ناگانو و همکاران

رویکرد جدید جستجوی خوشه­بندی تکاملی

۲۰۱۲

۴۷

داوندرا و همکاران

الگوریتم تاکید خود سازمانی گسسته

۲۰۱۳

۱۲

۲-۳. زمان نصب وابسته به توالی کارها
به زمان صرف شده جهت آماده ­سازی ماشین برای انتقال کار روی آن زمان نصب می­گویند. زمان نصب عموما صرف نصب ابزارهای لازم روی ماشین، تمیزکاری و … می­ شود. با نگاهی کلی به تاریخ پژوهش­های انجام شده در حوزه زمان­بندی می­توان دریافت که تا دهه­ها زمان نصب در ادبیات زمان­بندی به کلی نادیده گرفته می­شده است و عموما جزیی از زمان پرداش کار در نظر گرفته می­شده است. این رویه شاید در برخی صنایع قابل توجیه باشد اما لزوم در نظر گرفتن زمان نصب بطور جداگانه در بسیاری از موارد غیر قابل انکار است.

به طور کلی مسائل زمان­بندی از حیث در نظر گرفتن زمان نصب به دو دسته کلی تقسیم می­شوند: در دسته اول که زمان نصب مستقل از توالی^[۵۰] نامیده می­ شود و در آن زمان نصب یک کار بر روی ماشین تنها به خود آن کار بستگی دارد و به کار قبل از آن و یا اصطلاحا به توالی وابسته نیست. دسته دوم که آن را زمان نصب وابسته به توالی کارها^[۵۱] می­نامند به حالتی اطلاق می­ شود که زمان نصب یک کار روی ماشین به کار قبلی که روی آن ماشین نصب شده است نیز بستگی دارد. در این دسته حالت خاص دیگری نیز وجود دارد که آن را زمان نصب وابسته به گروه ­های کاری^[۵۲] می­نامند که به معنای این است که زمان نصب کارهای درون یک گروه کاری با گروه کاری دیگر متفاوت است و اگر دو کار از دو گروه متفاوت بلافاصله روی ماشین قرار بگیرند زمان نصب بزرگتری نسبت به حالتی دارد که کارهای یک گروه پشت سر هم قرار بگیرند.
اهمیت مدنظر قرار دادن زمان نصب به عنوان عاملی تاثیر­گذار در بهره­وری سیستم تولیدی در تحقیقات متعددی مورد بحث قرار گرفته است. فلین^[۵۳] [۱۹] تاثیر زمان­های نصب وابسته به توالی را مورد تحقیق قرار داده است و ورتمن^[۵۴] [۵۷] فاکتورهایی که بیشترین تاثیر را در عملکرد سیستم دارند مورد بررسی قرار داد که در آن زمان نصب یکی از موثرترین راه ­ها برای بهبود خدمات به مشتریان و کاهش هزینه­ های انبارداری معرفی شده است.
اگرچه محدودیت زمان نصب وابسته به توالی در اغلب چیدمان­های مسائل زمان­بندی مورد مطالعه قرار گرفته است اما از آنجا که مسئله مورد بحث در حوزه تولید جریانی است در ادامه تنها به ارائه مهمترین مطالعات انجام شده در مسائل زمان­بندی با محدودیت زمان نصب وابسته به توالی کارها در محیط­های مختلف سیستم تولید جریانی و به خصوص در سیستم­های تولید جریانی بدون انتظار اکتفا می­ شود.
۲-۳-۱. سیستم­های تولید جریانی
سیستم تولید جریانی مشتمل بر تعدادی ماشین است که به طور متوالی قرار گرفته­اند و کارها عموما با ترتیب یکسانی روی ماشین­ها پردازش می­گردند. در نظر گرفتن محدودیت زمان نصب وابسته به توالی کارها می ­تواند معیارهای بهینه­سازی را در چنین سیستم­هایی تحت تاثیر قرار دهد. وانچیپورا^[۵۵] و سریدهاران^[۵۶] [۵۴] برای مسئله دو الگوریتم جهت تخصیص زمان­های نصب تعریف کرده و سپس مسئله را با روشی ابتکاری بر پایه ساختن توالی حل کرده ­اند. میرابی^[۵۷] [۳۶] نیز همین مسئله را به کمک رویه­ای ترکیبی از الگوریتم ژنتیک حل کرده است.
سیستم­های تولید جریانی منعطف نیز ساختاری مشابه سیستم تولید جریانی ساده دارند، با این تفاوت که حداقل در یکی از ایستگاه­های کاری بیش از یک ماشین وجود دارند. لذا مسئله مورد بحث تعمیمی از حالت مسئله ماشین­های موازی است. میرصانعی^[۵۸] و همکارانش [۳۷] این مسئله را با هدف بیشینه زمان تکمیل کارها مطالعه نموده و رویه حلی با رویکرد الگوریتم تبرید شبیه­سازی شده برای آن ارائه نمودند. حکیم­زاده^[۵۹] و زندیه [۲۵] مسئله فوق را با در نظر گرفتن دو تابع هدف و نیز وجود بافرهای محدود بین ایستگاه­های کاری حل کردند.
۲-۳-۲. سیستم­های تولید جریانی بدون انتظار
سیستم­های تولید جریانی بدون انتظار از نظر نحوه چیدمان ماشین­آلات تفاوتی با سیستم­های تولید جریانی بدون انتظار ندارند، تنها تفاوت در نحوه پردازش بدون انتظار کارها روی ماشین­آلات است. در چنین شرایطی زمان نصب وابسته به توالی کارها میزان تاخیر احتمالی در شروع کار روی ماشین اول را که برای تامین شرایط پردازش بدون انتظار لازم است تحت تاثیر قرار می­دهد.
عرب عامری^[۶۰] و سلماسی^[۶۱](۲۰۱۳) [۱۰] نیز روش حلی با رویکرد الگوریتم ترکیبی بهینه­سازی تجمعی ذرات^[۶۲] و جستجوی ممنوع برای مسئله پیشنهاد دادند. گاوو^[۶۳] و همکارانش [۲۱] مسئله تولید جریانی بدون انتظار را با محدودیت زمان نصب وابسته به توالی و تابع هدف زمان در جریان کل بررسی نموده و چهار رویه ابتکاری برای حل آن پیشنهاد داده­اند. رمضانی^[۶۴] و همکاران [۴۳] مسئله سیستم تولید جریانی منعطف بدون انتظار را در حالتی که ماشین­های درون هر ایستگاه عملکرد مشابه و نسبت­های سرعت مشخص دارند مدنظر قرار داده و به کمک رویکرد ترکیبی فراابتکاری به حل آن پرداخته است.
پژوهش­های مرور شده در این بخش در جدول(۲-۵) خلاصه شده ­اند.
جدول ۵ جدول ۲-۵. مسائل سیستم تولید جریانی با محدودیت زمان نصب وابسته به توالی کارها

نویسنده

مسئله

رویکرد

سال

شماره ارجاع

وانچیپوراو سریدهاران

روش ابتکاری بر پایه ساختن جواب

۲۰۱۳

۵۴