تقاضا

مشتق شده

مستقل

کشش قیمتی

کم کشش

پر کشش

تعداد مشتریان

اغلب محدود

خیلی زیاد

گستردگی مشتریان

گاهی تمرکز جغرافیایی دارند

گستردگی جغرافیایی زیاد

شکل (۲-۱): مقایسه بازارهای صنعتی ومصرف کننده (Ajran,2002,29)
۲-۲-۴- تقاضای صنعتی
تقاضا برای کالاها وخدمات صنعتی به خودی خود وجود ندارد. این تقاضا از تقاضای نهایی برای کالاها وخدمات مصرفی مشتق میشود. در ادامه سه نوع تقاضای صنعتی را شرح میدهیم.

تقاضای مشتق شده^[۲۰]:
مشتریان صنعتی، کالاها و خدمات را برای استفاده در تولید کالاها و خدمات دیگر خریداری میکنند. در نتیجه تقاضا برای کالاها وخدمات صنعتی از کالاها و خدمات مصرف کننده مشتق میشود. مدیران ماشین آلات از آن جهت ماشین آلات راهسازی را خریداری میکنند تا بتوانند دراجرای پروزه های عمرانی با سرعت و امنیت بیشتری عمل کنند.
در رابطه با کالاهای سرمایه ای^[۲۱] از قبیل ماشین آلات و تجهیزات که جهت تولید کالاهای دیگر استفاده میشود، خرید نه تنها برای ضرورت های فعلی انجام میشود، بلکه پیش بینی منافع ناشی از استفادههای بعدی نیز در آن نقش دارد. چنانچه افراد فعال در کسب و کار احساس کنند که درآینده نزدیک، رکود حاکم خواهد شد، خرید آنها تا حد زیادی تقلیل خواهد یافت. اما چنانچه نگرش آنها مثبت باشد، تقاضای آنان برای کالاهای سرمایه‌ای و دیگر محصولات صنعتی افزایش خواهد یافت. ماشین آلات راهسازی به عنوان یک کالای سرمایه ای برای شرکتهای پیمانکاری ایجاد درآمد میکند. بنابراین آنها در زمان خریددستگاه به منافع مالی حاصل نیز توجه میکنند واین موضوع نیز می تواند در فرایند تصمیم گیری خرید حائز اهمیت باشد.
تقاضای متصل^[۲۲]:
تقاضای متصل زمانی وجود دارد که مفید بودن یک کالای صنعتی به وجود کالاهای دیگر بستگی داشته باشد برای بعضی از کالاهای صنعتی، تقاضای مستقل وجود ندارد، بلکه تقاضا برای آنها به این بستگی دارد که کالاهای دیگر را نیز بتوان از عرضه کننده صنعتی تاٌمین نمود.
کشش متقابل تقاضا^[۲۳]:
کشش متقابل تقاضا عبارت است از میزان واکنش فروش یک کالا به ازای تغییر قیمت در کالای دیگر. این مفهوم در بازاریابی مصرف کننده و بازاریابی صنعتی وجود دارد، ولی در بازاریابی صنعتی از اهمیت بیشتری برخوردار است و میتواند تاثیر بسیاری بر استراتژی بازاریابی یک موسسه صنعتی داشته باشد. اگر کشش متقابل تقاضای کالای جایگزین زیاد باشد، گویای این مسئله است که این کالاها در بازار مشابه و همگن رقابت دارند. یک بازاریاب صنعتی باید این مسئله را تشخیص دهد که در صورت تغییر در قیمت کالاهای جایگزین، تاثیر احتمالی بر کالاهای شرکت او چه خواهد بود( هاوالدار، ۱۳۸۵، ۱۱)
۲-۲-۵- آمیخته بازاریابی صنعتی
حوزه های اصلی تصمیم گیری که بازاریابان صنعتی با آن مواجه میشوند، همان چهارچوب جامع آمیخته بازاریابی (۴P) می باشد که عبارتند از: محصول^[۲۴]، قیمت^[۲۵]، آمیخته تشویق و ترغیب^[۲۶]، وتوزیع^[۲۷]. که هرکدام متشکل از یک سری تصمیمات میباشد. صاحبنظران در حوزه بازاریابی صنعتی در مورد میزان اهمیت هریک از این عوامل در بازاریابی صنعتی نظراتی را بیان کردهاند که در ادامه به آنها اشاره میشود اما در کل نظرات این چنین به نظر میرسد که دو عامل محصول و قیمت از اهمیت ویژهای در رفتار خریداران صنعتی برخوردار باشند.
فیشر^[۲۸] دو جنبه از فرایند تصمیم گیری خرید صنعتی را مورد توجه قرار میدهد. نخست «پیچیدگی محصول» و دوم «عدم اطمینان» وی عواملی چون نیاز به خدمات پس از فروش، کیفیت و فناوری را از عوامل پیچیدگی محصول می شمارد و در مقابل از عواملی چون قیمت بالا، حجم بالای سفارش و اثرات بلند مدت خرید، به عنوان عامل عدم اطمینان نام میبرد (Arjan, 2002,41).
محصول عامل اصلی در چگونگی رفتار خرید صنعتی است و اثرات مهمی بر روی روابط صنعتی دارد. به دلیل پیچیدگیهای فنی محصولات در بازاریابی صنعتی، ارائه اسناد مکتوب و اطلاعات فنی و تکنیکی در سطح وسیعی، درباره محصولات مورد نیاز است. به همین دلیل، عامل موثر دیگر را می توان خدمات پس از فروش که معمولا پیچیدهتر از خدمات در بازاریابی مصرف کننده است نام برد. درواقع مشتریان صنعتی به همراه محصولی که میخرند به خدماتی نیاز دارند تا بتوانند عملیات خود را راه اندازی کنند (Rudolph & Hambourg, 2001, 17).
موریس ویژگیهای محصول ارائه شده توسط عرضه کنندگان را مهمترین عامل در تصمیم گیری خرید مشتریان میداند (Morris, 1988, 80).
در حالی که بازاریابی کالاها و خدمات مصرف کننده تاکید ویژهای بر تبلیغات است. در بازاریابی صنعتی به فروشندگی شخصی^[۲۹] توجه می شود. در نتیجه در مقایسه با محصولات مصرف کننده، سازمان های صنعتی توجه کمتری به عامل آمیخته تشویق و ترغیب دارند (هاوالدار، ۱۳۸۵، ۷).
آزادی عملی که بازاریاب صنعتی میتواند در تعیین قیمت مطالبه شده، داشته باشد تا حد قابل توجهی بستگی به مقدار پولی دارد که خریدار برای خرید در نظر گرفته است. حتی زمانی که این مبلغ به علت درک نادرست در مورد مشخصات کالا، نامناسب به نظر میرسد حیطه انعطاف ناپذیری غالبا محدود میشود. به علاوه، بخشهای مختلفی از همان بازار اولیه گاهی اوقات منافع متفاوتی از همان محصول به دست میآورد و لذا برحسب مقدار منافع به دست آمده و اهمیت این منابع در ترکیب فروش یا تولید به طور متفاوت ارزش گذاری میشوند. این امر روی قیمتی که مشتری صنعتی آماده پرداخت آن برای محصول است تاثیر می گذارد (هارت، ۱۳۸۲، ۱۰۶).
در فرایند خرید صنعتی، خریدار وفروشنده غالبا به همدیگر وابستگی زیادی دارند. در بازارهای مصرف کننده، بازاریابان معمولا با مشتریان خود فاصله دارند اما بازاریابان صنعتی باید در تمام مراحل فرایند خرید با مشتریان خود همکاری نزدیک داشته باشند (کاتلر و آرمسترانگ، ۱۳۸۶، ۲۳۷).
۲-۲-۶- مفهوم خرید صنعتی
خرید صنعتی شامل تهیه و تدارک کالاها، خدمات، ملزومات و دانش و تخصصی از منابع خارجی سازمان، تحت شرایطی مناسب است و به منظور راه اندازی، بکارگیری و فعالیتهای حمایتی شرکت ضروری میباشد. این تعریف شامل چهارفعالیت است:۱) تعیین خصوصیات کالاهای مورد نیاز برای خرید. ۲) انتخاب عرضه کننده مناسب. ۳) مذاکره با عرضه کننده و عقد قرارداد. ۴) نظارت وکنترل جریان و فرایند خرید(Arjan, 2002, 14).
۲-۲-۷- انواع مشتریان صنعتی
همانگونه که در شکل ۲-۳ ملاحظه میشود، مشتریان صنعتی عموما به چهار گروه، موسسات تجاری، مشتریان دولتی، مشتریان سازمانی و تعاونیها تقسیم میشوند.
شکل (۲-۳) انواع مشتریان صنعتی (هاوالدار، ۱۳۸۵، ۱۴)
۲۵
۲-۳- تجزیه و تحلیل رفتار خرید
۲-۳-۱- بازاریابی و مصرف کنندگان
حساس ترین معیار برای تشخیص درست یا نادرست بودن یک فعالیت، آن است که بدانیم نتیجه آن فعالیت تا چه اندازه برای مصرف کننده مفید بوده است. امروزه مصرف کنندگان این آزادی را دارند که برای خرید کالاها یا خدمات بنا بر میل و علاقه خود، هزینه کنند. امروزه سیستمهای مختلف تولیدی و بازاریابی باید جوابگوی خواسته های مصرف کنندگان باشند. لذا بخش اعظمی از
کوششها و فعالیتهای بازاریابی بیشتر متوجه این امر است که روی افکار مصرف کنندگان و خریداران اثر کرده و تقاضای جدید ایجاد کنند. محققان بازاریابی برای برآورده ساختن تمامی نیازهای مصرف کنندگان بایستی رفتار مصرف کنندگان و عکس العملهای آنان در مقابل هریک از عوامل اثرگذار بر فرایند خرید را مورد مطالعه دقیق قراردهند، تا اینکه تولید کنندگان کالاها و خدمات متناسب با نیاز مصرف کنندگان تولید نمایند.

ساق راست

۵

۵

۵/۵

۶

۵/۶

۷

ساق چپ

۵

۵

۵/۵

۶

۵/۶

۷

پای راست

۵/۳

۵/۳

۵/۳

۵/۳

۵/۳

۵/۳

پای چپ

۵/۳

۵/۳

۵/۳

۵/۳

۵/۳

۵/۳

جدول شماره (۱-۲): تقسیم بندی نواحی مختلف بدن بر اساس روش لاندو برودو
روش کف دست
در بیمارانی که دچار سوختگیهای پراکنده شدهاند، از این روش استفاده میشود. اندازه کف دست بیمار تقریباً یک درصد از سطح کل بدن است (۵۱). این اندازه شامل کف دست همراه با انگشتان و شست میباشد به طوریکه انگشتان به هم نزدیک و کاملاً کشیده باشند (۴۴).
مراقبت از زخمهای سوختگی باید بر اساس عمق سوختگی و واکنش موضعی، وسعت جراحت و وجود یا فقدان واکنش عمومی بدن برنامه ریزی شود. به این ترتیب سه مرحلهی احیا یا فوری، مرحلهی میانی یا حاد و مرحلهی باز توانی برای مراقبت و درمان در نظر گرفته میشود (۳۸).

مرحلهی فوری
نخستین اولویت در بخش اورژانس حفظ راه هوایی، تنفس و گردش خون میباشد. برای صدمات خفیف تنفسی، به بیمار اکسیژن ۱۰۰ درصد و مرطوب تجویز، و تشویق به سرفه میشود تا ساکشن ترشحات تنفسی او ممکن شود. در موارد شدیدتر، باید ترشحات بیمار را ساکشن کرد و داروهای گشادکننده برونش و رقیق کننده مخاط نیز تجویز نمود. اگر راه هوایی دچار ادم شود باید لوله گذاری داخل تراشه انجام شود (۵۰).
پس از کنترل مشکلات تنفسی، اولین اقدام جلوگیری از بروز شوک برگشت ناپذیر است که با جایگزین کردن آب و الکترولیتها صورت میگیرد. مقدار مناسب مایعات جایگزین شونده به وسیله برونده قلبی بیمار تعیین میگردد که نشانهای از میزان جریان خون کلیوی میباشد. میزان برونده ۳۰ تا ۵۰ میلیلیتر در ساعت به عنوان یک هدف مشخص میگردد. سایر علایم جایگزینی مایعات شامل فشار خون سیستول بالای۱۰۰ میلیمتر جیوه و تعداد نبض کمتر از ۱۱۰ بار در دقیقه میباشد. معیارهای دیگر شامل اندازه گیری هماتوکریت، هموگلوبین و میزان سدیم سرم میباشد (۵۱).
همانطور که بیان شد میزان مایع درمانی بر اساس وسعت سوختگی و وزن کودک محاسبه میشود. برخی از مایعات مورد استفاده عبارتند از: کلوییدها (خون کامل، پلاسما و افزایش دهنده حجم پلاسما) و کریستالوییدها (کلرید سدیم فیزیولوژیک یا محلول رینگرلاکتات) (۳۸). در اکثر بیمارانی که سوختگی کمتر از ۴۰ درصد دارند و آنهایی که صدمات ریوی ندارند، میتوان از کریستالوییدهای ایزوتونیک استفاده نمود. در بیماران با سوختگیهای بیش از ۴۰ درصد و آنهایی که صدمات ریوی دارند، میتوان در ۸ ساعت اول از سالین هیپرتونیک استفاده نمود (۴۴).

۱۴.۶

۱۷.۲

حساسیت روش شناسایی به میزان نوفه در شناسایی ماتریس­های مشخصه قاب ۱۲ طبقه با نامنظمی سختی و هندسی میان طبقات ۶ تا ۱۲ با بهره گرفتن از مقدار دقیق پاسخ­های فرکانسی
نتایج شناسایی ماتریس­های مشخصه این قاب در شکل (۳-۳۷) و درصد خطای شناسایی درایه­های قطری این ماتریس­ها در حالت نوفه ۳% در جدول (۳-۵) آورده شده است. نتایج از دقت بالایی برخوردار بوده است. نتایج شناسایی پارامترهای دینامیکی این قاب نیز در شکل­های (۳-۳۸) و (۳-۳۹) آورده شده است. بازه فرکانسی (۵/۰-۴۵ هرتز) به گونه ­ای انتخاب شده است که تمامی فرکانس­های مودی را دربر گرفته است. بدین ترتیب نتایج شناسایی از دقت بالایی برخوردار بوده است. با وجود نسبت بالای میرایی مودهای ۹ تا ۱۲، تنها شکل مودی ۱۲ حساسیت نشان داده است و نسبت به سایر مودها خطای بیشتری را تجربه کرده است. خصوصیات دینامیکی این قاب در جدول (۳-۵) بیان شده است.
حساسیت روش شناسایی به میزان نوفه در شناسایی فرکانس­های قاب ۱۲ طبقه با نامنظمی سختی و هندسی میان طبقات ۶ تا ۱۲ با بهره گرفتن از مقدار دقیق پاسخ­های فرکانسی
حساسیت روش شناسایی به میزان نوفه در شناسایی شکل­های مودی قاب ۱۲ طبقه با نامنظمی سختی و هندسی میان طبقات ۶ تا ۱۲ با بهره گرفتن از مقدار دقیق پاسخ­های فرکانسی

• قاب ۱۲ طبقه همراه با طبقات نرم در طبقات ۱ و ۷:

وجود طبقه نرم در طبقه اول، موجب افزایش میزان مشارکت جرم مودی مود اول و کاهش مشارکت مودهای بالا شده است، بگونه­ای که میزان مشارکت مود ۵ به بالا تقریبا برابر صفر بوده است. مپاسخ­های شتاب، سرعت و جابجایی این قاب در اثر اعمال بارگذاری هارمونیک جارویی با فرکانس ۱۵ تا ۶۰ هرتز در امتداد درجه آزادی طبقه اول اندازه ­گیری شده و به میزان ۱، ۲ و ۳ درصد نوفه به آنها اضافه شده است. نتایج شناسایی ماتریس­های مشخصه در شکل (۳-۴۰) نشان داده شده است.
حساسیت روش شناسایی به میزان نوفه در شناسایی ماتریس­های مشخصه قاب ۱۲ طبقه با نامنظمی طبقات نرم در طبقات ۱ و ۷ با بهره گرفتن از مقدار دقیق پاسخ­های فرکانسی
برای بررسی تأثیر نامنظمی روی نتایج، درصد خطای شناسایی درایه­های قطری ماتریس­های مشخصه در حالت نوفه ۳% در جدول (۳-۶) آورده شده است. نامنظمی موجب تغییر در میزان میرایی مودهای ۶ تا ۱۰ شده و مطابق جدول(۳-۶)این موضوع موجب افزایش خطای شناسایی ماتریس­های مشخصه شده است.

درصد خطای شناسایی درایه­های قطری ماتریس­های مشخصه در حالت نوفه ۳% همراه با پارامترهای دینامیکی قاب ۱۲ طبقه با نامنظمی طبقات نرم در طبقات ۱ و۷

Mode No

۱

۲

۳

۴

۵

۶

۷

۸

۹

۱۰

۱۱

۱۲

Error(%)

Mass Error (%)

۰.۲۳

۲.۱۴

۲.۵۱

۳.۳۰

در دهه های اخیر مدیریت راهبردی بیشتر مورد توجه سازمان ها قرار گرفته است بطوریکه ابتدا سازمان های بزرگ در دنیا شروع به بهره برداری از اصول مدیریت راهبردی نموده و رفته رفته این تفکر و رویکرد در حال وارد شدن به حوزه مدیریت بخش دولتی می باشد و از دهه ۱۹۹۰ به بعد بدلیل اتفاقاتی که در محیط های فناوری- سیاسی و اقتصادی و… صورت گرفت مدیریت راهبردی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. اساساً از دهه ۱۹۵۰ به بعد و یا شاید قبل از آن مدیریت راهبردی یا به عبارتی مدیریت استراتژیک^[۱] مورد توجه واحدهای نظامی بوده است ولی از دهه۱۹۹۰به بعد این مسئله بیشتر مورد توجه سازمان های اقتصادی قرار گرفت(کاظمی، ۱۳۸۹).
مدیریت استراتژیک تصمیم‌ها و اقداماتی است که برای تدوین و اجرای خط مشی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد تا رابطه بین سازمان و محیط آن به نحوی تنظیم شود که سازمان قادر به تحقق اهداف خود باشد. به عبارت دیگر مدیریت استراتژیک فرآیندی است که سازمان را از موقعیت فعلی به جایگاه مطلوب آن برساند.(هاناگان^[۲]، ۲۰۰۲).

مدیریت استراتژیک هنر و علم تدوین، اجرا و ارزیابی تصمیمات وظیفه ای چندگانه ای است که سازمان را قادر می سازد به مقاصد خود دست یابد و شامل سه بخش اصلی تدوین، اجرا و ارزیابی استراتژی می باشد(دیوید^[۳]، ۱۹۹۹).
امروزه سازمانها برای بقاء و رشد در محیط متغیر، نامطمئن و غیرقابل پیش بینی ای که آنها را دربرگرفته است، ناگزیراند پویایی خود را حفظ کرده و دست به تغییراتی متناسب با محیط بزنند. سازمان ها در محیط کسب و کار امروزی با مشکلات متعدد و پیچیده ای مواجه اند که یکی از مهمترین آنها عدم آگاهی کامل نسبت به جایگاء فعلی و موقعیت مطلوب است. به بیان دیگر، سازمان ها به خوبی نمی دانند که در کجا هستند و مهمتر اینکه در چه جایگاهی باید باشند لذا باید به مقوله استراتژی و به پیروی از آن به موقعیت و جایگاه سازمان در محیط کسب وکار باید توجه ویژه ایی نمود (قضاوت و همکاران، ۱۳۸۸).
۱-۲ بیان مسئله
پیچیدگی روزافزون فعالیت ها و محیط شدیداً متغیر و متلاطم جهان امروز، مدیران را با آنچنان دشواری هایی مواجه ساخته که کوچکترین غفلت آنها نسبت به مسائل پیامدهایی غیرقابل جبران به دنبال خواهد داشت. مشاهده سازمان های بسیار موفقی که در نتیجه اتخاذ استراتژیهای نسنجیده و بی توجهی به محیط، موقعیت برجسته خود را از دست داده و از صحنه رقابت بین المللی به کنار گذاشته شدند، موید این نکته است(برایسون^[۴]، ۱۹۸۸).
مدیریت استراتژیک، امروزه به عنوان یکی از کارآمدترین رویکردهای مدیریتی در سازمان‌ها، بخصوص بنگاه‌های اقتصادی مد نظر صاحب نظران و برنامه ریزان قرار گرفته است. در جهان سیال، پیچیده و متغییر کنونی، برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک، راهی است برای کمک به سازمان‌ها و جوامع برای روبرو شدن با تغییرات سریع و مدلی است برای شناخت و حل مهمترین مسایل مبتلا به، شناسائی نقاط قوت و ضعف سازمان و استفاده بهینه از فرصت‌ها و موقعیت‌ها و تسلط بر ضعف‌ها و تهدیدهایی که موجودیت سازمان را به خطر می‎اندازند و در واقع اقدامی کارسازانه‎تر در مقابل جهان پر رقابت و بی‎رحم می باشد (هدایتی، ۱۳۸۵).
همه سازمان ها، عمومی و خصوصی، تولیدی و خدماتی، انتفاعی و غیر انتفاعی، از مدیریت استراتژیک به منظور مقاومت در مقابل رقابت شدید بازار به طور گسترده ای استفاده می کنند. مدیریت استراتژیک، فرآیندی است که سازمان ها می توانند با شناخت متقابل خود و محیط پیرامون خود، استراتژی های خود را تنظیم، اجرا و نظارت کنند(خورشید و رنجبر، ۱۳۸۹).
اصل اساسی مدیریت استراتژیک این است که سازمان‌ها باید برای بهره جستن از فرصت‌های خارجی و پرهیز از اثرات ناشی از تهدیدات خارجی یا کاهش آن‌ها، در صدد تدوین استراتژی‌های مقتضی و مورد نیاز برآیند. همچنین از دیگر فعالیت‌های اصلی و ضروری مدیریت استراتژیک این است که نقاط قوّت و ضعف دوایر و واحدهای سازمان را شناسایی و آن‌ها را ارزیابی نماید. بدین ترتیب شناسایی و ارزیابی عوامل استراتژیک خارجی و داخلی، می‌تواند موفقیت سازمان را تضمین نماید(هانگر^[۵] و ویلن^[۶]، ۲۰۰۱).
هر شرکتی دارای استراتژی هایی است، حتی اگر این استراتژی ها به صورت پراکنده، نامنظم، بدون ساختار و غیررسمی باشند. همه سازمان ها به سوی نقطه ای روان هستند، ولی بدبختانه برخی از سازمان ها نمی دانند به کجا می روند (دیوید، ۱۹۹۹، ص ۶۵).
انتخاب استراتژی در ارتباط با تنظیم یک سلسله اقدام های مناسب و شایسته، ارزیابی و انتخاب از میان
آنهاست. انتخاب استراتژی به دلیل اثرات مهمی که بر عملکرد سازمان دارد نقطه کلیدی در فرایند مدیریت استراتژیک به شمار می آید. استراتژی، مدیران سازمان ها را مجاز به شناسایی فرصتهای کشف ارزش برای مشتریان و تحقق آن ارزشها در سطح منافع می کند. از این رو راهی است که سازمانها زمینه های فعالیت و کسب و کار خود را تعریف می کنند و آن را صرفاٌ با منابعی مرتبط می سازند که در اقتصاد امروز اهمیت بسیاری دارد.
فرایند مدیریت استراتژیک در برگیرنده سه مرحله اصلی تدوین و انتخاب استراتژی، اجرا و ارزیابی آن است که ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک^[۷](SPACE) در مرحله تدوین استراتژی و به منظور بررسی و انتخاب استراتژی مناسب سازمان بکار گرفته می شود. تجزیه ‌وتحلیل موقعیت و تعیین اقدام استراتژیک سازمان عبارت است از انجام موازنۀ استراتژیک بین عوامل سوق‌دهنده (شامل فرصت‌های محیطی و نقاط قوّت سازمانی) در مقابل عوامل بازدارنده (تهدید‌های محیطی و نقاط ضعف سازمانی) و در جهت رفع آن‌ها (هانگر و ویلن، ۲۰۰۱).
شرکت آب و فاضلاب خوزستان در اسفند ماه ۱۳۷۱ پس از تعیین سهامداران و تشکیل هیئت مدیره رسماً کار خود را آغاز نمود.هم اکنون شرکت آبفا خوزستان با ۲۷۰۰ نفر پرسنل در ۵۶ شهر استان بجز اهواز بیش از ۵۱۰ هزار مشترک را تحت پوشش خدمات خود دارد.
اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها و تاثیر آن بر سیاستهای شرکت از یک سو و بحث واگذاری کامل شرکتهای آب و فاضلاب به بخش خصوصی از سوی دیگر، تعیین موقعیت و تدوین استراتژی های جدید را ضروری می سازد.
براساس اصل ۴۴ قانون اساسی، شرکتهای آب و فاضلاب جزء شرکتهایی قرار گرفته اند که باید به بخش خصوصی واگذار شوند. طبق برنامه بودجه سال ۸۹ کشور، شرکتهای آب و فاضلاب در گروه دو بنگاه ها قرار گرفته اند که براساس قانون باید تا پایان سال ۹۳ نسبت به واگذار کردن آنها به بخش غیر دولتی اقدام شود. مهمترین اهداف از خصوصی سازی در صنعت آب و فاضلاب افزایش کارایی و کیفیت، افزایش بهبود خدمات به مردم، اصلاح الگوی مصرف، درآمدزایی، کوچک سازی بدنه اجرایی دولت، سرمایه گذاری و مشارکت فعال بخش خصوصی می باشند.
الزام در کاهش یارانه‌های دولتی در بخش خدمات عمومی همچون آب و برق؛ توجه به استراتژی‌های افزایش راندمان، کاهش هزینه‌ها و جذب سرمایه‌های بخش خصوصی را جدی‌تر ساخته است و در نتیجه کاربرد پارادایم خصوصی‌سازی به‌شدت افزایش یافته و تحلیل موانع، روش‌ها، مراحل و الگوهای
خصوصی‌سازی نیازمند اجرای اصلاحات، مراحل و پیش نیازهایی می‌باشد که عدم انجام آنها خطر شکست
در اجرای چنین طرح‌هایی را افزایش می‌دهد.
اولین قدم در برنامه‌ریزی خصوصی‌سازی، شناسایی موقعیت استراتژیک شرکت می باشد. با توجه به اینکه فرایند مدیریت استراتژیک شامل مراحل تدوین،‌ اجرا و ارزیابی استراتژی می‌باشد. در مرحله تدوین، ابتدا موقعیت استراتژیکی شرکت شناسایی شده و سپس استراتژی متناسب با آن موقعیت تعریف گردیده است. شناسایی موقعیت استراتژیک شرکت در تهیه و تدوین مناسب‌تر و دقیق‌تر برنامه راهبردی (استراتژیک) کاربرد ویژه‌ای دارد.
از طرفی اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها، جدا از تمام منافعی که برای کل اقتصاد کشور دارد قدم رو به جلویی در راستای اهداف دست اندرکاران آبفای کشور برای واقعی شدن قیمت آب و صرفه جویی در مصرف آب است. اجرای این قانون کمک بسیار بزرگی است برای شرکتهای آب و فاضلاب کشور تا بتوانند با نزدیک شدن قیمت آب به قیمت واقعی در آینده ای نزدیک گام های اساسی تری را در راستای اهداف توسعه ای بردارند.
با توجه به تحولات ناشی از اجرای این قانون و لزوم پیش بینی به موقع تغییرات، آماده سازی همه جانبه شرکت و تحلیل جامع فرصت ها و تهدیدات نیاز به شناسایی موقعیت و تدوین استراتژی های جدید برای شرکت احساس می گردید. تعیین موقعیت استراتژیک شرکت، در وهله اول به نحوه انتخاب جهت حرکت شرکت می پردازد.
لذا شرکت آب و فاضلاب خوزستان باید استراتژی های مناسبی را با توجه به شرایط و موقعیت کنونی و آینده خود، انتخاب نماید. استراتژی های مناسب به بقا و رشد این شرکت در عرصه های مختلف کمک می کنند. برای تدوین و انتخاب استراتژی راهکارها و روش های مختلفی وجود دارد که در این پژوهش از ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک بدین منظور استفاده گردیده است.
با توجه به دلایل ذکر شده و همچنین متغیر بودن محیط کاری که برای ماندن در چنین محیطی بایستی قدرت تطبیق پذیری و انعطاف پذیری وجود داشته باشد، واضح است که مدیران شرکت در این وضعیت نیاز به ابزاری داشته تا بتوانند از طریق آن موقعیت استراتژیک خود را تشخیص داده و تمهیدات لازم را جهت رسیدن به اهداف آتی فراهم نمایند. در همین راستا نظریه مدیریت استراتژیک مطرح می گردد که این امکان را به مدیران می دهد تا تصمیمات خود را جهت تخصیص بهینه منابع همراه با دید بلند مدت اخذ نمایند. به طور کلی مدیریت استراتژیک دارای سه مرحله اساسی تدوین، اجرا و ارزیابی استراتژی می باشد. محور اصلی این پایان نامه متوجه مرحله اول الگوی مدیریت استراتژیک یعنی تدوین استراتژی است که خود به دو مرحله شناسایی موقعیت فعلی و تعریف استراتژی تقسیم می شود. لذا با بهره گرفتن از مدل ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک(SPACE) موقعیت استراتژیکی شرکت شناسایی شده و در ادامه موقعیت بدست آمده با بهره گرفتن از ماتریس داخلی و خارجی^[۸](IE) مورد مقایسه قرار گرفته است. در نهایت با توجه به وضعیت شرکت در مدل های مذکور استراتژی های متناسب تدوین و با بهره گرفتن از ماتریس برنامه ریزی استراتژی کمی^[۹](QSPM) استراتژی های بدست آمده اولویت بندی گردیده است.
با توجه به مطالب بالا مسئله اساسی این است که ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک شرکت آب و فاضلاب خوزستان چگونه است؟
۱-۳ اهمیت و ضرورت تحقیق
امروزه داشتن استراتژی خوب با اهمیت تر از حفظ موقعیت در محیط بازار است و مهمترین دغدغه اکثر سازمان ها تدوین و پیاده سازی استراتژی هایی است که موفقیت و بقای آنها را در شرایط متحول و پیچیده محیطی، تضمین نماید.
آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید که چرا بعضی از شرکت‌های بزرگ و موفق در مدت زمان کوتاهی با از دست دادن سهم بزرگی از بازار خود به موقعیتی معمولی و حتی تأسف بار تنزل یافته‌اند و چرا برخی از شرکت‌های کوچک و گمنام به یکباره به جایگاه‌های ممتازی در صحنه رقابت بین الملل رسیده‌اند؟ آیا در این مورد فکر کرده‌اید که چرا برخی از مؤسسات، نوسان‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی را به راحتی تحمل نموده و بر آنها غلبه می‌کنند و در مقابل برخی از سازمان‌ها طعم تلخ شکست را چشیده و از ادامه راه باز می‌مانند؟ به عقیده بسیاری از متخصصان علم مدیریت پاسخ بسیاری از این گونه سئوالات را باید در مفاهیمی به نام «استراتژی» و «مدیریت استراتژیک» جستجو کرد (صداقت گویان، ۱۳۸۴).
با توجه به محیط ناآرام و متلاطمی که سازمان های امروزی با آن مواجه هستند، اداره سازمان ها با روش های سنتی و قدیمی کارایی لازم را ندارد و اگر شرکتی چنین عمل کند، محکوم به فنا و حذف از صحنه رقابت می باشد. تغییرات مداوم در سیاست های بازرگانی رقبا، پیشرفت های تکنولوژیکی و قوانین و مقررات جدید همگی لزوم داشتن برنامه ای همه جانبه در سازمان، که تمامی نقاط قوت و محاسن سازمان را با عوامل و تغییرات محیط مربوط سازد، توجیه می کند. بنابراین داشتن نگرش سیستمی یکی از مهمترین ویژگی های سازمان های موفق امروزی است(وفا، ۱۳۷۸).
با نگاهی دقیق به مفهوم مدیریت استراتژیک می‌توان به ضرورت استفاده از آن پی برد. با توجه به تغییرات محیطی که در حال حاضر شتاب زیادی به خود گرفته است و پیچیده شدن تصمیمات سازمانی، لزوم بکارگیری برنامه‌ای جامع برای مواجهه با اینگونه مسائل بیشتر از گذشته ملموس می‌شود. این برنامه چیزی جز برنامه استراتژیک نیست. مدیریت استراتژیک با تکیه بر ذهنیتی پویا، آینده‌نگر، جامع‌نگر و اقتضایی راه
حل بسیاری از مسائل سازمانهای امروزی است. پایه های مدیریت استراتژیک بر اساس میزان درکی است که مدیران از شرکت‌های رقیب، بازارها، قیمت‌ها، عرضه‌کنندگان مواد اولیه، توزیع‌کنندگان، دولت‌ها، بستانکاران، سهامداران و مشتریانی که در سراسر دنیا وجود دارند قرار دارد و این عوامل تعیین‌کنندگان موفقیت تجاری در دنیای امروز است. پس یکی از مهمترین ابزارهایی که سازمان‌ها برای حصول موفقیت در آینده می‌توانند از آن بهره گیرند مدیریت استراتژیک خواهد بود(صداقت گویان، ۱۳۸۴).
استراتژی بدون شناخت محیط و عوامل پیرامونی، طراحی نمی گردد و اگر این شناخت واقعی و مبتنی بر واقعیتهای محیطی نباشد، از اثر بخشی باز می ماند. چنانچه شناخت سازمان از رقبای اصلی، نیاز مشتری، روند تکنولوژی، کالاهای مکمل، نقاط قوت و ضعف درونی، تهدیدها و فرصتهای بیرونی، مبتنی بر واقعیتها نباشد، استراتژی بنا شده بر این شناخت، محکوم به شکست است(واعظی نژاد، ۱۳۸۸).
اگر استراتژی کلی سازمان نادرست(بدون اثربخشی)باشد، درآن صورت همه کارایی های موجود در این دنیا هم نخواهند توانست آن را موفق نماید. از استراتژی های تصادفی معمولاٌ نتایج خوشایندی در موفقیت سازمان های نظامی یا تجاری به دست نمی آید. بلکه موفقیت در سایه توجه دائمی به تغییراتی است که در شرایط داخل و خارج سازمان رخ می دهد و برای سازشکاری در برابر این شرایط باید تدبیری اندیشید، استراتژی هایی را تدوین کرد و به اجرا درآورد.(دیوید، ۱۹۹۹، ص ۶۳).
ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک(SPACE)با بهره گرفتن از شدت قوت، ضعف و فرصت، تهدید شرکت، چهار موقعیت تدافعی، تهاجمی، محافظه کارانه و رقابتی را برای فعالیت شرکت بیان می کند. از این ماتریس برای تعیین نوع جهت گیری آینده شرکت آب و فاضلاب خوزستان گردیده است.
۱-۴ اهداف تحقیق
تعیین موقعیت وجایگاه شرکت آب و فاضلاب خوزستان
ارائه استراتژی متناسب با موقعیت بدست آمده
۱-۵ سوالات تحقیق

1. 1. موقعیت شرکت آب و فاضلاب خوزستان در حال حاضر چگونه است؟

1. 1. استراتژی بهینه شرکت آب و فاضلاب خوزستان کدام است؟

۱-۶ تعریف واژه های مورد استفاده در تحقیق
تدوین استراتژی(مفهومی): فرایند و گزینش استراتژی هایی است که سازمان را به سمت هدف هایش رهنمون می سازد.
تدوین استراتژی(عملیاتی): تعیین متغیرهای استراتژیک و سپس مدلسازی موضوع مورد نظر در قالب یک ماتریس و یا مدل تصمیم گیری است که منجر به اتخاذ تصمیم و یا راهبرد مبنی بر تعیین ماهیت استراتژی اصلی سازمان می گردد.
موقعیت و اقدام استراتژیک(مفهومی): یکی از مدل های تدوین استراتژی می باشد که با بهره گرفتن از آن می توان موقعیت استراتژیک سازمان را مشخص کرد و با توجه به موقعیت بدست آمده، استراتژی های مناسب را تدوین نمود.

الگو: الگو به بازنمایی ساختاری مجموعه عناصر متفاوتی گفته می‌شود که هدفش هدایت تحلیل موضوعات غامض و چه بسا نو‌ظهور است. هاره (۱۹۷۹) مفهوم الگو را توصیف کرد و یادآور شد که الگو مشتمل بر یک موقعیت مرکزی اما ناپایدار در چارچوب است و کار علمی اجتماعی است. الگوها برای پایه‌ریزی فرضیه‌ها و ارائه تحقیقات تازه در حوزه‌های قدیمی اهمیتی اساسی دارند چون به وضعیت‌ها و یا فرآیندهایی ارجاع می دهند که ممکن است آسان‌تر قابل درک باشند. (اسولیوان، ۱۳۸۵: ۲۴۹)

فصل ۲
تدارک نظری موضوع تحقیق
مقدمه
همان طور که در فصل قبل اشاره شد هدف اصلی این تحقیق شناخت نحوه حضور دین در رسانه تلویزیون و ویژگی­های تولید برنامه ­های دینی تلویزیون ایران از دیدگاه متخصصان ارتباطات و کارشناسان مسائل دینی می­باشد. به همین دلیل لازم است سوابق تحقیقاتی، مفاهیم و نظریات مرتبط با موضوع و هدف اصلی این تحقیق توضیح داده شود. در بخش پیشینه پژوهش، سیر تاریخی موضوع تحقیق و پژوهش­های صورت گرفته در این حوزه مطالعاتی مرور می­ شود. در بخش ادبیات تحقیق، ابتدا مفاهیم اصلی تحقیق از جمله دین و رویکردهای متفاوت به دین، تبلیغ اسلامی توضیح داده می­ شود و سپس با توجه به اینکه هدف این پژوهش شناخت نحوه حضور دین در رسانه تلویزیون و ویژگی­های تولید برنامه ­های دینی تلویزیون ایران می­باشد اشاره­ای کوتاه به وسایل ارتباط­جمعی، تعامل دین و ارتباطات، دین در ازتباطات سنتی، دین در ارتباطات مدرن و دستورالعمل ساخت برنامه ­های دینی تلویزیون صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران می­ شود. در بخش بعدی مروری بر نظریات مرتبط با موضوع تحقیق انجام می­ شود. از آن جا که هدف این پژوهش سوال در مورد نحوه تعامل دین و رسانه تلویزیون و چگونگی برنامه ­های دینی از نظر محتوا، ارائه، اجرا می­باشد، نظریات حوزه دین و رسانه اساس مبانی نظری این تحقیق را تشکیل می­دهد.
۱٫۲ پیشینه پژوهش
در خصوص تاثیرات برنامه‌های دینی تلویزیون و عوامل موثر بر میزان موفقیت برنامه‌سازان برنامه‌های نمایشی در انتقال ارزش‌های اسلامی تحقیقاتی صورت گرفته است که در این بخش به بیان بخشی از این تحقیقات می‌پردازیم:
الف) پژوهشی در سال ۱۳۸۲ با هدف «بررسی کارکردهای دینی تلویزیون؛ دیدگاه مخاطبان، کارشناسان، و برنامه‌سازان در خصوص برنامه‌های سیمای جمهوری اسلامی ایران» توسط خانم مریم مذحجی صورت گرفت که مهم‌ترین هدف آن بررسی نظرات مخاطبان، کارشناسان، و برنامه سازان درباره برنامه‌ها و کارکردهای دینی تلویزیون بوده است. نتایج این تحقیق که بر روی ۹۳۹ نفر از افراد ۷ سال و بالاتر شهر تهران که ۴۲ درصد آنان مرد و ۵۵ درصد زن بوده، در دو بخش مخاطبان و کارشناسان به شرح زیر ارائه شد:
مخاطبان
۹۰ درصد افراد پاسخگو تلویزیون تماشا می‌کنند.
۴۷ درصد بینندگان بیشتر از ۳ ساعت و ۵۳ درصد ۳ ساعت و کمتر تلویزیون تماشا می‌کنند.
سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت (۵۰ درصد )، آگاهی از اخبار و رویدادها (۲۵ درصد)، یادگیری و آموزش (۱۹ درصد)، تغییر نحوه زندگی و رفتار (۴ درصد) به ترتیب مهم‌ترین انگیزه بینندگان از تماشای تلویزیون می‌باشد.
نداشتن وقت (۵۰ درصد) مهم‌ترین دلیل غیر بینندگان برای تماشا نکردن تلویزیون بوده است. علاقه نداشتن به تماشای تلویزیون (۲۴ درصد)، جالب نبودن برنامه‌های تلویزیون (۱۱ درصد) از دیگر دلایل پاسخگویان برای تماشا نکردن تلویزیون می‌باشد.
بیشتر بینندگان در ساعت ۲۲-۲۰ (۴۲ درصد) و ۲۰-۱۸ (۳۰ درصد) تلویزیون تماشا می‌کنند.
اخبار، موضوعات اجتماعی فرهنگی و ورزشی به ترتیب موضوعات برنامه‌های مورد علاقه بینندگان می‌باشد.
۶۶ درصد بینندگان «بسیار علاقه‌مند»، ۳۰ درصد « تا حدودی علاقه‌مند» و ۴ درصد « نه چندان علاقه‌مند» به دین اسلام هستند.
اصول دین (۳۴ درصد)، اخلاق و آداب (۲۶ درصد)، احکام و مراسم عملی (۲۲ درصد)، تاریخ ادیان و اسلام (۱۸ درصد) به ترتیب موضوعات دینی مورد علاقه بینندگان هستند.
کسل کننده بودن (۴۰ درصد)، مرتبط نبودن محتوا با نیازهای امروز زندگی (۲۲ درصد)، علاقه نداشتن به موضوعات دینی (۱۸ درصد) مهم ترین دلایل غیربینندگان برنامه‌های دینی برای تماشا نکردن این برنامه‌ها است.
۷۲ درصد بینندگان از برنامه‌های دینی که با هدف آموزش و یاد دادن معارف دینی پخش می‌شوند، رضایت زیاد دارند. ۹۰ درصد با برنامه‌های با هدف سرگرمی، ۵۳ درصد با برنامه‌های با هدف خبررسانی و آگاه کردن مردم، و ۸۵ درصد با برنامه‌هایی که با هدف ارشاد و تغییر اخلاق پخش می‌شوند، رضایت زیاد و خیلی زیاد داشتند.
بالا رفتن دانش و یادگیری معارف اسلامی (۵۱ درصد)، ایجاد یا تغییر رفتار دینی (۲۳ درصد)، مهم‌ترین تأثیر برنامه‌های دینی تلویزیونی از نظر بینندگان است.
قالب فیلم و سریال مناسب‌ترین قالب برای تهیه برنامه‌های دینی تلویزیونی از نظر بینندگان می‌باشد.
بخش کارشناسان و برنامه سازان
ارشاد و تغییر رفتار و اخلاق هدف تمامی برنامه‌ها از سوی سازندگان اعلام شده است.
تمامی برنامه‌سازان به قالب فیلم و سریال به عنوان یکی از مهم‌ترین قالب‌های برنامه‌ای برای ارائه پیام اشاره کرده‌اند.
جذاب نبودن، پاسخگو نبودن به نیازهای مخاطبان، استفاده از قالب‌های خشک، بی بهره بودن سازندگان از معارف اسلامی، نامطلع بودن روحانیون از ابزارهای جدید تبلیغ، دلسوزی و نظارت کم، ضعف فیلم‌نامه، ضعف در پرداخت و کارگردانی مهم‌ترین اشکالات برنامه‌های دینی تلویزیونی از نظر برنامه‌سازان می‌باشد.
کمبود کارشناس مسائل دینی، آشنا نبودن کارگردانان با مباحث دینی، تشویق نشدن سازندگان و عوامل برنامه‌های دینی، ناشناس بودن هنرمندان واقعی، محدودیت زمانی برای تولید، کمبود نیروی کارآمد تولیدی، نبود برنامه‌ریزی دقیق، تنگ نظری مدیران محدودیت‌ها و موانع ساخت برنامه‌های دینی از نظر برنامه‌سازان می‌باشد.
ب) پژوهشی در سال ۱۳۸۵ با هدف «راهبردهای ارتباطی در تلویزیون دینی جمهوری اسلامی ایران» توسط ابراهیم شمشیری انجام شده که به دنبال پاسخ به سوالات زیر بوده است:
مشخصه‌ های ارتباطی الگوی تلویزیون دینی کدامند؟
وضعیت موجود شبکه قرآن و معارف سیما چگونه است؟
راهبردهای ارتباطی برای تحقق وضعیت مطلوب این شبکه در ایران چیست؟
نتایج تحقیق به شرح زیر است :
بیشترین محتوای برنامه‌ها با ۴۸ درصد به علوم قرآن و حدیث و با ۱۳ درصد با اجتماعیات و ۱۰ درصد به احکام و مناسک اختصاص دارد.
بیشترین قالب مورد استفاده در برنامه‌ها تلاوت قرآن (۳۶ درصد) و سخنرانی (۲۳ درصد) می‌باشند.
بیشترین مخاطبان مورد نظر این شبکه، غیر اختصاصی (۸۶ درصد) و اختصاصی نسبی(۱/۸ درصد) می‌باشند.
بیشترین پیام‌آفرینان این شبکه قاریان قرآن و مداحان (۵۴ درصد) و حوزویان (۲۱ درصد) می‌باشند.
۸۴ درصد برنامه‌های این شبکه پیام‌آفرین زن نداشتند.
۵۳ درصد برنامه‌های این شبکه بازتاب رسانه سنتی هستند.
۶۷ درصد از برنامه‌ها ارتباط مستقیم با آموزه‌های دینی دارند.
۵۹ درصد برنامه‌ها ریتم و سرود ندارند.
ج) پژوهشی در سال ۱۳۸۷ با هدف «بررسی ارتباط گرایش دینی جوانان شهر تهران و میزان توجه به سریال‌های مذهبی تلویزیونی» توسط ناصر پیرحیاتی صورت گرفته است. او در این تحقیق به نتایج زیر دست یافته است :
در مجموع ۷۷ درصد از جوانان تهرانی گرایش خیلی زیاد و زیاد به دین دارند. در بعد اعتقادی ۸۸ درصد، در بعد تجربی و احساسی ۹۰ درصد، در بعد پیامدی ۶۹ درصد و در بعد عملی ۵۹ درصد از جوانان شهر تهران گرایش خیلی زیاد و زیاد به دین دارند.
بین ویژگی‌های فردی جوانان (جنس، سن، وضعیت تأهل) و گرایش دینی آنان رابطه وجود دارد. زنان گرایش دینی قوی‌تری نسبت به مردان داشته و با افزایش سن، گرایش دینی افراد قوی‌تر شده است. ولی در گروه‌های مختلف تحصیلی گرایش دینی افراد همسان بوده است. افراد متأهل گرایش دینی قوی‌تری نسبت به افراد مجرد داشته‌اند.
با افزایش میزان گرایش دینی، میزان تماشای سریال‌های مذهبی تلویزیونی نیز افزایش یافته است.
با توجه به نتایج این تحقیق، در میان ابعاد دین‌داری، گرایش جوانان به بعد عملی دین و بعد پیامدی دین ضعیف‌تر از ابعاد اعتقادی و تجربی-احساسی دین است. یکی دیگر از دستاوردهای این تحقیق به این موضوع اشاره می‌کند که تاکید زیاد در امر سریال‌سازی می‌تواند ذائقه مخاطب را به سمت برنامه‌های صرفاً سرگرمی و تفریحی بکشاند و از توجه آنان به دیگر قالب‌های برنامه‌ای که ممکن است بسیار پربار و پرمحتواتر از سریال باشد، کاهش دهد. از این‌رو بسیاری از صاحب‌نظران پیشنهاد می‌کنند که برای درک دقیق مفاهیم مذهبی و ویژگی‌های آیینی و مناسکی پیروان یک دین، فیلم‌های مستند مردم‌شناسانه مورد استفاده قرار گیرند و نه فیلم‌های مبتی بر درام. این فیلم‌ها اغلب صرفاً با اهداف مذهبی و عمدتاً توسط افراد مذهبی ساخته می‌شود. عمده‌ترین ویژگی این گونه مستندها، بیان نزدیک به واقعیت آن‌ها می‌باشد که بدون ایجاد هیچ‌گونه حساسیّتی صرفا گوشه‌ای از آداب و رسوم و یا حتی باورهای قوم و یا گروه خاصی می‌پردازد.
د) پژوهش میدانی انجام شده توسط ناصر باهنر در سال ۱۳۸۱ با موضوع ” نگرش‌های رسانه‌ای ایرانیان” نشان می‌دهد که رسانه‌های سنتی دینی اصلی‌ترین منبع دینی اکثریت مردم (۶۰درصد) در کارکردهای چهارگانه ارتباطی آموزش، اطلاع‌رسانی، ارشادی و سرگرمی است و وسایل ارتباط جمعی برای ۴۰ درصد مردم نقش اولین گزیده رسانه دینی را دارا است. هم‌چنین برنامه‌های دینی تلویزیون در رتبه سوم پس از خانواده و مجالس و مراسم مذهبی قرار دارد. تحلیل محتوای برنامه‌های دینی تلویزیون نیز که در همان سال توسط همین محقق صورت پذیرفت، نشان می‌دهد که پیام‌آفرینان، محتوا و اشکال مختلف پیام‌های رسانه‌های سنتی دینی در وسایل ارتباط جمعی حضوری جدی داشته وحتی برخی برنامه‌های برگزیده دینی تلویزیون عینا همان آثار رسانه‌های سنتی دینی هستند. درمقابل، وسایل ارتباطی نویننیز تاثیرات عمیقی در فرآیندهای ارتباطات سنتی ایران بر جای نهاده‌اند که استفاده از تکنیک‌ها و فناوری‌های نوین در رسانه‌های سنتی بخشی از آن به‌شمار می‌آید. امروزه پیام‌آفرینان و مخاطبان رسانه‌ها نیز از پیام‌های وسایل ارتباط جمعی تاثیرات زیادی می‌پذیرند و آن‌ها را خودآگاه یا ناخودآگاه به فرایند سنتی ارتباطات دینی منتقل می‌کنند.
ﻫ) پژوهشی با عنوان “رضایت مخاطبان رسانه دینی” انجام شده در سال ۱۳۸۴ توسط جوادی یگانه به این موضوع می‌پردازد که نسبت صداوسیما با جامعه دینی یک نسبت دوری، چرخه‌ای و متقابل است؛ از یک سوی صداوسیما، جامعه دینی را شکل می‌دهد و از خلال قدرت رسانه‌ای خویش واقعیت و بالاخص انتظارات مخاطبان را برآورده می‌سازد و از سوی دیگر جامعه دینی با ارائه انتظارات خود به صورت فعالانه، چارچوب کنش رسانه را مشخص و محدود می‌سازد. به بیانی بسیار عینی‌تر، افزایش دینداری انتظارات دینی مخاطبان را افزایش داده و بدین طریق فضا برای ارائه برنامه‌های دینی متناسب با چنین اجتماعی افزایش می‌یابد و متقابلاً از سوی دیگر افزایش دینداری عمدتاً از خلال تولید چنین برنامه‌های دینی حاصل می‌آید. البته تحقیقات دیگر (جوادی یگانه و دیگران،۱۳۸۴) به این موضوع اشاره کرده‌اند که بین میزان دینداری و میزان رضایت مخاطب از برنامه‌های دینی رسانه‌ها ارتباط مستقیمی وجود ندارد. حسام‌الدین‌آشنا می‌گوید : «تحقیقات درباره رسانه‌های غربی نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد کسانی که خودشان را مذهبی می‌دانند، به برنامه‌های مذهبی رسانه توجهی ندارند. در ایران نیز، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که ۶۴ درصد مردم اصولاً علاقه‌ای به دریافت برنامه‌های مذهبی از تلویزیون ندارند.»(سنجش و پژوهش،۱۳۸۲: ۲۶) این مسئله می‌تواند به این دلیل باشد که نوع ارتباطی که مخاطبان با رسانه برقرار می‌کنند و تعارض انتظار آنان از رسانه با تعریفی که رسانه از ماموریت دینی خود دارد، می‌تواند موجب این عدم رضایت باشد.(جوادی یگانه و دیگران،۱۳۸۶: ۱۲۹)
و) تحقیقی با عنوان “برداشت نسلی جنسی از دین در صداوسیما؛ تعارض بومی-جهانی که توسط حمید عبداللهیان در سال ۱۳۸۶ انجام گرفت، بیان می‌کند که چنان‌که تعامل دین با رسانه، تنها وجوه عملی-مناسکی بومی‌گرایی دینی را باسازی کند، دخالت موثر رسانه غیررسمی جهان‌گرایانه را باید محتمل دانست. از مختصات این بومی‌گرایی دینی-رسانه‌ای سلب اختیار از فرد برای تفسیر امور دینی و واگذاری تبلیغ دین رسمی به رسانه رسمی است. نتایج این تحقیق بیان کننده این موضوع است که: ۱- زنان نسل قدیم، تلویزیون و رادیو را مورد توجه قرار می‌دهند و در باورهای دینی بیشتر بومی‌گرایند و ۲- زنان نسل جدید که نیروهای جدید اجتماعی را تشکیل می‌دهند در گرایش به اینترنت و ماهواره فعال‌تر از زنان نسل قدیم و مردان عمل می‌کنند و جهان‌گراتر هستند و دین را بومی می‌بینند و بر اساس معیارهای بومی فرا می‌گیرند اما در اثر تکثر دسترسی به رسانه‌های نوین، جهان‌گرایانه به آن عمل می‌کنند و شاخص این گرایش جهان‌گرایانه را می‌توان در باورهای مناسکی آنان دید. به عنوان مثال کاهش جرایم در ایام ماه مبارک رمضان و دهه اول ماه محرم نمونه‌ای از مناسکی دیدن دین است که رسانه رسمی در تقویت آن نقش غیرقابل انکاری دارد. این نوع رفتار برخلاف آموزه‌های هنجاری دینی است که براساس آن از پیروان خواسته می‌شود در سراسر سال خوب عمل کنند. این به این معنا است که فاصله از رسانه رسمی و حضور رسانه غیر رسمی، جهان‌گرایی دینی تولید می‌کند و این به دلیل تعامل میان رسانه رسمی و مناسک دینی است. به عبارت دیگر رسانه رسمی ایران ماهیتاً همان‌طور که ساموئل وبر هم در بحث دین و رسانه نشان می‌دهد، نمی‌تواند بعد اعتقادی را از طریق نمایش تلویزیون ترویج کند و بنابراین بخش مناسکی دین را به مثابه نماد دینداری ترویج می‌کند. (عبداللهیان،۱۳۸۶: ۳۰۷)
۲٫۲ ادبیات تحقیق
از آن جا که موضوع مورد بررسی در این تحقیق در خصوص چگونگی برنامه ­های دینی تلویزیون ایران می­باشد، نیاز به تصریح مفاهیمی هم­چون دین، دین از منظر اندیشمندان مسلمان، دین از منظر جامعه­شناسان، رویکردهای متفاوت به دین و ابعاد دین، آشکار است. لذا تمامی این موارد ذیل عنوان دین مورد اشاره قرار می­­گیرد.
۱٫۲٫۲ دین
دین به صورت پدیده‌ای عام و جهان‌شمول، ریشه در سرشت انسان دارد و او همواره از درون، خود را نیازمند نیروی متعالی می‌یابد. بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که دین همزاد انسان بوده و بشر از آغاز زندگی‌اش بر روی زمین به فرمان فطرت، پیوسته به دین و دینداری گرایش داشته است. هنری لوکاس در کتاب” تاریخ تمدن از کهن‌ترین روزگار تا سده ما” در این زمینه می‌نویسد:
دین پیچیده‌ترین عنصر فرهنگ ابتدایی است. پیدا است که همه مردم اولیه به گونه‌ای اعتقاد دینی داشته‌اند . انسان نخستین مانند بازماندگان کنونی‌اش به نیروی راز آلودی که نگاه دارنده زمین، آسمان و سراسر زندگی است، عمیقاً احساس وابستگی می‌کرد. انسان‌های نخستین عموماً به نیروهای فراطبیعی باور داشته و بسیاری از عادات فرهنگی آنان از این گونه گرایش‌های ماوراء‌الطبیعی سرچشمه گرفته است. (لوکاس(بی‌تا)،۳۰)