کنترل مدیریت
کنترل عملیات.
برنامه­ ریزی استراتژیک؛ به مجموعه بزرگی از اهداف و سیاست­گذاری­ها برای تخصیص منابع، اشاره دارد. این چنین تصمیم­هایی در یک سطح مدیریتی بالا، غیر ساخت‌یافته نرمال و با درجه بالایی از عدم قطعیت،  قرار دارند.

کنترل مدیریت؛ به اکتساب و استفاده موثر از منابع، در اجرا  اهداف تجاری، اشاره می­ کند؛ و تصمیم­های مربوط به آن در سطح متوسط مدیریتی قرار دارند.
تصمیم­های کنترل عملیات؛ درباره اجرای موثر وظایف خاص هستند. آن‌ها معمولاً ساخت­یافته و برای فرمول­بندی به وسیله مدل­های ریاضی، نسبتاً ساده هستند و با ابزارهای مبتنی بر کامپیوتر حل می­شوند.
تصمیم ­گیری یک فرایند مبتنی بر استدلال، منطقی یا غیر­منطقی است؛ و می ­تواند بر اساس فرضیات ضمنی و یا صریح باشد. تصمیم ­گیری منطقی به مجموعه حقایق و اداره کردن تحقیق مانند آنالیز داده و بررسی­ها و مصاحبه­ ها، اهمیت می­دهد. یک مدل تصمیم ­گیری منطقی  درگیر یک فرایند شناخت است به طوری که هر مرحله یک ترتیب منطقی نسبت به مرحله قبل را دنبال  می­ کند. تصمیم ­گیری غیرمنطقی، فرضیات و نتایج بدست آمده را بدون داده ­های صحیح و دقیق و تجزیه و تحلیل و مدل می­سازد؛ و اغلب بر اساس تمایلات شخصی  تصمیم گیرنده، عمل می‌کند. در برخی موارد می‌توان این دو رویکرد را به شکل ترکیبی در نظر گرفت. رویکرد مطرح در این پروژه، بر این اساس است.
۲-۷-۳فرایند تصمیم گیری:
برای تعیین اینکه یک تصمیم­گیرنده چطور تصمیم می­گیرد، ابتدا باید فرایند و عمل تصمیم ­گیری را بررسی کنیم. آنگاه می­توانیم روش‌های مناسب برای کمک به تصمیم­گیرندگان را بشناسیم؛ و در نهایت می­توانیم   سیستم‌های پشتیبان تصمیم ­گیری را برای کمک به آن‌ها توسعه دهیم.
تصمیم ­گیری: تصمیم ­گیری فرایند انتخاب از میان پیشنهادهای مختلف برای رسیدن به اهداف است.
تصمیم ­گیری و حل مسئله: یک مسئله هنگامی اتفاق می­افتد که یک سیستم نتواند به اهداف مسلم خود دست یابد، یا نتواند به نتایج  پیش ­بینی شده برسد و یا اینکه نتواند طبق برنامه کار کند. تفاوت بین حل مسئله و تصمیم ­گیری ممکن است کمی مبهم باشد، برای درک بهتر این تفاوت،  فازهای مختلف تصمیم ­گیری را   بررسی می­کنیم. هربرت سایمون در سال (۱۹۷۷). ]۳[
فرایند تصمیم ­گیری را در ۳ فاز اصلی بیان نمود. این سه فاز شامل هوشمندی، طراحی و انتخاب بود. او بعدها فاز چهارم اجرا را  نیز اضافه نمود. نظارت می ­تواند به عنوان فاز پنجم در نظر گرفته شود (نوعی بازخورد)، اگر چه نظارت را می­توان در به‌کارگیری فاز هوشمندی در فاز اجرا نیز دید. مدل سایمون کامل‌ترین مشخصه از تصمیم ­گیری عقلانی است. یک جریان پیوسته­ی فعالیت­ها از هوشمندی به طراحی وجود دارد اما در هر فاز ممکن است یک بازگشت به فاز قبلی (بازخورد^[۱۹]) وجود داشته باشد. مدل سازی یک  قسمت ضروری از این روند است.
شکل ۲-۱۳- مدل تصمیم گیری ۳ فازی از هربرت سایمون
توسعه یافته این مدل به صورت شکل زیر می‌شود.
شکل ۲-۱۴- توسعه یافته مدل تصمیم گیری ۳ فازی هربرت سایمون
همان طور که بیان شد،  تصمیم ­گیری یک فرایند انتخاب از میان پیشنهادهای ممکن است. هر عمل تصمیم ­گیری می ­تواند به وسیله توصیف مسئله، یک مجموعه پیشنهادها و معیارهای تصمیم وابسته به مسئله،  توصیف شود. یک تصمیم­گیرنده تمام این  مراحل را طی می­ کند و سرانجام به یک راه حل نهایی دست می­یابد.
۲-۷-۴تعریف:
تصمیم ­گیری یک فرایند شناختی شامل وظایف شناختی متفاوت مانند جمع آوری اطلاعات، ارزیابی وضعیت‌ها، تولید و انتخاب پیشنهادها و اجرای راه­حل است. سیستم پشتیبان تصمیم اغلب به وسیله   تصمیم­گیرنده­ها، برای کاهش خطاهای شناختی و بیشینه کردن کارایی اعمال، استفاده می­ شود. یک سیستم پشتیبان تصمیم، یک سیستم اطلاعات مبتنی بر کامپیوتر است که برای پشتیبانی از فعالیت‌های تصمیم ­گیری سازمانی و تجاری، طراحی شده است. ]۳[
یک سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری ممکن است به دلایل مختلفی مورد نیاز باشد. به عنوان مثال:
محاسبات سریع؛ یک کامپیوتر به تصمیم­گیرنده اجازه می­دهد که بسیاری از محاسبات را به سرعت و  با هزینه کم انجام دهد. تصمیم­های زمان­دار بیشتر برای موقعیت­ها بحرانی هستند. مثل تصمیم یک پزشک در اتاق اورژانس یا تصمیم ­گیری یک خریدار سهام برای خرید یا فروش سهامی خاص.
غلبه بر محدودیت­های انسانی محاسبات و ذخیره­سازی؛ مغز انسان در تجزیه و تحلیل اطلاعات و همچنین یادآوری آن‌ها دارای محدودیت است همچنین انسان ممکن است در یادآوری اطلاعات در زمان مورد نیاز و با دقت بالا دچار مشکل شود.
محدودیت‌های انسانی؛ قدرت حل مسئله یک فرد دارای محدودیت است مخصوصاً زمانی که برای حل یک مسئله به اطلاعات و دانش­های مختلفی نیاز باشد. با تصمیم ­گیری گروهی می­توان بر این مشکل فائق آمد، ولی مشکلات هماهنگی و یا ارتباط بین اعضای گروه ممکن است به وجود بیاید که سیستم­های کامپیوتری این مشکلات را به اندازه قابل توجهی کاهش می­ دهند.
کاهش هزینه؛ کنار هم آوردن گروهی از تصمیم گیران مخصوصاً کارشناسان ممکن است هزینه زیادی داشته باشد. پشتیبانی کامپیوتری ممکن است باعث کاهش تعداد اعضای گروه شده و همچنین  با به وجود آوردن امکان ارتباط اعضای گروه از مکان­های مختلف باعث کاهش هزینه مسافرت و یا سکونت می­ شود، همچنین استفاده از این سیستم­ها ممکن است بهره­وری را افزایش دهد که چنین پشتیبانی­ای از طرف تصمیم گیران مورد نیاز است. افزایش بهره­وری به معنای کاهش هزینه خواهد بود.
ارتباطات پیشرفته؛ گروه­ ها می­توانند با کمک ابزارهای مبتنی بر وب، به راحتی با یکدیگر ارتباط و همکاری داشته باشند.
پشتیبان تکنیکی؛ بسیاری از تصمیمات نیازمند محاسبات پیچیده­ای هستند. داده ­ها می‌توانند در  پایگاه داده ­های متفاوتی ذخیره شده باشند، مثلاً در پایگاه داده­هایی خارج از سازمان، و یا ممکن است دارای قالب­های مختلفی مثل صدا یا گرافیک باشند، همچنین امکان دارد که انتقال سریع آن‌ها از مناطق دور مورد نیاز باشد که در این زمینه کامپیوترها می‌توانند جستجو، ذخیره و انتقال داده مورد نیاز را با سرعت و با کمترین هزینه انجام دهند.
رقابت، فشار رقابتی تصمیم ­گیری را مشکل می­ کند. سازمان­ها باید قادر به ایجاد تغییرات در روند فعالیت‌ها و ساختارها و همچنین نوآوری به طور متناوب و سریع باشند. فن‌آوری­های پشتیبان تصمیم ­گیری همانند سیستم­های خبره باعث به وجود آمدن قدرت می­شوند. به این طریق انسان­ها می­توانند تصمیمات مناسبی را به سرعت اتخاذ کنند حتی اگر برخی دانش‌ها را نداشته باشند.
دستیابی به انبار داده؛ انبار داده ­های بزرگ، اغلب شامل مقدار زیادی، تا حدود پتا بایت داده می­باشند. برای سازمان­دهی و جستجو این داده ­ها، روش­های خاص و گاهی محاسبات موازی، نیاز است. ]۳[
پشتیبان کیفیت؛ سیستم‌های پشتیبان تصمیم ­گیری می­توانند کیفیت تصمیمات گرفته شده را بهبود بخشند. برای مثال گزینه­ های بیشتری توسط تصمیم گیران قابل بررسی بوده، آنالیز ریسک به سرعت قابل انجام است. همچنین نظرات کارشناسان مختلف که ممکن است در مکان­های متفاوتی باشند به سرعت قابل جمع­آوری هستند. با بهره گرفتن از کامپیوتر­ها، تصمیم گیران می­توانند شبیه­سازی­های پیچیده­ای انجام داده و بسیاری از سناریوهای ممکن را بررسی کرده و اثرات متفاوت آن‌ها را به سرعت و با هزینه کم بررسی کنند.
بیشتر روش‌های پشتیبان تصمیم ­گیری، پرس­وجوی داده سریع و استفاده از مدل­ها را، برای تبدیل داده به اطلاعات قابل استفاده، برای رسیدگی به وسیله یک تصمیم­گیرنده، فراهم می­ کنند. مثلاً داده می‌تواند به یک مدل پیش ­بینی داده مدل شود، این مدل بر اساس داده ­ها، یک پیش ­بینی انجام می­دهد. ممکن است نتیجه پیش ­بینی به عنوان اطلاعات برای تصمیم ­گیری، استفاده شود. بعلاوه  ممکن است توسط مدل دیگری نیز به کار گرفته شود و بدین وسیله اطلاعات و یا دانش اضافی را برای تصمیم ­گیری فراهم می­ کند. ]۳[
۲-۷-۵ مفهوم سیستم‌های پشتیبان تصمیم:
اوایل ۱۹۷۰ اسکات- مورتون برای اولین بار مفهوم مهم سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری  را بررسی کرد. او سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری را به عنوان یک  سیستم مبتنی بر کامپیوتر محاوره­ای که به تصمیم­گیرنده­ها در تجزیه و تحلیل داده ­ها و استفاده از مدل­ها، برای حل مسائل غیر ساخت‌یافته، کمک می­ کند، تعریف کرد. بنا به تعریف دیگری از اسکات-مورتون وکین (۱۹۷۸) سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری  برای بهتر کردن کیفیت تصمیم،  منابع عقلانی شخص را با توانایی­های کامپیوتر، پیوند می­دهد.  ] ۴[
یک تعریف کلاسیک دیگر از سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری  به شرح زیر است:
سیستم­های پشتیبان تصمیم، سیستم­هایی هستند که منابع فکری شخصی را با توانایی­های کامپیوتر، برای بهبود کیفیت تصمیم، پیوند می­دهد. سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری  یک سیستم پشتیبان مبتنی بر کامپیوتر برای مدیریت تصمیم گیرها، کسانی که به مسائل نیمه ساخت‌یافته رسیدگی می­ کنند، است.
کلمه سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری معمولاً برای توصیف هر سیستم کامپیوتری که تصمیم‌گیری را در یک سازمان پشتیبانی کند، استفاده می­ شود.  یک سازمان ممکن است برای حل مسائل، یک سیستم مدیریت دانش برای همه کارمندان خود، داشته باشد. یک سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری که به طور صحیحی طراحی شده باشد، می ­تواند یک نقش مهم را در گردآوری اطلاعات مفید از داده ­های اولیه، سندها، دانش شخصی و مدل­های تجاری، برای حل مسئله، ایفا کند. این سیستم،   به تصمیم­گیرنده­ها اجازه می­دهد که تعداد زیادی از محاسبات را به سرعت انجام دهند. بنابراین مدل­های پیشرفته می­توانند برای حل مسائل تصمیم پیچیده، وضعیت­های اضطراری که اغلب نیاز به پاسخ­های سریع دارند، توسط سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری  پشتیبانی شوند. بسیاری از مسائل تصمیم تجاری، شامل مجموعه داده ­های  بزرگی هستند که در پایگاه داده ­های مختلف، انبارهای داده، و یا حتی در وب سایت­های خارج از سازمان  ذخیره شده ­اند، سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری می ­تواند برای کمک به تصمیم ­گیری، به طور موثری داده ­ها را بازیابی، پردازش و تجزیه تحلیل کند.
یک سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری  برای پشتیبانی  تصمیم­گیرنده در حل یک مسئله طراحی می­ شود نه برای جایگزینی آن. توانایی­های تصمیم­گیرنده­ها از طریق استفاده از سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری، به خصوص در موقعیت­های تصمیم‌های غیر ساخت یافته، افزایش می­یابد. در این مورد ممکن است هدف تصمیم ­گیری، به جای راه­حل بهینه، یک راه­حل، مطلوب و راضی­کننده، باشد. حل مسائل غیر ساخت یافته معمولاً از طریق تعامل سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری و تصمیم‌گیرنده، حاصل می­ شود. می­خواهیم به تصمیم­گیرنده­ها کمک کنیم تا بتوانند بهتر تصمیم ­گیری کنند. هر چند که تصمیم ­گیری بهتر به معنی تصمیم ­گیری سریع‌تر نیست. اما محیط­های تجاری که به سرعت تغییر می­ کنند، اغلب نیازمند تصمیم ­گیری­های سریع هستند  که ممکن است برای کیفیت تصمیم ­گیری، زیان بخش باشند.
۲-۷-۶ انواع سیستم‌های پشتیبان تصمیم گیری:
مطابق با معیار­های مختلف، سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری  می ­تواند به انواع متفاوتی طبقه ­بندی شود. مانند سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری شخصی، سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری گروهی، سیستم‌های پشتیبان مدیر اجرایی، سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری مبتنی بر وب، سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری راهبردی، سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری  برنامه­ ریزی مالی، سیستم پشتیبان تصمیم‌گیری  مبتنی بر مدل، سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری مبتنی بر ارتباطات، سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری مبتنی بر داده، سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری مبتنی بر سند و سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری مبتنی بر دانش.
۲-۷-۷ روش‌های پشتیبان تصمیم گیری:
سیستم­های پشتیبان تصمیم بر طبق روش­های پشتیبان تصمیم متفاوتی، که شامل مدل­ها، روش­ها، الگوریتم­ها و ابزارها می­باشند، ساخته می­شوند^[۲۰]. ] ۳[
یک طبقه ­بندی مبتنی بر شناخت برای روش­های پشتیبان تصمیم پیشنهاد شده که شامل ۶ کلاس اصلی است.
مدل­های پردازش: مدل­های محاسباتی هستند که به پیش ­بینی فرایندهای پیچیده دنیای واقعی، کمک می­ کنند و فرضیاتی را درباره فرایند و یک تصمیم فرضی می­ دهند.
مدل پردازش نمونه، مدل­ احتمالی است، که یک توزیع احتمال از خروجی­ها  را از یک توزیع احتمال شرایط ورودی در طی یک عملیات تحلیلی بر روی ورودی­ ها و رفتار فرایند، محاسبه می­ کند. زنجیره مارکوف یک مثال معمول از یک مدل پردازش احتمال است.
مدل­های انتخاب، از یکپارچه­سازی ضوابط تصمیم ­گیری از میان پیشنهادها برای انتخاب بهترین پیشنهاد از یک مجموعه مجزا یا یک فضای توصیفی پیوسته از پیشنهادهای تصمیم، پشتیبانی می­ کنند. یک مدل انتخاب نمونه، یک مدل تصمیم ­گیری چندمعیاره است.
روش­های کنترل اطلاعات، توابعی از بازنمایی، دست‌کاری داده ­ها، دستیابی و بازبینی داده و اطلاعات  را ارائه می­ کنند.
روش­های نمونه شامل ابزارهای مدیریت پایگاه داده، روش­های بازیابی داده و دانش، انبار داده و  داده ­کاوی هستند.
روش­های استدلال و تحلیل شامل برنامه­نویسی ریاضی، استنتاج مبتنی بر هدف، استنتاج مبتنی بر پردازش و استنتاج مبتنی بر داده می­باشند.  برنامه­نویسی هدف، استدلال مبتنی بر مورد و تحلیل حساسیت در برنامه‌ریزی خطی نیز، روش­های استدلال و تجزیه و تحلیل موفقی هستند.
۲-۷-۸سیستم پشتیبان تصمیم گیری و اجزا آن:
یک سیستم پشتیبان تصمیم ­گیری می ­تواند از چهار زیر سیستم تشکیل شود، این زیر سیستم‌ها عبارتند از:
زیر سیستم مدیریت داده
زیر سیستم مدیریت مدل