جامعه آماری به کل افرادی گفته میشود که از جهات خاص مربوط به نقطه نظرهای تحقیق دارای صفات مشترک بوده و مشمول نتایج پژوهش مورد نظر باشند. محقق باید قبل از آغاز کار پژوهش، چارچوب جامعه آماری آن تحقیق را مشخص و روشن کند تا هم تکلیف خودش معلوم باشد و هم بتواند آن را به سادگی به دیگران معرفی نماید. جامعه آماری را جامعه هدف نیز میگویند (ذوالریاستین،۱۳۸۰،ص ۴۵). به عبارت دیگر جامعه آماری عبارت است از کلیه عناصر و افرادی کهدر یک مقیاس جغرافیایی مشخص(جهانی یا منطقهای) دارای یک یا چند صفت مشترک باشند(حافظنیا، ۱۳۷۷، ص۹۸). برای اجرای تحقیق ابتدا لازم است که جامعه آماری مشخص ومعین گردد. جامعه آماری این تحقیق کارکنان، کارشناسان،معاونین و مدیران دانشگاه سیستان و بلوچستان می باشد.

۲-۴-۳ نمونه آماری و روش نمونهگیری
نمونه عبارت است از مجموعهای از نشانه ها که از یک قسمت، یک گروه یا جامعهای بزرگتر انتخاب میشود، به طوری که این مجموعه معرف کیفیات و ویژگیهای آن قسمت، گروه یا جامعه بزرگتر باشد (خاکی، ۱۳۸۴، ص ۲۷۳). در تعریفی دیگر نمونه آماری یک مجموعه فرعی از جامعه آماری است که با مطالعه آن محقق قادر است نتیجه را به کل جامعه تعمیم دهد (سکاران، ۱۳۸۱، ص ۲۹۵).
در این پژوهش از فرمول کوکران برای تخمین حجم نمونه، به شرح زیر استفاده خواهد شد:
برای تعیین حجم نمونه ازفرمول زیراستفاده شده است :
که در این فرمول:
n=حجم نمونه
N=تعداداعضای نمونه
S=انحراف معیارنمونه
Z=مقداراحتمال معیاراستاندارد
d=درصدخطای نمونه گیری
ازآنجا که تعداد ۷۳۶ نفر در دانشگاه سیستان و بلوچستان مشغول به کار هستند، لذا تعداد نمونه مورد مطالعه برابر با ۲۷۴ نفر می باشد که از میان ۲۸۵ پرسشنامه پخش شده ۲۷۳ پرسشنامه معتبر و قابل سنجش بود.
n=
روش نمونهگیری در این پژوهش، با توجه به ادبیات تحقیق و جامعه آماری، روش احتمالی-طبقه ای است که طبق آن پرسشنامه ها میان کارکنان دانشگاه سیستان و بلوچستان توزیع میگردد.
۵-۳ روش های گردآوری داده ها
مهمترین روش های گردآوری دادههادر این پژوهش به شرح زیراست:
۱-۵-۳ مطالعات کتابخانهای
روش های کتابخانهای در تمامی تحقیقات علمی مورد استفاده قرار میگیرد، لکن در بعضی از آنها، در بخشی از فرایند تحقیق از این روش استفاده میشود و در بعضی از آنها موضوع تحقیق از حیث روش، ماهیتاً کتابخانهای است و از آغاز تا انتها متکی بر داده های تحقیق کتابخانهای است (حافظنیا، ۱۳۷۷، ص ۱۳۸). از طریق این نوع مطالعه داده های ثانوی به دست میآیند که پیش از آغاز تحقیق توسط پژوهشگر بررسی میشوند. منابع این داده ها عبارتند از: داده های موجود در اسناد تحقیقات گذشته، آمارهای رسمی، آمارهای غیر رسمی و اسناد و مدارک سازمانی (خاکی، ۱۳۸۴). برای جمع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات این تحقیق و مباحث نظری مرتبط با موضوع از روش مطالعات کتابخانهای (کتب و مقالات انگلیسی و فارسی ، پایان نامهها، آمارنامهها و سایتهای اینترنتی) استفاده شده است.
۲-۵-۳ مطالعات میدانی
روش دیگری که در این پژوهش مورد استفاده قرار میگیرد، روش میدانی است که درآن با توجه به هزینهبر بودن و وقتگیر بودن استفاده از ابزاری چون مشاهده و مصاحبه، برای جمعآوری داده های اولیه جهت آزمون فرضیه ها و مدل مفهومی، از پرسشنامه بسته استفاده شده است.
۱-۲-۵-۳ پرسشنامه
پرسشنامه پژوهش حاضر شامل دو بخش اصلی است:
۱) نامه همراه: در این قسمت هدف از جمعآوری داده ها و ضرورت همکاری پاسخدهندگان بیان شده است. همچنین نحوه پاسخگویی به سؤالات بر اساس طیف پنجگانه لیکرت شرح داده شده است.
۲) سؤالهای پرسشنامه: این بخش از پرسشنامه شامل دو قسمت است:
سؤالات عمومی: در قسمت اول اطلاعات کلی و جمعیتشناختی نمونه آماری جمعآوری میگردد. این سؤالات شامل سن،وضعیت تأهل، جنسیت، سابقه کار، میزان تحصیلات و پست سازمانی است.
سؤالات تخصصی: بخش دوم شامل سؤالات اصلی تحقیق برای سنجش متغیرها است. ترکیب این سؤالات در پرسشنامه به شرح جدول ۱-۳ است.
جدول ۱-۳. ترکیب سؤالات پرسشنامه

مطالعات انجام شده بر روی رد حاد پیوند کلیه
پژوهشی در سال ۲۰۱۳ توسط Kim و همکارانش بر روی ارتباط چندشکلی TGFBR2 Asn389Asn (rs2228048) و رد حاد پیوند کلیه در کره انجام شد. در این مطالعه ارتباط معناداری بین این چند شکلی و افزایش ریسک رد حاد پیوند کلیه مشاهده شد(۰۲۶/۰ p=) (Kim et al, 2013).
در سال ۲۰۱۳ مطالعه­ ای توسط Misra و همکارانش بر روی ارتباط رد حاد پیوند کلیه و ESRD با حذف و اضافه چهارده جفت باز در پروموتر ژن HLA-G صورت گرفت. در این مطالعه ارتباطی معنادار بین این چند شکلی و رد حاد پیوند کلیه و ابتلا به ESRD مشاهده شد به طوری که در بیماران فاقد رد حاد پیوند نسبت به افراد دارای رد حاد سطح بالاتری از HLA-G محلول دیده می­ شود (Misra et al, 2013).
مطالعه­ ای توسط Mandegary و همکارانش بر روی اثر ژنوتیپ ژن­های TNF-α^[۲۲] و IL-10^[23] فرد اهدا کننده با عملکرد تاخیری گرافت^[۲۴] و رد حاد پیوند کلیه در سال ۲۰۱۳ صورت گرفت. در این مطالعه میان آلل A از چندشکلی TNF -۳۰۸G>A  با OR برابر ۱/۳ و DGF ارتباط معناداری مشاهده شد. نتایج نشان داد که اهدا کنندگان با تولید TNF بالا ممکن است خطر DGF در دریافت کنندگان را افزایش دهند (Mandegary et al, 2013).
پژوهشی توسط نکویی و همکارانش در سال ۲۰۱۳ در شیراز بر روی چندشکلی ژنتیکی GSTO2 (N142D) و خطر رد حاد پیوند کلیه انجام شد. در این مطالعه ارتباط معناداری میان این چندشکلی با ESRD و رد حاد پیوند کلیه مشاهده نشد. با این حال طبق نتایج این مطالعه، ژنوتیپ DD در بیمارانی که پیوند از اهداکننده جسد بر روی آن­ها صورت گرفته بود با ۸۲/۳OR= احتمال رد حاد پیوند کلیه را افزایش می­دهد (Nekooie-Marnany et al, 2013).
Pawlik و همکارانش در سال ۲۰۱۴ مطالعه­ ای برای یافتن ارتباط رد حاد پیوند کلیه و چندشکلی ژنتیکی IVS3 +17T/C CD28 انجام دادند. این مطالعه ارتباط معناداری بین چندشکلی IVS3 +17T/C در ژن CD28 و رد حاد پیوند کلیه را نشان داد، به طوری که OR، CC+CT در مقابل TT برابر ۹۳/۱ بود (Pawlik et al, 2014).

در سال ۲۰۱۴ Chen و همکارانش پژوهشی در زمینه ارتباط رد حاد پیوند کلیه و چند شکلی­های ژنتیکی در ژن­های IL-2، IL-10، IL-2RB و TGF-β۱ انجام دادند. میان این چند شکلی­ها و خطر رد حاد پیوند کلیه ارتباط معناداری مشاهده نشد (Chen et al, 2014).
فصل سوم
مواد و روش انجام کار
۳-۱-نمونه گیری
این مطالعه بر روی ۲۶۲ بیمار پیوند کلیه از مرکز پیوند اعضا بیمارستان نمازی شیراز در سال­های ۱۳۹۰، ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ انجام شد. تمامی نمونه­ها به صورت خون کامل جمع­آوری شده و در تیوب­های حاوی EDTA در شرایط دمایی چهار درجه سانتی ­گراد به آزمایشگاه انتقال داده شدند. در این طرح تعداد ۲۶۲ نمونه کنترل از پایگاه انتقال خون شیراز جمع آوری و طبق شرایط گفته شد به آزمایشگاه منتقل گردید. افراد سالم از نظر میانگین سنی و فراوانی جنسی با بیماران مطابقت داده شدند. رضایت­نامه از بیماران و افراد سالم اخذ و انجام این مطالعه توسط کمیته اخلاق دانشگاه شیراز تایید شده­است. در این پژوهش یک مطالعه مورد-شاهدی بین افراد سالم و بیماران پیوند کلیه و یک مطالعه بین بیماران پیوندی دچار عارضه رد حاد و فاقد رد حاد انجام شد. رد حاد در طول ۶ ماه اول پس از پیوند با انجام بیوپسی (نمونه برداری از بافت) تایید می­ شود (Finkelstein et al, 1976).
جدول۳-۱: مشخصات افراد مورد مطالعه

۳-۲-وسایل مورد استفاده
وسایل استفاده شده در این مطالعه عبارتند از:
سمپلر (ساخت Brand, Socorex )
ترازو
Rotator (ساخت پدیده نوژن پارس)
میکروسانتریفیوژ (ساخت Hettich)
Vortex (ساخت Scientific industries INC)
Spine down
دستگاه PCR (ساخت Techne)
انکوباتور
تانک الکتروفورز و منبع تغذیه جریان الکتریکی (ساخت پایا پژوهش)
دستگاه Gel Documentation (ساخت Uvitec Cambridge)
اتوکلاو (ساخت ریحان طب)
ماکروفر (ساخت بوتان)
۳-۳-مواد مورد استفاده
۳-۳-۱: محلول­های لازم جهت استخراج DNA
محلول NH4Cl (170 میلی­مولار)
محلول NaCl-EDTA (10 میلی­مولار)
محلول NaOH (50 میلی­مولار)
محلول Tris-HCl (1مولار)

ایجاد شبکه‌ی یکپارچه ارتباطی مادر مورد نیاز فناوری اطلاعات در سطح کشور.
ایجاد شبکه ملی اینترنت برای دسترسی با کیفیت، امن و پایدار در سراسر کشور در هر زمان و هر مکان برای هر شخص.

تقویت و توسعه‌ی مراکز و پایگاه‌های داده حیاتی برای تحقق جامعه‌ی اطلاعاتی.

۷

بین‌الملل

گسترش همکاری و تعامل با کشورهای جهان در حوزه‌ی فناوری اطلاعات

ایجاد نهادهای مشترک علمی، فنی، اقتصادی، تجاری و اجرای طرح‌های امنیتی بین‌المللی.
استقرار نمایندگی‌های جهانی جهت فناوری اطلاعات در کشور برای تحققق بخشیدن به کانون و مرکز سرویس‌های فناوری اطلاعات منطقه‌یی.

زـ۴ـ۲ـ حضور فعال و مبتکرانه در مجامع و نهادهای منطقه‎ای و بین‌المللی فناوری اطلاعات برای حفظ حقوق، ارزش‌ها و منافع ملی

بهره‌گیری از تجربیات منطقه‌یی و بین‌المللی در توسعه‌ی فناوری اطلاعات.
بهره‌گیری از تسهیلات و امکانات سازمان‌های منطقه‎ای و بین‌المللی جهت توسعه‌ی سطح علمی و فنی در حوزه‌ی فناوری اطلاعات.

عرضه‌ی خدمات و محصولات در حوزه‌ی فناوری اطلاعات در بازارهای منطقه‎ای و بین‌المللی

افزایش کیفیت و توان رقابتی محصولات داخلی فناوری اطلاعات در چارچوب استانداردهای بین‌المللی.
فراهم آوردن بستر همکاری‌های اقتصادی و تجاری منطقه‌یی و بین‌المللی.
مکلف نمودن دفاتر نمایندگی‌ها و سفارتخانه‌ها جهت همکاری در بازاریابی محصولات در حوزه‌ی فناوری اطلاعات.
انجام پروژه‌های مشترک با شرکت‌ها و سازمان‌های منطقه‌یی و بین‌المللی.
پوشش و پیوند بنگاه‌های کوچک، متوسط و بزرگ از سوی بنگاه‌های جهانی.

ارتباط با مجامع علمی و تحقیقاتی جهت انتقال و تبادل دانش و فناوری

ارتباط با مجامع علمی و تحقیقاتی بین‌ا‌لمللی جهت ارتقاء سطح علمی و انتقال دانش در حوزه‌ی فناوری اطلاعات به کشور.
همکاری با مراکز و مجامع علمی و تحقیقاتی و اجرای پروژه‎های مشترک.

۲-۳-۴- مروری بر سیاست‎‌های مشابه در کشورهای پیشرو منطقه
در ادامه به بررسی سیاست‌های کشورهای منطقه درخصوص نقش فناوری اطلاعات و کاربردهای آن در توسعه‌ی کارآفرینی در کشورها پرداخته شده است. البته تقریبا اسناد و چشم‌اندازها و سیاست‌های در دسترس کشورهای منطقه جمع‌ آوری و بررسی شده است؛ ولی هدف بررسی کشورهای پیشرو منطقه است که با توجه به شاخص‌های موجود توسعه‌ی فناوری اطلاعات شامل کشورهای رژیم اشغالگر، بحرین، قطر، ترکیه، امارت متحده‌ی‌ عربی و عربستان سعودی است. از آن‌جا که مطابق پروپوزال هدف بررسی اسناد سه کشور پیشر‌رو منطقه است؛ با توجه اسناد در دسترس سیاست‌های کشورهای بحرین، قطر و ترکیه بررسی شده است.
جدول ‏۲‑۸- مقایسه‌ی سیاست‌های کارآفرینی در حوزه‌ی فاوا برخی از کشورهای منطقه

ر

عنوان سند

نام کشور

متولی

سال

خلاصه‌ و نتایج

۱

سند چشم‌انداز توسعه‌ی اقتصادی ۲۰۳۰ بحرین

بحرین

وزارت اقتصاد

۲۰۰۹

سرمایه درگردش سس
۲-۱۴- مقدمه
در اقتصاد پرچالش کنونی با فشارهای فزاینده محیطی و منابع خارجی محدود دارایی­ ها و بدهی­های جاری یعنی سرمایه در گردش بنگاه­های اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است و مدیریت بهینه سرمایه در گردش بنگاه­ها می ­تواند به عنوان یک مزیت رقابتی برای آ­ن­ها محسوب شود (فتحی، ۱۳۸۸). سرمایه در گردش از اقلام مهم دارایی­ های واحدها و بنگاه­های اقتصادی تلقی می­ شود که در تصمیمات مالی نقش قابل توجهی دارد. توسعه کمّی و کیفی فعالیت­های تجاری، توسعه کمّی و کیفی قلمرو مدیریت مالی را به دنبال داشته است و به تبع آن، مدیریت مالی را پیچیده نموده است. تداوم فعالیت بنگاه­های اقتصادی تا میزان زیادی به مدیریت منابع کوتاه­مدت­ آن بستگی دارد، زیرا فعالیت­های عملیاتی در یک دوره عادی که معمولاً سالانه است، به شناخت سرمایه درگردش و مدیریت مطلوب آن مربوط می­ شود. به طوری که از این طریق، نتایج مورد انتظار تحقق یابد و امکان تداوم فعالیت در بلند­مدت فراهم شود.

مدیریت سرمایه در گردش در ارتباط با تصمیمات تأمین مالی و کنترل دارایی­ های جاری واحدهای انتفاعی از یک طرف و تأمین مالی بلندمدت و مخاطرات ناشی از تأمین مالی کوتاه­مدت و بلند­مدت از طرف دیگر، اهمیت موضوع را آشکار می­سازد. ماهیت رشد دارایی­ های کوتاه­مدت از منابع مالی کوتاه­مدت، باید مورد توجه مدیران مالی قرارگیرد تا شرایط لازم برای تحقق اهداف کوتاه­مدت و تداوم فعالیت در بلند­مدت فراهم شود. مدیریت سرمایه در گردش با تأمین مالی و مدیریت دارایی­ های جاری مؤسسات در ارتباط است (نیکومرام و دیگران، ۱۳۸۶).
۲-۱۵- ماهیت سرمایه در گردش
سرمایه در گردش یک شرکت مجموعه مبالغی است که در دارایی­ های جاری سرمایه ­گذاری می­ شود. اگر بدهی­های جاری از دارایی­ های جاری یک شرکت کسر گردد سرمایه در گردش خالص به دست می ­آید. مدیریت سرمایه در گردش عبارت است از تعیین حجم و ترکیب منابع و مصارف سرمایه در گردش به نحوی که ثروت سهامداران افزایش یابد ( نوو، ۱۳۹۰، ۱).
۲-۱۶- منابع و مصارف سرمایه در گردش
دارایی­ های جاری یک شرکت از اقلام زیر تشکیل می­گردد: صندوق و بانک، اوراق بهادار قابل فروش، حساب­های دریافتنی، موجودی کالا و سایر دارایی­ های جاری. بسیاری از دارایی­ های جاری از محل بدهی­های جاری (مثل حساب­های پرداختنی، اسنادپرداختنی و وام­های کوتاه­مدت) تأمین مالی می­شوند. درعین حال برخی از شرکت­ها بخشی از دارایی­ های جاری خود را از محل وام­های بلند­مدت یا از محل حقوق صاحبان سهام تأمین می­ کنند (همان منبع، ۱).
۲-۱۷- فروش و سرمایه در گردش
فروش واقعی و پیش بینی­ شدۀ شرکت بر مقدار سرمایه در گردشی که شرکت به مصرف می­رساند (و مجبور است آن را تأمین کند) اثر بسیار شدیدی دارد. فروش شرکت بر حجم دارایی­ های جاری و بدهی­های جاری اثر مستقیم دارد و باعث می­ شود که این اقلام خود به خود افزایش یابند؛ برای مثال، خریدها به صورت موجودی کالا و حسابهای پرداختنی در می­­آیند، فروش باعث ایجاد وجه نقد و حسابهای دریافتنی می­گردد و تقاضاهای فصلی یا غیر منتظره، گهگاه باعث می­شوند که شرکت از وام­های کوتاه­مدت استفاده کند.
حدود تغییراتی که (بر اثر فروش) در حسابهای جاری شرکت خود به خود رخ می­دهد در صنایع مختلف متفاوت است. برای محاسبۀ آن در صنایع مختلف باید نسبت سرمایه در گردش خالص به فروش را محاسبه کرد. معمولاً این نسبت رقمی کمتر از ۳۰/۰ است. مقدار ۳۰/۰ یعنی برای یک ریال فروش ۳۰/۰ ریال سرمایه در گردش مورد نیاز است. این نسبت در بسیاری از شرکت­ها به بیش از ۲۵/۰ می­رسد؛ از آن جمله است: صنایع نساجی، تولید لباس، ماشین آلات، قطعات کامپیوتر و صنایع الکترونیک. بر عکس، در صنایع حمل و نقل زمینی، هوایی، تلفن و مواد غذایی، این نسبت به ۱۰/۰ یا کمتر می­رسد (همان منبع، ۳).
۲-۱۸- استراتژی­ های گوناگون و سیاست­های مطلوب
سیاست­ها و رویه­هایی که خط مشی مدیریت مالی را به وجود می ­آورد مبتنی بر این فرض است که شرکت، برخی از تصمیمات اصلی را گرفته و آن­ها را به اجرا درآورده است. این تصمیمات شامل تعیین و انتخاب نوع کالا و خدمتی که باید عرضه شود و نحوۀ تأمین مالی (برای تهیه دارایی­ های ثابت) شرکت است. این تصمیمات در فرایند سودآوری شرکت (در بلند­مدت) نقشی اصلی و تعیین­کننده ایفا می­ کنند و در مدیریت سرمایه در گردش، دو کاربرد بسیار مهم دارند. اول، کالاها یا خدماتی که با پیش ­بینی فروش یا تولید ارائه می­گردد به مدیران سرمایه درگردش این امکان را می­دهد که سطوح دارایی­ های جاری و بدهی­های جاری را تخمین بزنند. دوم، مدیران شرکت درصدد برمی­آیند تا بر ثروت سهامداران شرکت (از مجرای افزایش قیمت سهام عادی) بیفزایند و این کار اصولاً از طریق افزایش قدرت نقدینگی شرکت (و حفظ این قدرت) انجام می­ شود. بنابراین، سیاست­های سرمایه در گردش اصولاً با هدف افزایش سود و سهم تعیین نمی­ شود، بلکه مدیران درصدد برمی­آیند تا به نقدینگی مطلوبی برسند و بتوانند در سایۀ آن اهداف سودآور شرکت را تأمین کنند (همان منبع، ۵).
۲-۱۹- اهمیت مدیریت سرمایه در گردش
اهمیت روزافزون مدیریت سرمایه در گردش باعث شده است که این موضوع به صورت یک رشته تخصصی مدیریت مالی درآید. در شرکت­های بسیار بزرگ، تعدادی مدیر اجرایی متخصص حضور دارند که تمام وقت و انرژی خود را منحصراً صرف اداره سرمایه در گردش شرکت می­ کنند. دلایل اهمیت این موضوع به شرح زیر است (همان منبع، ۶):

1. 1. سطوح واقعی و مطلوب دارایی­ های جاری (با توجه به تغییراتی که در فروش واقعی و پیش ­بینی شده رخ می­دهد) دستخوش تغییرات دائمی است. این وضع باعث می­ شود که درباره سطح مطلوب یا مورد انتظار از دارایی­ های جاری، به صورت مستمر (روزانه)، تصمیماتی گرفته شود.

1. 1. شاید با توجه به تغییراتی که در میزان دارایی­ های جاری رخ داده است، مدیران مجبور شوند در تصمیماتی که قبلاً برای تأمین مالی گرفته­اند تجدید نظر کنند، مثلاً اگر برای تأمین دارایی­ های جاری از مبالغ سنگینی وام کوتاه­مدت استفاده شده است، گرفتن وام­های اضافی و تمدید وام­هایی که به سر رسید می­رسند مستلزم صرف وقت و انرژی بیشتر مدیریت شرکت خواهد بود.

1. 1. میزان منابع و مصارف وجوهی که به سرمایه در گردش تخصیص داده می­ شود باید مشخص شود. دارایی­ های جاری حدود ۷۵ درصد کل دارایی­ های شرکت و بدهی­های جاری حدود ۶۰ درصد ساختار سرمایه هستند.

1. 1. اگر مدیریت سرمایه در گردش صحیح نباشد، احتمال دارد فروش و سود شرکت کاهش یابد و چه بسا شرکت در پرداخت به موقع دیون و تعهدات خود ناتوان بماند.

۲-۲۰- اجزای مدیریت سرمایه درگردش
۲-۲۰-۱- دوره واریز بستانکاران^[۲۳]
یکی از اجزاء مدیریت سرمایه در گردش دوره واریز بستانکاران می­باشد. تأخیر در پرداخت به فروشندگان مواد و کالا این اجازه را به شرکت می­دهد که کیفیت محصول خریداری شده خود را انتخاب کنند. هم­چنین این امر یک منبع تأمین مالی ارزان و قابل انعطاف برای شرکت محسوب می­ شود. از طرف دیگر، تأخیر در پرداخت صورت حساب در صورتی که پرداخت زودتر صورت حسابها شامل تخفیف باشد ممکن است برای شرکت هزینه­آور باشد (دیلاف، ۲۰۰۳).
به طور کلی، دوره واریز بستانکاران مدت زمانی را که طول می­کشد تا حساب­های پرداختنی تسویه شوند را بیان می­ کند. معمولاً دوره واریز بستانکاران را برای دو منظور مورد استفاده قرار می­ دهند: یکی برنامه ریزی پرداخت­ها و تهیه بودجه نقدی و دیگری مقایسه آن با مهلت­هایی که فروشندگان مواد اولیه و کالا برای دریافت مطالبات خود تعیین می­ کنند. نتایج تحقیقات انجام شده در زمینه مدیریت سرمایه در گردش نشان دهنده این است که بین دوره واریز بستانکاران و سودآوری شرکت­ها رابطه معکوس معناداری وجود دارد. از طرف دیگر این نتیجه می ­تواند بیانگر این نکته باشد که شرکت­هایی که سودآور می­باشند دوره واریز بستانکاران کوتاه­تری دارند.
۲-۲۰-۲- دوره وصول مطالبات^[۲۴]
یکی دیگر از اجزاء مدیریت سرمایه در گردش دوره وصول مطالبات می­باشد. به طور کلی، هدف اصلی مدیران شرکت­ها، افزایش ارزش شرکتشان می­باشد. در این رابطه مدیریت حساب­های دریافتنی می ­تواند در تحقق این امر مؤثر باشد. بسیاری از مدل­های مدیریت دارایی­ های جاری که در ادبیات مدیریت مالی گنجانده شده است فرض می­ کنند که افزایش سود دفتری هدف اصلی تأمین مالی می­باشد، که این مدل، افزایش سود دفتری، بایستی با سایر اهداف مرتبط شود (مثل افزایش ارزش شرکت). راهکارهای افزایش ارزش شرکت همواره با ریسک و عدم اطمینان همراه است. یک افزایش در حساب­های دریافتنی در یک شرکت، هم باعث افزایش سرمایه در گردش و هم باعث افزایش هزینه نگهداری و مدیریت حساب­های دریافتنی می­ شود که این هزینه­ها ارزش شرکت را کاهش می­دهد. اما یک سیاست درست در مدیریت پرتفوی حساب­های دریافتنی می ­تواند ارزش شرکت را افزایش دهد (میچاسیکی، ۲۰۰۳).
به طور کلی، دوره وصول مطالبات، معیاری برای سنجش مدت زمان لازم برای وصول نقدی مطالبات حاصل از فروش مشتریان محسوب می­ شود. دوره وصول مطالبات کارایی واحد انتفاعی را در وصول وجوه مرتبط با فروش­های نسیه نشان می­دهد. علاوه بر این، نسبت مورد بحث می ­تواند سیاست­های اعتباری واحد انتفاعی را نیز منعکس کند. چنان چه مدت زمان بیشتری به مشتریان فرصت داده شود تا بدهی خود را بپردازند، دوره وصول مطالبات نیز بیشتر خواهد بود. طولانی بودن نسبی دوره وصول مطالبات الزاماً پدیده­ای منفی محسوب نمی­ شود؛ زیرا سخت­گیری بیش از حد در مورد وصول سریع مطالبات می ­تواند به کاهش فروش منجر گردد. نتایج تحقیقات انجام شده در زمینه مدیریت سرمایه در گردش نشان دهنده این است که بین دوره وصول مطالبات و سودآوری شرکت­ها رابطه معکوس معناداری وجود دارد و مدیران شرکت­ها می­توانند با کاهش دوره وصول مطالبات در حد مطلوب سودآوری شرکت را افزایش دهند.
۲-۲۰-۳- دوره گردش موجودی­ها^[۲۵]
در حال حاضر اقتصاد جدید به طور قابل ملاحظه­ای صنعتی شده است. مشکلات تأمین مالی و ملاحظات سرمایه در گردش باعث شده است که شرکت­ها از طریق اعمال کنترل­های مناسب دیدگاه جدیدی نسبت به موجودی­های خود داشته باشند. گزارش­ها و تحلیل­های آماری به روشنی بیانگر این است که داشتن سطحی بهینه از موجودی­ها و اعمال کنترل­های مناسب بر موجودی­ها از طریق کاهش هزینه سرمایه ­گذاری در موجودی­ها و هم­چنین کاهش هزینه نگهداری موجودی­ها امکان پذیر می­باشد. از این رو عرضه و تحویل به موقع کالاها به مشتریان و هم­چنین کاهش هزینه نگهداری و سرمایه ­گذاری در موجودی­ها یکی از چالش­های مهم مدیران می­باشد که این امر از طریق اقدامات مناسب می ­تواند مرتفع شود (کوماردوتا، ۲۰۰۷).
به طور کلی، دوره گردش موجودی­­­ها بیانگر مدت زمانی است که طول می­کشد تا کالا فروخته شود. معمولاً کالا را مترادف موجودی جنسی به کار می­بریم و به این تعبیر شامل مواد اولیه، کالای در جریان ساخت و کالای ساخته شده می­ شود و ملزومات تولید را هم در بر می­گیرد. از طرف دیگر، نگهداری موجودی کالا معمولاً به منظور جبران نوسانات تحویل کالا و جلوگیری از اتمام بی ­موقع آن انجام می­گردد. دفعات کم گردش کالا، به معنای سرمایه ­گذاری نسبتاً زیاد در موجودی کالا است (در مقایسه با مبلغ فروش). نگهداری کالا بیش از سطح لازم، باعث حبس منابع مالی در موارد غیر مولد خواهد شد. از طرف دیگر، چنانچه دفعات گردش کالا خیلی زیاد باشد، به معنای آن است که موجودی کالا در سطحی نسبتاً کم و غیر کافی نگه داشته می­ شود و می ­تواند به طور مکرر موجب اتمام موجودی و از دست دادن مشتریان شود. هدف واحد انتفاعی قاعدتاً باید این باشد که سطح موجودی کالا را در حدی مطلوب نگهدارد که نه باعث به کارگیری منابع مالی در موارد غیر مولد و نه باعث از دست دادن مشتریان شود. هم­چنین، نتایج تحقیقات انجام شده در زمینه مدیریت سرمایه در گردش نشان دهنده این است که بین دوره گردش موجودی­ها و سودآوری شرکت­ها رابطه معکوس معناداری وجود دارد و مدیران شرکت­ها می­توانند با کاهش دوره گردش موجودی­ها در حد مطلوب سودآوری شرکت را افزایش دهند.
۲-۲۰-۴- چرخه تبدیل وجه نقد^[۲۶]
یکی دیگر از معیارهای ارزیابی سرمایه در گردش چرخه تبدیل وجه نقد می­باشد. چرخه تبدیل وجه نقد به مدت زمان لازم بین خرید مواد اولیه و جمع­آوری وجوه حاصل از فروش کالای ساخته شده اشاره می­ کند. هرچه قدر این مدت طولانی­تر باشد، سرمایه ­گذاری بیشتری در سرمایه در گردش مورد نیاز می­باشد. چرخه تبدیل وجه نقد طولانی­تر ممکن است سودآوری شرکت را از طریق افزایش فروش افزایش دهد. با وجود این اگر هزینه سرمایه ­گذاری در سرمایه در گردش بیشتر از منافع حاصل از سرمایه گذاری در موجودی یا اعطای بیشتر اعتبار تجاری باشد، سودآوری شرکت ممکن است کاهش یابد (دیلاف، ۲۰۰۳).
هر چه قدر دوره تبدیل وجه نقد کمتر باشد نشان دهنده این است که شرکت وضعیت نقدینگی بهتری دارد (خرم نژاد، ۱۳۸۶).
هنگام استفاده از این معیار باید به نکات زیر توجه شود (همان منبع):
۱) برای محاسبه چرخه تبدیل وجه نقد تأخیر در پرداخت حساب­های پرداختنی از دوره عملیات کسر می­ شود. لذا هر چه دوره تأخیر در حساب­های پرداختنی بیشتر باشد چرخه تبدیل وجه نقد کوتاه­تر می­ شود و ظاهراً کوتاه­تر بودن چرخه تبدیل وجه نقد نشان ­دهنده وضعیت مناسب­تر نقدینگی است در حالی که تأخیر در پرداخت حساب­های پرداختنی می ­تواند دلیل نامناسب بودن وضعیت نقدینگی باشد. هرچه این تأخیر بیشتر باشد وضعیت نامطلوب­تر است ولی هنگامی که این رقم را در محاسبه چرخه تبدیل وجه نقد به کار می­بریم نتیجه متفاوت حاصل می­ شود. یعنی تأخیرهای طولانی­تر موجب کمتر شدن چرخه تبدیل وجه نقد و نشان دهنده نقدینگی مناسب است. بنابراین، تناقض احتمالی مذکور می­باید به گونه ­ای مرتفع شود.
۲) در معیار چرخه تبدیل وجه نقد به مانده وجه نقد شرکت توجهی نمی­ شود. لذا علاوه بر وجه نقد مورد نیاز شرکت مازاد بر حد مطلوب وجه نقد شرکت می­بایست مورد توجه قرار گیرد.
۳) در معیار چرخه تبدیل وجه نقد صرفاً طول دوره وصول مطالبات و دوره پرداخت مد نظر قرار می­گیرد و به مقدار آن توجهی نمی­ شود. اگر دو شرکت را در نظر بگیریم که دوره تبدیل وجه نقد آ­ن­ها دو ماه است ولی حساب­های پرداختنی شرکت اول۹۰ درصد مجموع مطالبات و موجودی کالا باشد و برای شرکت دوم این نسبت ۵۰ درصد باشد. بدیهی است که شرکت اول حجم تعهدات بیشتری نسبت به حجم دارایی­ های جاری قابل تبدیل به نقد دارد در مقایسه با شرکت دوم که این نسبت کمتر است، وضعیت نقدینگی نامناسبی دارد که در شاخص چرخه تبدیل وجه نقد به آن اشاره­ای نمی­ شود.
عملکرد مالی
۲-۲۱- مقدمه
با شکل­ گیری مبحث جدایی مالکیت از مدیریت و ایجاد یک تضاد منافع عظیم بین مالکان و مدیران، ارزیابی عملکرد شرکت­ها و مدیران و رهبران آن­ها از موضوعات مورد توجه اقشار مختلف مثل اعتباردهندگان، مالکان، دولت و حتی مدیران می­باشد. ایجاد ارزش و افزایش ثروت سهامداران در بلند­مدت از جمله مهم­ترین اهداف شرکت­ها به شمار می­رود و افزایش ثروت تنها در نتیجه عملکرد مطلوب حاصل خواهد شد. مسلماً هدف سرمایه ­گذاران از سرمایه ­گذاری در یک شرکت کسب بازدهی متناسب با سرمایه­گذاریشان می­باشد. اگر شرکت یا سازمان در ایجاد ارزش، موفق باشد نه تنها سرمایه ­گذاران و افراد داخلی شرکت­ها بلکه در سطح وسیع­تر، جامعه از این ایجاد ارزش منتفع خواهد شد.
سرمایه ­گذاران همواره ارزیابی عملکرد شرکت­ها را به منظور شناسایی فرصت­های مطلوب سرمایه ­گذاری مدنظر قرار می­ دهند. آن­چه که سهامداران را به سرمایه ­گذاری پس­اندازهایشان در فعالیت خاصی سوق می­دهد، عملکرد مطلوب آن صنعت است، که در نتیجه، افزایش ارزش شرکت و نهایتاً افزایش ثروت سهامداران را در بر خواهد داشت. دستیابی به عملکرد بهینه در شرکت­ها نیز مسلماً در گرو مدیریت آن­ها خواهد بود در نتیجه سهامداران می­توانند مطمئن باشند در صورتی که محرک­های لازم به مدیران داده شود و کنترل داشته باشند، تصمیمات مطلوبی را در جهت حداکثر کردن ثروت سهامداران اتخاذ خواهند کرد. اما در نهایت توجه به این نکته ضروری است که سهامداران با انتخاب معیار مناسب ارزیابی عملکرد، که در نهایت مبنای تعیین پاداش مدیران قرار می­گیرد، علاوه بر اتخاذ تصمیمات سرمایه ­گذاری بهتر، می­توانند با جهت بخشی به منافع مدیران در راستای منافع خود، بهتر و سریع­تر به اهدافشان دست یابند. امروزه یکی از مهم­ترین مسایل مالی شرکت­ها، اندازه ­گیری عملکرد آن­هاست. این که شرکت­ها تا چه اندازه در بالا بردن منافع سهامداران خود کوشیده­اند، بانک­ها و مؤسسات اعتباری در اعطای تسهیلات به شرکت­ها چه شاخص­ هایی را در نظر می­گیرند، مالکان شرکت­ها در پرداخت پاداش به مدیران چه ابعادی را در نظر می­گیرند و در نهایت این که مراجع دولتی با توجه به الزامات قانونی در ارتباط با شرکت­ها به چه نکاتی توجه می­ کنند را می­توان با روش­های ارزیابی عملکرد شرکت­ها پاسخ داد. ارزیابی عملکرد شرکت یک ضرورت است و برای انجام آن باید از معیارهای پذیرفته شده­ای استفاده شود که تا حد امکان، جنبه­ های متفاوت از لحاظ محدودیت در فعالیت­ها و امکان بهره­مندی از امکانات را مورد توجه قرار دهد (رهنمای رودپشتی و محمودی، ۱۳۸۸).
۲-۲۲- سنجش عملکرد
سنجش عملکرد در فرایند تصمیم_­گیری با توجه به توسعه و اهمیت نقش بازار سرمایه از مهم­ترین موضوعات حوزه مالی و اقتصادی است، بنابراین کارکرد معیارهای مالی و اقتصادی جهت ارزیابی عملکرد بنگاه­ها یک ضرورت به شمار می ­آید. از مهم­ترین اهداف بنگاه­های اقتصادی، کسب سود در کوتاه­مدت و افزایش ثروت اقتصادی مالکان در بلند­مدت است. این مهم با اتخاذ تصمیم منطقی در فرایند سرمایه ­گذاری امکان­ پذیر می­ شود. اتخاذ تصمیمات منطقی رابطۀ مستقیم با ارزیابی عملکرد بنگاه اقتصادی دارد و ارزیابی عملکرد بنگاه­های اقتصادی نیز نیازمند شناخت معیارها و شاخص ­ها است که در دو مجموعه شاخص­ های مالی و غیرمالی طبقه ­بندی می­شوند. معیارهای مالی سنجش عملکرد به دلیل برخورداری از ویژگی­هایی نظیر کمّی بودن، عملی بودن، عینی بودن و ملموس بودن آن نسبت به معیارهای غیر مالی ارجحیت دارد.
۲-۲۳- عملکرد مالی و روش­های ارزیابی عملکرد
عملکرد مالی واحد تجاری در برگیرنده بازده حاصل از منابع تحت کنترل واحد تجاری است. اطّلاعات دربارۀ عملکرد مالی در صورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع ارائه می­ شود.
روش­های مختلفی از جهات متفاوت برای ارزیابی عملکرد وجود دارد ولی آنچه بیش­تر مد نظر است بعد مالی است. روش­های ارزیابی عملکرد را از بعد مالی به چهار دسته ذیل تقسیم می­ کنند (انواری رستمی و همکاران، ۱۳۸۳).

ب- عوامل بلند مدت.
تغییرات کوتاه مدت در بهره وری غالبا به میزان انگیزه پرسنل برای کار و بهبود روشها و سیستمهای جاری و گردش کار و تغییرات در میزان فشار کار و نوسانات تجاری بستگی دارد. انواع عوامل بلند مدت موثر بر بهره وری عبارتند از:

۱- ایجاد وتوسعه محصولات جدید.
معرفی روش های تولید جدید.
کشف منابع جدید.
۴- یافتن کانالهای جدید بازار یابی.
۵- عقلایی کردن ساخت اقتصادی و بهره وری.
در یکی از گزارش های مربوط به بررسی های بهره وری که از سوی وزارت کار در ژاپن منتشر شده است:
نحوه استقرار تجهیزات و پرسنل.
مهارت نیروی کار.
کیفیت مواد.
سازمان بین المللی کار عوامل موثر بر بهره وری را از دیدگاه وسیع تر به سه دسته زیر طبقه بندی کرده است:
عوامل کلی از قبیل آب و هوا ، توزیع جغرافیایی مواد خام وغیره.
عوامل تشکیلاتی و فنی از قبیل کیفیت مواد خام ، جانمایی و حمل استقرار کارخانه ، فرسایش و از بین رفتن ماشین آلات و ابزار و غیره.
عوامل انسانی از قبیل روابط مدیریت و کارکنان ، شرایط اجتماعی و روانی کار ، فعالیت اتحادیه کارگری وغیره.
سولو عوامل موثر بر بهره وری را با در نظر داشتن تابع تولید ، تحولات فنی و تراکم سرمایه معرفی می کند.
برخی دیگر از اقتصاددانان ، عوامل موثر بر بهره وری را چنین دسته بندی کرده اند:
- تغییرات تکنولوژیک.
- قابلیت نیروی کار به قابلیت ها و توانایی های خاص کارگر محدود می شود.
- میزان سرمایه به ازای واحد نیروی کار که منعکس کننده میزان تمرکز سرمایه یا حجم سرمایه ای است که واحد نیروی کار می تواند آن را مصرف کند.
سومانث برخی از مهمترین عوامل موثر بر بهره وری در آمریکا را بشرح زیر بر میشمارد:
- میزان سرمایه گذاری
- نسبت سرمایه به کار
- تحقیق و توسعه
- میزان استفاده از ظرفیت
- قوانین دولت
- عمر کارخانه و تجهیزات
- هزینه های انرژی
- ترکیب نیروی کار
- اخلاق کاری
- ترس کارگران در مورد از دست دادن شغل
- تاثیر اتحادیهها
- مدیریت
بهره وری را می توان از دو دیدگاه دیگر بررسی کرد:
الف- دیدگاه تکنیکی (نگرش فنی)
بهره وری نسبت ستانده به یکی از عوامل تولید است. به این ترتیب با توجه به اینکه منظور ارتباط خروجی با هر یک از عوامل سرمایه ثابت ، سرمایه در گردش ، مواد خام و مانند آنها می باشد ، بهره وری سرمایه ثابت ، بهره وری در گردش ، بهره وری مواد خام و مانند آنها مطرح می شود. این تعریف را موسسه همکاری اقتصادی اروپا در سال ۱۹۵۰ ارئه کرده است.
ب- دیدگاه (نگرش) فرهنگی
- یک دیدگاه فکری است که همواره سعی در بهبود وضع موجود دارد.
- یک ایدئولوژی، فرهنگ وشیوه زندگی است.
بنابرین بهره وری به عنوان یک فلسفه مبتنی بر استراتژی بهبود ، عاملی است که قشرهای مختلف یک جامعه را در بر گرفته و منافع آنها را به یکدیگر پیوند می دهد ، در این بینش انسان به عقیده و باوری دست پیدا می کند که می تواند امروز وظایف خویش را از دیروز بهتر و مطلوبتر انجام دهد.
باید توجه داشت که هیچ یک از عوامل فنی به تنهایی مد نظر نیستند بلکه مجموعه آنها بر رشد بهره وری موثرند.
پرکو پنکو دسته بندی عوامل موثر بر بهره وری یک سازمان را به صورت زیر ارئه داده است:
الف- عوامل خارجی یا غیر قابل کنترل یا عوامل برون سازمانی
به عواملی اطلاق می شود که از خارج بر سازمان اثر می گذارند و تحت اختیار افراد و مدیران درون سازمان نیستند. یعنی مدیریت تشکیلات قادر نیست در کوتاه مدت آنها را تحت کنترل در آورد و بر آنها اثر گذارد. لاجرم سازمان باید خود را با تغییرات آنها منطبق سازد. مانند قوانین و مقررات ملی.
ب- عوامل داخلی یا قابل کنترل یا عوامل درون سازمانی
این عوامل تحت حیطه و اختیارات افراد و مدیران داخل سازمان است که با تعمق و مدیریت صحیح می تواند با بهره وری بالا بکار گرفته شوند. این عوامل را می توان به شرح ذیل تقسیم بندی کرد:
عوامل سخت افزاری