کلمات کلیدی:دیازینون؛ سلولز؛ طلا؛ جذب سطحی؛ نانو ذره؛ کنژوگه
فصل اول:
کلیات تحقیق
۱-۱- مقدمه
امروزه افزایش جمعیت و به دنبال آن افزایش مصرف مواد غذایی به ویژه محصولات کشاورزی، کشاورزان را بر آن داشته است که میزان محصولات خود را افزایش دهند. آفت کش‌ها مواد یا مخلوطی از مواد هستند که به منظور پیشگیری، نابودی، دفع و یا کاهش آفات به کار می روند. اما این نکته را می‌بایست مد نظر داشت که مواجهه با آفت کش‌ها یکی از ریسک‌های شغلی بسیار مهم در بین کشاورزان کشور‌های در حال توسعه می‌باشد. دیازینون یک حشره کش طیف وسیع بوده و علیه حشرات خانگی،آفات باغ، گیاهان زینتی،حیوانات دست آموز وحتی پشه مورد استفاده قرار می‌گیرد. دیازینون به سرعت قابلیت تجزیه پذیری دارد اما در شرایط محیطی با دمای پایین، رطوبت کم و نبود فعالیت‌های تجزیه‌ی میکروبی مناسب، قادر است بیش از ۶ ماه در خاک به صورت فعال باقی بماند. به دلیل توزیع سریع این سم در صورت ورود به منابع آبی و همچنین تأثیر عمومی آن به موجودات غیر هدفی نظیر بی‌مهرگان، پستانداران، پرندگان و ماهیان (و به خصوص گونه‌های آبزی)، از دسته سمومی است که خطرات زیست محیطی فوق العاده زیادی را به دنبال دارد. این سم از طریق گوارش، پوست و نیز استنشاق جذب می‌شود و از راه روده به آسانی و در طی چند ساعت جذب و به سرعت و در زمان کوتاهی در کبد به دیازوکسون متابولیزه می‌شود. دیازینون توسط آنزیم‌های میکروزومی به متابولیت‌های خود مانند دیازوکسون،هیدروکسی دیازوکسون و هیدروکسی دیازینون اکسید می‌شود که همگی مهار کنندگی آنزیم کولین استراز می‌باشند. مهار این آنزیم بر روی اعصاب مرکزی و یا محیطی، اثر تخریبی داشته و حتی این سم بر روی آستانه‌ی تحریک الکتریکی تأثیر و در بعضی موارد صرع، تشنج و تحریک سیستم عصبی مرکزی را منجر می‌شود. علاوه بر آن دیازینون ممکن است سبب جهش درژن‌ها، تخریب کرموزوم، اثر منفی بر تمایز سلولی والقای مرگ سلولی،توقف تقسیم میتوزی در جنین و کاهش سنتزDNA شود. برای حذف سم دیازینون موارد متعددی پیشنهاد شده که از آن جمله می‌توان به نانوکاتالیست‌های اکسید تیتانیوم-اکسید سیلیسیوم، آلومینا و نانوذرات اکسید روی اشاره نمود. البته باید توجه داشت که این مواد که به عنوان جاذب معرفی گردیده اند، هیچ یک جاذب تخصصی نبوده و احتمالاً بتوانند به سایر مواد نیز جذب شود. همچنین این جاذب‌ها خود برای سلول‌های بدن انسان و حیوانات سمی بوده و عوارض گوارشی و عصبی ایجاد می‌کنند. ما فکر می کنیم که ضرورت ارائه یک جاذب تخصصی که علاوه بر قدرت جذب، حداقل سمیت را برای انسان و حیوان داشته باشند احساس می‌گردد تا بتوان در آینده از آن داخل یا روی مواد غذایی که آلوده به سم دیازینون هستند، استفاده نمود. بر اساس مطالعات تئوریک به عمل آمده حدس ما این است که نانو ذرات سلولز کونژوگه شده با طلا بتواند جاذب مناسبی برای دیازینون باشد. این فرضیه نخست در نرم افزار شبیه ساز مورد مطالعه قرار خواهد گرفت و سپس تحت شرایط مختلف دمایی،pH و زمان، میزان جذب مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرد. هم چنین نهایتاً میزان جذب در شرایط واقعی یعنی در حضور مواد غذایی (نظیر گندم و خیار) که حاوی دیازینون نیز باشند، مورد بررسی قرار می گیرند (Fu et al., 2001).

۱-۲- آفت کش‌ها
رشد روزافزون جمعیت و افزایش تقاضا برای تولیدات کشاورزی و مواد غذایی باعث توسعه فعالیت‌های کشاورزی گردیده است.زراعت مدرن، اصلاح نباتات، سموم، دفع آفات و کود و پیشرفت‌های تکنولوژی به شدت باعث افزایش محصول گردیده ولی این محاسن در کنار آسیب‌های گسترده زیست محیطی از جمله آبیاری بیشتر، مصرف بیشتر آفت‌کش‌ها و کودها و آلودگی لایه‌‌های مختلف خاک و آب‌‌های زیرزمینی و اثرات منفی بر سلامت انسان بوده است. تعریفی که آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا(ای پی آ) از آفت‌کش ارائه داده است بدین صورت است که آفت‌کش ماده یا مخلوطی از مواد است که به منظور پیشگیری، نابودی، دفع یا کاهش هرگونه آفت به کار می‌رود. استفاده از سموم مختلف در مبارزه با آفات بهداشتی و ناقلین بیماری‌‌ها دارای تاریخچه بسیار طولانی است، به طوری که چینی‌ها و رومیان باستان از ترکیبات شیمیایی در مبارزه با آفات مختلف استفاده می‌کردند. هر چند کنترل عامل بیماری‌زا (با بهره گرفتن از آفت‌کش‌‌ها) در بخش کشاورزی سودمند است ولی آفت‌کش‌‌ها باعث ایجاد بیماری و مرگ در انسان‌‌ها می‌گردند، این مشکلات ناشی از شرایط مختلف تماس مستقیم و غیر‌مستقیم انسان با آفت‌ کش‌ها می‌باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تنها در ایالات متحده سالیانه بیش از دو میلیارد پوند آفت‌ کش در بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی، جنگل داری و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد و به دلیل مصرف بالا، مواجهه افراد با این سموم افزایش یافته و در نتیجه عوارض و اثرات سوء آن بر سلامت افراد نیز افزایش یافته است. به عنوان مثال انجمن سلامت عمومی آمریکا تخمین زده استکه قریب به۱۲۷۵۰۰۰ کشاورز آمریکایی با آفت کش‌های مختلف مواجهه دارند. نکته قابل توجه این‌که در کشورهای در حال توسعه در مقایسه با کشور‌های توسعه یافته به دلیل افزایش مصرف و در دسترس بودن انواع آفت کش‌ها،مسمومیت با این سموم نیز از میزان بروز بالایی برخوردار است. به عنوان مثال تنها در کشور چین مسمومیت با آفت کش‌ها که غالباً از نوع سموم ارگانوفسفره می‌باشند سبب مرگ حدود ۱۷۵۰۰۰ نفر در سال می‌شود(Fu et al., 2001).در کشور ایران بر اساس اطلاعات مرکز آمار در سال ۱۳۷۵ جمع فروش سموم کشاورزی ۸/۱۵ هزار تن بوده و در سال ۱۳۸۰ مقدار فروش سموم کشاورزی ۸/۱۵ هزار تن بوده و در سال ۱۳۸۰ مقدار فروش سموم به ۲/۲۷ هزار تن رسیده است. طبق اطلاعات پروفایل ایمنی شیمیایی نزدیک به۲۷۰۰۰ تن آفت کش در کشور ایران مصرف می‌شود که شامل ۱۰۱ نوع حشره کش، علف کش، قارچ کش، کنه کش، حلزون کش و نماتد کش می‌باشد.تعداد سموم ثبت شده در سال ۱۳۸۸ در کشور ۲۵۲ قلم بوده است که شامل %۲۶ حشره کش، %۳۳ علف کش، %۲۱ قارچ کش، %۷ موش کش و %۵ کنه کش می‌باشد.از نظر طبقه بندی گروه خطر نیز، این ۲۵۲ قلم در دسته‌ه ای ذیل بوده‌اند:
*گروه خطرI:%9
*گروه خطرII:%27
*گروه خطرIIIوIVوV:%64
از کل ۱۴۲۰۰۰۰۰ هکتار وسعت اراضی کشاورزی جمهوری اسلامی ایران به ازای هر هکتار Kg780 ماده مؤثره انواع سموم دفع آفات نباتی مصرف می‌شود.
۱-۳- تاریخچه استفاده از سموم
قبل از سال ۱۸۰۰ میلادی، بیشتر موادی که در کنترل آفات مورد مصرف قرار می‌گرفتند ترکیبات معدنی ناخالصی بود که اثراتی روی کیتین بدن حشرات داشتند. موادی مثل خاکستر و دوده و حتی خاک نرم از جمله این ترکیبات بودند. بعد‌ها مواد دیگری مثل صابون، قطران، نفت، اسانس ترباتین، کافور، فلفل و برگ گردو استفاده شدند. نخستین حشره کش آلی شناخته شده نیکوتین بود که در سال ۱۷۶۳ به صورت برگ پودر شده گیاه توتون علیه شته مصرف می‌شد. روتنون یکی دیگر از ترکیبات طبیعی است که در اواسط سال‌های ۱۸۰۰ در اروپا مرسوم بود. روتنون که از ریشه چندین گیاه به دست می‌آید، ابتدا در آمریکای جنوبی به عنوان ماهی کش مورد استفاده قرار می‌گرفت. این ترکیب هنوز هم عرضه می‌شود و یک آفت کش مناسب برای کنترل آفات سبزی و میوه در منازل است. اولین ترکیبات گوارشی که علیه حشرات مورد استفاده قرار گرفت احتمالا” ترکیبات آرسنیک بوده‌اند که در اواسط قرن شانزدهم همراه با عسل به عنوان طعمه مسموم علیه مورچه مصرف می‌شده‌اند. در دهه ۱۸۶۰ سبز پاریس که ترکیبی از آرسنیک مس است برای مبارزه با سوسک کلرادو و کرم سیب و سایر برگ خواران استفاده می‌شد. در سال ۱۸۹۲ از آرسنات سرب به عنوان یک ترکیب مؤثر علیه ابریشم باف ناجور استفاده شد. یکی از معایب بزرگ مشتقات آرسنیک سمیت آن برای پستانداران و انسان است. ترکیبات دیگر مانند نمک‌های جیوه و قلع و مس نیز در این سال‌ها مصرف می‌شد. در اوایل سال ۱۹۰۰ فلوئور و سدیم و کریولیت جانشین بعضی از مشتقات آرسنیک شدند، زیرا خاصیت گیاه سوزی کمتری داشتند. این ترکیبات بیشتر به صورت طعمه مسموم و یا پودر به کار می‌رفتند. سنتز مواد آلی مؤثر روی آفات با ساخت پارادی‌کلروبنزن در سال ۱۹۱۲ و استفاده از آن علیه بید لباس آغاز شد. تیوسیانات در سال ۱۹۲۹ به عنوان حشره کش تماسی تولید شد و در سال ۱۹۳۲ در فرانسه به کار رفت. تحول عمده در صنعت شیمیایی کنترل حشرات در سال ۱۹۳۹ با کشف خاصیت حشره کشی د.د.ت و چند ترکیب کلره دیگر آغاز شد. در سال ۱۹۴۶ ترکیبات فسفره در آمریکا معرفی شدند و در سال ۱۹۵۱ اولین ترکیب کاربامات وارد بازار شد. در سال ۱۹۶۲ راشل کارسون کتاب بهار خاموش را درباره اثرات زیست محیطی آفت کش‌ها منتشر کرد. در همین سال کمیسیون کدکس(Codex) توسط سازمان ملل تأسیس شد تا به کشورهای عضو برای مصرف آفت کش‌ها و وجود باقی مانده آن رهنمود بدهد(farm chemical millennium 1999). به دنبال تحقیق برای یافتن ترکیبات کم خطر، اولین ترکیب پایروتیروئیدی سنتز که در مقابل نور پایدار بود، در سال ۱۹۷۳ معرفی شد. در سال ۱۹۷۵ اولین داروی مؤثر در رشد حشرات، در سال ۱۹۷۷ نخستین مهار کننده سنتز کیتین و در سال ۱۹۷۸ اولین فرومون برای کنترل کرم سرخ پنبه به ثبت رسیدند. اولین حشره کش از گروه آمیدها در سال ۱۹۹۰ معرفی گردیدو بالاخره نخستین محصول فن‌آوری زیستی با اهمیت، یعنی بذرتراریخته‌ای که گیاه حاصل از آن خاصیت حشره کشی داشت، در سال ۱۹۹۵ معرفی شد. اولین ترکیب از گروه متالیک اسیدهای آمینه نیز در سال ۲۰۰۷ عرضه گردید(Hermanson et al., 2005).
۱-۴- اهمیت آفت کش‌ها
در طی ۵۰ سال گذشته آفت کش‌ها جزء ضروری دنیای کشاورزی بوده و مواجهه با آفت کش‌ها یکی از ریسک‌های شغلی بسیار مهم در بین کشاورزان در کشورهای در حال توسعه می‌باشد.سموم دفع آفات از اصول انکار ناپذیر تولید مؤثر مواد غذایی، خوراک دام و زراعت انرژی قابل تجدیدپذیر است. بر طبق بررسی سازمان بهداشت جهانی هر ساله ۵-۱ میلیون مورد مسمومیت ناشی از حشره کش‌ها در بین کارگران کشاورزی اتفاق می‌افتد و نیز در طی ۱۰ سال گذشته در کشورهای در حال توسعه بروز مسمومیت در اثر حشره کش‌ها دو برابر شده است.
آفت کش‌های مورد استفاده از نظر مواد شیمیایی بسیار متفاوت هستند. این مواد از نظر نوع عملکرد، جذب شدن در بدن، متابولیسم، دفع از بدن و سمیت در بدن تفاوت‌های عمده‌ای دارند. خطر عمده آفت کش‌هایی که سمیت حاد بالایی دارند ولی به آسانی متابولیزه و یا از بدن دفع می‌شوند، در تماس کوتاه مدت با غلظت‌های بسیار زیاد آن‌ها است. در مورد آفت کش‌هایی که سمیت حاد آن‌ها کمتر است ولی برای تجمع در بدن تمایل شدیدی دارند خطر عمده، تماس بلند مدت با آن‌ها است، حتی اگر دوز تماس نسبتاً کم باشد. تماس بلند مدت با دزهای کم آفت کش‌هایی که سریع‌تر از بدن دفع می‌شوند ولی آثار بیولوژیکی دائمی به جا می‌گذارند نیز مخاطره آمیز است. اثرات مضر نه تنها از طریق ماده مؤثر و ناخالصی‌های همراه آن‌ها بلکه از طریق حلال‌ها، حامل‌ها، امولسیون کننده‌ها و اجزای دیگر آفت کش‌ها نیز ایجاد می‌شوند. اثرات مسمومیت حاد نسبتاً به سادگی قابل تشخیص بوده در حالی که تشخیص اثرات ناشی از تماس‌های بلند مدت با دزهای کم آفت کش‌ها مشکل است.شدت اثرات مضر ناشی از تماس با آفت‌ کش‌ها به عواملی چون: دز آفت کش، راه تماس، راه جذب، نوع اثرات متابولیت‌های آن، تجمع و پایداری آفت کش در بدن بستگی دارد. البته عوامل دیگری چون سلامتی افراد، سوء تغذیه و کم شدن آب بدن احتمالاً میزان حساسیت به آفت کش‌ها را افزایش می‌دهد.آفت کش‌ها عمدتاً از طریق پوست، تنفس، چشم و یا خوردن وارد بدن می‌شوند. آفت کش‌های محلول در چربی و تا حدی آفت کش‌های محلول در آب از طریق تماس با پوست جذب می‌شوند. زخم و خراش، جذب آفت کش‌ها را از طریق پوست تسهیل می‌کند. در کشورهای در حال توسعه جذب از طریق پوست اهمیت ویژه‌ای دارد چون اغلب، لباس‌های حفاظتی مناسب وجود نداشته و یا استفاده نمی‌شود.
آفت کش‌های وارد شده به بدن ممکن است متابولیزه شده، در چربی ذخیره گردند و یا بدون تغییر دفع شوند. متابولیسم احتمالا” حلالیت آفت کش‌ها را در آب افزایش می‌دهد و بنابراین دفع آن‌ها تسهیل می‌شود. مثلأ حشره کش‌های پیرتیروئیدی محلول در چربی در بدن هیدرولیز شده و به مواد محلول در آب تبدیل می‌گردند و سپس از بدن دفع می‌شوند. گاهی اوقات متابولیزه شدن آفت کش‌ها سمیت آن‌ها را افزایش می‌دهد، مثلا” از هیدرولیز کاربوسولفان، کاربوفوران تولید می‌شود که سمی‌تر و حلالیت آن در چربی بیشتر است. درجه خطر استفاده از حشره کش‌ها به سمیت حشره کش و مقدار مواجهه با حشره کش بستگی دارد.
سمیت یک حشره کش مقدار ظرفیت یا توانایی آن برای ایجاد آسیب یا بیماری است. سمیت یک حشره کش به وسیله تست‌های انجام شده روی حیوانات با دوزهای متفاوت از سم فعال خالص و هر محصول ساخته شده تعیین می‌شود. با دانستن تفاوت مقدار سمیت حشره کش‌ها، یک مصرف کننده می‌تواند با انتخاب یک حشره کش با سمیت کمتر که برای کنترل حشره به کار می‌رود خطر بالقوه را به حداقل برساند. مصرف کنندگان می‌توانند با توجه به برچسب راهنما، استفاده از وسایل و تجهیزات حفاظت فردی و حمل مناسب حشره کش‌ها مواجهه‌ خود را به حداقل رسانده و یا حتی حذف نمایندو بدین وسیله خطر کاهش می‌یابد. برای مثال %۹۵ از کل مواجهه، از تماس پوستی و عمدتا” دست‌ها و بازوها است. با پوشیدن یک جفت دستکش ندوخته و مقاوم به مواد شیمیایی، این نوع مواجهه می‌تواتد تقریبا"حذف شود. حشره کش‌هایی که با سمیت بالا طبقه بندی شده‌اند( سمیت طبقه ۱) چه بر اساس سمیت خوراکی، چه پوستی و یا تنفسی باید تنها کلمه خطر (Danger) یا سمی (Poison) با رنگ قرمز یا علامت برجسته‌ی یک سر و استخوان در بالای برچسب نسته نوشته شود. دوز کشنده(_۵۰LD) حاد خوراکی (تک دوز) برای حشره کش تولید شده در این گروه برابرmg/kg50 می‌باشد. بعضی از حشره کش‌های تولید شده فقط کلمه‌ی Dangerرا دارند که بیان‌گر آن است که در خصوص سمیت حاد توجه نمایید، آن‌ها می‌توانند سبب آسیب چشمی یا تحریک پوستی شدید شوند. حشره کش‌های تولیدی که سمیت متوسطی دارند( سمیت طبقه ۲) باید تنها کلمه هشدار(warning) روی بر چسب محصول نوشته شود. در این رنج_۵۰LD خوراکی از ۵۰ تاmg/kg500می‌باشد. حشره کش‌های طبقه سمیت I و VIاگر چه با عنوان کم سمی یا نسبتا” غیر سمی طبقه بندی می‌شوند، نیاز است کلمه Caution روی بر چسب آن‌ها نوشته شود. مقدار_۵۰LD حاد خوراکی در این گروه بزرگتر از mg/kg50 می‌باشد. اثرات یا علائم مسمومیت حشره کش می‌تواند موضعی یا عمومی باشد. اثرات موضعی عموما” در محل تماس حشره کش بوده و در اثر خاصیت تحریک حشره کش‌ها(هم فرم فعال و هم بی‌اثر آن) یا یک پاسخ آلرژی توسط فرد می‌باشد. درماتیت یا التهاب پوست بیشتر مواقع به عنوان اثر موضعی در مواجهه با حشره کش گزارش می‌شود. علائم درماتیت‌ها در رنجی از قرمزی پوست تا جوش‌ها یا تاول‌ها است. بعضی از افراد هنگام تماس با کشره کش اسیدی شده سرفه، خس خس سینه یا عطسه را بروز می‌دهند. علائم یک واکنش آلرژیک واقعی رنجی از قرمزی و خارش چشم‌ها و پوست تا ناراحتی تنفسی اغلب مشابه شرایط آسمی می‌باشد.
اثرات عمومی از اثرات موضعی کاملا” متفاوت است و به علت جذب حشره کش و توزیع در کل بدن می‌باشد. اثرات عمومی اغلب شامل تهوع، استفراغ، خستگی، سردرد و ناراحتی‌های روده‌ای می‌باشد. در موارد مسمومیت پیشرفته در شخص ممکن است تغییرات در ضربان قلب، مشکل تنفسی، تشنج و کما را بروز دهد که می تواند منجر به مرگ شود(Jeyaratnam, 1990).
۱-۵- تقسیم بندی آفت کش‌ها
آفت کش از کلمه انگلیسیPestبه معنای غارتگر و زیان رسان و Cideبه معنی کشنده درست شده است. سموم آفت کش طیف گسترده‌ای ازترکیبات شیمیایی هستند که اغلب از مواد آلی ساخته می‌شوند و از حدود ۱۹۴۴ تاکنون هزاران ترکیب مختلف، از آن‌ها به بازار عرضه شده است. بر طبق مطالعات و بررسی‌های به عمل آمده توسط محققین، می‌توان آفت کش‌ها را از جنبه‌های ذیل طبقه بندی نمود:
*بر اساس نحوه تأثیر
*بر اساس ساختمان شیمیایی
*بر اساس سمیت دهانی
*بر اساس نوع موجودات زنده تحت اثر(Johansen et al., 1990)
۱-۵-۱- طبقه بندی آفت کش‌هاازلحاظ نوع موجودات زنده تحت اثر
معمولا” به ندرت اتفاق می‌افتد که یک ترکیب سمی آفت کش به طور اختصاصی بر گروه خاصی از موجودات زنده اثر نماید. با این وجود هر یک از سموم با توجه به خواص شیمیایی و بیولوژیکی قادرند برخی از موجودات زنده را بیشتر از بقیه تحت تأثیر قرار دهند. از این رو می‌توان سموم شیمیایی متعلق به گروه‌های مختلف را بر اساس نوع موجودات زنده و یا مرحله‌ای از زندگی موجودات که سموم بیشترین تأثیر را بر آن‌ها دارند طبقه بندی نمود.
۱- حشره کش‌ها: به سمومی گفته می شود که برای کنترل حشرات به کار می‌روند.
۲- لارو کش‌ها: به سمومی گفته می شود که برای کنترل لاروها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۳- تخم کش‌ها: به سمومی گفته می شود که برای کشتن تخم انگل‌ها به کار می‌روند.
۴- کنه کش‌ها: به سمومی گفته می شود که برای کنترل کنه‌ها به کار می‌روند.
۵- حلزون کش‌ها: به سمومی گفته می شود که برای کنترل حلزون‌ها به کار می‌روند.
۶-جونده کش‌ها: به سمومی گفته می شود که برای کنترل جوندگان مصرف می‌شوند.
۷- باکتری کش‌ها: به سمومی گفته می شود که برای کنترل باکتر‌ی‌ها به کار می‌روند.
۸- علف کش‌ها: به سمومی گفته می شود که برای کنترل علف‌های هرز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۹- قارچ کش‌ها: به سمومی گفته می شود که برای کنترل قارچ‌ها به کار می‌روند.
۱۰- جلبک کش‌ها: به سمومی گفته می شود که برای از بین بردن جلبک‌ها در محیط آبی مصرف می‌گردند.
۱۱- نماتد کش‌ها: به سمومی گفته می شود که برای کنترل نماتدها به کار می‌روند.
یک ماده شیمیایی یا سم ممکن است دارای خواص مختلف می‌باشد، یعنی بتواند روی بیش از یک نوع آفت و یا روی مراحل مختلف یک آفت اثر کند، براین مبنا سموم زیر را به بازار عرضه کرده‌اند:
*حشره کش-کنه کش: دارای خاصیت حشره کشی و کنه کشی است، مانند دانیتول
*کنه کش-قارچ کش: ترکیباتی هستند که هم روی کنه‌ها و هم روی قارچ‌ها مؤثر می‌باشند نظیر گل گوگرد(Johansen et al., 1990)
۱-۵-۲- طبقه بندی بر اساس سمیت دهانی
طبقه بندی سمیت دهانی یعنی سمیت یک ترکیب شیمیایی، هنگامی که از طریق دهانی وارد بدن موجود زنده گردد، سموم به شرح ذیل طبقه بندی گردیده‌اند:
سموم فوق‌العاده خطرناک:
این گروه شامل سموم بسیار قوی و خطرناک بوده و در مقدار بسیار جزئی باعث مسمومیت می‌شوند. در این سموم دوز کشنده %۵۰mg/kg50 است. از این گروه می‌توان به سمومی نظیر آنتو، دیفاسینون، وارفارین، کلروپیکرین، متیل بروماید و برخی ترکیبات جیوه‌ای اشاره نمود.
سموم بسیار خطرناک:
این گروه شامل حشره کش‌ها و جانور کش‌هایی است که سمیت زیادی دارند. در این دسته دوز کشنده %۵۰=mg /kg2500-50 می‌باشد. ترکیباتی مانند دیازینون، دیکلرووس، دیمتوآت، پاراتیون، متیل پاراتیون، سموم فنتوآت، فوزالون فوسمت و اندوسولفان در این کروه قرار می‌گیرند.
سموم نسبتا” کم خطر:
این گروه شامل حشره کش‌ها و کنه کش‌هایی با سمیت نسبا” کم می‌باشد. در این سموم دوز کشنده %۵۰=mg/kg1000-200است. سموم مالاتیون، تریکلرفن، کارباریل، بیناپاکریل، دیکوفول، لیندین،فنیتیون، علف کش‌هایی نظیر دیکوآت و نیز برخی مواد شیمیایی ضدعفونی کننده نظیر فرمالدئید در این کروه قرار می‌گیرند(Peeters et al., 2014).
سموم کم خطر:
در این گروه از سموم، اکثرا” قارچ کش‌هایی مانند بنومیل، کاپتان، دودین، فولپت و دینوکاپ و علف کش‌هایی نظیر آترازین، دالماپون، دیکامپا و نیز برخی حشره کش‌هایی با سمیت اندک مانند روغن‌های معدنی قرار می‌گیرند. در این سموم دوز کشنده %۵۰>mg/kg1000دارا می‌باشد.
۱-۵-۳- تقسیم بندی آفت کش‌ها براساس ساختمان شیمیایی آن ها