۴-۱-۳- Receive ASCII.vi
SubVI شکل ۴-۴ یکی از مهم­ترین قسمت­ های برنامه است، زیرا داده ­های اولیه را دریافت می­ کند و اعمال زیر را روی آن­ها انجام می­دهد:
CheckSum را چک می­ کند.
تعداد بایت­های دریافتی را چک می­ کند.
هدر و تریلر را چک می­ کند.
نوع ترموکوپل را چک می­ کند.
شماره برد متصل را چک می­ کند.
در نهایت پس از چک کردن و درست بودن تمام موارد گفته شده، داده اولیه را از داخل داده دریافتی استخراج کرده و برای مرحله بعد ارسال می­ کند.

شکل ۴-۴: Receive ASCII.vi
۴-۱-۴- Convert String number to number.vi
این SubVI (شکل ۴-۵) یک داده عددی که به صورت Hex ارسال شده است را دریافت می­ کند، سپس آن را به صورت یک عدد صحیح تبدیل می­ کند و برای پروسه­های بعدی ارسال می­ کند.
شکل ۴-۵: Convert String number to number.vi
۴-۱-۵- %d to Hex.vi
اینSubVI (شکل ۴-۶)، ۴ عدد صحیح که به صورت متنی است را دریافت می­ کند، سپس ۴ عدد Hex را به خروجی انتقال می­دهد.
شکل ۴-۶: %d to Hex.vi
۴-۱-۶- Check valid board and T.vi
این SubVI (شکل ۴-۷) داده اولیه را دریافت می­ کند، سپس در قسمت خروجی، دو آرایه می­دهد که مشخص می­ کند کدام ترموکوپل­ها و کدام بردها به سامانه متصل هستند.
شکل ۴-۷: Check valid board and T.vi
۴-۱-۷- Extract data.vi
این SubVI (شکل ۴-۸) یکی از مهم­ترین قسمت­ های برنامه است که دادۀ خام دریافتی را به عدد صحیح (دما) تبدیل می­ کند، همچنین پیامی مبنی بر متصل بودن یا نبودن ترموکوپل تولید کرده و از طریق پایه Message به خروجی می­دهد.
شکل ۴-۸: Extract data.vi
۴-۱-۸- F_CRLF_tcp read.vi
این SubVI (شکل ۴-۹)، مانند بلوک TCP Read عمل می­ کند با این تفاوت که، داده را تا رسیدن به یک کاراکتر خاص دریافت می­ کند، سپس کل داده ­ها را از طریق خروجی data out به قسمت­ های بعدی ارسال می­ کند.
شکل ۴-۹: F_CRLF_tcp read.vi
۴-۱-۹- Error Dialog.vi
در این SubVI تمام خطاهای احتمالی سیستم جمع آوری شده است. همان­طور که در شکل ۴-۱۰ مشاهده می­کنید یکی از ورودی­های این SubVI خطای ورودی (error IN) است تا از روی آن پیام مورد نظر را به کاربر نمایش دهد.
شکل ۴-۱۰: Error Dialog.vi
۴-۱-۱۰- Send ASCII.vi
این SubVI (شکل ۴-۱۱) شماره برد، شماره ترموکوپل و نوع ترموکوپل را می­گیرد، سپس دادۀ نهایی که برای بردها ارسال می­کنیم را تولید می­ کند (CheckSum نیز وجود دارد).
شکل ۴-۱۱: Send ASCII.vi
۴-۱-۱۱- Zero before Number less 10.vi
این SubVI (شکل ۴-۱۲) زیر مجموعه SubVI قبل است و قسمتی از کار آن را انجام می­دهد؛ یعنی یک متن رشته ای (String) را از روی داده ­های دریافتی تولید می­ کند.
شکل ۴-۱۲: Zero before Number less 10.vi
۴-۱-۱۲- Max Min Median Data.vi
از این SubVI (شکل ۴-۱۳) برای بدست آوردن بیشترین مقدار و کمترین مقدار داده ­های بارگذاری شده روی نمودار استفاده می­ شود. همچنین به دلخواه کاربر و توسط این SubVI فیلتر Median را روی داده ­های بارگذاری شده اعمال می­ کند.
شکل ۴-۱۳: Max Min Median Data.vi
۴-۱-۱۳- Load Data Mode APPENDED (T).vi
به دلیل این که حجم کمی از فضای RAM رایانه کاربر را اشغال کنیم، داده ­ها را با حالت Appended ذخیره کرده­ایم، از این رو برای بارگذاری داده ­ها نیاز به SubVI نوشته شده در شکل ۴-۱۴ داریم.
شکل ۴-۱۴: Load Data Mode APPENDED (T).vi
۴-۱-۱۴- Fill WDT.vi
این SubVI (شکل ۴-۱۵) داده ­های خام و شماره کانال­های انتخابی را دریافت کرده و دمای مربوط به هر کانال را از طریق خروجی Array 2 به نمودار ارسال می­ کند.
شکل ۴-۱۵: Fill WDT.vi
۴-۱-۱۵- Name Legend.vi
این SubVI (شکل ۴-۱۶) شماره کانال­های انتخابی کاربر را دریافت می­ کند و از روی آن­ها Legend مناسب را برای هر گراف تولید می­ کند.
شکل ۴-۱۶: Name Legend.vi
۴-۱-۱۶- Number to time String
این SubVI (شکل ۴-۱۷) عددی بر حسب ثانیه دریافت می­ کند و آن را به زمان (با فرمت رشته­ای (String)) تبدیل می­ کند.
شکل ۴-۱۷: Number to time String
۴-۱-۱۷- Save WDT Graph.vi
این SubVI (شکل ۴-۱۸) گراف لحظه قبل، داده ­های دریافت شده، زمان t₀ و چند پارامتر دیگر را می­گیرد و پس از پردازش­های لازم دمای ترموکوپل­ها را در متغیر Output Graph قرار می­دهد و آن­ها را در رایانه، با نرخ انتخابی توسط کاربر، ذخیره می­ کند.

بر اساس قضیه ۶، اگر در وضعیت اولیه شبکه، توکنی در یک مدار جهت دار وجود نداشته باشد، این حلقه بدون توکن باقی خواهد ماند. بنابراین هیچ یک از گره ها (گزار) در آن امکان اجرا شدن نخواهند داشت. از سوی دیگر اگر یک گره هیچ گاه طی هیچ وضعیتی امکان اجرا شدن نداشته باشد (L0-live transition)، می توان با بررسی معکوس دنباله گزارها، مدار مستقیم بدون توکن را پیدا کرد. بر این اساس قضیه ۷ را داریم:

قضیه ۷: گراف نشانه دار (G, )، live است اگر و تنها اگر در وضعیت M₀، حداقل یک توکن در هریک از مدارهای جهت دار G وجود داشته باشد.
□
قضیه ۸: گراف نشانه دار live (G, )، safe خواهد بود اگر و تنها اگر هر لبه ای (موقعیت) در این گراف متعلق به مدار جهت دار C باشد به طوری که M₀© = 1 .
□
لم ۱: با بهره گرفتن از گراف پوشای مدل پتری (N,M₀) تعدادی از خصوصیات آن را می توان بررسی نمود. از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
شبکه (N,M₀) ، bounded و در نتیجه R(M₀) متناهی است اگر و تنها اگر مقدار (تعداد بی نهایت توکن در یک موقعیت) در هیچ یک از برچسب های گره های گراف وجود نداشته باشد.
شبکه (N,M₀)، safe است اگر و تنها اگر فقط مقادیر ۰ و ۱ در برچسب گره های گراف دیده شود.
گزار t در شبکه (N,M₀) ، dead خواهد بود اگر و تنها اگر این گزار به صورت برچسب یک لبه در گراف پوشا ظاهر نشود.
اگر وضعیت M از طریق M₀ قابل دسترسی (reachable) باشد. آنگاه در گراف گره ای با برچسب وجود دارد به طوری که
□
برای مطالعه بیشتر قضایا و فرضیات به ]۲۵[ الی ]۲۸[ مراجعه کنید.

جمع بندی
در فصل دو، با تکیه بر مطالعات انجام شده در زمینه ابزار توصیف فرمال سیستم ها، چهار ابزار مختلف را انتخاب و بررسی نمودیم. هر یک از این چهار ابزار، خواه مبنی بر ابزار ریاضی مانند گراف باشند و یا مبتنی بر روابط جبری، به طراح در به دست آوردن تصویری قابل درک از سیستم واقعی کمک می کنند. این تصویر می تواند با متد های قابل دفاع مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و ظرفیت ها و مشکلات سیستم را از جنبه های زیادی به طراح نشان دهد.
با توجه به تنوع سیستم های دنیای واقعی و خصوصیات بی شمار آنها، به طبع، ابزار فرمال متنوعی نیز برای بررسی آنها ابداع شده است. به عنوان نمونه بسیاری از ابزار مدلسازی فرمال قادر به نشان دادن دقیق خصوصیات سیستم های غیر موازی هستند. در مقابل بسیاری می توانند خصوصیات سیستم های موازی را که بسیار پیچیده ترند نشان دهند. همچنین خصوصیات ساختاری و رفتاری سیستم ها و نحوه برخورد آنها با زمان مسائل پیچیده ای است که باید در مدل سازی سیستم با ابزار فرمال مد نظر داشت.
با توجه به توضیحات ارائه شده در بخش های گذشته، می توان جدول مقایسه ای برای چهار ابزار توصیف فرمال مذکور به صورت جدول ۲٫۱ ارائه داد.
جدول ۲٫۱٫ خلاصه مقایسه ابزار توصیف فرمال

عنوان صفحه
جدول ۲-۱- خلاصه‌ای از مطالعاتی نشان دهنده‌ی میزان شیوع تخمدان پلی‌کیستیک PCO به کمک اولتراسونوگرافی (برگرفته از Koivunen, 2001) 36
جدول ۲-۲- مشخصات بافت‌شناسی تخمدان پلی‌کیستیک (برگرفته از Koivunen, 2001) 37
جدول ۲-۳- معیار اولتراسونوگرافی برای تشخیص PCO (برگرفته از Koivunen, 2001) 37

جدول ۲-۴- کرایتریای تشخیصی برای سندرم‌ تخمدان پلی‌کیستیک برطبق تعاریف مختلف منتشر شده، برگرفته از Conder & Escobar-Morreale, 2007 ) 65
جدول۳-۱- تعداد افراد مورد مطالعه ۶۷
جدول ۳-۲- مقادیر مورد انتظار برای سیستم تست LH به روش ELISA 72
جدول ۳-۳- مقادیر مورد انتظار برای سیستم تست FSH به روش ELISA 73
جدول ۳-۴- مقادیر مورد انتظار برای سیستم تست تستوسترون به روش ELISA 74
جدول ۳-۵- مقادیر مورد انتظار برای سیستم تست پرولاکتین به روش ELISA 76
جدول ۴-۱- مقایسه‌ی ویژگی‌های جمعیت‌شناختی زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و زنان سالم (کنترل) ۸۲
جدول ۴-۲- مقایسه‌ی هورمون‌های مورد بررسی زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و زنان سالم (کنترل) ۸۳
جدول ۴-۳- مقایسه‌ عوامل خونی زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و زنان سالم (کنترل) ۸۷
جدول ۴-۴- مقایسه‌ی عوامل بالینی زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و زنان سالم (کنترل) ۸۹
جدول ۴-۵- ضریب همبستگی اسپیرمن بین نمایه‌ی توده‌ی بدنی با هورمون‌های مورد بررسی در دو گروه زنان مبتلا و غیرمبتلا به PCOS 91
جدول ۴-۶- ضریب همبستگی اسپیرمن بین نمایه‌ی توده‌ی بدنی با عوامل خونی مورد بررسی در دو گروه زنان مبتلا و غیرمبتلا به PCOS 92
جدول ۴-۷- ضریب همبستگی اسپیرمن بین سن با هورمون‌های مورد بررسی در دو گروه زنان مبتلا و غیرمبتلا به PCOS 93
جدول ۴-۸- ضریب همبستگی اسپیرمن بین سن با عوامل خونی مورد بررسی در دو گروه زنان مبتلا و غیرمبتلا به PCOS 93
جدول ۴-۹- مقادیر حساسیت، ویژگی، ارزش اخباری مثبت و ارزش اخباری منفی هورمون‌های مورد بررسی در نقطه‌ی برش تعیین شده ۹۶
جدول ۴-۱۰- مقادیر حساسیت، ویژگی، ارزش اخباری مثبت و ارزش اخباری منفی عوامل خونی مورد بررسی در نقطه‌ی برش تعیین شده ۹۷
جدول ۴-۱۱- ضریب همبستگی اسپیرمن بین هورمون‌های مورد مطالعه در دو گروه زنان مبتلا و غیرمبتلا به PCOS 99
جدول ۴-۱۲- ضریب همبستگی اسپیرمن بین عوامل خونی مورد مطالعه در دو گروه زنان مبتلا و غیرمبتلا به PCOS 98
جدول ۴-۱۳- ضریب همبستگی اسپیرمن بین عوامل خونی و هورمون‌های مورد مطالعه در دو گروه زنان مبتلا و غیر مبتلا به PCOS 100
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار ۴-۱- مقایسه‌ی هورمون LH زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۳
نمودار ۴-۲- مقایسه‌ی هورمون FSH زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۴
نمودار ۴-۳- مقایسه‌ی نسبت LH/FSH زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۴
نمودار ۴-۴- مقایسه‌ی هورمون تستوسترون زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۴
نمودار ۴-۵- مقایسه‌ی هورمون DHEA-S زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۵
نمودار ۴-۶- مقایسه‌ی هورمون پرولاکتین زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۵
نمودار ۴-۷- مقایسه‌ی هورمون آندروستندیون زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۵
نمودار ۴-۸- مقایسه‌ی هورمون پروژسترون زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۶
نمودار ۴-۹- مقایسه‌ی هورمون استروژن زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۶
نمودار ۴-۱۰- مقایسه‌ی هورمون TSH زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۶
نمودار ۴-۱۱- مقایسه‌ی گلوکز زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۷
نمودار ۴-۱۲- مقایسه‌ی کلسترول زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۸
نمودار ۴-۱۳- مقایسه‌ی LDL زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۸
نمودار ۴-۱۴- مقایسه‌ی HDL زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۸
نمودار ۴-۱۵- مقایسه‌ی تری‌گلیسرید زنان گروه PCOS و کنترل با بهره گرفتن از نمودار جعبه‌ای ۸۹
نمودار ۴-۱۶- مقایسه عوامل بالینی درزنان مبتلا و غیرمبتلا به PCOS 90
نمودار ۴-۱۷- منحنی مشخصه‌ی عملکرد (ROC) در نقاط برش مختلف هورمون‌های مورد مطالعه در دو گروه زنان مبتلا و غیرمبتلا به PCOS 94
نمودار ۴-۱۷- ادامه ۹۵
نمودار ۴-۱۸- منحنی مشخصه‌ی عملکرد (ROC) در نقاط برش مختلف عوامل خونی مورد مطالعه در دو گروه زنان مبتلا و غیرمبتلا به PCOS 98
نمودار ۴-۱۸- ادامه ۹۸
فهرست شکل‌ها
عنوان صفحه
شکل ۲-۱- برش عرضی تخمدان (برگرفته از Chedumbarum Pillay, 2009) 12
شکل ۲-۲- تصویر سونوگرافی یک تخمدان پلی‌کیستیک (برگرفته از Koivunen, 2001) 38
شکل ۲-۳- مسیرهای ساخته شدن استروئیدها در فولیکول انترال تخمدان بر اساس دو گنادوتروپین (برگرفته از Koivunen, 2001) 42
شکل ۲-۴- تاریخچه‌ طبیعی زنان با PCOS (برگرفته از Koivunen, 2001) 54
چکیده
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، شایع‌ترین بیماری مرتبط با عدم تخمک‌گذاری مزمن است و ۶-۴ درصد زنان را در سن باروری مبتلا می‌کند. PCOS یک اختلال اندوکرین اختصاصی یا مجزا با علت یا پاتوفیزیولوژی منحصر به فرد نمی‌باشد، بلکه در پاتوفیزیولوژی آن، عوامل ژنتیکی و محیطی در تعامل و ترکیب با یکدیگر می‌باشند. در واقع، به این اختلال می‌توان به عنوان مسیر نهایی مشترک در عدم تخمک‌گذاری نگاه کرد. هیرسوتیسم، آکنه، افزایش غیر طبیعی استروئیدوژنز تخمدانی و آدرنال که نشانه‌ای از هیپرآندروژنیسم است، در بیماران PCOS دیده می‌شوند. همچنین مقاومت انسولینی و سندرم متابولیک می‌توانند در این بیماران زمینه‌سازی برای بروز بیماری‌های قلبی- عروقی باشد.

شکل ‏۴‑۲۷- اجزای تابع هدف و سود حاشیه ای در مقایسه با سناریوهای مختلف

با بهره گرفتن از معادلات مربوط به تخمین تعداد سناریوها و در نظر گرفتن سطح اطمینان ۹۵/۰ و حداکثر خطای قابل قبول ۰٫۰۵×E(Z) ، حداقل تعداد سناریو برابر ۶۰ بدست می ­آید.
لازم به ذکر است هرچقدر حداکثر خطای قابل قبول کمتر باشد تعداد سناریوی لازم برای رسیدن به سطح اطمینان مورد نظر افزایش می­یابد. برای مثال برای رسیدن به سطح حداکثر خطای قابل قبول ۴، ۳ و ۲ درصد امید ریاضی هزینه ها، حد پائین تعداد سناریوهای مورد نیاز به ترتیب برابر ۹۱، ۱۶۲ و ۳۶۵ بدست می ­آید.

در این قسمت تعداد سناریوها را ۶۰ فرض نموده ایم که بصورت تصادفی و بر اساس تابع توزیع نرمال تولید شده اند. شکل ۴-۲۸ همگرائی الگوریتم CPLEX را به جواب بهینه نشان می­دهد.

شکل ‏۴‑۲۸- همگرائی الگوریتم CPLEXبه جواب بهینه

با توجه به تابع چند ضابطه غیر خطی در نظر گرفته شده برای تابع هزینه کمبود، هزینه کمبود در مقایسه با حالت خطی کاهشی محسوسی نشان می­دهد و از حدود ۳% هزینه­ های کل سیستم تولیدی به ۳/۱% کاهش می یابد. و این موضوع اهمیت غیر خطی فرض نمودن تابع هزینه­ های کمبود را مشخص می­نماید. از طرف دیگر بیشتر کمبودها در بازه دوم تابع چند ضابطه ای قرار گرفته اند (۱۰۰<B_nit<500) که در شکل ۴-۲۹-ب قابل مشاهده است. این موضوع نشان می­دهد که بحث رضایتمندی مشتریان نیز به نوعی با این تابع قابل بیان است. و تغییر پذیری کمبودها از یک نقطه مشتری به نقطه دیگر و یا از یک خانواده محصول به خانواده دیگر کمتر رخ داده است. ضمن اینکه مدل این قابلیت را دارد تا با تعریف توابع هزینه ای متفاوت برای محصولات استراتژیک جواب بدست آمده ای منطبق بر نیازهای واقعی و اساسی مشتریان داشته باشد.
همین طور به دلیل تابع تخفیف در نظر گرفته شده که یک تابع چند ضابطه ای و غیر خطی بود باعث گردیده اکثر سفارشات انجام شده توسط کارخانه­های تولیدی در بازه بالایی این تابع رخ دهد (>500). طبق شکل ۴-۲۹-الف، سفارشات با حجم بیش از ۵۰۰ بیشترین فراوانی را تحت همه سناریوهای ممکن به خود اختصاص داده است. لازم به ذکر است، اندازه سفارش (XQ) جزء متغیرهای مرحله اول محسوب می­ شود و با تغییر سناریوها تغییر نمی یابد و تصمیم گیری راجع به آن قبل از تحقق مقادیر واقعی پارامترها صورت می­پذیرد.

شکل ‏۴‑۲۹- فراوانی اندازه سفارشات و کمبود رخ داده تحت همه سناریوهای مختلف

به منظور کاهش تغییر پذیری هزینه­ های کل سیستم تولیدی در مواجهه با سناریوهای مختلف بایستی ریسک ناشی از این تغییرات را مدیریت نمود. معمولاً از تابع واریانس که یک عبارت غیرخطی درجه دوم است برای مدیریت ریسک جواب­های بدست آمده استفاده می­نمایند (گوها و همکاران^[۲۶۶]۲۰۰۷).
در این تحقیق برای مدیریت تغییرپذیری جواب­های بدست آمده در برابر رخداد سناریوهای نامحتمل، غیر از امید ریاضی، معیار تغییرپذیری نرم-۱^[۲۶۷] را به تابع هدف مدل پیشنهادی چهارم می­افزاییم (  ).
میانگین جزئی بالایی نیز خوانده می­ شود و برابر صفر است اگر هزینه­ های مرتبط با متغیرهای مرحله دوم (  ) از امید ریاضی آن ها  کمتر گردد و در غیر اینصورت برابر اختلاف آن ها  خواهد بود. شکل ۴-۳۰ چگونگی عملکرد این معیار را نشان می­دهد.

شکل ‏۴‑۳۰- معیار تغییر پذیری

بنابراین مدل جدید که کمینه سازی مجموع وزنی امید ریاضی و تغییرپذیری زیان کل سیستم تولیدی است به صورت زیر بازنویسی می­ شود:

۲-۹-۴: حق برخورداری از محیط زیست سالم
بشر از دیر باز ارتباط تنگاتنگ و ناگسستنی با محیط خود داشته است و برای رفع نیاز ها و احتیاجات خود دست به اقداماتی زده است که به طور مستقیم و غیر مستقیم محیط زیست خود را متاثر کرده است. امروز محیط زیست همانند توسعه از مهمترین بخش های حقوق همبستگی بین المللی محسوب می شود و در چارچوب مسائل حقوق بشر مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد. حق بر محیط زیست به عنوان یکی از اقلام حقوق بشر یعنی حق داشتن محیط زیست سالم، همچون آزادی و برابری از حقوق از حقوق بنیادین انسان ها محسوب می شود و در موضوع اخیر در قالب حقوق مدنی- سیاسی و حقوق اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی مطرح و حق بر محیط زیست جزء مقوله سوم حقوق بشر (حقوق همبستگی) تلقی گردیده است. امروزه حق بر محیط زیست یکی از توسعه یافته ترین حقوق همبستگی محسوب و به وسیله قوانین اساسی تعدادی از کشور ها شناسایی شده است. در واقع حق بر محیط زیست به موجب (اصل اول اعلامیه کنفرانس ملل متحد در مورد محیط زیست که از تاریخ ۵ تا ۱۶ ژوئن ۱۹۷۲ تشکیل گردید) مورد تصویب قرارگرفته است. مطابق این اعلامیه انسان از حقوق بنیادین برای داشتن آزادی، برابری و شرایط مناسب زندگی در محیط زیستی که به او اجازه زندگی با حیثیت و سعادتمندانه را بدهد برخوردار است.

موارد ۱۴ و ۱۵ پیش طرح سومین میثاق بین المللی مربوط به حقوق همبستگی اقدام به تعریف حق بر محیط زیست نموده است. ماده ۱۴ هر انسان و کلیه انسان ها به طور جمعی حق دارند از محیط زیست سالم و متعادل از نظر زیست محیطی و مساعد برای توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی برخوردار شوند. در ماده ۱۵ اشعار می دارد دولت های عضو متعهد می گردند که شرایط طبیعی حیات را دچار تغییرات نامساعدی ننمایند که به سلامت انسان و بهزیستی جمعی صدمه وارد کند. صدمه ای که برای توسعه جمع ضروری می باشد و راهی برای اجتناب از آن وجود نداشته باشد قابل قبول محسوب می گردد^[۴۲].
اعلامیه جهانی حقوق حقوق شهروندی، میثاق حقوق مدنی و سیاسی و میثاق حقوق اقتصادی فرهنگی و اجتماعی به صورت تلویحی و ضمنی حق به محیط زیست سالم را مورد تایید قرار می دهند در حقیقت در چهارچوب این اسناد برخی حقوق مانند حق به زندگی مورد توجه قرار گرفته است و دعاوی زیادی بر مبنای حق به حیات در خصوص محیط زیست در سطح ملی و بین المللی مطرح شده است.
حق به محیط زیست سالم به عنوان یک حق اساسی و بنیادین جای خود را در مجموعه ی حقوق شهروندی باز کرده است. توجه ویژه به این حق موجب شناخت ظرفیت های حقوق مدنی و سیاسی و حقوق اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی شده است. حق به محیط زیست به عنوان بخشی از حق حیات، حق به زندگی با استاندارد، حق بهداشت، حق به هوای سالم، حق به علایق و ویژگی های فرهنگی مورد توجه قرار گرفته و عمدتا در درون نسل اول حقوق بشر توسعه یافته است. دعاوی مرتبط با این بخش از حقوق شهروندی مانند حقوق مدنی و سیاسی علیه دولت های ملی در محاکم ملی، و مراجع فرا ملی ماند دیوان اروپایی حقوق بشر و نهاد های نظارتی سازمان ملل حقوق بشر (شورای حقوق بشر) کمیسیون فرعی مبارزه با تبعیض طرح و پی گیری شده است.
اعلامیه استکهلم، (۱۹۷۲)توجه جهانیان را به اهمیت محیط زیست بیشتر جلب کرد و موجب شکل گیری اصول، قواعد، بیانیه ها و اعلامیه ها و نهاد های تخصصی در زمینه حقوق محیط زیست گردید. مناقشات ناظر بر مدیریت منابع طبیعی، آلودگی فرا مرزی، ریسک های زیست محیطی جهانی، نظیر تغییر آب و هوا، آسیب دیدگی لایه اوزون، تهدیدات ناشی از دفن زباله های اتمی، موجب شدند در دهه ۱۹۸۰ مفهوم امنیت اکولوژیکی در مناسبات بین الملل شکل گرفته و مسائل زیست محیطی در دستور کار سازمان ملل متحد در خصوص محیط زیست و توسعه در ژوئن سال۱۹۹۲ یک بار دیگر توجه جهانیان را بر ضرورت تامین بهتر همکاری در خصوص مسائل زیست محیط جهانی، با محوریت توسعه پایدار جلب کند.
حفظ نسل انسان و تداوم حیات انسان در محیط امن و عاری از جنگ و خشونت از اهداف و موضوعات سازمان ملل متحد می باشد. حمایت از بهسازی محیط زیست مستقیما از نیاز های حیاتی برای حفاظت از زندگی انسان ناشی می گردد. تا کیفیت و شرایط آن تامین کند و پیش شرط های غیر قابل اجتناب برای مراقبت از کرامت انسان و سعادت و توسعه ی شخصیت انسانی را تضمین نماید. تنزل کیفیت محیط زیست یک تهدید جدی برای بقای انسان می باشد. از این رو احترام به حقوق شهروندی ارتباط مستقیم و تنگاتنگی به حمایت و حفاظت از محیط زیست دارد. چرا که زندگی انسان و تداوم حیات او و کیفیت زندگی او منوط به سلامتی و شادابی محیط زیست است. از آنجا که نوع بشر در محیط ناسالم و آلوده در معرض انقراض و نابودی می باشد و از این رو برای بقای نسل بشر محیط زیست می یابد مورد حمایت قرار گیرد.
حقوق محیط زیست همانند حقوق شهروندی، ناظر بر عملکرد ها و اقدامات بشر بوده و کلیه اقدامات وی را تحت پوشش قرار می دهد. پرفسور رنه کاسن، برنده جایزه ی نوبل در درس آکادمی لاهه در سال ۱۹۷۴ می گوید: مفهوم کنونی حمایت از حقوق شهروندی باید به حق بر محیط زیست بهداشتی و پاک عاری از آلودگی مشابه حق بر آب و هوای پاک و سالم گسترش یابد. در همین زمان تدوین حقوق شهروندی جدید در سایه حمایت از افراد در برابر خطرات آلودگی، تامین و عرضه مناسب و کافی آب شیرین، تضمین هوای پاک و نهایتا حیات پایدار شهروندی بر کره زمین مورد توجه قرار گرفته است.
۲-۹-۵: حق داشتن کار و حرفه
از مهمترین نیاز بشری برای ادامه زندگی داشتن حق کار و حرفه می باشد که در همه ی جوامع بشر از اولویت اساسی و خاصی برخوردار است.
امنیت شغلی: تامین نیاز های زندگی که لازمه ی حیات انسانی است مستلزم کسب درآمد و داشتن شغل مطمئن و درآمد زا برای تامین این منظور می باشد. اطمینان خاطر از داشتن شغل مناسب و حفظ استمرار آن را می توان امنیت شغلی نامید. رابطه نامتعادل اقتصادی و موقعیت آسیب پذیر کارگران ایجاب می کند که تمهیدات اجتماعی خاصی برای امنیت شغلی کارگران صورت گیرد. در نظام بین المللی علاوه بر شناسایی حق کار همراه با شرایط منصفانه و رضایت بخش برای افراد حمایت کارگران در مقابل بیکاری براساس اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق بین المللی حقوق بشر اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است.
قانون اساسی ایران در اصل ۲۸ راجع به آزادی انتخاب شغل و حق داشتن شغل اشعار می دارد: هر کس حق دارد شغلی را که بدان مایل است و مخالف اسلام و مصالح عمومی و حقوق دیگران نیست برگزیند. دولت موظف است با رعایت نیاز جامعه به مشاغل گوناگون برای همه افراد جامعه و مکان اشتغال به کار و شرایط عادی را برای احراز مشاغل ایجاد کند.
انسان باید کار کند زیرا کار مایه ی حیات انسانی و اساس تمدن بشری است. افراد انسانی با رام کردن طبیعت برای تامین زندگی خویش گام بر می دارند و بدین طریق مراتب انسانیت خود را به اثبات می رسانند. تا آن جا که می توان گفت استعداد کار و کرامت ذاتی انسان، موهبت الهی می باشد. و خداوند بدین ترتیب افراد بشر را در دنیا اشرف مخلوقات قرار داده است. کار کردن یکی از حقوق و آزادی های بشر محسوب می شود که حمایت های خاص خود را اقتضا می کند.
۲-۹-۶: حق برخورداری از حمایت قانون
قانون مجموعه ضوابط عامی است که توسط مقامات صلاحیت دار تدوین می شود به تنظیم روابط افراد و جامعه و دولت می پردازد و برای همگان به طور مساوی ایجاد حق و تکلیف می کند. اصل حاکمیت قانون یکی از اصول مهمی است که بر اساس آن انجام کلیه ی امور سیاسی ، اداری و قضایی و اتخاذ هر گونه تصمیم از طرف مقامات و مسئولان باید بر طبق قانون باشد. تضمین حقوق و آزادی های شهروندان و استقرار امنیت برای آنان در گرو تنظیم اقتدار هیات حاکمه از طریق وضع قوانینی است که حدود اختیارات آنان را به نحو منطقی مشخص می نماید.
بنابراین توسعه حقوق بشر و آزادی های عمومی تنها در دولت قانون مدار میسر است. در قانون اساسی کشور ما همانند دیگر دموکراسی های موجود ، اصل حاکمیت قانون مبنای اساسی اداره امور کشور است. و اعمال قوای حاکم اصولا بر طبق قانون اساسی و حسب مورد ریاست جمهوری، وزیران و نیز در امر قضاء صلاحیت دادگاه ها و رسیدگی و صدور حکم طبق قوانین مصوب مجلس صورت می گیرد. علاوه بر این قانون گذار اساسی قوه ی قضاییه کشور را مسئول پشتیبانی از حقوق فردی و اجتماعی و موظف به احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی مشروع نموده است.(کاتوزیان، ۱۳۸۲)
اصل برتری قانون اساسی که متضمن برتری حقوق بشر نیز می باشد، هم اینک معمولا در قوانین اساسی کشور ها از جمله قانون اساسی ایران مورد توجه قرار گرفته شده است، در این ارتباط قانون اساسی، قانون گزاری از سوی مجلس را صرفا در محدوده قانون اساسی و شرع مجاز می داند و با تاسیس شورای نظارتی نگهبان آن را تضمین نموده است (همان منبع).
بر اساس اصل حاکمیت قانون که لازمه ی تحقق مردم سالاری است نهاد های قانون گذار در بالا ترین سطح سلسله مراتب سازمان های عمومی قرار دارند. در این خصوص، قانون اساسی دستاورد قوه ی موسسان و قانون عادی حاصل کار قوه مقننه است که هر یک در مقام قانون گذاری در زمینه های مختلف همچنین به بیان و سازماندهی اصول لازم الاحترام حقوق بشر می پردازند.
قانون اساسی هوگو می گوید قوانین اساسی برای اینکه مورد تجاوز قرار گیرند به وجود آمده اند زیرا فریاد نمی زنند. این فلسفه ی سیاسی مبین این حقیقت و یک واقعیت است: حقیقت این است که قانون اساسی انتظام بخش کلیه ی امور و شئون هر کشور و تعیین کننده روابط متعادل زمامداران و فرمانبرداران یک جامعه سیاسی است. التزام عمل برای اجرای این قانون مهم ابواب و منفذ استبداد را مسدود، آزادی و حرمت افراد را تضمین و موجبات تلاش برای رسیدن به عدالت سیاسی و اجتماعی را فراهم می نماید. واقعیت اینست که علی رغم وجود قانون اساسی در اکثر کشور های دنیا کمتر کشوری است که در آن بتوان داعیه احترام کامل عملی نسبت به مندرجات این قانون را داشت. زیرا در آنجا که یک طرف قانون، با تمام اقتدار خود سر افرازی می کند و عرصه را برای طرف دیگر یعنی اراده مردم تنگ می نماید جایی برای برخورداری از آزادی ها و ابزار وجود باقی نمی ماند(هاشمی، ۱۳۸۴).
۲-۹-۷: حق برخورداری از برابری و عدالت
اصل نوزدهم قانون اساسی با قید به اینکه مردم ایران از هر قوم و قبیله ای که باشند از حق تساوی برخوردارند و رنگ و نژاد و زبان و مانند این ها سبب امتیاز نخواهد بود. الهام بخش این مفهوم است که در برخورداری از حقوق فرهنگی ناشی از تنوع گروهی هیچ گونه تبعیضی نباید بین افراد ملت وجود داشته باشد(هاشمی،۱۳۸۴).
ارسطو^[۴۳] : عدالت را به دو معنای عام و خاص آن تقسیم بندی می کند، عدالت به معنای عام کلمه شامل تمام فضیلتهاست و مفهوم مخالف آن ستم است بدین معنا که هر کس بر خلاف عدالت به کار ناشایستی دست زند ستم کرده است. پس مفهوم عدالت در معنای عام کسب فضایل و ترک رذایل است آنچه که در کتابهای اسلامی مانند اخلاق عالم آراء ( محسنی ) می خوانیم. عدالت به معنای خاص کلمه، به مفهوم برابر داشتن اشخاص و اشیا است مبنای آن محاسبات ریاضی و جدول ضرب نیست که همیشه عدد خاص مبین باشد بلکه: « فضیلتی است که به موجب آن بایستی به هر کس باید هر آنچه را که حق او است داده شود».
نظر امام علی (ع) در مورد عدالت
امام علی‌ در عهدنامه‌ مالک‌ اشتر بارها در مضامین‌ مختلف‌ به‌ برابری‌ انسانها، که‌موجب‌ رعایت‌ عدل‌ در بین‌ همگان‌ و اثبات‌ حقوق اساسی‌ برابر برای‌ همه‌ انسانهاست‌، اشاره‌ کرده‌ است‌. برخی‌ از آنها عبارت‌اند از:
- برابری‌ همه‌ مردم‌ در لزوم‌ شمول‌ انصاف‌ و عدالت‌ در حق‌ آنان‌؛
- برابری‌ انسانها در ممنوع‌بودن‌ افشاگری‌ عیوب‌ و توهین‌ به‌ حیثیت‌ و کرامت‌ آنان‌؛
- برابری‌ انسانها در لزوم‌ کینه‌زدایی‌ از دلها نسبت‌ به‌ آنان‌؛
- برابری‌ همه‌ مردم‌ در بررسی‌ و انتخاب‌ واجدان‌ شرایط‌ برای مسئولیتها؛
- برابری‌ همه‌ مردم‌ در برخورداری‌ از معیشت‌ عادلانه‌ و امکان‌ استفاده‌ از بیت‌المال‌؛
- برابری‌ در حق‌ برخورداری‌ از تسریع‌ در برآورده‌شدن‌ نیازها؛
- نفی‌ امتیاز و تبعیض‌ و اولویت‌دادن‌ به‌ فرد یا گروه‌ در حقوق مشترک‌؛
- برابری‌ در برخورداری‌ از روح‌ انبساط‌ زمامداران‌؛
- برابری‌ در ارزیابی‌ کار از طریق‌ بازرسان‌؛
- حمایت‌ از محرومان‌ برای‌ رسیدن‌ به‌ برابری‌؛
- اختصاص‌ دادن‌ زمامداران‌ بهترین‌ اوقات‌ خود را برای‌ عبادت‌ و خودسازی‌ به‌منظور رعایت‌ هر چه‌ بیشتر برابری‌ در میان‌ مردم‌؛
- اجتناب‌ رهبران‌ و زمامداران‌ از دور ماندن‌ از مردم‌، به‌ منظور رعایت‌ برابری‌مردم‌ در دسترسی‌ به‌ آنان‌.
برابری
نظریه ای بر پایه اعتقاد به همانند بودن انسانها از جنبه وجودی و در نتیجه، لزوم رفتار یکسان با آنهاست. تأکید بر برابری انسانها با یکدیگر پیشینه ای طولانی دارد، ولی در چند قرن گذشته، بویژه بعد از انقلاب فرانسه و دوره روشنگری، این اندیشه به نیرویی عمده برای تغییرات اساسی در حقوق عمومی و سیاسی در اروپا و شمال امریکا تبدیل شده و بتدریج بر کشورهای غیر اروپایی نیز اثر گذاشته است. در دهه های اخیر، مجامع بین المللی، به منظور تأکید بر برابری انسانها با قطع نظر از نژاد، رنگ ، طبقه اجتماعی ، مذهب ، ثروت ، مقام ، جنس و جز اینها، چندین اعلامیه، تصویب کرده اند.
۲-۹-۸: حق آزادی عقیده
آزادی عقیده عبارت است از این که افراد بتوانند به انتخاب خود در هر زمینه ای اشتغال ذهنی داشته باشند. خواه این اشتغال امری درونی و خواه به صورت موضع گیری عمومی باشد. یعنی آن که هر کسی بتواند به دور از هر تحصیل تحمیل و فشاری بیندیشد و بدون ترس باور خود را بیان نماید. در نظام های مختلف سیاسی موجود، آزادی عقیده بستگی تمام به مسلک و مرام رایج یا حاکم بر جامعه، مردم و شیوه زمامداری دارد. حقوق بین الملل مرتبه ی بسیار بالایی را برای آزادی عقیده قائل است و در اسناد و منابع آن موضوع داشتن عقیده و برخورداری از همه امکانات ابراز عقیده به نحو اساسی ارائه شده است مثلا در اعلامیه جهانی حقوق بشر ماده ۱۸ اعلام می دارد هر کس حق دارد از آزادی فکر ، وجدان و مذهب بهره مند شود… . در میثاق بین المللی حقوق مدنی سیاسی هر کس حق آزادی فکر، وجدان و مذهب دارد. این حق شامل آزادی داشتن قبول یک مذهب یا معتقدات خود، خواه بطور فردی یا جمعی، خواه به طور علنی…
اسلام به عنوان یک دین فراگیر که خطاب آن به همه جهانیان است ضمن دعوت متفکرانه مردم به پذیرش دین و پرهیز از هر نوع تحمیل و فشار عقیدتی راه مجادله را برای ارباب تفکر باز می گذارد و فرصت هر نوع دگر اندیشی را به شرط آن که موجب فشار نشود و به مصالح اسلام لطمه ای وارد نکند فراهم می سازد. (ان هو الا ذکر للعالمین)
۲-۹-۹: حق بر خورداری از آموزش و پرورش وپرورش
حق بر آموزش شامل فراگیری اطلاعات و معلومات از طریق آموزش و پرورش ابتدایی عمومی و تخصصهای عملی از طریق آموزش کاربردی، نظیر آموزش فنی و حرفه ای می باشد. هدف آموزش و پرورش در عین اینکه از نظر فردی عبارت از شکوفایی شخصیت است از نظر جمعی عبارت از پشتیبانی از تفاهم، مدارا و دوستی دولت هاست. در خصوص اندیشه مربوط به آموزش و پرورش، کمیسیون بین المللی یونسکو در مورد آموزش و پرورش قرن بیست و یکم اعلام می دارد که آموزش و پرورش باید پیرامون چهار فراگیری بنیادی و اساسی برای دانش فردی باشد.
آموختن برای شناخت، یعنی دستیابی به امکانات ارتقاء شعور فردی
آموختن برای فراگیری عملی، به منظور توانایی تاثیر گذاری بر محیط
آموختن برای زندگی با یکدیگر به منظور مشارکت و همکاری با دیگران در زمینه تمام فعالیت های انسانی
آموختن برای شایسته زیستن در جلوه های فردی، اجتماعی و محیطی
آزادی آموختن یکی از حقوق بنیادین به شمار می رود که به برخورداری از آن پرورش روح مستعد اندیشیدن و به کار انداختن استعداد هوشمندانه انسان را به همراه دارد.رهایی از جهل از برکت تعلیم و تربیت میسر است. همچنان که خداوند در آیات متعدد تعلیم و تربیت را اساس بعثت پیامبر اسلام قرار داده است تا بدین وسیله زمینه ایجاد جوامع متفکر و توانمند فراهم شود(هاشمی، ۱۳۸۴).
سازمان ملل متحد آموزش را یکی از حقوق اساسی بشر و وسیله مهمی جهت ترویج حقوق بشر می داند. به این نکته در اسناد متعددی اشاره نموده است. در ماده ۲۶ اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده است: هر کس حق دارد از آموزش و پرورش بهره مند شود. کنفرانس جهانی حقوق بشر آموزش حقوق بشر را به عنوان پرورش اطلاعات عمومی ضروری برای ارتقاء پیشرفت ارتباطات هماهنگ و با ثبات در میان جوامع و برای پرورش فهم متقابل، تحمل بردباری و صلح در نظر می گیرد.^[۴۴]