در الگوهای دستهبندیشده مدلها (۴۷ صنعت)، تقسیمبندی در جهت تجزیه و تحلیل دیدگاه ساتن مبنی بر ارتباط بین اندازه بازار و تمرکز در صنایع مورد نظر انجام گرفته و دسته‌بندی شدت تبلیغات در بررسی این موضوع بکار گرفته شده است. لازم به ذکر است که منظور از شدت تبلیغات پایین، صنایع با هزینه های غیرقابل بازگشت برونزا (هزینه های اولیه ورود برونزا) و منظور از شدت تبلیغات بالا، صنایع با هزینه های غیرقابل بازگشت درونزا (هزینه‌های اولیه ورود درونزا) میباشد. دستهبندی بر حسب تمرکز صرفاً جهت مقایسه و اندازه‌گیری سرعت تعدیل مد نظر بوده و تئوری اقتصادی را به دنبال ندارد. لذا تاکید اساسی بر دستهبندی شدت تبلیغات صورت میگیرد.
در الگوی دستهبندی شدت تبلیغات برای مدل (۲)، سرعت تعدیل تمرکز برآورد شده به سطح یکنواختش در صنایع با شدت تبلیغات کم برای هر سال حدود ۰.۰۳۵ (تقریباً ۳.۵ درصد) و در صنایع با شدت تبلیغات بالا برای هر سال حدود ۰.۰۱۲ (تقریباً ۱.۲ درصد) را نشان میدهد. با توجه به اینکه شدت تبلیغات به عنوان یک مانع برای ورود به صنعت محسوب میشود، لذا صنایعی که با شدت تبلیغات کم (هزینه اولیه ورود برونزا) مواجه هستند، با سرعت بیشتری به سمت وضعیت بلندمدت و مطلوب حرکت میکنند. از این رو در صنایع با تبلیغات بالا سرعت کمتری مشاهده شده است.

نتایج این مدل حاکی از تایید نظرات ساتن در صنایع ایران فقط در صنایع با شدت تبلیغات کم (هزینه های اولیه ورود برونزا) بود؛ به گونهای که ارتباط منظم و معکوسی بین اندازه بازار و تمرکز مشاهده شد.
در مدل غیرخطی (۳) جهت تحقیق و بررسی دیدگاه های ساتن، ارتباط بین متغیر اندازه بازار (LnMKT) و تمرکز بررسی شد. نتایج حاصله حاکی از اثر معنادار اندازه بازار بر تمرکز در صنایع با شدت تبلیغات کم بود؛ در حالیکه این اثر در صنایع با شدت تبلیغات بالا مشاهده نشد. از این رو نتایج این مدل در مورد صنایع ایران، شاهدی قوی در تایید محاسبات و پیش‌بینیهای تجزیه و تحلیل ساتن مبنی بر رابطه معکوس و منظم تابعی بین تمرکز و اندازه بازار، فقط برای صنایع با هزینه اولیه ورود برونزا (شدت تبلیغات کم) میباشد.
سرعت تعدیل تمرکز برآورد شده برای صنایع با شدت تبلیغات کم برای هر سال حدود ۰.۰۵۵ (تقریباً ۵.۵ درصد) و برای صنایع با شدت تبلیغات بالا در هر سال حدود ۰.۰۴۶ (تقریباً ۴.۶ درصد) را نشان داد.
در دستهبندی تمرکز به دلیل نبود دیدگاه و تئوری اقتصادی مشخص، فقط سرعت تعدیل ثابت و متغیر صنایع گزارش میشود. در مدل (۲)، سرعت تعدیل تمرکز برآورد شده به سطح یکنواختش برای صنایع با تمرکز بالا برای هر سال حدود ۰.۰۹۲ (تقریباً ۹.۲ درصد) و در صنایع با تمرکز کم برای هر سال حدود ۰.۱۰۹ (تقریباً ۱۰.۹ درصد) را نشان داد.
نتایج دستهبندی تمرکز مدل (۳)، سرعت تعدیل تمرکز برآورد شده در صنایع با تمرکز کم برای هر سال حدود ۰.۰۸۹ (تقریباً ۸.۹ درصد) و سرعت تعدیل در صنایع با تمرکز بالا برای هر سال حدود ۰.۰۲۶ (تقریباً ۲.۶ درصد) را نشان داد.
به طور کلی با توجه به نتایج برآوردها میتوان بیان داشت که در صنایع کارخانهای ایران و در تمامی مدلها، تعدیل ناکامل (ناقص) در مدل پویای تمرکز از سطح یکنواختش وجود داشته و سرعت تعدیل برآوردی نسبت به سایر کشورهای توسعهیافته صنعتی تقریباً بالاتر بوده است. نتایج حاصله به طور کل، یافته های گروسکی و همکاران (۱۹۸۷) را با فرض اینکه نرخ تعدیل معمولی و ثابت در بین صنایع تمایل به کم برآوردی و تورش به پایین بودن در تخمین را دارد، تایید کردند. همچنین نتایج بدست آمده با استدلال ساتن مبنی بر ارتباط منظم و معکوس بین تمرکز و اندازه بازار وقتی هزینه های اولیه ورود برونزا هستند سازگار است. شایان ذکر است که در مقایسه تمرکز بدست آمده در دو سال ۱۳۷۸ و ۱۳۸۶ شاهد کاهش تمرکز در سطح کل صنایع بودهایم. این نتایج برداشت تصادفی تمرکز در صنایع مورد بررسی را تایید کردند.
۵-۴. پیشنهادها
با توجه به نتایج و تجربه این پژوهش میتوان پیشنهادهای زیر را ارائه نمود:

1. 1. نتایج مطالعه حاضر دلالت بر این دارد که متغیرهای موانع ورود و اندازه کارای بنگاه که خود به عنوان مانع ورود نیز شمرده میشود، بر تمرکز در بلندمدت اثر معنادار و مثبت گذاشته است. لذا جهت کاهش تمرکز و انحصار و افزایش رقابت در بازار پیشنهاد میشود که برطرف شدن این موانع بخصوص برای صنایع کوچک در راستای ایجاد فضای رقابتی و افزایش رفاه اجتماعی در دستور کار قرار گیرد.

1. 1. نتایج برآورد مدل یکنواخت نشان دهنده تاثیر مثبت نفوذ واردات بر تمرکز می‌باشد. با توجه به اینکه واردات بیشتر باعث خروج یا ادغام بنگاههای کوچک می‌شود، تولید داخلی و به دنبال آن سهم صادرات کاهش مییابد. لذا توصیه می‌گردد اصلاحات ساختاری و مقررات زدایی به منظور بهرهجویی از فرصتهای تجاری مبتنی بر حمایت از صنایع و بالابردن شرایط افزایش تولید و صادرات صنایع صورت گیرد. این پیشنهاد در راستای حمایت از اشتغال و تولید داخلی و از نقطه‌نظر تولیدکننده داخلی بیان شده است.

1. 1. دولت میتواند برای کاهش ارتفاع موانع ورود و وسیع شدن اندازه بازار، شرایط و قوانین آسانتری برای داوطلبین ورود و خصوصیسازی بیشتر در پیش گیرد و از آنها حمایت منطقی و مناسب نماید تا با این شیوه فضای رقابتی صنایع افزایش یابد.

۵-۵. پیشنهادهایی برای مطالعات آتی

1. 1. پیشنهاد میشود در مطالعاتی جداگانه وضعیت تمرکز و سرعت تعدیل ثابت و متغیر به سمت وضعیت بلندمدت هر یک از صنایع مورد بررسی قرار گیرد.

1. 1. پیشنهاد میگردد در مطالعات آینده از سایر شاخصهای تمرکز (مطلق - پراکندگی) در بررسی مدلهای مطالعه حاضر استفاده شده و نتایج با هم مقایسه شوند.

1. 1. توصیه میشود در مطالعات آتی رابطه بین تمرکز، سودآوری و تبلیغات هم در کل صنایع و هم به صورت مجزا در هر صنعت بررسی شود.

1. 1. شرایط ارتقای رقابت و کاهش تمرکز و انحصار در بازار و صنایع مختلف بررسی و نقش دولت و بخش خصوصی مشخص شود.

1. 1. شاخص تمرکز برآوردی در تحقیق حاضر از معیار فروش بوده است، میتوان این شاخص را برای متغیرهای مهم دیگر همچون ارزشافزوده و اشتغال نیز برآورد نمود.

۵-۶. محدودیتهای تحقیق

1. 1. داده های مقطعی به کار رفته در این مطالعه شامل داده های ۹۴ صنعت با کدهای ISIC چهار رقمی میباشد؛ چرا که در بقیه صنایع نبود داده ها دلیل حذف آن بوده است. از طرفی بعضی از صنایع چون صنعت توتون و تنباکو کاملأ انحصاری بوده و محاسبه برخی شاخصها برای این نوع صنایع امکان پذیر نبود. برخی از صنایع نیز در ایران فعالیت نداشتند و گروهی از آنها در بخش صادرات و واردات غیر فعال بوده که حذف این قبیل صنایع را در پی داشت.

1. 1. برای محاسبه شاخص نفوذ واردات نیاز به داشتن اطلاعات و آمار صادرات و واردات صنایع طبق کدهای ISIC بود که این آمار به آسانی و کامل در اختیار قرار نداشت.

منابع
منابع آماری
مرکز آمار ایران؛ داده‌های کارگاه‌های صنعتی
آمارهای بانک مرکزی
شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران
منابع فارسی
ابونوری، اسماعیل و حسن سامانیپور (١٣٨١). “برآورد پارامتریکی نسبت تمرکز صنایع در ایران"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره ٢٢، صص ۱۱۹-۸۱.
ابونوری، اسماعیل و نجمه غلامی (۱۳۸۷). “برآورد و مقایسهی نسبت تمرکز در صنایع ایران با بهره گرفتن از الگوی لگنرمال"، فصلنامه بررسیهای اقتصادی، دوره ۵، شماره ۱، صص ۱۳۴-۱۱۱.
بخشی، لطفعلی (۱۳۸۲). “اندازه گیری تمرکز در صنعت سیمان ایران"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، سال هفتم، شماره ۲۶، صص ۹۸-۷۵.
بهشتی، محمدباقر؛ صنوبر، ناصر و حسن فرزانه کجاباد (۱۳۸۸). “بررسی عوامل موثر بر ورود و خروج خالص بنگاهها در بخش صنعت ایران"، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال سیزدهم، شماره ۳۸، صص ۱۷۹-۱۵۷.
بهکیش، محمد مهدی (۱۳۸۰). اقتصاد ایران در بستر جهانی شدن. تهران: نشر نی.
پورپرتوی، میرطاهر؛ دانشجعفری، داود و اسداله جلالآبادی (۱۳۸۶). ” مقایسه تطبیقی انحصار و تمرکز در برخی از صنایع کشور"، پژوهشنامه اقتصادی، سال نهم، شماره چهارم، صص ۱۵۴-۱۲۹.
پورنعمتی، سعیده (۱۳۸۹). “بررسی رابطه میان ساختار بازار و سودآوری در صنایع کارخانهای ایران"، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی دانشگاه شیراز.
تسوجیزاده، رضا (۱۳۸۳). “اندازه‌گیری تمرکز صنعتی در استان آذربایجان شرقی و بررسی عوامل مؤثر بر آن"، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.
جلالآبادی، اسداله و فاطمه میرجلیلی (۱۳۸۶). “انحصار و تمرکز در صنایع ایران؛ مطالعه موردی برخی از صنایع ۱۳۸۴-۱۳۷۹"، جستارهای اقتصادی، سال چهارم، شماره هفتم، صص ۲۳۲-۱۹۷.
حسینی، سیدصفدر؛ عباسیفر، اکرم و حبیب شهبازی (۱۳۸۷). “بررسی قدرت بازاری در زنجیره بازاریابی گوشت قرمز ایران"، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال شانزدهم، شماره ۶۲، صص ۱۲۰-۱۰۵.
خداداد کاشی، فرهاد (۱۳۷۷). ساختار و عملکرد بازار، نظریه و کاربرد آن در بخش صنعت ایران. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.
خداداد کاشی، فرهاد (١٣٧۹). “انحصار، رقابت و تمرکز در بازارهای صنعتی ایران (۷٣-١٣۶٧)"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره ١۵، صص ۱۱۶-۸۳.
خداداد کاشی، فرهاد و محمد نهاوندیان (۱۳۷۹). ارزیابی قدرت و حجم فعالیتهای انحصاری در اقتصاد ایران. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.
خداداد کاشی، فرهاد و محمد نبی شهیکیتاش (۱۳۸۴)، “سنجش درجه رقابت در بازار جهانی کالاهای منتخب سنتی و کشاورزی"، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال سیزدهم، شماره ۵۱، صص ۱۷۸-۱۳۵.
درونپرور، داوود؛ صادقین، علی و بهروز احمدیحدید (۱۳۸۸). “بررسی تحلیلی ساختار صنعتی و رقابتپذیری صنایع ایران به تفکیک کدهای ISIC در دوره ۱۳۸۴-۱۳۷۴"، (پژوهشگر) فصلنامه مدیریت، سال ششم، شماره ۱۳، صص ۸۸-۷۷.
راسخی، سعید (۱۳۸۳). ” نقش ساختار بازار در تجارت خارجی (مطالعه موردی: صنایع کارخانهای ایران)"، پژوهشنامهی علوم انسانی و اجتماعی، سال چهارم، شماره سیزدهم، صص ۳۹-۱۳.
رفیعی، حمید (۱۳۸۶). “بررسی اثر آزادسازی تجاری روی تمرکز صنعتی (صنایع کارخانهای ایران ۱۳۸۳-۱۳۷۳)"، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی دانشگاه شیراز.
شاکری، عباس (۱۳۸۵). اقتصاد خرد ۲ نظریه و کاربردها. چاپ اول، نشر نی.
صالحی، حسین (۱۳۷۷). “رقابت، انحصار و تمرکز در صنایع ایران، تحلیل و پیشنهادها"، مجله برنامه و بودجه، سال سوم، شماره ۳۴ و ۳۵، صص ۱۸۷.
عبادی، جعفر و محمدنبی شهیکیتاش (۱۳۸۳). “بررسی ساختار بازار کالاهای منتخب صادراتی"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، سال ۸، شماره ۳۱، صص ۵۷-۳۳.
گجراتی، دامودار (۱۳۷۷). مبانی اقتصاد سنجی، ترجمه ابریشمی، حمید. تهران، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران
گرجی، ابراهیم و سیدمرتضی ساداتیان (١٣٧٩). “ارزیابی درجه تمرکز در سطح تولید و عمده‌فروشی بازار انواع یخچالهای خانگی"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره ١۶، صص ۱۱۲-۸۵.