(۳-۱-۳)
که به راحتی از این معادله به معادله­ زیر می­رسیم.
(۳-۱-۴)
آن را به صورت ساده­تر زیر می­نویسیم.
(۳-۱-۵)
ثابت است. در اینجا برای به دست آوردن نتایج دقیق­تر و بهتر، ضریب رسانندگی k را به جای ثابت فرض کردن، طبق مقاله­ جباری و همکاران ]۱۴[ تابعی توانی از شعاع در نظر می­گیریم.

(۳-۱-۶)
و پارامترهای ماده هستند که به­ترتیب دارای واحد و بدون واحد می­باشند.
رابطه­ ۳-۱-۶ را در معادله­ ۳-۱-۵، جایگذاری می کنیم.
(۳-۱-۷)
اکنون معادله دیفرانسیل بالا را حل می­کنیم.
(۳-۱-۸)
ثابت است. سپس تغییرات دما را به صورت ساده­تر زیر می­نویسیم.
(۳-۱-۹)
همان­طور که مشخص است برای حل کامل توزیع دما و به دست آوردن ثابت­های و نیاز به دو شرط مرزی داریم که آن­ها بدین صورت هستند.
(۳-۱-۱۰)
، دما در نقطه­ی a و ، دما در نقطه­ی b را نشان می­دهد و بااعمال شرایط مرزی در رابطه­ ۳-۱-۹ می­توانیم ثابت­ها را به دست آوریم.
(۳-۱-۱۱)
۳-۲- حل الاستیک
اکنون پس از به دست آوردن توزیع دما وارد حل الاستیک مخزن کروی تحت فشار داخلی و اختلاف دما در درون و روی مخزن می­شویم. و از آن­جا که مخزن، متقارن محوری^[۳۵] در نظر گرفته شده است، تنسور تنش را به صورت زیر می­آوریم؛ یعنی بدون تنش برشی و فقط تنش­های شعاعی و مماسی را در نظر می­گیریم؛ البته با دانستن این موضوع که به علت متقارن محوری گرفتن مخزن تنش­های مماسی و حلقوی­-­ محیطی باهم برابرند.
(۳-۲-۱)
و به ترتیب تنش­های شعاعی و مماسی هستند.
برای محاسبات تنشی نیاز به تنش­های انحرافی داریم که تنسور تنش انحرافی در زیر آمده است.
(۳-۲-۲)
تنسور کرنش­ها که شامل کرنش­های شعاعی و مماسی و محیطی­-­ حلقوی می­باشد را به صورت ماتریس زیر نمایش داده­ایم.
(۳-۲-۳)
می­دانیم که کرنش­ها در حالت الاستیک از جمع کردن دو کرنش حرارتی و الاستیک به وجود می­آیند.
(۳-۲-۴)
، و به ترتیب کرنش­های شعاعی، مماسی و حلقوی - محیطی می­باشند که از جمع پذیری کرنش­های الاستیک و حرارتی به دست می­آیند. و به ترتیب کرنش الاستیک و کرنش حرارتی شعاعی و و نیز به ترتیب کرنش الاستیک و کرنش حرارتی مماسی می­باشند. متوجه­ایم که به علت تقارن کروی مخزن، کرنش مماسی با کرنش حلقوی­- شعاعی برابر هستند.
اکنون آن­ها را در راستای تنسور تنش و تغییرات دما بسط می­دهیم و برای این کار از قانون هوک^[۳۶] استفاده می­کنیم.
(۳-۲-۵)
در اینجا، و به ترتیب ضریب پواسون^[۳۷] و مدول الاستیسیته^[۳۸] و ، ضریب انبساط گرمایی^[۳۹] می­باشند. به علت کم بودن تغییرات ضریب پواسون، از تغییرات آن صرف نظر می­کنیم و آن را ثابت در نظر می­گیریم ولی مدول الاستیسیته و ضریب انبساط گرمایی، به صورت تابعی توانی از شعاع در نظر می­گیریم ]۱۴[.
(۳-۲-۶)
که و پارامترهای ماده هستند که به­ترتیب دارای واحد پاسکال و بدون واحد می­باشند.
(۳-۲-۷)
و نیز پارامترهای بدون واحد ماده می­باشند.
برای استفاده از روابط بالا و به دست آوردن تنش و کرنش­ها نیاز به معادلات پایه­ای داریم که شامل معادلات تعادل و سازگاری می­باشد. برای یک مخزن کروی، معادله­ تعادل و سازگاری به ترتیب زیر می­باشند.
(۳-۲-۸)
(۳-۲-۹)
از رابطه­ ۳-۲-۸ می­توانیم تنش مماسی را به صورت زیر بر حسب تنش شعاعی بنویسیم.
(۳-۲-۱۰)
از رابطه ۳-۲-۱۰ نسبت به شعاع مشتق می­گیریم.
(۳-۲-۱۱)
رابطه­ های ۳-۲-۵ ، ۳-۲-۶ و ۳-۲-۷ را درون رابطه­ ۳-۱-۹ قرار می دهیم.
(۳-۲-۱۲)
رابطه­ ۳-۲-۱۲ را درون رابطه­ ۳-۲-۹ قرار می­دهیم و مشتقات لازم را به دست می­آوریم.
(۳-۲-۱۳)
از رابطه­ های ۳-۲-۱۰ و ۳-۲-۱۱ درون رابطه­ ۳-۲-۱۳ استفاده می­کنیم.
(۳-۲-۱۴)
که با مرتب کردن معادله دیفرانسیل بالا به شکل زیر می­رسیم.
(۳-۲-۱۵)
اکنون با ساده­سازی و درآوردن آن به فرم استاندارد می­توانیم به معادله دیفرانسیل زیر برسیم.
(۳-۲-۱۶)
همانطور که مشاهده می­ شود به معادله دیفرانسیلی دست یافتیم که می­توان آن را به صورت تحلیلی حل کرد؛ هرچند به صورت معادله دیفرانسیل همگن نیست. طریقه­ی حل آن به طور کامل در بخش بعدی همین فصل آمده است.
ابتدا معادله­ همگن زیر را حل می­کنیم.
(۳-۲-۱۷)
معادله دیفرانسیل بالا یک معادله دیفرانسیل اویلر می باشد. آن را به فرم استاندارد در می­آوریم.
(۳-۲-۱۸)

با جایگذاری رابطه (۱-۱۴) در (۱-۱۳) خواهیم داشت:
(۱-۱۵)
با قرار دادن رابطه (۱-۱۵) در رابطه (۱-۱۰) داریم:
(۱-۱۶)
(۱-۱۷)
معادله بالا نشان می دهد که گشتاور دوقطبی القایی در سه فرکانس مشخص ساخته می شود که نتیجه می دهد تابش پراکنده شده در این سه فرکانس مشابه به هم هستند. اولین فرکانس پراکنده شده مطابق با فرکانس ورودی است که پراکندگی کشسان نامیده می شود، مثل پراکندگی می یا ریلی و دو فرکانس دیگر به فرکانس های بالاتر یا پایین تر جابه جا می شوند و فرآیندهای غیرکشسان نامیده می شوند. نور پراکنده شده در شرایط اخیر اشاره به پراکندگی رامان دارد، جابه جایی به فرکانس پایین تر، پراکندگی استوکس و جابه جایی به فرکانس بالاتر، به پراکندگی آنتی استوکس اشاره دارد.
شرایط لازم برای پراکندگی رامان این است که جملهصفر نشود.

فصل دوم
پراکندگی رامان در فیبرهای نوری
۲-۱پراکندگی القایی رامان در فیبرها
پراکندگی القایی رامان به خاطر برهم کنش زیاد بین فوتون های ورودی و فیبر یک فرایند موثر فیزیکی برای تولید تقویت کننده های رامان فیبری پهن باند به شمار می آید.]۲۰[
۲-۱-۱طیف بهره رامان
در یک رهیافت ساده برای شرایط لیزر پیوسته و شبه پیوسته، رشد مولفه های استوکس در طول فیبر با رابطه زیر توصیف می شود. ]۱[
(۲-۱)
شدت استوکس، شدت پمپ،ضریب بهره پراکندگی خودبه خودی رامان و z نشان دهنده طول فیبر است. در یک سطح خیلی پایه ای به قسمت موهومی پذیرفتاری غیر خطی مرتبه ۳ برمی گردد که تفاوت فرکانسی بین پمپ ومولفه استوکس است.]۱[
در حالت کلی به ترکیب هسته فیبر بستگی دارد و می تواند با انتخاب ناخالصی های مختلف تغییر کند.
شکل ۲-۱را به عنوان تابعی از جابجایی فرکانسبرای سیلیکا در طول موج پمپ ۱ میکرومتر نشان می دهد.

شکل۲-۱ طیف بهره رامان برای سیلیکای فیوز شده در طول موج پمپ ۱ میکرومتر. ]۱[
برای سایر طول موج های پمپ می توان را با بهره گرفتن از رابطه معکوسی که با طول موج پمپ دارد محاسبه کرد. برجسته ترین خصیصه بهره رامان در فیبرهای سیلیکا گسترش زیاد بازه فرکانسی(بالای THz40) با یک قله پهن حول وحوش ۱۳THz است.]۱[
این رفتار در اثر طبیعت غیر بلوری شیشه سیلیکا است. در مواد نامنظم مثل سیلیکا، فرکانس های ارتعاشی مولکول ها در باندهای مختلف گسترده شده اند که این نوارها با هم، هم پوشانی دارند و یک نوار پیوسته درست می کنند. برای بیشتر مواد مولکولی بهره رامان در یک فرکانس تعریف شده خاصی اتفاق می افتد. بنابراین فیبرهای نوری می توانند به عنوان یک تقویت کننده پهن باند عمل کنند. ]۱[
انتشار یک پرتو پمپ پیوسته لیزر با فرکانسرا درون فیبر در نظر بگیرید. اگر یک پرتو کاوشگر^[۲۵] با فرکانس به صورت هم زمان با پمپ در فیبر منتشر شود، به خاطر پراکندگی رامان به اندازه اختلاف فرکانس () تقویت می شود. اگر تنها پرتو پمپ درون فیبر فرستاده شود، پراکندگی خودبه خود رامان به عنوان یک پرتو کاوشگر عمل می کند و با انتشار تقویت می شود. چراکه پراکندگی خود به خود رامان فوتون هایی درون بازه طیف بهره رامان تولید می کند که تمام مولفه های آن تقویت می شوند. اگرچه مولفه فرکانسی که در آن ماکزیمم است سریع تر تقویت می شود. ]۱[
در مورد سیلیکای خالص، جایی ماکزیمم می شود که در آن جابجایی فرکانسی پمپ حدود ۱۳.۲THz (معادل با) است. ]۱[
این مقدار از رابطه زیر تخمین زده می شود:]۲۱[
(۲-۲)
که واحد طول موج برحسب میکرومتر است. برای تابش پمپ غیر قطبیده این ضریب بهره با عامل ۲ کاهش می یابد (در عدد ضرب می شود). اکسید ژرمانیم^[۲۶] خالص دارای قله ضریب بهره رامان در ۵۹/۱۲ ترا هرتز است. با فرض اینکه با تغییرات تراکم اکسید ژرمانیم ضریب بهره رامان با تغییرات خطی روبرو می شود، داریم: ]۲۱[
(۲-۳)
با بهره گرفتن از رابطه بالا می توان دید که حتی تراکم کمی از اکسید ژرمانیم(حدود) قله بهره رامان را تا ۵۹/۱۲ ترا هرتز جابجا می کند. ]۲۱[
شکل ۲-۲ تغییرات طیف بهره رامان را برای مقادیر مختلف ناخالصی اکسید ژرمانیم نشان می دهد. ]۲۱[

شکل۲-۲ طیف بهره رامان به عنوان تابعی از جابجایی فرکانسی برای مقادیر مختلف ناخالصی اکسید ژرمانیم.]۲۱[
۲-۱-۲ آستانه رامان
برهم کنش غیر خطی بین پرتوهای پمپ و استوکس در حالت پایا که مشتق زمانی شدت پرتوها را صفر در نظر می گیریم ()به صورت معادلات جفت شده زیر هستند.] ۱[
(۲-۴)
(۲-۵)
که و به عنوان تلفات فیبر هستند.
در غیاب تلفات داریم:
(۲-۶)
معادله (۲-۶) نشان می دهد که تعداد کل فوتون ها در پرتوهای پمپ و استوکس در طول SRS ثابت می مانند.] ۱[
اگر رابطه را برای شدت پمپ در نظر بگیریم، با جایگذاری در معادله شماره(۲-۴) خواهیم داشت:
(۲-۷)
با انتگرال گیری از معادله (۲-۷) روی بازه ۰ تا Lخواهیم داشت :
(۲-۸)
که طول موثر فیبر() به صورت زیر تعریف می شود.] ۷[
(۲-۹)
وقتی در z=0 هنوز مولفه استوکس تولید نشده است، فوتون های حاصل از پراکندگی خود به خودی رامان باعث تولید و القای پراکندگی القایی رامان می شوند.] ۱[و] ۷[
توان پمپ بحرانی یا توان آستانه رامان که در آن توان مولفه های استوکس مساوی با توان پمپ می شود، با فرض لورنتسی بودن طیف بهره رامان، از رابطه زیر بدست می آید:
(۲-۱۰)
بنابر این از رابطه (۲-۱۰) داریم:
(۲-۱۱)

زنان به عنوان نماینده مجلس 
قضاوت زنان 

۲-۸-۱- حقوق کیفری

مهم­ترین و محوری‎ترین اصل حقوق بشر، برابری تمام افراد در برابر قانون و برخورداری از حمایت‎های قانونی به طور برابر است. علیرغم وجود اسناد بین ­المللی که مقرر می‎دارند «همه افراد در مقابل دادگاهها و دیوان­های دادگستری برابر هستند» و «همه افراد در مقابل قانون برابر هستند و بدون هیچ­گونه تبعیضی استحقاق حمایت بالسویه قانون را دارند»^[۷۶]، قوانین کیفری جمهوری اسلامی ایران بین مردان و زنان از حیث سن مسئولیت کیفری، دیه و قصاص، ادله اثبات دعوی و غیره تبعیض قائل می‎شود.

۲-۸-۱-۱- سن مسئولیت کیفری 

معیار مسئولیت کیفری - مطابق منابع اسلامی- رسیدن به سن بلوغ است. سن بلوغ بر مبنای مذهب شیعه که توسط جمهوری اسلامی اعمال می‎شود عبارت است از ۹ سال قمری (۸ سال و ۹ ماه شمسی) برای دختران و ۱۵ سال قمری (۱۴ سال و ۷ ماه شمسی) برای پسران. مطابق قانون ایران که در دی ماه سال ۱۳۹۰ به تأیید شورای نگهبان رسید، «سن بلوغ برای دختران ۹ سال قمری و برای پسران ۱۵ سال قمری است»^[۷۷]. بنابراین، سن بلوغ شرعی به عنوان معیار مسئولیت کیفری در نظر گرفته شده و فتاوایی را که سنین بالاتری برای بلوغ دختران پیشنهاد می‎دهند نادیده گرفته است.^[۷۸] نتیجتاً، مشاهده می­ شود که ۶ سال قمری بین سن مسئولیت کیفری دختران و پسران تفاوت وجود دارد.

۲-۸-۱-۲- دیه

در قانون مجازات اسلامی دیه مرد مسلمان به عنوان دیه کامل در نظر گرفته شده و دیه نفس و جراحات سایر طبقه ­بندی­های افراد بر مبنای آن سنجیده می‎شود. مطابق شریعت اسلامی، دیه کامل ۱۰۰ شتر یا ۲۰۰ گاو یا ۱۰۰۰ گوسفند است^[۷۹] که در سال ۱۳۹۳ شمسی توسط رئیس قوه قضائیه ارزش ریالی آن معادل یک میلیارد و پانصد میلیون ریال اعلام شد.^[۸۰] ماده ۵۵۰ قانون جدید مجازات اسلامی (مشابه ماده ۳۰۰ قانون قدیم) مقرر می‎دارد: «دیه قتل زن نصف دیه مرد است».
به علاوه، مطابق شریعت اسلامی، قصاص نفس یا صدمات بدنی تنها در صورتی مجاز است که دیه قربانی برابر یا بالاتر از دیه مرتکب باشد. چنان­چه ارزش دیه مرتکب بیشتر از دیه قربانی باشد، برای قصاص مجرم، قربانی یا اولیای دم او باید مابه­التفاوت دیه را به مجرم پرداخت کنند. بنابراین اگر زنی توسط مردی به قتل برسد، در صورت درخواست اولیای دم مقتول، قاتل محکوم به قصاص نفس می­ شود، ولی اولیای دم باید نصف دیه کامل مرد را به قاتل بپردازند، به­ دلیل آن­که دیه زن نصف دیه مرد است. ماده ۳۸۲ قانون جدید مجازات اسلامی بیان می‎دارد:
«هرگاه زن مسلمانی عمداً کشته شود، حق قصاص ثابت است؛ لکن اگر قاتل، مرد مسلمان باشد، ولی دم باید پیش از قصاص، نصف دیه کامل را به او بپردازد…».

۲-۸-۱-۳- مجازات­های متفاوت برای زن و مرد

برخی جرایم و ارکان تشکیل­دهنده آن­ها، مطابق قوانین جزایی جمهوری اسلامی ایران، مبتنی بر تبعیض جنسیتی هستند و برخی از مجازات­ها برای زن و مرد متفاوت است. در بعضی از موارد، قانوناً و عملاً، مجازات برای زنان شدیدتر است. یکی از این موارد که مجازاتی با شدت و در موارد بیشتر نسبت به زنان اعمال می‎شود، مجازات سنگسار برای جرم زنای محصنه است.

۲-۸-۱-۴- قتل ناموسی و حق شوهر برای کشتن همسر در حال خیانت 

قتل ناموسی، قتل عمدی است که توسط شوهر، پدر، برادر یا سایر بستگان برای مجازات یک عضو خانواده که تصور می‎شود موجب سرافکندگی تمام خانواده شده است، صورت می‎گیرد. برخورد یا وجود سوءظن راجع به رفتاری که موجب ننگ و سرافکندگی خانواده محسوب می‎شود از جمله شامل موارد زیر است: روابط خارج از ازدواج، مورد تجاوز قرار گرفتن، روابط هم­جنس­گرایانه، تصمیم به ازدواج بر اساس انتخاب فردی و خودداری از پذیرش ازدواج تحمیلی، و یا حتی پوشیدن لباس­های غیر متعارف از نظر خانواده. براساس عوامل فرهنگی، اجتماعی و مذهبی ، زنان و دختران قربانیان اصلی قتل­های ناموسی هستند. لازم به ذکر است قتل­های ناموسی در تمام دنیا رخ می‎دهند ولی فراوانی آن در خاورمیانه و جنوب آسیا بیشتر است.
به دلیل ماهیت پنهانی این اقدامات، عدم بررسی دقیق عوامل شناخته و ناشناخته در این زمینه و نبود گزارشهای رسمی در این موارد، آمار دقیقی درباره تعداد قتل‎های ناموسی در ایران وجود ندارد. ولی با این حال گاهی برخی آمارهای رسمی در اخبار مطرح می‎شوند. برای مثال به گفته یکی از فرماندهان نیروی انتظامی ۵۰ مورد قتل ناموسی در هفت ماه نخست سال ۱۳۸۷ اتفاق افتاده است.^[۸۱] هم­چنین در استان­هایی که هنوز ساختارهای قومی و قبیله‎ای وجود دارد، نظیر خوزستان، کردستان، آذربایجان، فارس، لرستان، ایلام و کرمانشاه، آمار قتل‎های ناموسی بیشتر از سایر نقاط ایران است.

۲-۸-۱-۵- جایگاه شهادت زنان 

طبق احکام اسلامی، ارزش شهادت یک مرد در دادگاه دو برابر شهادت یک زن است. به علاوه شهادت زنان در رابطه با برخی جرایم اصولاً پذیرفته نیست. برای مثال طبق قانون مجازات سابق مجازات حد لواط تنها با شهادت چهار مرد قابل اثبات است^[۸۲] و «شهادت زنان به تنهایی یا به ضمیمه مرد، لواط را ثابت نمی‎کند»^[۸۳]. همچنین طبق همان قانون شهادت زنان برای اثبات برخی دیگر از حدود مانند قوادی^[۸۴] و شرب خمر^[۸۵] قابل پذیرش نبود. این عدم پذیرش شهادت زنان مورد انتقاد وکلای مدافع حقوق زنان قرار گرفت.
با این وجود، طبق قانون مجازات جدید شهادت زنان در رابطه با اثبات این نوع جرایم مورد پذیرش قرار گرفته است، البته با دو شرط: دست کم یک مرد جزء شهود باشد؛ و همچنان قاعده قدیمی برقرار است که ارزش شهادت زن نصف مرد است.
«نصاب شهادت در کلیه جرایم، دو شاهد مرد است مگر در زنا، لواط، تفخیذ و مساحقه که با چهار شاهد مرد اثبات می گردد. جنایات موجب دیه با شهادت یک شاهد مرد و دو شاهد زن نیز قابل اثبات است.»^[۸۶]
ممکن است ادعا شود معافیت زنان از ادای شهادت در مورد برخی از جرایم به سود آنهاست. علاوه بر آن، ادای شهادت، یک حق نیست بلکه تکلیف است و بنابراین معاف کردن زنان از یک مسئولیت دشوار نباید به عنوان نقض حقوق بشر محسوب شود. فعالان حقوق زنان خواهان «حق» برابر بر ادای شهادت نیستند بلکه به ماهیت تبعیض آمیز این قوانین معترض هستند. آنچه موجب می‎شود این امر به یک نابرابری جنسیتی و دغدغه برای فعالان حقوق زنان تبدیل شود تفکری است که در پشت این مقررات وجود دارد و زنان را کمتر از مردان قابل اطمینان می‎بیند.
قاعده اعطای اعتبار متفاوت به شهادت زنان و مردان ریشه در یکی از اختلاف برانگیزترین قسمت‎های شریعت اسلامی دارد که از نظر قابلیت‌های ذهنی، زنان را در جایگاهی پست­تر از مردان می‎بیند. بر مبنای این باور سنتی، زنان موجوداتی منطقی نیستند بلکه گرفتار عواطف درونی و فراموشی هستند. بنابراین این دیدگاه وجود دارد که شهادت آنها نباید از اعتباری همپای شهادت مردان برخوردار باشد و نباید در تمام موارد پذیرفته شود بلکه تنها در مواردی که اهمیت کمتری دارد و تنها زمانی که به شهادت مردان ضمیمه شود. آنچه باید مورد مخالفت قرار گیرد این رویکرد تبعیض­آمیز نسبت به زنان است که به علاوه زنان را از برعهده گرفتن موقعیت‎های تصمیم ­گیری مانند تصدی منصب قضاوت نیز محروم می‎سازد.

۲-۸-۱-۶- حجاب اجباری

حجاب در لغت به معنای پرده حاجب و مستر است که شی را می­پوشاند و در اصطلاح به معنای پوشش اسلامی مناسب برای زنان است. مطابق منابع اسلامی بر زنان واجب است که تمام بدنشان را به جز صورت و دست­ها و پاهایشان از مچ به پایین، بپوشانند. زنان مجاز هستند سر و موهایشان را در برابر بعضی از اعضای خانواده که به آنها محرم هستند مانند پدر، پدر بزرگ، برادر، و شوهرانشان آشکار کنند ولی این قاعده برای مردان صادق نیست و آن­ها در انتخاب لباس خود آزادی کامل دارند.

۲-۸-۲- قوانین خانواده

قوانین خانواده بخش مهمی از زندگی زنان را تحت پوشش قرار می‎دهد و تأثیر زیادی بر حقوق آنها دارد. فعالان حقوق بشر از سال­ها پیش آسیب­پذیری زنان در قوانین خانواده ایران را مورد توجه قرار داده و خواستار اصلاح قوانین تبعیض­آمیز و ناعادلانه نسبت به زنان در ایران شده‎اند. [ماده ۲۳ ( قانونی کردن چند همسری و صیغه) و ماده ۲۵ (مالیات تعیین کردن برای مهریه) در قانون حمایت از خانواده]

۲-۸-۲-۱- حداقل سن ازدواج

ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی که حداقل سن ازدواج برای دختران را ۱۵ سال و برای پسران ۱۸ سال تعیین کرده بود، در سال ۱۳۶۱ اصلاح شد و جای خود را به ممنوعیت ازدواج پیش از سن بلوغ شرعی یعنی ۹ سال قمری (۸ سال و ۹ ماه شمسی) برای دختران و ۱۵ سال قمری (۱۴ سال و ۷ ماه شمسی) برای پسران داد. به علاوه، قانون اصلاح شده این حق را به ولی قهری داد تا به تشخیص خود برای کودک پیش از رسیدن به سن بلوغ شرعی عقد ازدواج منعقد کند. قانونی ساختن ازدواج برای دختران ۸ سال و ۹ ماهه و برداشتن ممنوعیت مطلق ازدواج پیش از رسیدن به حداقل سن ازدواج می ­تواند منجر به افزایش ازدواج­های اجباری شود و به عنوان یک عقب­گرد آشکار برای حقوق زنان در ایران محسوب می­ شود. ماده ۱۰۴۱ (مصوب ۱۳۶۱/۱۰/۸) بیان می‎دارد:
«نکاح قبل از بلوغ ممنوع است.
تبصره - عقد نکاح قبل از بلوغ با اجازه ولی صحیح است به شرط رعایت مصلحت مولی علیه .»
در سال ۱۳۸۱ برخی اصلاحات قانونی به منظور مطابقت بیشتر قوانین ایران با استانداردهای بین‎المللی حقوق بشر مورد پیشنهاد قرار گرفت که برخی از آنها به تصویب رسید.
«عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر ‌قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت‌ مصلحت با تشخیص دادگاه صالح.»^[۸۷]
تخلف از این ماده قانونی نیز قابل مجازات است.
«ازدواج قبل از بلوغ بدون اذن ولی ممنوع است. چنانچه مردی با دختری که به سن بلوغ نرسیده برخلاف مقررات ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی و تبصره ذیل آن ازدواج نماید به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال محکوم می گردد.»^[۸۸]

۲-۸-۲-۲- آزادی در ازدواج 

ولی قهری (پدر یا جد پدری) حق دارد از طرف و برای دختر صغیر عقد ازدواج اجباری منعقد کند. حتی زنان بالغ نیز برای ازدواج در مرتبه نخست از آزادی کامل برخوردار نیستند. چنین محدودیتی برای پسران وجود ندارد و آنها می‎توانند پس از رسیدن به سن بلوغ بدون نیاز به اجازه از ولی قهری خود ازدواج کنند.
«نکاح دختر باکره اگرچه به سن بلوغ رسیده باشد موقوف به اجازه پدر یا جد پدر او است و هر گاه پدر یا جد پدری بدون علت موجه از دادن اجازه مضایقه کند اجازه او ساقط و در این صورت دختر می‎تواند با معرفی کامل مردی که می‎خواهد با او ازدواج نماید و شرایط نکاح و مهری که بین آنها قرار داده شده است پس از اخذ اجازه از دادگاه مدنی خاص [در حال حاضر دادگاه عمومی] به دفتر ازدواج مراجعه و نسبت به ثبت ازدواج اقدام نماید.»^[۸۹]

۲-۸-۲-۳- چند همسری

یک مرد می‎تواند همزمان چهار همسر دایم داشته باشد. گرچه این حق به صراحت در قانون مدنی نیامده است، با این حال از برخی مواد قابل استنباط است. برای مثال، قانون مدنی با وجود این که بخشی از آن به مسأله ارث اختصاص دارد ولی صراحتاً در این بخش به مسأله چند همسری مردان اشاره می‎کند:
«درصورت تعدد زوجات، ربع یا ثمن ترکه که تعلق به زوجه دارد بین همه آنان بالسویه تقسیم می‎شود.»^[۹۰]
قانون درباره محدودیت تعداد زنان هیچ تصریحی ندارد، ولی مطابق قرآن و قوانین اسلامی چند همسری محدود به داشتن چهار همسر دایمی به طور همزمان است.
«… فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْنى‏ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تَعْدِلُوا فَواحِدَهً … ذلِکَ أَدْنى‏ أَلاَّ تَعُولُوا». [پس آن کس از زنان را به نکاح خود درآرید که شما را نیکو است: دو یا سه یا چهار (نه بیشتر) و اگر بترسید که (چون زنان متعدّد گیرید ) راه عدالت نپیموده و به آنها ستم می کنید پس تنها یک زن اختیار کنید … که این نزدیکتر به عدالت و ترک ستمکاری است.]^[۹۱]
ماده ۲۳ لایحه حمایت از خانواده^[۹۲] هم، چند همسری یا صیغه را قانونی تلقی می­ کند. اگرچه این ماده از لایحه مذکور حذف شد ولی دوباره، با افزودن چند شرط نظیر احراز توانایی مالی، تعهد به رعایت عدالت بین زوجین و قوانینی از این قبیل، ازدواج مکرر را مجاز دانست. علاوه بر قوانین مربوط به ازدواج دایمی، ایران به عنوان یک کشور شیعی، نهاد خاصی دارد تحت عنوان متعه یا ازدواج موقت. متعه به مردان مسلمان اجازه می‎دهد تا علاوه بر ازدواج دایمی، با تعداد نامحدودی زن به طور همزمان ازدواج موقت یعنی برای مدت زمان مشخص، داشته باشند. در واقع در اسلام شیعی این نوع ازدواج پس از قرن­ها هم­چنان باقی مانده در حالی­که در مذهب سنی مدتهاست که ممنوع شده است. مواد ۱۰۷۵ تا ۱۰۷۷ قانون مدنی منحصراً به ازدواج موقت می‎پردازند.

۲-۸-۲-۴- حقوق و تکالیف طرفین عقد ازدواج

طبق احکام اسلامی، ازدواج به عنوان قراردادی تعریف شده است که حقوق و تکالیفی را برای طرفین ایجاد می‎کند که برخی از آن­ها دارای ضمانت اجرای حقوقی هستند و برخی دیگر تنها از ضمانت اجرای اخلاقی برخوردارند. حقوق و تکالیفی که ضمانت اجرای حقوقی دارند مربوط به رابطه جنسی و مابه‎ازای مالی هستند و در دو مفهوم حقوقی متجلی شده‎اند: تمکین و نفقه. زن در صورت نشوز (نافرمانی) حق خود بر نفقه را از دست می‎دهد. زن موظف است هیچ کاری نکند که موجب اختلال یا در تعارض با حقوق شوهرش باشد. بنابراین مثلاً نمی‎تواند خانه را بدون اجازه شوهرش ترک کند زیرا ممکن است با وظیفه او در برآوردن خواسته‎های شوهرش در تمام مواقع در تعارض باشد. برای مثال ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی مقرر می‎دارد:
«هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.»
در این رژیم حقوقی تبادلی، قانون، شوهر را به عنوان رئیس خانواده منصوب نموده و زن باید از وی اطاعت نماید. ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی بیان می‎دارد:
«درروابط زوجین ریاست خانواده ازخصائص شوهر است.»
این ماده صراحتاً امر به اقتدار مرد نسبت به زن می­نماید. به علاوه، به طور کلی، توجیه و نهادینه­سازی مدل مردسالارانه در خانواده از جمله موارد انتقاد طرفداران حقوق زنان مقررات مربوط به خانواده در شرع اسلامی است.

۲-۸-۲-۵- مهریه

بازار رقابت انحصاری شامل تعدادزیادی تولید کننده است. تفاوت اصلی بازار رقابت انحصاری و بازار رقابت کامل در نوع کالا‌ها و خدمات است. در بازار رقابت انحصاری، هر عرضه کننده محصولی را عرضه می‌کند که با محصولات سایر رقبا تفاوت دارد. در این بازار محصولات مورد نیاز یک بخش از بازار، نا همگن هستند. اختلاف در تولید امکان ایجاد اختلاف قیمت‌ها از سوی بنگاه را به دنبال‌دارد و یک قدرت انحصاری به بنگاه می‌دهد. در حالی که رقابت شدید میان سایر تولیدکنندگان به تولید کالاهای جانشین منتهی خواهد شد. با این حال با ورود بنگاه های جدید به صنعت، کالای جانشین بیشتری تولید می‌شود و قدرت انحصاری کاهش می‌یابد(علی احمدی الله یاری، ۱۳۸۲).
به عبارت دیگر، در بازار رقابت انحصاری، هر کدام از بنگاه ها کالایی تولید می‌کنند که استفاده مشابهی دارند ولی از نظر طرح و شکل ظاهری، کیفیت، نوع بسته‌بندی، میزان تبلیغات و غیره با کالای بنگاه دیگر متفاوت است. بنابریان هر نشانه تجاری با توجه به ویژگی‌های خاص ظاهری و یا ویژگی‌های کیفی با یکدیگر تفاوت دارند و در نتیجه هر نشانه تجاری، محصول جداگانه‌ای محسوب می‌شود. پس در شرایط رقابت انحصاری کالایی که توسط بنگاه های مختلف یک صنعت ساخته می‌شود تاحدود زیادی با یکدیگر قابل جایگزینی است(طیبیان، ۱۳۸۷).
محصول می‌توان از نظر کیفیت، ظاهر، تبلیغات یا خدمات پس از فروش، با محصولات دیگر متفاوت باشد. فروشنده می‌تواند به دنبال بخش‌های متفاوتی از بازار برآید، محصولاتی متفاوت با نام‌ها و نشان‌های تجاری گوناگون به بازار عرضه کند و با انجام دادن تبلیغات متفاوت به عرضه محصولات بپردازد (کاتلروآرمسترانگ، ۱۳۸۴).
به دلیل ماهیت و ساختارصنعت، در بین تولید کنندگان این صنعت، رقابت برسرقیمت، کیفیت و سهم بازار وجود دارد، ولی با وجود چنین رقابتی هر تولید کننده در حوزه مشخص دارای قدرت انحصاری است. مثلاً مدارک تجاری معروفی دارد، مصرف‌کنندگان سابقه زیادی در مصرف کالا دارند یا از طراحی و کیفیت شناخته شده و خوبی برخوردار است. در این بازار به دلیل ایجاد قدرت انحصاری، تبلیغات و برقراری ارتباط مناسب با مشتریان و توزیع کنندگان لازمه ادامه کار و حرکت بنگاه است (حسینی و پناهی، ۱۳۸۶). با توجه به اختلاف در تولید، بنگاه های موجود در بازار رقابت انحصاری، با صرف ‌هزینه‌های زیاد برای فروش و تبلیغات در جهت افزایش فروش، حفظ موقعیت خویش در بازار و بسط تولیدات خود تلاش می‌کنند(علی احمدی و الله یاری ،۱۳۸۲).

ورود شرکت‌های جدید به صنعت و خروج از آن آزاد است. اگر چه ورود به بازار رقابت انحصاری آزاد است ولی از آنجا که هر بنگاه و هر تولید کننده، کالایی متفاوت از کالای دیگران، برای رفع نیازهای یکسان، عرضه می‌کند، این بازار تا حدی شبیه بازار انحصاری کامل می شود. اما از آنجا که کالاها در این بازار همگن نیستند و با یکدیگر متفاوت می‌باشند بنگاهای بازار رقابت انحصاری نمی‌توانند مانند یک انحصارگر رفتار کنند(علی احمدی و الله یاری، ۱۳۸۲).
۲-۲-۴- تمرکز بازار
در مطالعات تجربی پیرامون ساختار بازار‌ها، برای قضاوت در مورد رقابت و انحصار در هر بازار، معمولاً از مفهوم تمرکز استفاده می‌شود(خداداد کاشی، ۱۳۷۹). تمرکز بازار عبارت از چگونگی توزیع بازار بین بنگاه های مختلف. به عبارت دیگر، تمرکز بازار دلالت بر آن دارد که چه میزان از کل فروش بازار یک محصول معین در اختیار تعداد معدودی از بنگاه های بزرگ می‌باشد. برای اندازه‌گیری تمرکز در یک بازار، باید به تعداد بنگاه ها و اندازه نسبی آن‌ها توجه داشت، هر چه تعداد بنگاه های یک صنعت کمتر باشد، آن صنعت متمرکز‌تر و هر چه بازار به طور غیر یکنواخت بین بنگاه ها تقسیم شده باشد درجه تمرکز بیشتر خواهد بود(عبادی و شهیکی تاش، ۱۳۸۳). به عبارت دیگر هر چه تعداد بنگاه ها کمتر و هر چه بخش وسیعی از بازار در اختیار تعداد معدودی از بنگاه ها باشد، ساختار بازار به انحصار نزدیک‌تر است(خداداد کاشی، ۱۳۷۹). شاید بتوان گفت تمرکز بیشتر، موجب رفتار انحصای بیشتر و تمرکز کمتر، موجب رفتار رقابتی تر می‌شود. بنابراین تمرکز بالای بازار اغلب با ساختار انحصارگرانه و انحصار چند جانبه بازار محصول مرتبط است(لویسرت^[۳۰]، ۲۰۰۸).
۲-۲-۵- قدرت بازار
قدرت بازار یا قدرت انحصاری عبارت است از توانایی یک یا گروهی از مشارکت‌کنندگان در بازار در تعیین قیمت، مقدار و ماهیت محصول است. اعمال قدرت بازار برای بنگاه انحصاری ثمره شیرینی به صورت سود بالا و بدون خطر و همچنین مزایای اجتماعی و سیاسی وسیع به همراه خواهد داشت. در مواردی قدرت بازار به دلیل خواست بنگاه برای کسب سود بالاتر بدست می‌آید و در برخی موارد قدرت بازار به عنوان یک نتیجه فرعی از نوآوری، اختراع، تحقیق و توسعه، حمایت های قانونی و یا رفتارهای غیر قانونی حاصل می‌شود. به هر حال قدرت بازار با توجه به ریشه آن می‌تواند موجب کاهش تولید، افزایش قیمت و نابرابری در توزیع درآمد گردد. منشأ ایجاد قدرت بازار ممکن است در داخل بازار یا خارج از آن باشد ولی اثرات آن در داخل بازار مشاهده خواهد شد (عالی فرجا، ۱۳۹۰).
قدرت بازار همواره به عنواه یک اصطلاح عملیاتی برای ساختار بازار به کار می‌رود. اغلب تمرکز بالای فروشندگان، سهم بازار بالا و موانع ورود، با قدرت بازار بالا مرتبط هستند. قدرت بازار می‌تواند به صورت میزان کنترل شرکت بر قیمت یا مقدار تولید آن بیان شود. همچنین، ساختار بازار در اصطلاح عملیاتی به صورت رقابت انحصاری، رقابت انحصاری چند جانبه، یا رقابت کامل شناخته می شود(لویسوت،۲۰۰۸؛ پاندی ۲۰۰۴). بنابراین درجه رقابت بازار محصول، در اصطلاح عملیاتی، به قدرت انحصار کامل، یا انحصار چندجانبه با رقابتی شرکت اشاره می‌کند(گونی و همکاران، ۲۰۱۱). یک شرکت انحصاری در مقایسه با یک شرکت در رقابت کامل(رقابتی)، کنترل بیشتری بر استراتژی بازار محصولش دارد(لوسیوت، ۲۰۰۸).
۲-۲-۶- شاخص‌های قدرت بازار
راتیناسامی و همکاران^[۳۱](۲۰۰۰) بیان کردند که قدرت بازار را می توان به وسیله شاخص های مختلفی از جمله شاخص‌لرنر^[۳۲]، شاخص هرفینداهل – هیرشمن^[۳۳] و کیو توبین ^[۳۴] اندازه گیری کرد.
۲-۲-۶-۱- شاخص لرنر
لرنر(۱۹۳۴)، برای اندازه گیری قدرت انحصاری، بر اساس قیمت فروش و هزینه‌نهایی تولید، شاخص لرنر را معرفی نمود که به صورت زیر محاسبه می شود.
(۲-۱)
که در آن  قیمت فروش محصول و Mc هزینه نهایی تولید است. این شاخص در محدوده بین صفر و یک تغییر می‌کند. عدد صفر برای این شاخص نشان دهنده بازار رقابت کامل و عدد یک بیانگر حد نهایی انحصار است. گر چه این شاخص بسیار ساده تعریف شده است، دو اشکال قابل توجه کاربرد آن را محدود نموده است، که یکی دشوار بودن محاسبه هزینه‌نهایی بنگاه ها و دیگری تعیین دوره زمانی مناسب برای اندازه‌گیری قیمت و هزینه‌‌نهایی می‌باشد(ابونوری و سامانی‌پور، ۱۳۸۱).
۲-۲-۶-۲-شاخص هر فیندال- هیرشمن
یکی از شاخص‌های مهم و کاربردی برای بیان مفهوم تمرکز شاخص هر فیندال – هیرشمن می‌باشد. زیرا این شاخص از اطلاعات تمام بنگاه های صنعت استفاده می‌کند. این شاخص با بهره گرفتن از مجموع مربعات سهم بازار همه شرکت‌ها(سهم بنگاه تقسیم بر کل بازار) در صنعت، با توجه به متغییر مورد نظر(تولید، فروش، نیروی کار و غیره) محاسبه می‌شود.
(۲-۲)
که در آن  سهم بنگاه l ام N تعداد بنگاه های صنعت است(ابونوری سامانی‌پور، ۱۳۸۱). وجود تعداد زیادی بنگاه‌ با سهم مساوی در بازار، این شاخص را به صفر نزدیک می‌کند، و عدد یک بیانگر وجود حالت انحصاری است(بخشی، ۱۳۸۲).
شاخص هرفیندال – هیرشمن کمتر نشان دهند رقابت قوی تر و شاخص هر فیندال – هیرشمن بیشتر نشان دهنده رقابت ضعیف تر در صنعت می‌باشد (گونی و همکاران، ۲۰۱۱).
۲-۲-۶-۳- کیو توبین
در سال ۱۹۶۹ یک اقتصاددان به نام جیمزتوبین^[۳۵] به منظور ارزیابی سود آوری پروژه‌های سرمایه‌گذاری از نسبت ارزش بازار شرکت به ارزش دفتری دارایی‌های شرکت استفاده نمود که این نسبت به شاخص کیو توبین شهرت یافت. این شاخص یا کیو توبین ساده به صورت زیر محاسبه می‌شود :
(۲-۳)
:VOCSILOY ارزش سهام عادی در پایان سال
EMVOPSILY : برآورد ارزش سهام ممتاز در پایان سال
BVLTLILOY ارزش دفتری بدهی‌های بلند مدت در پایان سال
BVCLILOY : ارزش دفتری بدهی‌های جاری در پایان سال
BVTAILOY : ارزش دفتر کل دارایی‌ها در پایان سال
هدف توبین برقراری یک رابطه علت و معمولی بین شاخص کیو توبین و میزان سرمایه‌گذاری انجام شده بوسیله شرکت بود، به طور که اگر شاخص کیو محاسبه شده برای شرکت بزرگتر از عدد یک باشد، شرکت انگیزه‌زیادی برای سرمایه‌گذاری و رشد دارد، به عبارت دیگر نسبت کیو بالا ، معمولاً نشانه ارزشمندی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و رشد شرکت است و اگر نسبت کیو کوچکتر از عدد یک باشد، شرکت وضعیت مطلوبی ندارد و سرمایه گذاری در آن متوقف خواهد شد(نمازی و زراعتگری، ۱۳۸۸). نسبت کیو توبین یکی از معتبرترین شاخص‌های عملکرد شرکت‌ها می باشد. هر چه عملکرد شرکت نزد سهامداران بهتر باشد تقاضا برای سهام آن افزایش می‌یابد که موجب افزایش قیمت سهام شرکت و ارزش آن خواهد شد و بالعکس شرکتی که عملکرد آن از نظر سهامداران بد باشد ارزش آن و در نتیجه کیو توبین کاهش می‌یابد(کاشانی پور و رساییان، ۱۳۸۸). بنابراین می‌توان گفت نسبت کیو توبین آماره‌ای است که می‌تواند به عنوان نماینده ارزش شرکت‌برای سرمایه گذاران باشد. لیندنبرگ و راس^[۳۶](۱۹۸۱) نشان داده اند که کیو توبین شاخصی است که از لحاظ نظری بی عیب است و شاخص‌قوی برای قدرت بازار شرکت می باشد(گونی و همکاران، ۲۰۱۱). در یکی از روش‌های محاسبه، کیو توبین به صورت نسبت ارزش بازار یک شرکت به هزینه جایگزینی دارایی های^[۳۷] آن تعریف می شود. عموما کیو توبین‌ بزرگتر از یک، نشان دهنده این است که شرکت دارای قدرت انحصاری است. انتظار می‌رود شرکت‌های دارای کیو بالاتر از یک، مزیت رقابتی به شکل قدرت انحصار چند جانبه یا انحصار کامل داشته باشند.
برای شرکت‌ها در رقابت کامل (در یک بازار رقابتی)، کیو توبین‌ برابر با یک است. همچنین برای مقادیر کیو توبین‌ کمتر از یک، شرکت‌ها با هزینه‌جایگزینی بزرگتر از ارزش بازار، ارزششان کاهش یابد، از این رو جایگزینی دارایی‌ها ارزشی ندارد. کیو توبین‌ یک شاخص خوب برای درجه قدرت انحصار کامل می‌ باشد. از این رو قدرت بازار را می‌توان به صورت کیو تعریف کرد(راتیناسامی و همکاران^[۳۸]، ۲۰۰۰). گونی و همکاران(۲۰۱۱) در پژوهش خود کیو توبین‌ را به عنوان شاخص اصلی برای رقابت بازار محصول به کار بردند و آن را به صورت مجموع ارزش دفتری کل بدهی‌ها و ارزش بازار کل سهام بر ارزش دفتری کل دارایی‌ها تعریف کردند. کیو بالاتر، نشان دهنده قدرت بازار بالاتر و بنابراین رقابت پایین تر بازار محصول می‌باشد. کیو توبین می‌تواند به عنوان یک نتیجه ماهیت رقابتی بازار تصور شود، زیرا هر چه بازار رقابتی تر باشد، توانایی افزایش ارزش شرکت کاهش یافت و از این رو کیو کاهش می‌یابد.(گونی و همکاران، ۲۰۱۱). همچنین پژوهشگرانی نظیر راتیناسامی و همکاران (۲۰۰۰)، پاندی(۲۰۰۴) و لوسیوت (۲۰۰۸) نیز از معیار کیو توبین به عنوان معیار رقابت بازار محصول استفاده کردند.
۲-۲-۶-۴- شاخص بون
از شاخص بون نیز برای اندازه گیری رقابت استفاده می شود. شاخص بون یک اندازه گیری جدید از رقابت بر مبنای مفروضات نظری است که به صورت مفصل تر رقابت در صنعت را نشان می دهد. زیرا شرکت ها به دلیل ناکارامدی در صنعت به شدت مجازات می شوند، از این رو برای یک صنعت با سطح بالایی از رقابت، انتظار می رود که افزایش در هزینه نهایی(حاشیه هزینه) منجر به کاهش شدید در سود شرکت شود(بون و همکاران^[۳۹]، ۲۰۰۵ و ۲۰۰۷ ؛ بون^[۴۰]، ۲۰۰۸). بنابراین شاخص بون با استفاده ار رگرسیون زیر محاسبه می شود:
V ROA_it = α + β_tlnMc_ij + ε_i;t (۲-۴)
V ROA_it = تغییرات سود(درآمد فروش منهای بهای تمام شده کالای فروش رفته تقسیم بر کل دارایی ها)
α = جزه ثابت معادله رگرسیون
= lnMc_ijلگاریتم طبیعی هزینه نهایی(حاشیه هزینه) که برابر است با بهای تمام شده کالای فروش رفته تقسیم بر درآمد فروش.
β_t = عرض از مبدأ رگرسیون یا جزء ثابت معادله رگرسیون است، که میزان رقابت در صنعت را نشان می دهد. که مقدار بالاتر این ضریب نشان دهنده سطح بالاتر رقابت در صنعت است و انتظار می رود که علامت آن منفی باشد، در نتیجه شاخص بون(BI) از قدر مطلق β_t بدست خواهد آمد(فوسو^[۴۱]، ۲۰۱۳).
= ε_i;t جزء اخلال (پسماند ) شرکتi در سال t
۲-۲-۷- جایگاه رقابتی محصول
رأیز و تروت^[۴۲](۱۹۸۶) جایگاه یابی را به عنوان ابزاری ارتباطی در جهت دستیابی به مشتریان هدف در محیط بازاری پرجمعیت توصیف می کنند. استفاده منظم و معتبر از این اصطلاح به دهه ۱۹۷۰ میلادی برمی گردد. در این دهه، مجموعه ای از مقالات تکان دهنده در مجله فراخوان عصر تبلیغات^[۴۳] تحت عنوان عصر جایگاه یابی^[۴۴] به چاپ رسید و این خود، سرآغازی بر مصطلح شدن این واژه بود. اما گروهی از محققین، آغاز مطرح شدن آن را مقارن با انتشار مقاله هاتلینگ^[۴۵] درسال ۱۹۲۹ ذکرمی کنند. آقای هاتلینگ طی تحقیقات خود دریافته بود رقابتی که ناشی ازموقعیت محصول در محیطی با ویژگی ها و رجحان مکانی مشترک است می تواند بازار را به سمت خلق محیطی رقابتی سوق دهد. وی اعتقاد داشت که رقابتِ مبتنی برجایگاه محصول نهایتًا منجر به نوعی دسته بندی جایگاه ها می شود که در آن، جایگاه اول بر جایگاه دوم تفوق دارد(آلبرز^[۴۶]، ۲۰۰۱). هنوز مدت زمان زیادی از چاپ مقالات عصر جایگاه یابی نگذشته بودکه آقای مادیسون آوینو^[۴۷] که مدیر اجرایی واحد تبلیغات بود به اشاعه واژه جایگاه یابی در زمینه بازارهای مصرفی همت گماشت و چنین بود که واژه جایگاه یابی به مفهومی کلیدی در زمینه ارتباطات بازاریابی مبدل شد. در این راستا، گروهی از محققین نیز تلاش کردند به پیامدهای نهایی فرأیند جایگاه یابی پی برده، آن را به صورت مدل درآورند. از نتایج این سلسله تحقیقات نیز می توان به مدل حداکثرسازی سود مبتنی برجایگاه رقابتی آقای نش^[۴۸] و روش های بهینه سازی جایگاه رقابتی محصول آقایان نلسون و هرسکی^[۴۹] در ۱۹۹۲ اشاره کرد(آلبرز، ۲۰۰۱). جایگاه یک کالا، برطبق صفات برجسته آن از دیدگاه مصرف کنندگان تعریف می شود. آقای کاتلر^[۵۰](۱۹۸۸)، جایگاه یک محصول راچنین تعریف می کند: جایگاه یک کالا مکانی است که آن کالا در مقایسه با کالاهای رقیب در اذهان مصرف کنندگان اشغال می کند.
دارلینگ^[۵۱](۲۰۰۱)، نیز جایگاه یابی را وارد شدن به ذهن و حیطه نگاه مصرف کننده از طریق اتخاذ ترکیبی مناسب از سبد ارزشی بازار می خواند. رایز و تروت(۱۹۸۶) نیز معتقدند جایگاه یابی، هم زمان باخلق یک محصول آغاز می شود بنابراین، جایگاه یابی عبارت است از جایگاهی که یک محصول از آغاز در ذهن مشتری به خود اختصاص می دهد.
جایگاه یابی راهی است که هر محصول باید از آغاز به آن پا بگذارد و شاید مهم ترین دلیل آن نیز این باشد که امروزه مصرف کنندگان در معرض هجوم تندبادی از اطلاعات و تبلیغات قرار گرفته اند. در عصری که در آن، روزانه میلیون ها دلار صرف فرایند تبلیغات می شود، مشتریان قادر نیستند در هر نوبت خرید، کالاها را مجدد مورد ارزیابی قرار دهند. پس در این مرحله، ذهن مصرف کننده تنها در مقابل آن دسته از تبلیغات و اطلاعات واکنش نشان می دهدکه از طریق دانش یا تجربه آن را درک کرده باشد. بنابراین، برای سهولت تصمیم گیری، کالاها را طبقه بندی می کنند، یعنی در اذهان خود به کالاها، خدمات و شرکت ها جایگاه خاصی اختصاص می دهند. جایگاه یک کالا، مجموعه پیچیده ای است از برداشت ها، تأثیرات و احساساتی که مصرف کنندگان از یک کالابه نسبت کالاهای رقیب پیدا می کنند. روانشناسان همواره به این نکته اذعان دارند که تغییردادن تصور و نقش ذهنی یک انسان(مصرف کننده) زمانی که شکل پذیرفت از مشکل ترین مسائل است. بنابراین درعصری که موج ارتباطات و اطلاعات همه را دربرگرفته، وظیفه مبلغین و بازاریابان این است که اعتقادات خویش را درقالب پیام هایی ساده ومنطبق با اعتقادات و ارزش های مصرف کننده، قبل از آن که محصول وارد بازار شود، به مشتریان منتقل کنند(کالافاتیس و همکاران^[۵۲]، ۲۰۰۰).
در خصوص تصمیم گیری جهت جایگاه یابی یا طراحی مجدد محصول و شروع آن شرکت زمانی می تواند این اقدامات را برگزیند که لزومًا با یکی از شرأیط زیر رو به رو شده باشد:
۱- در گذشته تصمیم بهینه جایگاه یابی یا طراحی در ارتباط با محصول موجود توسط شرکت اتخاذ نشده باشد و بنابراین نیازمند اصلاح و تجدید نظر در تصمیم خود باشد.
۲- ساختارهای اساسی بازار (از قبیل مصرف کنندگان) دچار تغییر شده باشند و بنابراین، شرکت مجبور شود برای انطباق محصول موجود با تغییرات ایجاد شده آن را از نو طراحی کند.
۳- شرکت خواهان آن باشد که در مقابل ورود رقبا و یا تغییرات به وجود آمده در استراتژی یک رقیب، عکس العمل نشان دهد. در این شرایط، شرکت ملزم به اخذ تصمیمی مناسب در قبال جایگاه یابی یا طراحی مجدد محصول می شود. در نتیجه می توان گفت که جایگاه یابی و طراحی مجدد، دو استراتژی کلیدی هستند که نحوه عملکرد شرکت در قبال هر محصول وهمچنین هر بخش از بازار هدف را مشخص می سازند(کاول و راو^[۵۳]، ۱۹۹۵).
۲-۲-۷-۱- استراتژی و خط مشی تعیین جایگاه
دویل^[۵۴] استراتژی جایگاه یابی را نحوه انتخاب بخشی از بازار هدف تعریف می کند که در آن، مشتریانی با خواسته های متفاوت وجود دارند و چگونگی عملکرد در کنار رقبا را تشریح می کند(بروکسبانک^[۵۵]، ۱۹۹۴). از این تعریف استنباط می شود که استراتژی جایگاه یابی نباید دارای تضاد و تناقض با محتوی استراتژی های کلی شرکت و حتی با استراتژی های جزئی تر باشد. تعریف بالا همچنین نشان می دهد که یک استراتژی جایابی سه خرده عنصر وابسته به هم، یعنی مشتریان، رقبا و مزایای رقابتی را در برمی گیرد. شناسایی این سه خرده عنصر در قالب استراتژی بازاریابی، ضمن ارائه تصویری از محیط بازار و همچنین محیط درونی، شرکت را به سمت بخشی از بازار که در آن دارای نقاط قوت بیش تری است سوق می دهد. ضمنًا این امر شرکت را به شناسایی نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدات بازار(SWOT) نائل ساخته، این امکان را به شرکت ها می دهد تا نیازهای مشتریان را به نحوی بهتر از رقبا یا لااقل به خوبی رقبا ارضا کنند(بروکسبانک، ۱۹۹۴).
جایگاه یابی رقابتی در برگیرنده سه مرحله بسیار حساس و مهم است. این سه گام که نقش اساسی را در موفقیت یک فرأیند جایگاه یابی رقابتی به عهده دارند عبارتند از:

۳-۳-۴-۴ بررسی نرمال بودن خطا ها برای متغیر مستقل تجربه

یکی دیگر از مفروضات در نظر گرفته شده در رگرسیون که خطا ها دارای توزیع نرمال با میانگین صفر باشند.بدیهی است در صورت عدم برقراری این پیش گزیده،نمی توان از رگرسیون استفاده کرد. باقی مانده اختلاف بین مشاهده و مقادیر مدل پیشگوی متغیر وابسته است.
بنابراین، با برقرار بودن این پیش گزیده ،می توان از رگرسیون در خصوص رابطه متغیرهای مستقل و متغیر وابسته استفاده کرد. هیستوگرام یا نمودار p-p باقی مانده برای بررسی فرض نرمال بودن عبارت خطا مورد استفاده قرار می گیرد. شکل هیستوگرام تقریبا باید از شکل منحنی نرمال تبعیت کند(افشانی و دیگران،۱۳۸۸، ۳۲۵)^۱.
نمودار زیر معروف به کاغذ نرمال نیز نوعی آزمون نرمال بودن است که اگر داده ها متعلق به نمونه ای از یک جامعه نرمال باشند،انتظار می رود که نقاط نزدیک یک خط مستقیم پراکنده شده باشند و چنانچه نمودار نشان می دهد داده ها از خط مستقیم دارای انحراف نیستند در نتیجه داده ها نرمال هستند.

باقی مانده ها در نمودار p-p باید تابع خط ۴۵ درجه باشند. نمودار p-p فرضیه نرمالیته را نقض نمی کند(همان منبع،۳۲۶)^۲.

نمودار فوق، به بررسی نرمال بودن خطاها به عنوان یکی دیگر از مفروضات رگرسیون می پردازد طبق این فرض می باید، خطاها دارای توزیع نرمال با میانگین صفر باشند. به عبارت دیگر Mean=0و std.Dev=1 باشد. که طبق نمودار فوق مشاهده می شود مقدار میانگین نزدیک به صفر  و انحراف معیار نیز نزدیک به یک (۰٫۹۹۶) می باشد که در سمت راست نمودار نشان داده شده است. با توجه به این نمودار فرض نرمال بودن خطا برای متغیر تایید می گردد.
بعد از اینکه آزمودن فرضیات لازم برای کاربرد رگرسیون ادعای محقق را با آزمون رگرسیون خطی آزمون می کنیم.شیوه کار رگرسیون به اینصورت است که ابتدا معنی داری کل مدل رگرسیون مورد آزمون قرار می گیرد که این کار توسط جدولANOVA صورت می گیرد،سپس باید معنی داری ضریب
متغیر مستقل بررسی شود که این کار با بهره گرفتن از جدول ضرایب صورت می گیرد.نتیجه آزمون شامل چهار خروجی می باشد که به ترتیب تشریح می شوند.
نگاره ۹-۴٫ آزمون رگرسیون با متغیر وابسته تعهد سازمانی

نگاره ۹-۴٫ متغیر های مستقل وارد شده ،حذف شده و روش مورد استفاده در رگرسیون را نشان می دهد.
نگاره ۱۰-۴به ترتیب ضریب همبستگی ،ضریب تعیین،ضریب تعیین تعدیل شده و خطای معیار را تخمین می زند.با توجه به ضریب تعیین به دست آمده از خروجی آزمون ۳/۱ درصد از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیر مستقل در مدل توجیه می شود.
نگاره ۱۰-۴٫ نتایج همبستگی آزمون رگرسیون با متغیر وابسته تعهد سازمانی