البته میزان شیوع آن در دختران و پسران، به عوامل گوناگونی بستگی دارد. برای مثال، در جمعیت بالینی و غیر بالینی، این نسبت ۴ به ۱ است و گاهی ۹ به ۱ است. (انجمن روانپزشکی آمریکا، ۱۹۹۴). این تفاوت ممکن است از چند عامل ناشی شود. نخست آن که اگر چه نشانه های این اختلال در دختران زودتر آشکار می شود ولی پسران به میزان بیشتری برای ارزیابی به مراکز تشخیص و درمان ارجاع می شوند (سیلورتون و همکاران^[۳۸]، ۱۹۹۶؛ به نقل از علیزاده، ۱۳۸۳).

در ایران، عبدالهیان و وثوق (۱۳۸۳)، در مطالعهای میزان شیوع اختلال ADHD درکودکان سنین قبل ازدبستان شهر مشهد را در پسران ۱/۱۸ درصد و شیوع در دختران را ۷/۶ درصد به دست آوردند (تقریباً نسبت ۳ به ۱۹، هرچند یوسفی و همکاران (۱۳۷۷) در پژوهش خود شیوع اختلال را در بین دانش آموزان سنندجی ۲/۶ درصد و نسبت آن را ۲ به ۱ در پسران و دختران گزارش نموده اند.
تشخیص کودکان دارای اختلال ADHD
علایم اساسی بیش فعالی می بایست درمانگران را نسبت به احتمال اختلال کمبود توجه/بیش فعالی آگاه نماید. یک تاریخچه پیش ازتولد با جزییات کامل پیرامون الگوی رشی اولیه کودک و نیز مشاهده مستقیم، معمولاً می تواند فعالیت شدید حرکتی را آشکار سازد (کاپلان و سادوک، ۲۰۱۲).
اولین کاری که متخصص می بایست انجام دهد جمع آوری اطلاعات می باشد. دراین خصوص وی گزارش مدرسه و سایرین را بررسی می کند. او سعی می کند محیط خانه و کلاس فرد را از لحاظ تنش زا بودن بررسی کند. هم چنین سایر عوامل دیگر مثل صرع های جزیی، مشکلات هیجانی، ضعف بینایی یا شنوایی ارزیابی می شود. پزشک باید مسائل تغذیه ای یا آلرژی را که ممکن است کودکان را بیش فعال نشان دهد را نیز مدنظر قراردهد. معلم باید براساس استانداردهای رفتاری، رفتار کودکان را با همسالان وی مقایسه و گزارش کند. والدین نیز باید رفتار فرزندشان را درموقعیت های گوناگون توصیف کنند. از سوی دیگر کودک باید از نظر تطابق اجتماعی و بهداشت روان بررسی شود. متخصصان به رفتارهای کودکان درمحیط های شلوغ و بی نظم مثل مهمانی ها و یا کارهایی مثل خواندن، حل مسایل ریاضی یا بازی کردن که نیازمند توجه هستند به خوبی دقت کنند. سپس اطلاعات جمع آوری شده کنار هم قرار می گیرند و بامعیارهای DSM (جدول ۱-۲) تطبیق داده شوند (احدی و جعفر طباطبایی، ۱۳۸۸).
جدول ۲-۱- ملاک های تشخیص اختلال کمبود توجه – بیش فعالی براساس DSM-IV-TR

ادامه جدول ۲-۱- ملاک های تشخیص اختلال کمبود توجه – بیش فعالی براساس DSM-IV-TR

ادامه جدول ۲-۱- ملاک های تشخیص اختلال کمبود توجه – بیش فعالی براساس DSM-IV-TR

با توجه به عوامل محدود کننده زیر لازم است نسبت به تعمیم نتایج پژوهش حاضر جانب احتیاط رعایت شود.
۵-۵-۱ محدودیت های در اختیار پژوهشگر
محدود نمودن حوزه جغرافیایی پژوهش به (شهر مشهد)
محدود نمودن جامعه پژوهش به (معلمان شهر مشهد)
محدود نمودن زمان پژوهش به (سال تحصیلی ۹۴-۱۳۹۳)
محدود نمودن نوع مدارس به (مدارس دولتی)
محدود نمودن مقطع تحصیلی به (دوره ابتدایی)
محدود نمودن متغیرهای پژوهش به (هوش فرهنگی و تعهد سازمانی)
محدود نمودن ابزار پژوهش به (پرسشنامه)
محدود نمودن جنسیت به (معلمان زن)
۵-۵-۲ محدودیت های خارج از کنترل پژوهشگر
محافظه کاری در دادن پاسخ واقعی به پرسش ها
عدم مقایسه معلمان زن و مرد
کنترل نکردن ویژگی های شخصیتی پاسخگویان
کنترل نکردن رابطه سابقه پاسخگویان
۵-۶ پیشنهادهای پژوهش
پژوهش معمولاً با یک پرسش آغاز می شود و با یک تعمیم تجربی موقتی و پرسش های بیشماری پایان می پذیرد. این فرایند دوری به گونه نامحدود ادامه دارد و منعکس کننده پیشرفت یک نظام علمی است. پژوهشگر در پایان مسأله پژوهشی باید از خود بپرسد که جواب مسأله پژوهشی چه کمکی به حل مشکلات کاربردی آدمیان کرده است؟
به طور کلی پژوهشگر در این قسمت بر اساس یافته های پژوهش، پیشنهاد های اجرایی یا نظری لازم خود را جهت هموار سازی راه برای پژوهش های آینده و برطرف کردن کمبودها و تنگناهایی که در مطالعات منتشر شده وجود دارد، ارائه می دهد.

۵-۶-۱ پیشنهادهای مبتنی بر یافته های تحقیق
امروزه به کارکنان به عنوان ثروت های انسانی متغیر نگاه می شود؛ از این رو سازمان ها در تلاش هستند با اجرای برنامه های مختلف در جهت ارزش گذاری به این منابع، پله های ترقی را یکی پس از دیگری پیموده و به موفقیت های پی در پی دست یابند و در این راه بی پایان با نهایت سرعت و تلاش خستگی ناپذیر حرکت می کنند؛ از جمله متغیرهای مطرح در حوزه منابع انسانی «تعهد سازمانی« است که با ایجاد محیط کاری انسانی تر در تلاش برای پاسخ گویی به نیازهای بنیادی تر کارکنان است (مساح، سماواتیان، ۱۳۹۰).
نیروی انسانی مهم ترین سرمایه سازمان هاست و هر چه این سرمایه از کیفیت مطلوب و بالاتری برخوردار گردد، موفقیت، بقا و ارتقا سازمان بیشتر خواهد شد لذا باید در مورد بهبود کیفی نیروی انسانی سعی فراوان نمود چرا که این اقدام هم به نفع سازمان است هم به نفع افراد اما تنها آموزش های تخصصی شامل این اقدام نمی گردد. بلکه بهبود نگرش ها و تعدیل ارزش های افراد را نیز شامل می شود، هر چه اعضا سازمان بیشتر ارزش های سازمان را بپذیرند و بیشتر خود را متعلق به سازمان بدانند و خود را ملزم به تلاش در راه نیل به اهداف آن بدانند، احتمال موفقیت سازمان بیشتر خواهد شد (امامی، ۱۳۸۷).
سازمان آموزش و پرورش به منظور تحقق اهداف والای خود، یعنی تعلیم و تربیت انسان ها، نیازمند برخورداری از معلمان تلاشگر، دلسوز و متعهد است. معلمان متعهد با داشتن التزام عملی و احساس مسئولیت، وظایف خود را به بهترین شکل انجام می دهندو موجب افزایش کارآیی، اثربخشی و بهره وری نظام آموزشی می شوند. معلمان به عنوان نیروهای انسانی از مهمترین عوامل سازمان آموزش و پرورش هستند. این عوامل، چرخ های سازمان را به تحرک وا می دارند تا سازمان به بقایش ادامه دهد؛ از زوالش جلوگیری شود؛ در جامعه سودمند باشد و شناسنامه عمر سازمانی گویای ابتکارات، خلاقیت ها، توسعه و پیشرفت باشد (زکی، ۱۳۸۳).
با توجه به یافته های حاصل از پژوهش پیشنهاد می شود سازمان آموزش و پرورش در سیاست های جذب منابع انسانی خود در بخش هایی که با محیط های فرهنگی متنوع سروکار دارند، از ارائه آزمون های هوش فرهنگی به عنوان یکی از ملاک های انتخاب نیرو بهره گیرند. هر چند قابلیت هوش فرهنگی قابل توسعه است؛ اما بهتر است از همان ابتدا از افرادی استفاده کنند که از سطوح بالاتر هوش فرهنگی برخوردارند. این امر از بسیاری از هزینه هایی که ممکن است در ادامه به سازمان تحمیل شود جلوگیری می کند.
با توجه به اکتسابی بودن بخش قابل توجهی از مهارت ها و قابلیت های هوش فرهنگی، مدیران آموزش و پرورش باید در برنامه های آموزشی (ضمن خدمت) و توسعه ای جایگاه ویژه ای برای تقویت این هوش در نظر بگیرند.
مدیران آموزش و پرورش با برگزاری آزمون های مربوطه، به سنجش ابعاد مختلف هوش فرهنگی پرداخته و نقاط قوت و ضعف معلمان را در هر کدام از ابعاد مشخص نموده و بر حسب نتایج آن ها دوره های تقویت و آموزش هر بعد را ارائه دهند.
سازمان ها باید به این نکته توجه کنند که تقویت هوش فرهنگی تنها وظیفه واحد منابع انسانی نیست و کل سازمان در مقابل این معیار کلیدی مسئولیت دارد. به خصوص در سازمان هایی که از سطح بالای تعاملات میان فرهنگی برخوردارند هوش فرهنگی می تواند به عنوان یک عامل استراتژیک مطرح شود و کل سازمان آموزشی را از خود متأثر سازد.
برای ارتقا هوش فرهنگی پیشنهاد می شود که معلمان به بازنگری دانش فرهنگی خود و در صورت لزوم تعدیل آن در تعامل با فرهنگ های جدید پرداخته و دقت و هوشیاری خود را در تعاملات میان فرهنگی افزایش دهند.
میزان نظارت مدیران مدارس بر کار معلمان به منظور توسعه ایجاد محیط امن و تقویت روحیه خود کنترلی بین معلمان که در نهایت باعث افزایش تعهد سازمانی معلمان می گردد، کاهش داده شود، زیرا سطوح بالای تعهد کارکنان با نظارتی که بسته و شدید نیست همراه است.
به جای شیوه های مرسوم ارزشیابی در مدارس از روش های استاندارد ارزشیابی معلمان استفاده شود و تعهد معلم به عنوان بخشی از برنامه های ارزیابی دوره ای در سازمان های آموزشی مورد استفاده قرار گیرد.
عوامل تقویت کننده تعهد سازمانی مانند: توانمندی، تشویق، نوآوری، توسعه مستمر حرفه ای، مشارکت در تصمیم گیری، شرکت فعالانه در سازمان، پیوستگی شغلی، پذیرش اهداف سازمان، رسمیت بیشتر قوانین، سهیم بودن در مالکیت سازمان، کاهش ابهام در نقش، نگرش مثبت همکاران در تدوین سیاست ها و برنامه ریزی های آموزشی و… مورد توجه مسئولان نظام آموزشی قرار گیرد.
در گزینش و انتخاب معلمان سعی شود افرادی که واقعاً با عشق خواهان پیوستن در جمع خانواده بزرگ آموزش و پرورش هستند استخدام شوند تا زمینه افزایش تعهد سازمانی در آن ها افزایش یابد.
۵-۶-۲ پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده
با توجه به جدید بودن موضوع هوش فرهنگی و اندک بودن تحقیقات انجام گرفته در این زمینه، نیاز به انجام تحقیقاتی در این خصوص احساس می شود.
عامل های فرهنگی جامعه مورد مطالعه، رهبری و مدیریت در آموزش و… می تواند در نتیجه پژوهش تاثیر عمده داشته باشد و پیشنهاد می شود این عامل ها در پژوهش های بعدی کنترل شوند.
این پژوهش در بین مدارس غیر دولتی نیز اجرا شود و با نتیجه این تحقیق مقایسه گردد.
پژوهشگران می توانند چارچوب این پژوهش را در سازمان های غیر آموزشی نیز آزمون کنند تا بهتر بتوان در زمینه نتایج آن اعلام نظر کرد.
پژوهشی با این عنوان ولی با تاثیر متغیری میانجی به عنوان مثال رضایت شغلی، فرهنگ سازمانی، جو سازمانی انجام شود زیرا این متغیرها بر تعهد افراد تاثیرگذار می باشد.

در فصل اول نیز به مقیاس معیار هوش عمومی اعم از توانایی در هوشمندی عمومی، استعدادهای خاص تحصیلی، تفک خلاق یا مولد، توانایی رهبری و مدیرت، توانایی و هنرهای تجسمی و نمایشی و توانایی روانی – حرکتی اشاره شده است. و متفکرانی نظیر ترمن و استنفرد بینه این موارد را تایید و تصدیق کرده اند. و در این تحقیق ۲۰ ویژگی برای کودکان خلاق و تیزهوش در فصل اول آمده است. که برخی از آنها جنبه جسمانی، برخی از آنها روانی و ذهنی و اغلب نیز شناختی و ارتباطی هستند.

کودکان انزوا طلب یا منزوی طیف مخالف کودکان اجتماعی هستند و در فصل اول به ۱۰ مورد ویژگی اصلی کودکان انزواطلب اشاره شده است. هدف نیز متناسب با مسئله و در جهت شناخت ویژگی ها و تفکیک این ویژگی ها در دو گروه انزوایی و اجتماع پذیری و مقایسه آنها توضیح داده شده است. فرضیات نیز متناسب با اهداف با پنج عنوان طراحی شده است.
در فصل دوم به ماهیت یادگیری و خلاقیت کاملاً پرداخته شده است. و حافظه به عنوان مخزن و منبع جمع اوری اطلاعات و فراگرد عمومی و تخصصی آن توضیح داده شده است.
روابط کودکان با والدین با محیط با اجتماع با طبیعت و با همسالان تحت عناوین مختلف اشاره شده است.
در فصل سوم هم با اشاره به جامعه تحقیق و حجم نمونه و روش جمع آوری اطلاعات از طریق (مشاهده) به ثبت داده ها و تجزیه و تحلیل آنها از طریق آمار توصیفی و آمار استنباطی پرداخته ایم. که رابطه معنی داری و روایی و اعتبار یافته ها تحت سه عنوان روش توصیفی و روش همبستگی = r و نیز روش آمار استنباطی T استیودنت برآورده شده است.
و فرضیه ها در ۵ مورد نیز تایید شده اند و رابطه اجتماع پذیری و خلاقیت کودکان حدود سنی ۸ ساله بیشتر از رابطه انزواطلبی کودکان و خلاقیت آنان آمده است.
یعنی کودکان اجتماع گرا بیش از کودکان انزواطلب ۸ ساله خلاقیت دارند.
محدودیت ها و مشکلات و ملاحظات :
هر پژوهش و تحقیقی در انتخاب موضوع و تبیین مراحل مختلف آن و نیز ذکر اهمیت و ضرورت ها و حتی در تعیین انداف و مقاصد و یا تعاریف عملیّاتی و تعاریف اصطلاحات و واژه ها محدودیتی دارند.
برخی از تحقیقات به دلیل نو و بدیع بودن دارای مبانی نظری و تئوری اندکی هستند و دستیابی به همۀ مطالعات و منابع و فاقد بسیار مشکل است. و گاهی مطالعات و تحقیقات در دسترس هستند ولی نتایج بدست آمده یکسان بوه و مغایر یکدیگر هستند و این خود عامل بازدارنده و مانعی برای رسیدن به نتایج تحقیق هستند.
از موانع و محدودیت های دیگر جامعه و ابزار گردی آوری اطلاعات و دوش گرد آوری اطلاعات و روش آماری و در نهایت مهم تر از همه آزمودنی ها هستند. و بالاخره فصل بعدی و چهارم که تحلیل و مهمترین بخش آنالیز یافته هاست و با دقّت و وسواس بیشتری دنبال می شود. و منابع و مآخذ که حتی الامکان باید از کتب و آقار دست اول و با اعتبار تعیین گردد.
در این پژوهش خوشبختانه محدودیت ها و موانع متنوع و گسترده نبوده و فقط شامل آزمودنی ها می شدند. که به تبع آن سایرشاخص ها هم تحت اشعاع قرار گرفتند.
آزمودنی ها شامل کودکان دختر و پسر ۸ ساله فاقد توانایی درک و تحلیل مواد و مفاد مفهوم خلاقیت و اجتماع پذیری و انزوا بودند و با بهره گرفتن از پرسشنامه و یا مصاحبه و پرونده تحصیلی نمی توانستیم رفتارهای ذکر شده را برآورد و ارزیابی کنیم.
بههمین دلیل مقیاس (مشاهده) را برای جمع آوری اطلاعات در نظر گرفتیم هر چند خود روش مشاهده محدودیت هایی داشت و نمی توانستیم رفتار کودک در خانه و یا خلوت و خواب را مورد ارزیابی قرار دهیم.
ولی بهر حال با بهره گرفتن از روش مشاهده که بهترین و مؤثرترین روش دربرآورد متغیّرهای موضوع تحقیق یعنی خلاقیّت در میان کودکان انزوایی و اجتماعی بود، انتخاب کردیم و با کمک گرفتن از معلّمان و مربّیان بهداشت و پرورش ومدیران و خود محقق این رفتارها را که شامل خلاقیت در پاسخ به سئوالات، خلاقیت روابط خلاقیت در ورزش، خلاقیت در همۀ زمینه های ارتباطی و تحصیلی و ورزشی و فردی بود، تعریف و آنها را به هنگام بروز در هفته یادداشت و جمع آوری کردیم.
پس محدودیّت عمده شامل :
۱ ) سن کودکان و شرایط وضعی از لحاظ پاسخگویی به سئوالات
۲ ) به تبع آن تغییر ابزار جمع آوری اطلاعات که به مشاهده تغییر یافت.
سایر موانع و مشکلات از جمله کسب مجوّز و اجازه از اولیاء و مربیان تا حدّی قابل حل بود.
و نیز تعیین رفتارهای اجتماع پذیری که در یک لسه با جمع آوری کنندگان مطرح کردیم.
و جمع آوری و طبقه بندی و دسته بندی یافته ها در ۲ گروه کودکان انزوا و کودکان اجتماعی که با دقّت سو وسواس بالایی صورت گرفت.
پیشنهادات :
با توجّه به مطالعات انجام گرفته و تحقیقاتی که در طول چند دهۀ اخیر صورت گرفته داده ها و یافته هایی که از نتایج همین تحقیقات بدست ما رسیده و نیز نتایج تحقیق حاضر پیشنهاد می گردد.
۱ ) طی یک دوره طولانی مدّت حداقل یکماهه بصورت تخصصی و حرفه ای ویژگی ها و خصوصیات دانش آموزان اجتماعی و انزوایی را برای آموزگاران و معلمان به صورت دوره ها تدارک ببینید.
۲ ) دانش آموزان منزوی و اجتماعی هر سر ماهه توسط آموزگاران شناسایی و به مدیریّت معرفی شدند.
۳ ) دانش آموزان منزوی منزوی و گوشه گیر و انزوا طلب پس از شناسایایی با یک دوره و جلسات مشاوره مورد مشاوره قرار گیرند.
۴ ) در راهکارهای اجتماع گرایی انان با روش های اصلاحی و تشویقی و هدایتی اصلاح و بهبود یابد.
۵ ) رادیو و تلویزیون برنامه های سازنده و مفیدی در برنامه های کودک و نوجوان تدارک ببینید.
۶ ) در ماهنامه رشد تحت عناوین خاص نسبت به مسئله انزوا و دانش آموزان منزوی مطالبی آورده و به مسابقه گذاشته شود.
۷ ) دبیران ورزش و بهداشتی با توجّه به اهمیت درسی آنان و قرابت نسبتاً بالا با دانش آموزان آنان را ترغیب به انجام ورزش و فعالیت های بهداشتی نمایند.
۸ ) والدین و پدرومادرها در جریان انزوایی بچه ها و کودکان خود باشند.
۹ ) مدیران ومعلمان و مربیان و کودکان یک همّت و اهتمام عمومی را برای اصلاح این قبیل کودکان در برنامه های خود بگنجاند.
۱۰ ) در مدارس روی دیوار و محوطه شعارهایی برای جلب همکاری و هدایت ودوری از انزوایی کودکان با خط خوش و زیبا آورده شود.
آزمون سنجش خلاقیت (دکتر جمال عابدی) :
پرسشنامه ای را که در پیش رو دارید حاوی ۶۰ سؤال است که هر سؤال مشتمل بر سه گزینه یا پاسخ می باشد.
لطفاً هر یک از سئوالات را با دقت مطالعه نموده، سپس یکی از پاسخ های ارائه شده در زیر هر سؤال را با علامت (×) انتخاب نمایید. بدیهی است اظهار نظر واقعی و دقیق شما مدنظر می باشد.
آزمونگر پس از ادای جملات بالا برای دست یابی به نتیجه آزمون باید به ازای هر پاسخ به پاسخ (الف) صفر امتیاز، پاسخ (ب) یک امتیاز و پاسخ (ج) دو امتیاز بدهد.
جدول نرم آزمون تورنس

MDM فرایندهای بازیابی،پاک‌سازی و اصلاح و توزیع مدوام Master Data ها میباشند.همچنین دارای این قابلیت است که مدیریت و نگهداری سلسه مراتب Master Data را بر عهده داشته باشد.
ETL ^[۳۸][(۵و۶ مر)
واژه ETL از سه کلمه Extract (واکشی)،Transfer(انتقال) و Load (بارگذاری) بدست می آید.
فرایندی است که طی آن اطلاعات از منابع اطلاعاتی واکشی و سپس انتقال و در انبار داده بارگذاری می‌شود.اصول اولیه که در واکشی اطلاعات باید در نظر گرفت شامل حجم داده‌ها می‌باشد. ما در انتقال داده‌ها با حجم بزرگی از اطلاعات سرو کار داریم که میبایست در مرحله انتقال زمان کمی را صرف نماییم و همچنین بار اضافی بروی سیستمهای اطلاعاتی نگذاریم برای رسیدن به این هدف انتقالها را با حجم داده‌های کم در فواصل زمانی کوتاه بجای حجم انبوهی از اطلاعات انجام میدهیم .

از دیگر اصول میتوان به چکه ^[۳۹] و بازیابی^[۴۰] اشاره کرد. چکه زمانی اتفاق میافتد که در طی فرایند ETL فکر میکند که تمامی رکوردهای منابع اطلاعاتی بصورت کامل انتقال پیدا کرده اند در صورتی که در واقع تعدادی از رکورد ها از دست رفته و منتقل نشده‌اند که در این تحقیق ما برروی این اصل تمرکز خواهیم کرد و وجود چکه را نشانی از وقوع خطا شناسایی میکنیم. بازیابی یعنی قابلیت اطمینان از فرایند انتقال در صورت بروز خطا و بازیابی صحیح اطلاعات .
معماری عمومی یک انبار داده با بهره گرفتن از ETL در بخش‌های مختلف آن در شکل ذیل نشان داده شده است.
شکل ۵ معماری عمومی انبار داده با بهره گرفتن از ماژول‌های ETL
با توجه به اهمیت معماری فوق و نقشی که در این تحقیق دارد توضیح بخش به بخش معماری فوق ازچپ به راست را در ادامه خواهیم داشت:
منابع اطلاعاتی از سیستمهای مختلف میباشند که اطلاعات آن‌ها میبایست به انبار داده بارگذاری گردند.
با بهره گرفتن از data profiler مشخصات داده‌های موجود در منابع اطلاعاتی نگهداری می‌شود.در واقع data profiler ابزاری است برای آنالیز داده‌های منابع اطلاعاتی.
در ادامه ETL داده‌های موجود در منابع اطلاعاتی را پس از واکشی و انتقال به پایگاه داده موقتی( Stage )بارگذاری میکند.
ETL ابزاری است که توانایی اتصال به منابع مختلف را جهت خواندن ،انتقال و بارگذاری اطلاعات را به سیستم مقصد دارد.
در مرحله بعد نوع دیگری از ETL کار یکپارچگی،انتقال و بارگذاری داده‌ها را از Stage به پایگاه داده DDS را انجام می‌دهد.
همانطور که قبلا گفته شد DDS یک نوع پایگاه داده است که داده‌ها را با فرمتی متفاوت با پایگاه داده‌ای سیستمهای عملیاتی OLTP نگهداری میکند.دلیلی که باعث انتقال داده‌ها از منابع اطلاعاتی متفاوت به DDS و اجرای پرس جو بروی آن‌ها در DDS بجای پایگاه داده سیستمهای OLTPمیشود این است که داده‌ها در DDS با فرمت چندبعدی نگهداری میشوند که برای پرس و جوهای تحلیلی بسیار مناسب است و دلیل دوم یکپارچگی اطلاعاتی است که از منابع متفاوت جمع‌ آوری نموده است.
در مرحله بعد ماژول DQ^[41] داده‌های موجود در DDS را از جنبه کیفیت بررسی نموده و داده‌های خراب را جهت گزارش و اصلاح داده‌ها به پایگاه داده DQ انتقال می‌دهد.داده‌های خراب را ممکن است که بتوان در یک بازه زمانی قابل قبول بصورت اتوماتیک اصلاح نمود.
سیستم ETL بوسیله سیستم کنترلی که برپایه ترتیب ،نقش و منطقی که در فراداده^[۴۲] ذخیره شده است هماهنگ و مدیریت می‌شود. فراداده یک پایگاه داده است که شامل داده‌های از ساختار داده‌ها،معانیی داده‌هاو همه اطلاعات مربوط به داده‌هاست.
ارزیاب سیستم^[۴۳] همه عملیات سیستم را جهت کاربرد فراداده ثبت میکند.در واقع بخشی از سیستم ETL است که عملیات بخش‌های مختلف آنرا کنترل و مانیتور میکند.
در نهایت کاربران از ابزارهایی چون excel ،ابزارهای گزارش ساز وغیره برای بازیابی و تحلیل داده‌ها از DDS استفاده مینمایند.برخی از این ابزارها نیاز به داده‌هایی با فرمت چندبعدی ^[۴۴]دارند که این منجر به انتقال اطلاعات از DDS به یک پایگاه داده چندبعدی^[۴۵]( (MDBs می‌شود.
پایگاه داده چندبعدی نوعی از پایگاه داده‌هاست که داده‌ها در سلولها^[۴۶] نگهداری میشوند و موقعیت هر سلول با متغیری بنام دامنه مشخص می‌شود و به این اجزاء مکعب^[۴۷] گفته می‌شود.
البته باید توجه داشت که همه انبار داده‌ها اجزاری فوق را دارا نیستند میتوان گفت مهم‌ترین اجزای یک انبار داده میتواند شامل منابع اطلاعاتی ،ETL و DDS باشد.
دیدگاه‌ها و معماری ETL^[48]
چندین دیدگاه برای پیاده‌سازی ETL وجود دارد.دیدگاه سنتی که داده‌ها را از منابع سیستمی خوانده و در نواحی قرار داده سپس آن‌ها را به انبار داده منتقل و بارگذاری میکند.که خود به دو صورت انجام میگیرد که برای نواحی در صورت کم بودن داده‌ها و کافی بودن حافظه،از حافظه سرور ETL برای مرحله گذر استفاده می‌کنند و یا اینکه بصورت دائمی و در قالب پایگا ه داده‌هایی در منطقه stage نگهداری میشوند.شکلهای ذیل دو روش معمول سنتی را نشان میدهند.
شکل ۶ دو دیدگاه متفاوت در پیاده‌سازی ETL
گزارش‌های تحلیلی^[۴۹]
OLAP عملیات تحلیل داده‌های ذخیره شده در انبار داده که تصمیمات استراتژیک ودقیق و فنی را میسازد می‌باشد و بعبارت دیگر عملیات پاسخ دهی به پرسشهایی با ماهیت چندبعدی را انجام می‌دهد که بعنوان بهترین ابزار شناخت و کشف می‌باشد.
به عبارت دیگرOLAP مجموعه ای از ابزارهای تحلیلی و رابطهای کاربری گرافیکی است که بر اساس داده‌های چندبعدی ذخیره شده در انبار داده ، توانایی محاسبات پیچیده در زمان اجرایی قابل قبول و هوشمندانه را داراست.
این توانمندی با بهره گرفتن از مکعبهایی صورت میگیرد. محاسبات پیچیده میتوانند براحتی درون این مکعبها قرارگرفته و باعث بهبود کیفیت تحلیل برنامه های کاربردی شوند..
داده کاوی^[۵۰]
داده کاوی فرایند اکتشاف الگوها^[۵۱]،مدلها و ارتباطات بر اساس داده‌ها است که بر اساس این مدلها توانایی پیش‌بینی آینده را فراهم میکند.یعنی ما در داده کاوی با توجه به داده‌های گذشته که توسط سیستمهای اطلاعاتی در سالیان گذشته تا کنون در حال جمع‌ آوری میباشند، میدانیم در گذشته چه اتفاقی افتاده است و بر اساس مدل بدست امده پیش‌بینی آینده میسر می‌گردد (اکتشاف دانش).
بعبارتی میتوان گفت ابزارهای تحلیلی مانند داده کاوی،گزارش‌های تحلیلی با طبقه بندی و جمع بندی و ایجاد ارتباط بروی داده‌های موجود و جمع‌ آوری شده سیستمهای اطلاعاتی، تفاسیر جدیدی ارائه مینمایند که این تفاسیر و تحلیلها بوسیله ابزارهای نمایشی در اختیار مصرف کننده گان قرار میگیرد.شکل ذیل فرایند عمومی داده کاوی را نشان می‌دهد.
شکل ۷فرایند داده کاوی
سرویس گزارش‌های
سرویس گزارش‌های، ابزاری برای نمایش و یا چاپ داده‌های بازیابی شده از سیستم هوشمند کسب‌وکار می‌باشد که امکان تبادل گزارش‌های را بین کاربران مختلف از طریق ایمیل یا در بستر وب فراهم می کند.
فرایند انتشار گزارش‌های در سیستمهای هوشمند کسب‌وکار شامل تولید گزارش توسط تیم توسعه دهنده^[۵۲] یا کاربر اصلی^[۵۳]و سپس بارگذاری گزارش‌های تولید شده بروی سرورمیباشد و در نهایت کاربران نهایی با توجه به دسترسی تعریف شده برای آن‌ها به گزارش‌های دسترسی خواهند داشت.شکل ذیل معماری ارائه گزارش‌های را پس از پیاده‌سازی انبار داده و سرویسهای هوشمند کسب‌وکار نشان می‌دهد.
شکل ۸سرویس گزارش‌های در سیستمهای هوشمند کسب‌وکار
نتیجه‌گیری
امروزه در سازمان‌ها دسترسی سریع و بموقع به اطلاعات صحیح نه تنها دیگر اختیاری نیست بلکه میتواند تعیین کننده زیان و سود کسب‌وکار باشدو هیچ سازمانی از مزایای سیستم هوشمند کسب‌وکار چشم پوشی نمیکند.گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد خیلی از پرسنل شرکتهای صنعتی از ابزارهای تحلیلی و نمایشی سیستمهای هوشمند کسب‌وکار استفاده می‌کنند.
سیستمهای هوشمند کسب‌وکار همه نوع محیط کسب‌وکار با سایزهای مختلف از کوچک تا بزرگ را با ابزارهای بسیار متنوع تحلیلی را جهت کمک به فرایند تصمیم‌گیری پوشش میدهند.نکته مهم دیگر تغییرات محیطی بیرونی و درونی شرایط کسب‌وکار استلزام ونیاز استفاده از سیستمهای هوشمند کسب‌وکار را تشدید میکند.
سیستمهای هوشمند کسب‌وکار فرایند تصمیم سازی را برای همه لایه های مدیریتی در هر سازمانی با شرط فراهم شدن نیازهای اطلاعاتی آن بخش ،پوشش می‌دهد.
فصل سوم: سیستمهای مطمئن
مقدمه
سیستم های مبتنی بر کامپیوتر به طور چشمگیری از لحاظ حجم، پیچیدگی و گستردگی روند رو به رشدی داشته‌اند .صنایع زیادی برای انجام وظایف روزمره خود به کامپیوترها وابسته اند. برای بسیاری از سیستم ها مانند کاربردهای هوافضایی، کنترل ترافیک هوایی، تجهیزات پزشکی، هسته ای، بانکداری الکترونیکی ،عملیات نرم‌افزاری امن و قابل اعتماد یک نیاز مهم به شمار می رود. هزینه و نتیجه خرابی این سیستم ها می تواند در گسترده وسیعی از صدمات انسانی، مالی و غیره قرار گیرد. از آنجایی که نرم افزار نقش اصلی را در انجام وظایف سیستمها بر عهده دارد، بنابراین اهمیت ویژه ای در میزان قابلیت اعتماد سیستم ها دارد. برای افزایش قابلیت اعتماد، لازم است سیستم ها به صورت تحمل پذیر در برابر خطا طراحی شوند. تحمل‌پذیری خطا می تواند به صورت سخت افزاری و یا نرم‌افزاری طراحی شود .
اتکاپذیری^[۵۴]
اتکاپذیری یا قابلیت اعتماد و اطمینان یک مفهوم کیفی و عام است. قابلیت اتکا، توانایی یک سیستم برای ارائه و تحویل سرویس مورد نظر به کاربران است به گونه ای که بتوان به ارائه شدن آن سرویس اطمینان داشت. منظور از سرویس تحویلی توسط سیستم، رفتار سیستم است، آن گونه که توسط کاربران دریافت و ادراک می‌شود از آنجائیکه قابلیت اعتماد و اطمینان یک مفهوم کیفی است، برای ارزیابی مهندسی و دقیق تر سیستم ها چند خاصیت برای سیستم های قابل اتکا تعریف شده است که ساختار آن بصورت شکل ذیل می‌باشد.
شکل ۹ ساختار درختی قابلیت اعتماد

سابقه رفتار شخصی ^[۷۷]در اجرا کردن رفتاری بخصوص
مشاهده افراد مشابهی که این رفتار را اجرا می کنند.
قانع سازی کلامی ^[۷۸]دیگران
حالت های فیزیولوژیکی (حسن پور ،۱۳۹۲).
۱-۱-۳-۴-۲ سابقه رفتار شخصی :
اعتقاد فرد به اینکه می تواند با قابلیت تمام ، عمل خاصی را اجرا کند از سابقه شخصی او درمورد امتحان کردن و اجرا کردن این عمل در گذشته ناشی می شود .افراد در نتیجه تعبیر تلاشهای گذشته خودشان در اجرا کردن رفتاری خاص ، از احساس کارایی فعلی خویش اگاه می شوند .اگر تلاش های گذشته در اجرا کردن رفتاری خاص ، شایسته قضاوت شود احساس کارایی را افزایش می دهد . درحال که اگر تلاش های گذشته ناشایست قضاوت شوند ، احساس کارایی را کاهش می دهد .اینکه هر اجرای رفتار برای کارایی آینده چقدر اهمیت دارد به نیرو مندی انتظار از پیش موجود فرد بستگی دارد . از چهار منبع خودکارآمدی سابقه شخصی از همه قدرتمند تر است .(بندورا،۱۹۸۶، به نقل از حسن پور۱۳۹۲).

۲-۱-۳-۴-۲ تجربه جانشینی ^[۷۹]:
تجربه غیر مستقیم (جانشینی)مشاهده کردن مدلی است که همان رفتاری را اجرا می کند که فرد قرار است اجرا کند وقتی مشاهده گر می بیند که دیگران با مهارت عمل می کنند احساس کارایی او افزایش می یابد علت آن این است که دیدن افراد مشابهی که رفتار یکسانی را انجام می دهند فرایند مقایسه اجتماعی را فعال می سازد اما تجربه غیر مستقیم به صورت دیگر نیز عمل میکند دیدن کسی که رفتاری را ناشیانه انجام می دهد احساس کارایی و خودکارآمدی ما را کاهش می دهد(حسن پور ،۱۳۹۲).
۳-۱-۳-۴-۲ قانع سازی کلامی :
دلگرمی ها توجه فرد را از منابع بی کفایتی دور کرده و به منابع کارایی معطوف می کنند اما اگر تجربه مستقیم قانع سازی کلامی را نقض کند تاثیر آن از بین می رود اثربخشی قانع سازی کلامی به اعتبار مهارت و قابل اعتماد بودن قانع کننده بستگی دارد (شانک و گاکس،۱۹۸۶،به نقل از حسن پور،۱۳۹۲).
۴-۱-۳-۴-۲ حالت های فیزیولوژیکی :
خستگی ،درد،تنش عضلانی، آشفتگی ذهنی و لرزش دست ها علائم فیزیولوژیکی هستند مبتنی براینکه ضروریات تکلیف از توانایی فرد برای کنار آمدن با آن ضروریات فراتر است . فقدان تنش ، ترس و استرس با تامین کردن بازخورد بدنی دست اول ، مبنی بر اینکه فرد واقعا می تواند با ضروریات تکلیف به نحو شایسته ای کنار بیاید ، کارایی را افزایش می دهد . جهت علیتی بین کارایی و فعالیت ،فیزیولوژیکی دوسویه است : ناکارآمدی انگیختگی را افزایش می دهد و افزایش انگیختگی ، ادراک ناکارآمدی را تقویت می کند .(بندورا و همکاران،۱۹۹۸،به نقل از حسن پور).
زمانی که عملکرد فرد با هنجارهای فردی هماهنگ و یا فراتر از آن باشد منجر به حفظ یا افزایش کارآمدی می شود درحالی که عملکرد ضعیف و پایین تر از هنجارهای فردی موجب کاهش خودکارآمدی میشود .باور خودکارآمدی بر بسیاری از جنبه های زندگی مثل گزینش اهداف ، تصمیم گیری، میزان تلاش ، سطح استمرار و پایداری و رویارویی با مسائل چالش انگیز تاثیر دارد .(بندورا و همکاران،۱۹۹۱،به نقل از حسن پور).
۲-۳-۴-۲ امیدواری :
امید را که سازه ای بسیار نزدیک به خوش بینی است ، ریک اسنایدر (۲۰۰۰) به عنوان سازهای شامل دو مولفه مفهوم سازی کرده است :
الف- توانایی طراحی گذرگاههایی به سوی هدفهای مطلوب به رغم موانع موجود.
ب- کارگزار انگیزش برای استفاده از این گذرگاهها.
امید مجموع این دو مولفه است این مفهوم سازی امید هنگامی نیرومند است که هدفهای ارزشمندی را در بر گیرد و با داشتن موانع چالش انگیز ولی نه برطرف شدنی ، احتمال دستیابی به آنها در میان مدت وجود داشته باشد جایی که ما به رسیدن به هدفها اطمینان داریم ، امید غیر ضروری است . جایی که مطمئین هستیم به هدفها نخواهیم رسید ، در این صورت ناامید هستند (حسن پور،۱۳۹۲).
امید را به بیان دیگر پافشاری در رسیدن به اهداف و به هنگام لزوم تغییر دادن مسیرهای رسیدن به اهداف تعریف کرده اند (دیانت نسب و همکاران ،۱۳۹۳). امید یک حالت انگیش مثبت یا در نظر گرفتن اهداف روشن برای زندگی است .در امید از یک سو انگیزه خواستن به اراده برای حرکت به سوی اهداف و از طرف دیگر بررسی راه های مناسب برای حصول اهداف نهفته است (بهادری خسروشاهی و همکاران ،۱۳۹۱).
امید نیرویی هیجانی است که تخیل را به سمت موارد مثبت هدایت می کند ، امید به انسان ها انرژی میدهد و آنها را مجهز می کند تا برای کار و فعالیت آماده شوند . امید به ما انعطاف پذیری نشاط و توانایی خلاصی از ضربانی می دهد که زندگی به ما تحمیل می کند و باعث افزایش رضایت از زندگی می شود (پارکر و همکاران ،۲۰۰۳، بیلی و اشنایدر ،۲۰۰۷) معتقدند که امید یک حالت انگیزش مثبت با در نظر گرفتن اهداف روشن برای زندگی است .در امید ، از یک سو انگیزه ی خواستن به اراده برای حرکت به سوی اهداف و از طرف دیگر ،بررسی راهای مناسب برای حصول اهداف نهفته است . بنابراین ، کارکرد امید در زندگی به عنوان یک مکانیزم حمایتی است و باعث رشد و پیشرفت کیفیت زندگی انسان می شود .(به نقل از حسن پور،۱۳۹۲).
امیدواری وضعیت مثبت انگیزشی مبتنی بریک سایق کنش گرایانه احساس موفقیت پویایی انرژی معطوف به هدف و راهکارها برنامه ریزی جهت دستیابی به اهداف است (اشنایدر،۲۰۰۱، به نقل از پناهی و فاتحی زاده،۱۳۹۳). تحقیقات لوتانز و جنسن^[۸۰] و اسنایدر ^[۸۱]و لوپز^[۸۲]، همسویی دارند.در تبیین این یافته نیز میتوان گفت که همه انسانها در هنگام گرفتاری به حمایت و مشارکت دوستان و اطرافیان خود نیاز دارند تا احساس امنیت کنند.لذاهر چه میزان سرمایه اجتماعی و حمایت دیگران بیشتر باشد، امیدواریشان نیز بیشتر است.از سویی به نظر میرسد ازفردی که امیدواری نسبت به زندگی وآینده خود ندارد، نمی توان انتظار داشت با دید مثبتی به زندگی بنگرد.
افرادی که امیدواری پایینی در زندگی دارند اغلب احساس می کنند که مهارت های ویژه و توانایی های لازم برای رفتار میان فردی را ندارند و چشم داشت کمی از موفقیت در موقعیتهای اجتماعی دارند.اما احتمال عضویت در شبکه های اجتماعی رسمی و انجمن های گروهی افرادی که امیدواری بالایی در زندگی دارند بیشتر بوده، ممکن است توانایی برقراری ارتباط اجتماعی بهتری را با دیگران داشته باشند(بهادری خسرو شاهی و همکاران ،۱۳۹۱).
۳-۳-۴-۲ خوش بینی:
در اواخر دهه ۱۹۷۰، روانشناسان به انبوهی از داده های پژوهشی دست یافته بودند که توسط مارگارت ماتلین ^[۸۳]و دیوید استانگ^[۸۴](۱۹۷۸) در کتابی با عنوان اصل پولینا^[۸۵] ترکیب شده بود و نشان می داد که فرایند های تفکر مردم خوش بینانه است . بنابراین بیشتر مردم چیزهای مثبت را زودتر از چیزهای منفی بیاد می آورند انان در زبان گفتاری و نوشتاری از واژه های مثبت بیشتر از واژهای منفی استفاده می کردند و خود را مثبت تر از دیگران ارزیابی می کردند . تنها استثنا در این مورد افراد مضطرب و افسرده است که خود را به شیوه واقع بینانه تر یا بدبینانه می بینند . (حسن پور،۱۳۹۲).
خوش بینی سبک تفسیری (توصیفی )است که اتفاقات مثبت را به علل دائمی ، شخصی و فراگیر و اتفاقات منفی را به علل خارجی ، موقتی و شرایط خاص نسبت می دهد . از طرف دیگر بدبینی سبک تفسیری است که وقایع مثبت را به عوامل خارجی ، موقتی و شرایط خاص و وقایع منفی را به عوامل شخصی درونی ، پایدار و فراگیر نسبت می دهد . (سلیگمن،۱۹۹۸،به نقل از پناهی و فاتحی زاده ،۱۳۹۳).
تایگر^[۸۶]( ۱۹۷۹) در اثر خود، خوش بینی ، زیست زشناسی امید استدلال می کند که توان اندیشیدن به شیوه خوش بینانه یکی از ویژگی های نوع است که بطور طبیعی انتخاب شده و هنگام پرورش توان تعمق در مورد آینده تکامل یافته است .ان دسته از افراد گونه انسان که نسبت به آینده خود واقع بین یا بدبین بود و خطر بیماری و مرگ را گریز ناپذیر می دید ، برای اقدام های لازم جهت ادامه حیاط برانگیخته نمی شد ، برعکس همتایان خوش بینشان برای تلاش در جهت ادامه حیات برانگیخته می شدند ، زیرا فکر می کردند که کارها به نفع آنها ادامه خواهد یافت . (حسن پور،۱۳۹۲).
بنابراین خوش بینی به معنای داشتن انتظارات مثبت برای نتایج و پیامدهاست و این پیامدها به عنوان عوامل ثابت ، کلی و درونی در نظر گرفته می شوند (بهادری خسروشاهی و همکاران،۱۳۹۱).
برای اندازه گیری خوش بینی دو رویکرد عمده مطرح شده است که بر مفهوم سازیهای متمایز از خوش بینی مبتنی هستند در یک انتها خوش بینی به عنوان یک صفت شخصیتی گسترده که مشخصه آن انتظارات خوش بینانه کلی است مفهومی شده است اما در انتها دیگر به عنوان یک سبک تبیینی یافته است (سلیگمن ،۱۹۹۸،به نقل از حسن پور ،۱۳۹۲).
به نظر افرادی که دیدگاه مثبتی نسبت به دنیا و خودشان دارند به راحتی می توانند از اتفاقات ناگوار دوری کنند آنها به رفتارهایی می پردازند که آنها را از وضعیت ناگوار فعلی می رهاند . (هاشمی نصرت آباد و همکاران ،۱۳۹۱).
سلیگمن بر این باور است که می توان خوش بینی را یاد گرفت . سطح خوش بینی عمیقا می تواند اتفاقی را که می خواهد رخ نماید تغییر دهد وی خوش بینی را ابزاری می داند که به فرد کمک نموده تا به اهداف از پیش تعیین شده خود برسد زمانی که خوش بینی آموخته شده با یک تعهد احیاء شده به عام ، همراه شود افسردگی فراگیر یاس و پوچی به سراغ ما می آید پیترسن ^[۸۷](۲۰۰۰)، نیز بیان می دارد که خوش بینی با خلق مثبت و اخلاق خوب رابطه دارد و خوش بینی با پشتکار ،شهرت عمومی ، موفقیت تحصیلی ،ورزشی ،نظامی ،شغلی ،سیاسی و خانواگی ، سلامت و حتی طول عمر و فقدان ضربه های عاطفی رابطه مثبت نشان داده است (حسن پور،۱۳۹۲). افراد در سایه امنیت می توانند به خواسته ها و اهداف خود دست یابند . انسان ها در آرامش و با آسودگی خاطر می توانند به جامعه و محیط پیرامون خوش بین باشند. وقتی افراد می توانند به دیگران اعتماد کنند و روابط اجتماعی و تعامل صحیح برقرار نمایند که از اطرافیان خود احساس ایمنی کنند . خوش بینی، زمانی در افراد شکل می گیرد که اطمینان داشته باشند روابط میان افراد به گونه ای تنظیم شده است که حقوق و خواسته های حیاتی آنان محقق می شود و کارها و امور جامعه مسیر درست و طبیعی خود را طی خواهد کرد.خوش بینی باعث می شود که فرد با گروه های اجتماعی و افراد مختلف در شبکه روابطش تماس و پیوند داشته باشد و به عبارتی از سرمایه ی اجتماعی بالایی برخوردار شود اعتمادش به سایر اعضای جامعه و افرادی که به آنها در شبکه روابطش در تماس است بیشتر شود . در ارتقاء سطح خوش بینی ، افزایش اسنادهای مثبت مطرح است که در آن برنامه هایی به منظور تشخیص و تفکیک خوش بینی واقعی از خوش بینی غیر واقعی و افزایش سطح اسنادهای مثبت به عمل می آید (علیپور و همکاران ،۱۳۹۲).
۲-۳-۴-۲ تاب آوری :
تاب آوری در لغت عبارت است از توانایی با قدرت بازگشتن به حالت یا موقعیت اولیه بعد از خمیده شدن ،فشرده یا تنیده شدن اما در اصطلاح روان شناختی توانایی بهبود سریع بعد از بیماری ، افسردگی و ناخوشی است . در اصطلاح زبان شناسی ، واژه تاب آوری به توانایی یک شی برای باز یابی شکل و ساختار اصلی خود پس از آنکه تحت تاثیر نیروهای خارجی تغییر شکل یافته باشد اشاره میکند. اصطلاح تاب آوری ممکن است به پدیده های رفتاری در مهندسی ، فیزیولوژی ، محیط زیست و رفتار آدمی در دامنه وسیعی از موقعیت ها اطلاق شود (اگایبی ،ویلسون،۲۰۰۵، به نقل از حسن پور،۱۳۹۲). در زمینه رفتار انسانی تاب آوری اغلب به عنوان یک ویژگی مرتبط با منش ، شخصیت و توانایی مقابله در نظر گرفته می شود .در این بخش تاب آوری و توانمندی ، انعطاف پذیری ،توانایی تسلط یا برگشت به حالت عادی پس از مواجهه با استرس و چالش شدید دلالت دارد (حسن پور،۱۳۹۲).
تاب آوری ظرفیت فرد برای علی مثبت اشاره دارد و روشی است که در آن افراد وقایع مثبت و منفی را تبیین می کنند و انتظار نتیجه ی مثبت دارند (لوتانز و همکاران ،۲۰۰۷).
در حقیقت تاب آوری : طبقه ای از پدیده هاست که با الگویی از انطباق پذیری مثبت در زمینه مشکلات و مخاطرات قابل ملاحظه ، مشخص شده است (پناهی و فاتحی زاده،۱۳۹۳). و همچنین هنگام مواجه با مشکلات و سختی ها تحمل کردن و بازگشت به جای اول برای دستیابی به موفقیت است (دیانت نسب و همکاران ،۱۳۹۳).
در مجموع افراد تاب آور ،دارای این ویژگی ها هستند :
واقعیت های زندگی را به سهولت می پذیرند.
ایمان می آورند که زندگی پرمعناست این باور معمولا به وسیله ارزشهای آنها حمایت می شود .
دارای توانایی های چشمگیری برای وفق دادن سریع خود با تغییرات بزرگ هستند (لوتانز و لستر،۲۰۰۶؛ به نقل از حسن پور،۱۳۹۲).
یکی دیگر از ویژگیهای فردی موثر در تاب آوری ، توانایی ایجاد خود نظم دهی ^[۸۸]یا خود کنترلی است در مجموع ویژگیهای شخصیتی همچون خودپنداره مثبت ،اجتماعی بودن، هوش، کفایت در کار آموزشی ،خودمختاری،عزت نفس ، ارتباط خوب ، مهارت های حل مساله ،و به سلامت روانی و جسمانی از جمله عوامل موثر بر افزایش تاب آوری در فرد به شمار می روند (حسن پور،۱۳۹۲).
تاب آوری میزان مقاومت افراد در برابر مشکلات را نشان می دهد برای افزایش تاب آوری به مجموعه ای از نگرش ها و مهارت نیاز است که در اصطلاح سخت رویی نامیده می شود و سه مولفه تعهد کنترل و چالش طلبی در آن دخالت دارند (لوتانز و همکاران ،۲۰۰۷).
برای دستیابی به تاب آوری، گروهی از مهارتها ونگرش ها مورد نیاز است که در اصطلاح به آنها سخت رویی ^[۸۹]گفته می شود. سخت رویی به افراد کمک می کند تا در رویارویی با تغییرات تنش زا ، دشواریها را به فرصتهایی پر منفعت تبدیل کنند. نگرش های مورد نظر در سخت رویی عبارتند از: تعهد^[۹۰]، کنترل ^[۹۱]و چالش طلبی^[۹۲].
تعهد: منظور از تعهد آن است که فرد در رویارویی با شرایط دشوار ، به جای ترک صحنه ترجیح دهد حضور خود را در صحنه حفظ کرده به افراد درگیر در آن موقعیت در برطرف کردن دشواری کمک کند .
کنترل: مقصود از کنترل آن است که فرد به توانایی های خود برای اثر گذاری بر نتایج رویدادها باور داشته باشد.
چالش طلبی: منظور از چالش طلبی آن است که فرد در رویارویی با چالشها به جای مقصر قلمداد کردن سرنوشت ، در صدد ایجاد فرصت هایی برای رشد خود و دیگران باشد هم چنین در شکل گیری و بروز رفتارهای سخت رویانه فرد باید مهارتهای حل مساله و تعامل با دیگران برای تعمیق حمایت های اجتماعی را نیز در خودش پرورش دهد (حسن پور،۱۳۹۲).
به طور کلی، تاب آوری سازگاری مثبت در واکنش به شرایط ناگوار است تاب آوری صرف مقاومت منفعل در برابر آسیب ها شرایط تهدید کننده نیست بلکه فرد تاب آور ، مشارکت فعال و سازنده محیط پیرامونی خود است (بهادری خسرو شاهی و همکاران ،۱۳۹۱).فعالیت های عالمانه و اولیه افرادی چون گارمزی ،راتر و ورنر ^[۹۳]،موجب پیشبرد مطالعه در حوزه تاب آوری شد گارمزی، ماتسن و تلگن (۱۹۸۴)، به منظور فهم تاب آوری مطالعه ای طولی انجام دادند در این پژوهش بیش از بیست سال بر اثرات تراکمی عواملی فشارزای زندگی بر متغیرهای متعهد توانمند سازی تمرکز شده است در حدود دویست کودک به همراه خانواده هایشان در این مطالعه شرکت کردند گارمزی و همکاران (۱۹۸۴)، دریافتند که برخی کودکان با وجود شرایط نامساعد ،وضعیت مناسبی دارند و هیچ مشکل رفتاری از خود نشان نمی دهند (حسن پور،۱۳۹۲).
تفاوت ها و شباهت های مولفه های سرمایه روانشناختی(به نقل از پناهی و فاتحی زاده،۱۳۹۳)