیاری از سیاست گزاری های دموکراتیک، آشکارا جهت تامین حقوق و ترجیحات خوددوستدارانه منطقی افراد طراحی شده اند( همان منبع ). در فرهنگ فردگرا، ایده عاملیت ، مجزا بود و بی همتایی فرد در دامنه وسیعی از موقعیت های اجتماعی بازنمایی و بازتولید می شود(هین و دیگران، ۱۹۹۹ ). در مقابلِ استقلال گرایی فرهنگ فردیت گرا، در فرهنگ های جمع‌گرا، یک باور مشترک در وابستگی خود با دیگران وجود دارد. در فضای این نوع فرهنگ، خود، مجزا و خودمختار به نظر نمی رسد و خودِ وابسته اساسا” در جریان روابط، نقش ها و وظایف اجتماعی است که احساس معنا  می کند. افرادی که در این فرهنگ پرورش می یابند، تمایل به یک احساس تعلق به دیگران بویژه دیگرانِ نزدیک در گروه دارند.با توجه به مطالب فوق، درادامه این فصل به تبیین  ابعاد فردگرایی- جمع‌گرایی در ارتباط با جوامع، خانواده، مدرسه،دولت وعقایدپرداخته می‌شود.   فرد گرایی وجمعگرایی در جوامع      بعد فردگرایی و قطب مقابل آن یعنی جمع‌گرایی بعد از بعد فاصله قدرت ، دومین بعد فرهنگ ملی در یک جامعه در نظر گرفته می شود. فردگرایی به جوامعی اطلاق می شود که روابط بین افراد بسیار سست می باشد واز هر فرد انتظار می رود صرفاً به فکر خود و خانواده اش باشد. در مقابل، جمع‌گرایی جمع‌گرایی در جوامعی رواج دارد که افراد از بدو تولد در گروه‌ هایی قوی ومتحد جای می ‌گیرند و در تمامی طول عمرشان از آن‌ها در ازای وفاداری که به گروهدارند، حمایت می‌ شوددر جوامع جمع‌گرا تعریف خود اساسا به معنی عضویت گروهی است نه بر حسب اینکه من چه کسی هستم(هافستد،۲۰۰۱).
۲-۲-۱-۸. ویژگی‌های فردی
بعد از یک دهه زمانیکه محققین توجه خود را به فرایندهای روانشناختی و درونی افراد در حین خرید معطوف کرده‌اند جنبه شخصیتی و عاطفی خرید ناگهانی مورد توجه قرار گرفت. وین‌برگ و گوت‌والد در سال ۱۹۸۲ خرید ناگهانی را یک نوع رفتار چند بعدی معرفی کرده‌اند آن‌ها بر این باور بودند که خرید ناگهانی نتیجه ویژگی‌های فردی و شخصیتی تصمیم‌گیری باعث خریدهای ناگهانی است.همچنین موارد زیر را به مفاهیم ارائه شده از خرید ناگهانی افزودند: تعارض روانشناختی، عدم توجه به نتیجه و رفتارهای ناگهانی همسو و مطابق با این رویکرد خرید ناگهانی را به‌صورت زیر تعدیل کردند رفتار پیچیده و در عین حال آنی بر خرید که در آن سرعت فرایند تصمیم‌گیری، ملاحظات عمیق تمامی اطلاعات و انتخابی را در نظر نمی‌گیرد. با ترکیب برداشت‌های محققین قبل می‌توان خرید ناگهانی را این طور بیان کرد خرید غیر برنامه‌ریزی‌شده و آنی که نتیجه اسرار ناگهانی است. یا به بیان دیگر تصمیم‌گیری سریع در پاسخ به محرکی که مؤید ملاحظه اندک شناختی و بی‌توجهی به نتایج است.
برای پیش بینی رفتار، باید چگونگی تأثیر متقابل محیط و ویژگی‌های فردی بررسی شود. ویژگی‌های فردی (همچون مشغول شدن مشتری با کالا، برونگرایی، فقدان کنترل، نوگرایی، انگیزه لذت بردن از خرید) می‌تواند بر تمایلات و خرید بدون قصد قبلی تأثیر گذارد (کیسن و لی, ۲۰۰۲).
پذیرش یک نوآوری در جامعه به مواردی وابسته است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: طبیعت خاص نوآوری و ویژگی‌های انتخاب‌کنندگان، در زیر به بررسی این که سه نوع آگاهی مصرف‌کننده نسبت به محصولات جدید وجود دارد: ۱- آگاهی ذهنی ۲- آگاهی عینی ۳- آگاهی تجربی
آگاهی ذهنی اطلاعاتی است که مصرف‌کننده در مورد یک شرکت و محصولاتش باور دارد. آگاهی عینی اطلاعاتی است که معمولاً مصرف‌کننده در مورد یک شرکت و محصولاتش دارا است. آگاهی تجربی شامل اطلاعاتی است که مصرف‌کننده از طریق تعاملات واقعی در مورد شرکت و محصولاتش به دست آورده است.
محققان پذیرش و گسترش نوآوری در کالاها را تجزیه و تحلیل کرده‌اند، طبق تعریف راجرز در سال ۱۹۷۶، گسترش نوآوری در کالاها فرآیندی است که در آن اعضای یک جامعه اطلاعات مربوط به نوآوری در محصولات را به یکدیگر منتقل می‌کنند. سیستم اجتماعی نقش مهمی در تعاملات بین افراد و واکنش آن‌ها نسبت به خرید کالاهای جدید دارد. امروزه محققان تلاش می‌کنند به چگونگی تأثیر افراد بر یکدیگر پی ببرند. رهبران افکار عمومی کسانی هستند که سعی می‌کنند دیگر مصرف‌کنندگان را تحت تأثیر قرار دهند و مصرف خودشان را الگوی سایر افراد قرار دهند (هارمانجی اوقلو و همکاران, ۲۰۰۹)
۲-۲-۱-۹. عوامل محیطی
ازآنجاکه مصرف‌کنندگان تمایل به خرید کالاهای تجملی دارند، بنابراین محیط‌های فروشگاهی باید توجه زیادی به این امر داشته باشند. پوسترل^[۵۴] در سال ۲۰۰۳ یادآوری نمود که میدان‌های خرید تلاش دارند تا با القاء زیبا شناختی، مشتریان را جلب نمایند. میدان‌های خرید یک محیط فانتزی هستند که سرگرمیهای مختلفی همچون موسیقی، تئاتر و سرگرمیهای بصری را در اختیار مصرف‌کنندگان می‌گذارند. بنابراین محیط فروشگاه به نوعی طراحی می‌شود که مشتری محیط لذت‌بخشی را در آن تجربه کند. برخی از محققان اشاره کرده‌اند که خرید می‌تواند تجربه لذت‌بخشی را برای مشتری فراهم آورد. همان طور که قبلاً اشاره شد، خرید بدون قصد قبلی درواقع نوعی مصرف یا خرید غیرضروری است که هدف اصلی و اولیه آن دستیابی به لذت و رضایتمندی از خرید است. بنابراین تأثیر محیط فروشگاه بر قصد خرید به دقت بررسی می‌شود. دونوان و همکاران^[۵۵] در سال ۱۹۹۴ دریافتند که محیط‌های لذت بخش، مشتریان را تشویق می‌کند تا مدت بیشتری را در مرکز خرید بمانند و بدون داشتن برنامه‌ریزی قبلی، اقدام به خرید نمایند. همچنین بیان کرده‌اند که محیط فروشگاهی به‌عنوان محرکی برای خرید ناگهانی محسوب می‌شود.
نسبیت در سال ۱۹۵۹ خرید ناگهانی را یک نوع خرید هوشمندانه معرفی کرد که بواسطه آن خریدار از تبلیغات داخل فروشگاهی تأثیر می‌پذیرد. اِسترن در سال ۱۹۶۲ استدلالش بر این بود که برخی از خریدهای ناگهانی می‌تواند منطقی باشد. رفتار خرید ناگهانی را بایستی یک مقوله جدا از رفتارهای خرید اجباری^[۵۶] دانست. دساربو و ادواردز^[۵۷] در سال ۱۹۹۶ با تعریف خرید اجباری به‌عنوان شکل غیر عادی هزینه این نوع خرید را از خرید ناگهانی متمایز کرده‌اند که به‌عنوان یک بحث ملال آور برای خریدران معرفی شده است.
آن‌ها بیان کرده‌اند که خریدهای ناگهانی باید از خریدهای اجباری جدا در نظر گرفته شود با توجه به اینکه خریدهای ناگهانی نتیجه انگیزشهای بیرونی است (مثل تبلیغات درون فروشگاهی) و خریدهای اجباری نتیجه انگیزشهای داخلی است (مثل گرایش). ازآنجاکه انگیزه‌های خرید ناگهانی نتیجه‌های علاقه‌های هوسی مثل هیجان و تفننن است و نمی‌تواند مضر باشد از این رو خرید اجباری همان خریدها و هزینه های مازادی است که غالباً نتایج ناخوشایندی به همراه دارد. آندرهیل^[۵۸] در سال ۱۹۹۹ بیان نمود در صورتی که مصرف‌کننده فقط موقع نیاز به کالا خرید کند اقتصاد بازار با شکست مواجه می‌شود. نتیجه این مطالعه نشان داد که تصمیمات اتخاذ شده نسبت به خرید داخل فروشگاهی یا همان نقطه خرید از جمله رفتارهای معمول و مورد انتظار مصرف‌کننده بشمار می‌رود. و همچنین توصیه‌های مکرری بر ایجاد فضاهای داخل فروشگاهی دارد که باعث انگیزش و تشویق خریدهای ناگهانی می‌شود (وود^[۵۹], ۲۰۰۵).
افزایش فرصت لمس کردن برای مصرف‌کنندگان در ویترین و چیدمان فروشگاه ممکن است خرید ناگهانی را افزایش دهد. مدیران باید ارتباط بین تماس و خرید ناگهانی را مدنظر قرار دهند. بطور کلی نشان داده شده است تماس، خرید ناگهانی را افزایش می‌دهد. به همین سبب، چیدمان و بسته‌بندی کالاها که باعث می‌شود مشتریان کالاها را لمس کنند، موجب افزایش خرید ناگهانی نیز شود. افرادی که تمایل بیشتری به خرید ناگهانی دارند با لذت، ارضا می‌شوند. بعلاوه، افراد تحریک‌پذیر بیشتر تمایل به برداشتن و لمس کردن کالاهای مبتنی بر لذت دارند(جوان و چیلدرز^[۶۰], ۲۰۰۶)
برنامه مصرف‌کننده گاهی اتفاقی بوده و توسط شرایط محیطی تغییر می‌کند. نه تنها ویژگی‌های شخصیتی بلکه شرایط محیطی نیز از طریق افزایش احتمال لمس کالاها توسط مشتریان، ممکن است بر خرید ناگهانی تأثیر‌‌‌‌گذار باشند. خصوصیات موقعیتی ممکن است سبب جلب توجه مصرف‌کننده شود. همانطور که آندرهیل در سال ۱۹۹۹ بیان کرده است، بسیاری از مصرف‌کنندگان در داخل فروشگاه تحت تأثیر قرارگرفته و تصمیم‌گیری می‌نمایند. جنبه‌های خاص محیط داخل فروشگاه مانند موزیک، چیدمان و علایم ممکن است بر فرایند تصمیم‌گیری وی در جهت خرید ناگهانی مؤثر باشند. مثلاً اگر چیدمان کالاها به نحوی باشد که براحتی بتوان آن‌ها را لمس نمود، احتمال خرید آن‌ها به‌صورت ناگهانی بیشتر خواهد بود (همان منبع).
هیجان در میان ویژگی‌های مصرف‌کننده در مطالعات مربوط به کالاهای جدید می‌توان به تازگی، تنوع و شگفت‌انگیز بودن اشاره کرد.
خرید ناگهانی احتمالاً مورد ارضاء ارزش‌های لذتی در فرد شده و تمایلات ایجاد خوشی و هیجان را در او ایجاد می‌کند علاوه بر آن چنین نیازهایی از طریق تعاملات اجتماعی در تجارب خرید پرورش می‌یابند برای مثال یافته‌های هاسمن^[۶۱] در سال ۲۰۰۰ نشان می‌دهد تجربه خرید ممکن است موجب تقویت روحیه در فرد و ایجاد انرژی شود که این موارد وجود رابطه بین هیجان و انگیزشهای خرید ناگهانی و رفتار خرید ناگهانی نشان می‌دهد بنابراین هیجان در مصرف‌کنندگان به‌طور مثبت با تمایل به خرید ناگهانی و رفتار خرید ناگهانی مرتبط است (هارمانجی اوقلو و همکاران, ۲۰۰۹).
۲-۲-۱-۱۰. متغیرهای محیط فروشگاه
متغیرهای محیطی در فروشگاه شامل مواردی چون نور و موسیقی باعث افزایش فروش می‌شود. این اجزاء، جزء فاکتورهای محیطی و فاکتورهای طراحی محسوب می‌شوند. فاکتور محیطی شامل موسیقی و نور می‌شود که آن‌ها در برگیرنده شرایط حاکم در فروشگاه می‌باشند و می‌توانند بر ضمیر نیمه خودآگاه ‌مشتریان تأثیر گذارند. فاکتورهای طراحی شامل موارد بصری همچون دکوراسیون، محرک‌های رنگی است که نسبت به آگاهی مشتری معتقدتر است. علاوه بر فاکتورهای ذکر شده، تبلیغات (حراج، جوایز) نیز محرک دیگری است که بخشی از محرک محیطی تلقی می‌شود. این فاکتورها جزء محرک‌های محیطی محسوب می‌شوند زیرا در خارج از فروشگاه مشتریان نمی‌توانند تحت تأثیر آن قرار گیرند. بنابراین چگونگی جذابیت بخشیدن به فروشگاه و تحریک‌پذیری آن، باید مورد بررسی قرار بگیرد و نیز تلاشهای فردی منحصر به هر فاکتور و تأثیرات آن نیز باید مطالعه شود (همان منبع).
۲-۲-۱-۱۱. وضعیت روحی ـ روانی^[۶۲]
درک این نکته که وضعیت روحی ـ روانی چگونه بر رفتار مصرف‌کننده تأثیر می‌گذارد، بسیار مهم است زیرا تجارب مصرف‌کنندگان تنوعی از وضعیت‌های روحی مربوط به زمان تصمیم‌گیری است. افراد می‌توانند فعالیتی را بر اساس نوع احساس‌شان انجام دهند بدون اینکه کمترین توجهی به شناخت آن داشته باشند. وضعیت‌های روحی مختلف می‌توانند تأثیر موقعیتی داشته باشند از آنجائی که وضعیت‌های روحی زودگذر هستند و به‌وسیله مسائل کوچک یا دیدن چیزی در هر وضعیت خریدی تحت تأثیر قرار می‌گیرند. تعداد زیادی از محققین توجه خاصی به وضعیت روحی خریداران ناگهانی داشته‌اند. در کل، خرید ناگهانی با وضعیت روحی مثبت و مطلوب شناخته شده است (گاردنر^[۶۳], ۱۹۸۵).
لذت بدین معنی است که فرد از موقعیتی که در آن است احساس شادمانی و مسرت می‌کند. برانگیختگی یعنی موقعیتی که فرد را برانگیخته، هیجان‌زده و فعال می‌کند. برتری یعنی فرد احساس می‌کند می‌تواند آزادانه در آن موقعیت عمل کند و یا اینکه احساس نماید که در کنترل آن موقعیت است. محرابیان و راسل در سال۱۹۷۴ نشان دادند که تمام واکنش‌های محیطی را می‌توان به‌عنوان ایجاد کننده‌ی رفتار یا اجتناب از رفتار نام نهاد. آن‌ها با بهره گرفتن از موارد زیر، واکنش ها را طبقه‌بندی نمودند: ۱) تمایل به ماندن (مراجعه) یا خلاص شدن (اجتناب و دوری) از محیط. ۲) تمایل به نگاه کردن به محیط اطراف و کشف محیط (مراجعه) و یا دوری از محیط. ۳) تمایل به ایجاد ارتباط با دیگران (مراجعه) یا نادیده گرفتن تلاشهایی که دیگران جهت ایجاد رابطه انجام می‌دهند (اجتناب). ۴) تقویت و افزایش یا اجتناب و ممانعت از عملکرد و رضایت از عملکرد وظیفه. این رفتارها را می‌توان در یک محیط خرده‌فروشی مشاهده کرد. ایجاد شرکت‌های تعاونی، ارتباط با پرسنل فروش، خرید مستمر، صرف هزینه و زمان همگی جزء بخشی از رفتارهای رویه‌ای هستند که می‌توانند منجر به خرید ناگهانی شوند. دونوان و روی سی تر^[۶۴] در سال ۱۹۸۲ از مدل محرابیان و راسل برای پیش‌بینی رفتار مشتریان در سازمانهای خرده‌فروش استفاده کردند. آن‌ها شرایط موقعیتی حاکم بر فروشگاه را به‌عنوان محرک واکنش‌های احساسی خریداران در مقابل شرایط محیطی، ارگانیسم و روش خرید یا رفتارهای دوری و اجتناب از خرید را به‌عنوان واکنش تعریف کردند. مدل آن‌ها بیان می‌کند که وضعیت احساسی افراد بر روی رفتار آن‌ها تأثیر می‌گذارد. فروشگاهی که دارای محیط لذت بخشی است می‌تواند در خریدار حس مثبت به وجود آورد و در عمل باعث رفتارهای مثبت خرید شود(محرابیان و راسل^[۶۵], ۱۹۷۴).
۲-۲-۱-۱۲. محیط فروشگاه و تأثیر آن بر وضعیت روحی- روانی
این ایده که بیان می‌دارد حس مثبت، تأثیر مهمی بر خرید ناگهانی می‌گذارد، توسط محققان پیشین، مورد تأیید و حمایت قرارگرفته است. محرابیان و راسل در سال ۱۹۷۴، سه وضعیت حسی را تحت عنوان لذت، برانگیختگی و برتری نام بردند که رفتارهایی همچون، مراجعه یا اجتناب از فروشگاه را به وجود می‌آورد. لذت حاصله از جو و محیط فروشگاه می‌تواند بر رفتارهای داخل فروشگاه همچون صرف زمان بیشتر در فروشگاه، مقدار هزینه صرف شده، تمایل به بازدید مجدد، تأثیر گذارد. رفتارهای رویه‌ای شامل تمامی رفتارهای مثبتی می‌شود که در محیط به وجود می‌آید. به‌عنوان‌مثال تمایل برای باقی ماندن در فروشگاه جزء این رفتارها است. اگر چه این موضوع که محیط فروشگاهی و تأثیر حاصل از وضعیت روحی- روانی بر خرید ناگهانی تأثیر می‌گذارد، توسط اکثریت پذیرفته شده است، ولی در زمینه چگونگی ارتباط متقابل میان محرک محیطی و وضعیت روحی- روانی، شواهد تجربی چندانی وجود ندارد. از این‌رو با بررسی مدل تحلیلی تحقیق در زمینه رفتار خرید ناگهانی، می‌توان به شواهدی دست یافت که نشان می‌دهد چگونه وضعیت روحی- روانی، ویژگی‌های فردی و محیط فروشگاه می‌تواند با تأثیر خرید ناگهانی، ارتباط متقابل داشته باشد (جاهالی, ۲۰۰۸).
۲-۲-۲. پیشینه تجربی تحقیق
۲-۲-۲-۱. مطالعات داخلی
با جستجو و بررسی سایت مرکزی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران^[۶۶]و پایگاه اطلاعات علمی^[۶۷] و همچنین جستجوی عمومی در میان وب سایتهای اینترنتی تحقیقاتی در این زمینه یافت شد که به شرح زیر می‌باشند.
تحقیقی در سال ۱۳۸۷ توسط منافی و نجفی پیراسته با عنوان خرید ناگهانی صورت گرفته است می رسد. این تحقیق نه فاکتور مؤثر را که بر خرید ناگهانی تأثیر دارد مورد بررسی قرار می دهند. این نه عامل عبارت‌اند از قیمت پایین, نیاز نهایی برای محصول, توزیع انبوه, عدم وابستگی به کالای دیگر در هنگام مصرف, تبلیغات فراوان, ظاهر برجسته فروشگاه, عمر کوتاه محصول, اندازه کوچک و آسانی ذخیره سازی.در این پژوهش به این نتیجه رسیده شده است که محصولاتی که گرانتر هستند تلاش و زمان بیشتری را برای خرید از خریدار گرفته و درنتیجه خریدهای ناگهانی این نوع کالاها کمتر است. همچنین از نتایج این مقاله میتوان به این مورد نیز اشاره نمود که کسانی که مدت زمان بیشتری در فروشگاه به جستو می پردازند خریدهای ناگهانی بیشتری نیز انجام می دهند.
در ادامه بررسی منابع داخلی نوبت به تحقیق دیگری در این زمینه در سال ۱۳۸۹ توسط حیدرزاده و صدیق تحت عنوان خرید ناگهانی در اینترنت انجام گردیده است.

دانشگاه علوم انتظامی
دانشکده فرماندهی و ستاد
پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد مدیریت انتظامی
موضوع
بررسی تأثیر اقدامات کنترلی پلیس انتظامی قزوین در جذب گردشگران
استاد راهنما
دکتر رضا محمدی نیا
استاد مشاور
دکترمحمد پوراسدی

دانشجو
بهرام منصوری ارگنه
بهار ۱۳۹۳

تقدیمها
الهی تو نزدیکترین و یکتاترین منی،
تقدیم به تو که هر وقت یادت، نامت، حس بودنت از دلم گذشت کارها ساده شد.
تقدیم با بوسه بر دستان پدرم و مادرم؛
که همیشه دعای خیرشان خیر و برکت زندگیم
و حیات بخش وجودم هست.
وتقدیم به همسر مهربانم وفرزندم امیررضا:
که در تمام طول تحصیل، همراه و همگام من بوده و با قلبی آکنده از عشق و معرفت؛ محیطی سرشار از سلامت، امنیت، آرامش و آسایش برایم فراهم آورده است.

سپاس نامه

سپاسگزاری می نمایم از:
استاد راهنمای ارجمندم
سرتیپ ۲ پاسدار دکتر رضا محمّدی نیا
که همواره از راهنمایی های ارزنده شان بهره بسیار برده ام.
استاد مشاور گرانقدرم
جناب آقای دکتر محمد پوراسدی
و هیأت داوران و همه اساتیدی که آموخته های خویش را مرهون زحمات ایشان می دانم.

چکیده

اقتصاددانان از صنعت گردشگری بعنوان یک صنعت مولد سرمایه و اشتغالزا نام می برند و توجه خاصی به این صنعت دارند لذا معتقدند توسعه صحیح گردشگری به لحاظ اقتصادی موجب افزایش ارز آوری می شود. در این میان امنیت گردشگری از اهمیت ویژهای برخوردار است. به همین منظور تأثیر اقدامات کنترلی پلیس انتظامی قزوین در جذب گردشگران در سال ۱۳۹۱مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق اطلاعات مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه از پیش طراحی شده بدست آمد. برای سنجش پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که پایایی پرسشنامه بدو ورود ۹۵ /۰ و پایایی پرسشنامه بعد از ورود ۹۷ /۰ بدست آمده است .در این تحقیق پنج عامل اقدامات حفاظتی و امنیتی پلیس، رفتار و منش پلیس، گشت پلیس در مکان های گردشگری، پایگاه های پلیس در مکان های گردشگری و اقدامات ترافیکی و روان سازی ترافیک مورد بررسی قرار گرفت. از کل ۳۶۰ گردشگر مورد بررسی در این تحقیق، ۸/۱۲ درصد گردشگر خارجی و ۲/۸۷ درصد گردشگر داخلی بودند. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که احداث پایگاه های پلیس در مکان های گردشگری در حدود ۶۵ درصد مؤثر بوده است. گشت پلیس در مکان های گردشگری به میزان ۸/۷۷ درصد در جذب گردشگران مؤثر بود. رفتار و منش پلیس در جذب گردشگران به میزان ۷/۶۳ درصد و مؤثر بود. اقدامات حفاظتی و امنیتی پلیس به میزان ۱/۵۵ درصد در جذب گردشگران مؤثر و مؤثر بود. میزان اقدامات ترافیکی و روان سازی ترافیک در محورهای تردد گردشگران در جذب گردشگران به اندازه ۵/۷۶ درصد مؤثر بوده است. اختلاف میانگین اثر پنج عامل مورد بررسی در جذب گردشگران قابل توجه نبود و اثر آنها یکسان بود. با توجه به نتایج بدست آمده، وجود پایگاه های احداث شده پلیس، گشت پلیس در مکان های گردشگری، اقدامات حفاظتی و امنیتی و رفتار و منش پلیس در جذب گردشگران مؤثر بود. لذا احداث پایگاه های پلیس در اماکن تاریخی و گردشگری به منطور افزایش جذب گردشگران توصیه میگردد. همچنین اتخاذ راهکارهای بهبود رفتار و برخورد پلیس با گردشگران باعث افزایش جذب گردشگران خواهد شد.
کلید واژگان: اقدامات کنترلی، گردشگری، امنیت، جذب گردشگران، قزوین.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
سپاس نامه ‌د
چکیده ‌ه
فصل اول: کلیات ۳
۱-۱) مقدمه ۳
۱-۲) طرح مسأله ۵
۱-۳) اهمیت و ضرورت تحقیق ۷
۱-۴) اهداف تحقیق ۷
۱-۴-۱)هدف اصلی ۷
۱-۴-۲)اهداف فرعی ۸

ﺑﻴﻦ مدیریت سرمایه در گردش و عملکرد شرکت در شرکت‌های با عدم محدودیت مالی چه رابطه‌ای وجود دارد؟

فرضیه‌های تحقیق

فرضیه اصلی:
ﺑﻴﻦ مدیریت سرمایه در گردش و عملکرد شرکت در قلمرو تحقیق رابطه معکوس وجود دارد.
فرضیات فرعی:
ﺑﻴﻦ مدیریت سرمایه در گردش و عملکرد شرکت در شرکت‌های با محدودیت مالی رابطه وجود دارد.
ﺑﻴﻦ مدیریت سرمایه در گردش و عملکرد شرکت در شرکت‌های با عدم محدودیت مالی رابطه وجود دارد.

روش پژوهش

روش تحقیق از جهت هدف: با توجه به اینکه در این تحقیق از مدل‌ها، روش‌ها و نظریه‌های موجود در راستای حل مسئله یا بهبود وضعیت هستیم، بنابراین تحقیق فوق از جهت هدف، کاربردی است.

روش تحقیق از جهت روش استنتاج و گردآوری داده‌ها: با عنایت به اینکه از جامعه آماری (شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران) نمونه علمی انتخاب شده است، بنابراین از جهت روش استنتاج استقرایی است.
روش تحقیق از جهت طرح تحقیق: نهایتاً با عنایت به اینکه داده‌های اصلی تحقیق در کار میدانی بر مبنای عملکرد گذشته و داده‌های تاریخی مندرج در صورت‌های مالی به دست خواهد آمد، بنابراین تحقیق فوق از جهت طرح تحقیق، پس رویدادی است.

قلمرو پژوهش

هر پژوهش باید دامنه مشخص و تعریف‌شده‌ای داشته باشد تا پژوهشگر در تمامی مراحل احاطه کافی بر کار خود داشته باشد و بتواند پیامدهای حاصل از نمونه را به جامعه آماری تعمیم دهد. قلمرو این پژوهش ازلحاظ موضوعی، زمانی و مکانی به شرح زیر می‌باشد:

قلمرو موضوعی

قلمرو موضوعی پژوهش ارزیابی رابطه بین مدیریت سرمایه در گردش، عملکرد شرکت و محدودیت مالی در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد.

قلمرو مکانی

حیطه مکانی اجرای تحقیق و به تعبیری افراد جامعه آماری موردمطالعه در این تحقیق عبارت از شرکت‌های منتخب پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با ویژگی‌هایی چون ختم سال مالی به ۲۹اسفندماه، عدم تعلق به مجموعه شرکت‌های واسطه‌گری مالی یا سرمایه‌گذاری، نداشتن بیش از سه ماه توقف معاملاتی و در اختیار بودن صورت‌های مالی در بازه زمانی موردمطالعه، به عضویت بورس درآمدن پیش از بازه زمانی موردمطالعه و عدم خروج از بورس طی این بازه زمانی است که در فصل سوم این گزارش تحقیقی به‌عنوان جامعه آماری تعریف‌شده است.

قلمرو زمانی

قلمرو زمانی تحقیق حاضر بر مبنای بازه زمانی داده‌های موردمطالعه عبارت از بازه زمانی ۵ ساله مربوط به سال‌های عملکردی مالی ۱۳۸۸ الی ۱۳۹۲ بوده است.

تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تحقیق

محدودیت‌های مالی: محدودیت، عبارت است از هر عاملی که کارایی سیستم را در ارتباط باهدف یا مقصود از پیش تعیین‌شده محدود می‌کند. کامل‌ترین تعریف در مورد محدودیت مالی، این است که شرکت‌ها زمانی در محدودیت تأمین مالی هستند که بین مصارف داخلی و مصارف خارجی وجوه تخصیص داده‌شده با یک شکاف روبه‌رو باشند. سطوح محدودیت‌های مالی در شرکت‌های مختلف متفاوت است.
سرمایه در گردش: سرمایه در گردش عبارت از مجموعه امکانات لازم جهت به‌کارگیری و بهره‌برداری از سرمایه‌گذاری ثابت انجام‌شده جهت تولید و حفظ تداوم و استمرار فعالیت می‌باشد. ازنظر حسابداری سرمایه در گردش خالص عبارت است از دارائی‌های جاری منهای بدهی‌های جاری
محدودیت‌های مالی داخلی: محدودیت‌هایی هستند که در ارتباط با منابع داخل واحد تجاری مطرح بوده و می‌توان تحت عنوان نظریه نمایندگی مطرح کرد (چان و همکاران، ۲۰۱۳).
محدودیت‌های مالی خارجی: محدودیت‌هایی هستند که در ارتباط با منابع مالی خارج از واحد تجاری بوده و از طریق انتشار اوراق قرضه و … حاصل می‌شوند. این محدودیت را می‌توان بر طبق نظریه عدم تقارن اطلاعاتی مطرح کرد (چانگ و همکاران، ۲۰۰۷).

ساختار تحقیق

گزارش تحقیق حاضر طی ۵ فصل به ترتیب زیر ارائه‌شده است.
فصل اول: در این کلیات تحقیق ارائه مشتمل بر تشریح و بیان موضوع، اهداف و سؤالات تحقیق، روش کلی تحقیق، قلمرو تحقیق، تعاریف عملیاتی واژه‌ها مورداشاره قرار گرفت.
فصل دوم: در این فصل ادبیات و پیشینه موردبررسی قرارگرفته است. در این فصل پس از ارائه مبانی نظری موضوع تحقیق، تحقیقات مختلفی که در رابطه با ابعاد مختلف موضوع پژوهش انجام‌گرفته، بررسی می‌شود.
فصل سوم: در این فصل به شرح جزییات اجرایی روش تحقیق اختصاص‌یافته است. در این فصل به ترتیب روش کلی تحقیق، جامعه آماری، نمونه آماری، ابزار و روش‌های گردآوری و تحلیل داده‌ها موردبحث قرارگرفته است.
فصل چهارم به توصیف نمونه آماری، توصیف یافته‌ها، تحلیل پیش‌فرض‌ها و نهایتاً تجزیه‌وتحلیل روابط بین متغیرها در راستای فراهم آوردن یافته‌های موردنیاز در استنتاج نسبت به فرضیات تحقیق تشریح شده‌اند.
فصل پنجم: در این فصل به ترتیب مبتنی بر یافته‌های تحقیق، خلاصه یافته‌ها، نتیجه‌گیری، پیشنهادها و نهایتاً محدودیت‌های تحقیق تشریح گردیده‌اند.
علاوه بر فصول اصلی تحقیق مبتنی بر ساختار فوق‌الذکر، در انتهای این گزارش، پیوست‌ها، منابع و مأخذ مورداستفاده در این تحقیق جهت تدوین ادبیات تحقیق آورده شده است.
فصل دوم:
ادبیات و پیشینه تحقیق

مقدمه

در شرایط کنونی یکی از مسائل اساسی مدیریت مالی، اداره انواع دارایی‌ها و بدهی‌های جاری است. بیشتر افرادی که دست‌اندرکار صنایع هستند پی به این موضوع برده‌اند، ولی در مرحله چاره‌جویی بیشتر به دنبال راه‌ حل ‌های برون‌سازمانی و مقطعی برای حل آن هستند. به‌عبارت‌دیگر آن‌ها چاره را درگرو اعطای وام و تسهیلات ارزان و کافی به شرکت‌ها می‌دانند. (عبدالرحمان و محمدناصر،۲۰۰۷، ص ۴)^[۷].
درواقع علت اصلی کمبود نقدینگی، فاصله و شکاف بین جریان‌های ورودی و خروجی نقدی شرکت است. شرکت‌ها به‌طورکلی در تمام طول سال با این کمبود مواجه نیستند، بلکه تنها در دوره‌های معینی از سال با این موضوع روبرو هستند و این در شرکت‌های مختلف باهم یکسان و مشابه نیست. لذا تنها منبع تأمین کمبود نقدینگی تسهیلات بانکی نیست و راهکارهای دیگری هم وجود دارد. حل این مشکل ازیک‌طرف نیازمند بهینه کردن مدیریت سرمایه در گردش شرکت‌ها است‌ و‌‌ از‌ طرف‌ دیگر ‌نیازمند ‌رفع ‌نواقص‌ بازار پولی است. (دلف و مارک،۲۰۰۵، ص ۷۶۵)^[۸]
در این فصل، مبانی نظری شامل مفاهیم و نظریات تئوری و تجربی در ادبیات موضوعی در خصوص مدیریت سرمایه در گردش، عملکرد شرکت و محدودیت مالی پرداخته ‌شده است. درنهایت نیز فصل با ارائه پژوهش‌های انجام‌شده در داخل و خارج کشور خاتمه یافته است.

سرمایه در گردش

تعریف و ماهیت سرمایه در گردش

سرمایه در گردش یک شرکت مجموعه مبالغی است که در دارایی‌های جاری سرمایه‌گذاری می‌شود. اگر بدهی‌های جاری از دارایی‌های جاری کسر گردد مقدار خالص آن به دست می‌آید. مدیریت سرمایه در گردش عبارت است از تعیین حجم و ترکیب منابع و مصارف آن به‌نحوی‌که ثروت سهامداران افزایش یابد. (تروئل و سولانو، ۲۰۰۶، ص ۷)^[۹]
به دارایی‌های جاری مصارف سرمایه در گردش گفته می‌شود که عبارت است از: موجودی نقدی، اوراق بهادار قابل معامله، حساب‌های‌ پرداختنی و موجودی ‌کالا مدیریت باید مواظب میزان هرکدام از این اقلام باشد تا بتواند جوابگوی عدم ‌هماهنگی زمانی بین پرداخت‌ها و دریافت‌های شرکت باشد. (عبدالرحمان و محمدناصر، ۲۰۰۷، ص ۲)^[۱۰]
شرکت‌ها سرمایه در گردش را به‌منظور حمایت و پشتیبانی از فعالیت‌ها و عملیات اصلی شرکت نگهداری می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر آن حاصل عملیات شرکت می‌باشد؛ زیرا شرکت همیشه نیازمند است که مقداری نقدینگی برای خرید مواد اولیه مصرف کند. (قالیباف،۱۳۸۷، ص ۷۹)
سرمایه در گردش به‌عنوان معیاری برای اندازه‌گیری توان نقدینگی شرکت به کار می‌رود. هر چه قدر مقدار آن بالا باشد، توان نقدینگی شرکت بالاست. به‌طور خلاصه، سرمایه‌گذاری است که امکان تداوم فعالیت شرکت را در کوتاه‌مدت فراهم می‌کند تا از فعالیت اصلی و سرمایه‌گذاری بلندمدت خود پشتیبانی کرده و به اهداف بلندمدت خود برسد. (لوانیزولازاریدیز،۲۰۰۴، ص ۱۲)^[۱۱]

مدیریت سرمایه در گردش

مدیریت سرمایه در گردش عبارت است از مدیریت منابع و مصارف کوتاه‌مدت شرکت. دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری معمولاً از محل فروش‌های کنونی و پیش‌بینی‌شده تأمین می‌شوند. این منابع و مصارف (کوتاه‌مدت) از اجزای اصلی تشکیل‌دهنده آن هستند. به‌علاوه مدیران مالی میزان ورود سرمایه‌گذاری در هر یک از این اقلام و رسانیدن آن‌ها به سطح مطلوب و موردنظر را تعیین می‌کنند و درعین‌حال، مقدار وجه موردنیاز برای تهیه و تأمین ‌مالی دارایی‌های جاری و منابع تأمین‌کننده این وجوه را مشخص می‌سازند. (تروئل و سولانو، ۲۰۰۶، ص ۶)^[۱۲]
تصمیمات مربوط به تأمین مالی بلند‌مدت لازم برای پشتیبانی مالی از دارایی‌های جاری واحد انتفاعی را در بر‌می‌گیرد؛ و آن بخش از دارایی‌های جاری است که بر بدهی‌های جاری فزونی دارد و از طریق استقراض بلند‌مدت و حقوق صاحبان سهام پشتیبانی مالی شده است. هر واحد انتفاعی که نسبت جاری بیش از یک دارد، سرمایه در گردش مثبت دارد. برای سطح معینی از بدهی‌های جاری، هر چه آن در واحد انتفاعی بیشتر باشد نسبت جاری بالاتری خواهد داشت. قراردادهای وام‌های بلند‌مدت شامل مواردی ناظر بر نگهداری مبلغ معینی از آن می‌باشد. (جهانخانی و همکاران،۱۳۸۶، ص ۵)
به‌طورکلی مدیریت سرمایه در گردش بیشتر به مدیریت دارایی‌های جاری اشاره دارد که درگیر دو فرایند است:
۱- پیش‌بینی وجه نقد موردنیاز