فصل سوم: روش شناسی پژوهش

۳-۱- مقدمه

تحقیق علمی که همان کاربرد روش علمی است در جستجوی شرایطی است که تحت آن ها پدیده خاصی رخ می دهد و مشخص کردن شرایط دیگری است که تحت آن ها این پدیده رخ نمی دهد. به عبارت دیگر قضیه اصلی روش علمی آن است که تحت چه شرایط خاصی پدیده رخ می دهد. بنابراین چنانچه آن شرایط را به وجود آوریم آن پدیده رخ خواهد داد(سرمد، بازرگان و حجازی، ۱۳۹۰ : ۲۱).

در این فصل ابتدا روش تحقیق مورد استفاده در پژوهش مطرح می شود و سپس جامعه آماری، حجم نمونه، ابزار جمع آوری داده ها، روایی و پایایی و ابزار و روش تجزیه و تحلیل آماری مورد بررسی قرار می گیرد.

۳-۲- روش تحقیق

روش تحقیق وسیله یا طریقه تعیین این امر است که چگونه یک گزاره تحقیق مورد تأیید قرار می گیرد یا رد می شود. به عبارت دیگر، روش تحقیق چهارچوب عملیات یا اقدامات جستجوگرایانه برای تحقق هدف پژوهش، جهت آزمودن فرضیه یا پاسخ دادن به سؤال های تحقیق را فراهم می آورد(سرمد، بازرگان و حجازی، ۱۳۹۰ : ۲۲).
در پژوهش حاضر به دلیل این که به توصیف شرایط یا پدیده های مورد بررسی و بررسی توزیع ویژگی های یک جامعه آماری پرداخته می شود، روش تحقیق توصیفی – پیمایشی^[۱۹۹] است. همچنین روش پژوهش در این تحقیق با توجه به اینکه در محیط طبیعی یعنی محل بروز رویدادهای طبیعی انجام گرفته شده، از یک سو میدانی است؛در ضمن این تحقیق از لحاظ دسته بندی تحقیقات بر حسب هدف، یک تحقیق کاربردی است. هدف تحقیقات کاربردی توسعۀ دانش کاربردی در یک زمینۀ خاص است. به عبارت دیگر تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد عملی دانش هدایت می شود(سرمد، بازرگان و حجازی، ۱۳۹۰ : ۷۹).

۳-۳- جامعه آماری

یک جامعۀ آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. معمولاً در هر پژوهش، جامعۀ مورد بررسی یک جامعۀ آماری است که پژوهشگر مایل است دربارۀ صفت (صفت ها) متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد. تعریف جامعۀ آماری باید جامع و مانع باشد. یعنی این تعریف باید چنان بیان شود که از نقطه نظر زمانی و مکانی همه واحدهای مورد مطالعۀ را در بر گیرد و در ضمن، با توجه به آن، از شمول واحدهایی که نباید به مطالعۀ آن ها پرداخته شود جلوگیری به عمل آید(سرمد، بازرگان و حجازی، ۱۳۹۰ : ۱۷۷).
جامعه آماری این پژوهش شامل مدیران و کارشناسان بانک گردشگری و سازمان های وابسته به بانک است؛ که صلاحیت پاسخ دهی در زمینه باز مهندسی فرآیندها را دارند، که تعداد آنها برابر با ۶۵۰ نفر می باشند.

۳-۴- نمونه و روش نمونه گیری

نمونه عبارت است از مجموعه ای از نشانه ها است که دارای کلیه ویژگی های آن جامعه باشد(خلیلی شورینی، ۱۳۸۸ : ۱۱۳).
در پژوهش حاضر از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است. علاوه بر این، برای تعیین حجم نمونه، با توجه به محدود و مشخص بودن تعداد جامعه آماری(۶۵۰ نفر) ،براساس جدول کرجسی و مورگان در صورتیکه جامعه آماری ۶۵۰ نفر باشد، حداقل ۲۴۲ نفر برای نمونه لازم است، لازم به ذکر است که در روش آماری تحلیل عاملی برای هر متغیر ۵ تا ۱۰ نمونه و به طور کلی در مجموع تا حداکثر ۳۰۰ نمونه توصیه شده است. مثلاً اگر منظور پژوهشگر تحلیل عاملی برای ۱۰ متغیر باشد، حداقل باید یک نمونه ۵۰ تایی انتخاب کند(سرمد، بازرگان و حجازی، ۱۳۹۰ : ۲۷۰).
در این تحقیق با توجه به اینکه احتمال داده می شد که برخی از پاسخگویان ، پرسشنامه ها را عودت ننمایند،بیش از تعداد نمونه تعیین شده، یعنی ۳۰۰ عدد پرسشنامه در جامعه آماری توزیع گردید، اما در نهایت، تعداد ۲۰۶ عدد پرسشنامه عودت گردید که داده ها از آنها استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

۳-۵- ابزار جمع آوری داده ها

پرسشنامه یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روشی مستقیم برای کسب داده های تحقیق است. پرسشنامه مجموعه ای از سوال ها (گویه ها^[۲۰۰]) است که پاسخ دهنده با ملاحظه ی آن ها پاسخ لازم را ارائه می دهد. این پاسخ، داده مورد نیاز پژوهشگر را تشکیل می دهد. سؤال های پرسشنامه را نوعی محرک – پاسخ می توان محسوب کرد. از طریق سؤال های پرسشنامه می توان دانش، علایق، نگرش و عقاید فرد را مورد ارزیابی قرار داد، به تجربیات قبلی وی پی برده و به آنچه در حال حاضر انجام می دهد آگاهی یافت(سرمد، بازرگان و حجازی، ۱۳۹۰ : ۱۴۱).
در پژوهش حاضر برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. این پرسشنامه دارای ۴۲ سؤال بوده و بر اساس مبانی نظری و تحقیقات مشابه طراحی شده است و مقیاس ۵ گزینه ای لیکرت با گزینه های : خیلی کم، کم، متوسط، زیاد، خیلی زیاد به کار رفته است.

۳-۶- روایی ابزار جمع آوری داده ها

مفهوم روایی^[۲۰۱] یا اعتبار به این سؤال پاسخ می دهد که ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصۀ مورد نظر را می سنجد. بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه گیری نمی توان به دقت داده های حاصل از آن اطمینان داشت. ابزار اندازه گیری ممکن است برای اندازه گیری یک خصیصۀ ویژه دارای اعتبار باشد، در حالی که برای سنجش همان خصیصه بر روی جامعۀ دیگر از هیچ گونه اعتباری برخوردار نباشد (سرمد، بازرگان، حجازی، ۱۳۹۰ : ۱۷۰).
برای تعیین روایی پرسشنامه پژوهش حاضر، از روش روایی محتوایی و صوری استفاده شده است . به این منظور پس از طراحی پرسشنامه، آنرا در اختیار تعدادی از صاحبنظران، خبرگان و استاد راهنما قرار داده و در مورد مناسب بودن آن نظر دهند. ، سپس در اختیار کارشناسان و مدیران جامعه آماری قرار داده شد.

۳-۷- پایایی ابزار جمع آوری داده ها

پایایی^[۲۰۲] یا قابلیت اعتماد یکی از ویژگی های فنی ابزار اندازه گیری است. مفهوم یاد شده با این امر سرو کار دارد که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می دهد. معمولا دامنه ضریب پایایی از صفر (عدم ارتباط) تا ۱+ (ارتباط کامل) است. ضریب قابلیت اعتماد نشانگر آن است که تا چه اندازه ابزار اندازه گیری ویژگی های باثبات آزمودنی و یا ویژگی های متغیر و موقتی وی را می سنجد. یکی از روش های محاسبه قابلیت اعتماد استفاده از فرمول کرونباخ است. این روش برای محاسبۀ هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری از جمله پرسشنامه ها یا آزمون هایی که خصیصه های مختلف را اندازه گیری می کند بکار می رود(سرمد، بازرگان و حجازی، ۱۳۹۰ : ۱۶۶- ۱۶۹).
برای افزایش پایایی پرسشنامه طراحی شده، از روش پیش آزمون برروی یک نمونه ۲۵ نفری استفاده گردیده است. سپس برای تجزیه و تحلیل قابلیت اطمینان مواد درونی (سؤال ها یا مؤلفه های) پرسشنامه و تعیین هماهنگی درونی آن ها، روش آلفای کرونباخ^[۲۰۳] مورد استفاده قرار گرفت. مقدار آلفای کرونباخ بدست آمده برای پرسشنامه این تحقیق ۹۵۲/۰ می باشد، این نتیجه گویای آنست که پرسشنامه حاضر از پایایی بالایی برخوردار است.
در ادامه ۳۰۰ عدد پرسشنامه در بین اعضای نمونه توزیع گردید و مجدداً با بهره گرفتن از روش آلفای کرونباخ، مورد بررسی قرار گرفت. مقدار آلفای کرونباخ پرسشنامه این تحقیق براساس ۳۰ متغیر شناسایی شده برابر با ۹۳۱/۰ بدست آمده است. بنابراین می توان گفت که : پرسشنامه تحقیق حاضر از پایایی بالایی برخوردار است.
در ادامه برای یک به یک بعد های شناسایی شده(مدیریت پروژه، رهبری اثربخش، مدیریت تغییر و منابع انسانی) آلفای کرونباخ بدست آمده به شرح ذیل نشان داده می شود:
بعد مدیریت پروژه، مقدار آلفای کرونباخ پرسشنامه این تحقیق براساس ۱۲ سوال شناسایی شده برابر با ۸۳۶/۰ بدست آمده است.
بعد رهبری اثربخش، مقدار آلفای کرونباخ پرسشنامه این تحقیق براساس ۱۲ سوال مربوط به این بعد شناسایی شده برابر با ۸۵۷/۰ بدست آمده است.
بعد مدیریت تغییر، مقدار آلفای کرونباخ پرسشنامه این تحقیق براساس ۸ سوال مربوط به این بعد شناسایی شده برابر با ۷۰۱/۰ بدست آمده است.
بعد منابع انسانی، مقدار آلفای کرونباخ پرسشنامه این تحقیق براساس۱۰ سوال مربوط به این بعد شناسایی شده برابر با ۸۲۳/۰ بدست آمده است.
در نهایت می توان طبق جدول ۳-۱ با ۴۲ سوال پرسشنامه و آلفای کرونباخ تک تک ابعاد نتیجه گرفت، پرسشنامه تحقیق حاضر از پایایی بالایی برخوردار است.
جدول۳-۱ ضریب آلفای کرونباخ

تعداد سوالات

ضریب آلفا

ابعاد

۱۲

۰/۸۳۶

مدیریت پروژه

۱۲

۰/۸۵۷

رهبری اثربخش