در پژوهش حاضر نسبت های اهرمی صنعت به شرح زیر است: ( از چپ خوانده شود.)
جمع کل بدهی ها و حقوق صاحبان سهام ÷ کل بدهی ها = نسبت بدهی :Industry L1_i,t
حقوق صاحبان سهام صنعت ÷ بدهی های بلند مدت صنعت = نسبت بدهی های بلند مدت به حقوق صاحبان سهام : Industry L2_i,t
جمع کل بدهی ها وارزش بازار حقوق صاحبان سهام صنعت ÷ کل بدهی های صنعت = ارزش بازار نسبت بدهی: Industry LM1i_,t
ارزش بازارحقوق صاحبان سهام صنعت ÷ بدهی های بلند مدت صنعت =ارزش بازار نسبت بدهی های بلند
مدت به حقوق صاحبان سهام :Industry LM2_i,t
برای محاسبه ارزش بازار نسبت های اهرمی، از آنجا که در ایران بازار فعالی برای تعیین ارزش روز بدهی ها وجود ندارد، در پژوهش حاضر فرض شده است که ارزش بازار و ارزش دفتری بدهی ها یکسان است.

ارزش بازار حقوق صاحبان سهام برابر است با حاصل ضرب تعداد سهام در قیمت بازار سهام.
ارزش دفتری نسبت اهرمی به دارایی ها یی اشاره دارد که در حال حاضر در شرکت موجود است. در حالی که ارزش بازار نشان دهنده ارزش فعلی فرصت های رشد آتی است و به دارایی هایی اشاره دارد که در حال حاضر در شرکت وجود ندارند یا به عبارتی تحت تملک شرکت نیستند. (مایرز^[۸۰]،۱۹۷۷)
۳- شاخص هرفیندال^[۸۱](HI):

1. 1. در مطالعات تجربی درباره ساختار بازارها برای قضاوت راجع به رقابت و انحصاردر هر بازار، اساساً از مفهوم تمرکز استفاده می‌شود. تمرکز بازار ازجمله متغیرهای ساختاری است که برای اندازه‌گیری سطح فعالیت‏های رقابتی و انحصاری در مطالعات تجربی کاربرد وسیعی دارد. بسیاری از صاحبنظران و تصمیم‌سازان اقتصادی، با بهره گرفتن از «اندازه تمرکز»، راجع به قدرت انحصاری هر بازار قضاوت می‌‌کنند. درواقع، برای قضاوت درباره میزان رقابت و انحصار در یک بازار، روش منطقی این است که اول، به تعداد بنگاه‏ها و شرکت‏های فعال در بازار و دوم، به نحوه توزیع بازار بین آن ها توجه شود. هرچه تعداد بنگاه‏ها کمتر و هرچه بخش وسیعی از بازار دراختیار تعداد معدودی از بنگاه‏ها باشد، ساختار بازار به انحصار نزدیک‌تر است؛ و برعکس. تمرکز بازار و شاخص‌های اندازه‌گیری تمرکز، این امکان را فراهم می‌سازند که اطلاعات مربوط به تعداد بنگاه‏ها و نحوه توزیع بازار بین آن ها در قالب یک کمیت مشخص خلاصه شود. ساختار هر بازار را می‌توان با توجه به درجه تمرکز کالا، موانع ورود به بازار و صرفه‌های مقیاس شناسایی کرد. در بسیاری از موارد، اندازه‌گیری موانع ورود و صرفه‌های مقیاس آسان نیست؛ و لذا در بسیاری از مطالعات، برای شناخت ساختار بازارها، اساساً از شاخص‌های تمرکز استفاده می‌شود. ( مدّلا^[۸۲]، دابسون^[۸۳]و میلر^[۸۴]، ۱۹۰:۱۹۹۵)

یکی از معیارهای اندازه گیری تمرکز صنعت شاخص هرفیندال است که توسط اوریس سی هرفیندال^[۸۵] (۱۹۵۹) ارائه شده است. و به صورت زیر محاسبه می شود:
HI=
عبارتست از سهم بازار شرکت i در بازار j که از تقسیم فروش خالص شرکت به فروش خالص صنعت محاسبه می شود و n تعداد شرکت های موجود در بازار صنعت است.
اگر تعداد بی‌شماری شرکت با اندازه‌های نسبی یکسان در بازار صنعت باشند، شاخص هرفیندال بسیار کوچک‌ و نزدیک به‌ صفر خواهد بود و اگر تعداد کمی شرکت و با اندازه‌های نسبی نابرابر در بازار صنعت وجود داشته باشند، این شاخص نزدیک به یک خواهد بود. مقدار صفر این شاخص به معنای وجود بازار رقابت کامل و عدد یک بیانگر انحصار کامل است.
۳-۵-۲-متغیر وابسته :
-میانگین انباشته بازده غیر عادی سهام
بر اساس الگوی بازار بازده غیر عادی عبارتست از تفاوت بین بازده واقعی و بازده مورد انتظار براساس الگوی بازار. (مورادگلیو و سیواپرساد،۳۳۲:۲۰۱۲) به عبارتی:
= - E() (1)
: بازده غیرعادی سهم i در دوره t
: بازده واقعی سهم i در دوره t
E(): بازده مورد انتظار سهم i در دوره t
بر اساس در صد تغییر درقیمت سهام پس از تعدیل از بابت تقسیم سود و تجزیه و حق تقدم خرید سهام، به صورت سالانه و بر اساس میانگین ۱۲ دوره ماهانه طبق رابطه زیر محاسبه می شود. (ایزدی نیا و کربلایی کریم،۲۵:۱۳۹۱)

بازده مورد انتظار پیش بینی شده بر اساس الگوی بازار از رابطه زیر محاسبه می شود:
= + (۳)
در معادله فوق وB پارامترهای برآوردی برای الگوی بازار و بازده واقعی صنعت بر اساس شاخص کل در دوره t است و از طریق رابطه زیر محاسبه می شود:
= (۴)
: شاخص صنعت در انتهای دوره
: شاخص صنعت در ابتدای دوره
لازم به ذکر است که بازده ها به صورت سالانه و بر اساس میانگین ۱۲ دره ماهانه محاسبه می شود.
در ادامه از جایگزینی رابطه (۳) در رابطه (۱) داریم:
=++ (۵)
در معادله فوق بازده غیر عادی در هردوره زمانی از طریق (خطای تصادفی) نشان داده می شود ودر نهایت میانگین انباشته بازده غیر عادی سهام(CAA) از طریق زیر محاسبه می شود: (مورادگلیو و سیواپرساد،۳۳۲:۲۰۱۲)
CAA= (6)
CAA= (7)
۳-۵-۳-متغیرهای کنترلی
۱-اندازه (SIZE)
اندازه صنعت از طریق لگاریتم ارزش بازار صنعت محاسبه می شود. ارزش بازار صنعت حاصل جمع ارزش بازار شرکت های موجود در هرصنعت است و ارزش بازار شرکت از حاصل ضرب قیمت پایان دوره سهام در تعداد سهام عادی در پایان سال به دست می آید.
۲-ریسک)β (
معیار ریسک بازار صنعت، ضریب β است که شدت تغییرات بازدهی سهم مورد نظر نسبت به بازده صنعت یا شاخص شامل آن سهم است، در پژوهش حاضر داده های مربوط به β تاریخی شرکتها از طریق نرم افزار رهاورد نوین ۳ وبا استفاده از فرمول محاسبه زیر استخراج شده است :
β =
بازدهی سهم=
بازدهی صنعت=
۳- نسبت Q توبین (Q_T)
در این پژوهش از نسبت Q توبین ساده استفاده می شود. این نسبت بسیار مشابه نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری هر سهم است و از طریق رابطه زیر محاسبه می شود:
۴-نسبت قیمت به سود) P/E (
نسبت P/E از طریق تقسیم قیمت پایانی سهام به سود هر سهم محاسبه می شود.

از خصوصیات احوال ابن بطوطه موضوع جالب دیگری که از سفرنامه استنباط می شود زن بارگی مفرط او می باشد . دیدگان وی در همه حال و در همه جا به دنبال زنان زیبا بوده است. اگرچه درباره زنان خود استطرادأ و به اجمال سخن می گوید لیکن پیداست که هرجا رفته از فرصت کمی هم که داشته برای ازدواج و تجدید فراش استفاده کرده است. موضوع کنیزکانی که بنا به رسم روز در موارد مختلف خریده است یا از طرف سلاطین و امرا به عنوان هدیه به او داده شده اند نیز جالب است. کمتر نویسنده ای این همه اطلاع درباره احوال و خصوصیات زنان کشورهای مختلف به دست می دهد. از شهر مقدس مذهبی مکه تا شیراز و هندوستان و مالابار و جزایر مالادیو و چین و آفریقای مرکزی هرجا که رفته وصف دقیقی از زنان آنجا آورده است.قضاوت ابن بطوطه درباره ملل غیر مسلمان و به اصطلاح کافر از هر حیث منصفانه و خالی از تعصب جاهلانه است. فقط در یک مورد که طبیب یهودی شهر برگی بالا دست قاریان قرآن نشسته بود، احساسات او تحریک می شود و قیافه متعصبانه ای برخود می گیرد، این مورد نیز شاید همچنانکه مترجمین فرانسوی وی اشارت کرده اند بیشتر مرتبط با یهودی بودن طبیب است چون یهودی ها را اصولاً در بیشتر بلاد اسلامی و مخصوصاً در مراکش به چشم تحقیر می نگریستند و شاید اگر طبیبی مسیحی به جای وی بود تا این اندازه موجب تهییج غضب ابن بطوطه نمی شد.(همان :۳۴)

ابن­ جُزَی در مورد ابن ­بطوطه می ­نویسد: «بر خردمندان پوشیده نیست که این شیخ یگانه سیاح این روزگار است بلکه اگر کسی یگانه سیاح ملت اسلامش بخواند دور نرفته و سخنی به گزاف نرانده است» (ابن­ بطوطه،۱۳۶۱ : ۸۱۶). شاکر خصباک نیز، ابن ­بطوطه را «سید الرحاله العرب والمسلمین» نامیده است (خصباک،[بی­تا] : ۵).
اطلاعاتی که در مورد ابن ­بطوطه به دست رسیده است همین قدر می ­رساند که وی پس از مراجعت از سفر در یکی از شهرهای مراکش به شغل قضا منصوب گردیده و به سال ۷۷۹ ﻫ.ق درگذشته است (ابن بطوطه،۱۳۶۱ :۲۵). نشانی که در روز گار ما از ابن بطوطه بر جای مانده کتابی است ارزشمند که داستان دلکش سفر او را در بر دارد و گوری در گوشه ­ای از طنجه، با ضریحی محقر و مناره­ ای سبز، که به نام او شناخته می ­شود (موحد، ۱۳۷۸ : ۱۹).
خلاصه کلام معرفی مختصر و مفید از شخصیت ابن بطوطه همان است که گیب در مقدمه خود بر ملخص کتاب وی نوشته است بدین مضمون « مردی با همه اعمال گنهکاران که نشانی از صفات اولیاءالله در او بود».
۳-۳ آثار ابن بطوطه
سفرنامه ابن بطوطه شاهدی است گویا بر نفوذ گسترده فرهنگ و زبان ایرانی در سرتاسر اقطار اسلامی آن عصر. این سفرنامه دریایی است پر از مصطلحات بازرگانی و اداری و مالی و قضائی که در میان دیوانیان یا عامه مردم در کشورهای مختلف اسلامی معمول و متداول بوده. این گونه اصطلاحات اعم از آنچه غالباً به دربار و تشریفات درباری ارتباط داشته ( چون خدمت، نوبتی، مراتب، چتردار، طشت دار، کلید دار، شرابدار، خاصکی، چاشنیگیر، باورچی، سریر، تخت، صندلی، صیوان، سراچه، بارگاه، خرگاه) و یا به تشکیلات دیوان و اداره مملکت مربوط می شده ( چون کاتب الغیبه، عرضداشت، خط خرد، خریطه دار، ظهیر، دواتدار، داودار ، دوادویه، بندر، شاهبندر، حق بندر ) و آنچه در میان سپاهیان و اهل جنگ متداول بوده ( از قبیل غیطه، یراق، کوتوال، مفردون، زمامّیون،حرابّه، حرّاقه، امیرتومان) و اسامی پارچه ها و منسوجات (مانند ملف، نخ، کمخا، رزدخانی، قدسی، بیرمی، مقطع، شانباف، شیرینباف ) و لباس ها و تن پوشها ( مانند خرقه، درّاعه، فرجی، احرام، شایشه، کلا، اقروف ، بغطاق، قلنسوه ) و اصطلاحات خاص سفر و وسائل نقلیه آبرو و اصطلاحات معمول در محافل مذهبی و حلقه های علمی و اهل تصوف و ارباب فتوت و بازاریان و صنعتگران و کشاورزان و غیره همه این اصطلاحات مجموعأ مشخص کننده اب و رنگ و حال و هوای جامعه اسلامی آن روزگار است.(موحد،۱۳۷۰ :۸)
سخن از نفوذ شگفت انگیز زبان و فرهنگ ایرانی در روزگار ابن بطوطه بود که کتاب او شاهد گویای این مدّعاست. نگاهی گذرا به همان نمونه اصطلاحات برای توجه به گستردگی دامنه این نفوذ کافی خواهد بود. حتی در خارج از دارالاسلام، در کشور چین با اصطلاحات فارسی پاسوانان ( البصوانان ) ، غلامان پرده دار، الممالیک البردداریه ) ، اسپاهیان ( الاصباهیه ) ، نیزه داران ( النزداریه ) ، تیغداران ( التغداریه ) ، جانداران (الجنداریه ) ، و امثال آن مواجه می شویم و می بینیم که خنیاگران در حضور امیر بزرگ شعر پارسی می خوانند ؛ شعری که چند بار تکرار شده و ابن بطوطه آن را از زبان خنیاگران به یاد سپرده و در کتابت عربی نسخه های دست نوشته به این شکل قید شده است :
تادل بمحنت دادیم در بحر فکر افتادیم
جن در نماز استادیم قوی بمحراب اندری
و ما اینک می دانیم که شعر از سعدی است و صورت درست آن چنین است:
تادل بمهرت داده ام در بحر فکر افتاده ام
چون در نماز استاده ام گویی به محراب اندری (همان :۹)
۳-۴ سیر سیاحتی ابن بطوطه
سفرنامه ابن بطوطه در دو جزء فراهم آمده است : جزء اول شامل گزارش سفر ار آغاز تا هنگام ورود به هندوستان (۷۲۵ تا ۷۳۴ ) و جزء دوم شامل بقیه داستان تا پایان سفر (اواخر ۷۵۴) ، مراحل این سفر طولانی و مسیر آن را به بخشهای زیر می توان تقسیم کرد:
بخش اول: افریقای شمالی، مصر، فلسطین، سوریه تا مکه
بخش دوم: عراق، خوزستان، لرستان، اصفهان، شیراز – بازگشت به مکه
بخش سوم: یمن، سومالی، زنگبار، خلیج فارس، بازگشت به مکه
بخش چهارم: مصر، سوریه، آسیای صغیر تا دریای سیاه
بخش پنجم: کریمه، استانبول، روسیه، بلاد قبچاق تا خوارزم
بخش ششم: ترکستان، خراسان، افغانستان تا مرز هندوستان
بخش هفتم: هندوستان
بخش هشتم:مالابار، بنگاله،جزایرمالدیو،سیلان، مالزی، شرق دور و چین
بخش نهم: بازگشت از راه جنوب هندوستان، هرمز، شیراز، اصفهان، بغداد، شام، مصر، مکه تا فاس
بخش دهم: سفر به اندلس و بازگشت به فاس
بخش یازدهم: سفر به افریقای غربی: صحرا، امپراتوری مالی، تکدا، بازگشت به فاس
این مسیر را اگر روی یکی از نقشه های جغرافیایی این زمان تعقیب کنیم قلمرو بیش از چهل و چهار دولت را شامل می شود در آن زمان تعداد حکومتهای محلی مستقل و نیمه مستقل در آن نواحی از این هم بیشتر بود. ابن بطوطه در مورد بسیاری از آنها گزارشهای دست اول می دهد که به لحاظ تاریخی در خور اهمیت فراوان است.
۳-۵ ابعاد سفرنامه
با خواندن هوشمندانه سفرنامه و گزارش های ابن بطوطه از وقایع مختلف و نکات فکرت انگیز و عبرت آموز، متوجه ابعاد مختلف سفرنامه خواهیم شد. در نخستین گام مردی را دربرابر خود می یابیم که قصه سفری دور و دراز باز می گوید و ما را با خود و همراه خود به تماشای عجایب دنیای کهن و دیدار با بسیاری از چهره های تاریخی نیمه اول قرن هشتم هجری فرا می خواند . ابن بطوطه در طی سفرهای خود با خوّاص و عوام به یکسان می جوشد، گاهی در کسوت زاهدان است و زمانی در ربقه فقیهان ، رویی به سوی طاعت و تجرد و اخلاص و وارستگی دارد و پایی در بند هوس و شهوت و جاه و دنیا داری ، سیاح است و محدث است و قاضی است و متولی اوقاف و حاشیه نشین دربار سلاطین و ثناخوان خوان نعمت و ضیافت ارباب قدرت و مکنت،اما در همه حال هوشیار است و تیزبین و نکته سنج و برای خواننده رحله که با او همسفر گشته است قصه گویی است زیرک و دوست داشتنی که خود را گاهی در مسجد و گاهی در خانقاه، زمانی در میان کسبه و بازاریان و زمانی در مجالس امرا ودیوانیان می بیند و هر قدم که فراتر می رود او را با این مرد که افسون زده سفر و عاشق افقهای مجهول و سرزمینهای ناشناخته است، انس و الفتی پیدا می­ شود و تصویر ابن بطوطه به عنوان قصه گویی گرم دهن و هوشیار و خوش حافظه و صمیمی از ذهن خواننده دور نمی افتد، که اینرا «بُعد شخصی» سفرنامه می نامیم و جنبه دیگر آن یعنی «بُعد جغرافیایی» جلب نظر می کند. سفری که از بیابان ها و دشتها و کوهها و دریاهای فراوان می گذرد، گاهی در قایقهای کوچک شط العرب ، گاهی در سفاین بزرگ چینی موسوم به جُنگ و بیشتر در کشتی- هایی از تخته پاره های به هم پیوسته با الیاف درختان خرما و به پشتگرمی مهارت و تسلط ملاحان سواحل دریای سرخ و عمان و خلیخ فارس سینه آبها را می شکافد و پیش می رود. اقوام و مللی از درجات مختلف تمدن و آداب و رسوم و سنتهای متنوع ، موضوعات اجتماعی و فرهنگی سفرنامه است که از اهمیت خاصی برخوردار است.اطلاعات مربوط به جریانات سیاسی عصر و خبرهای دست اول از رویدادهای نظامی و بند و بستهای درباری هم بعد دیگر سفرنامه ابن بطوطه است که ازاین لحاظ جزو منابع معتبر تاریخ آن روزگار به شمار می آید.
۳-۶سبک و شیوه ی نگارش سفرنامه ابن بطوطه
شناختن شخص نویسنده و آشنائی با طرز فکر و روحیات او خواننده را متوجه نکات و دقائقی تواند کرد که معمولاً در تضاعیف کلام و زوایای داستان ها نهفته است. ابن بطوطه مورخ نیست گرچه سرتاسر سفرنامه او نقل وقایع و رویدادهای تاریخی است. او داستان خود را می گوید و داستان مردمی را که با آنها دیدار کرده، مردمی که جوانمردی ها و شوخ طبعیها و زیرکیها و وارستگیها و مهربانی های آنان شیفته اش می- ساخته، اگر از کسی علم آموخته یا درخور حرمتش یافته، اگر از کسی محبت و مکرمت دیده، اگر آزمندی و مال اندوزی و گریزی یا ستمکاری و سنگدلی کسی مایه شگفت او می شده، داستان همه را آورده است.
محمدعلی موحد، مترجم رحله­ابن­بطوطه به فارسی، می نویسد: «مؤلفین ما از این توده عظیم مردم که عوام الناس خوانده می ­شود چنان به حشمت و تمنع می گذرند که گویی می­ترسند بردن نام و عنایت به احوال آنان منافی پایه­فضل و دانش ایشان باشد لیکن ابن­بطوطه اگر چه در سلک فقها و قضات بود اهل نظر و توغل در مشکلات و دقائق علوم نبود تا اشتغال به نقل این مطالب را سبب کسر شأن خود بداند.» (ابن بطوطه، ۱۳۶۱ : ۱۹)
او از سفری درازنای سخن می دارد که کمابیش سی سال طول کشیده، گاهی بر پشت اسب و اشتر، همراه کاروانیان، یا در التزام موکب پادشاهان بزرگ، گاهی سوار بر قایق ها و کشتیهای آن زمان که بازیچه موجها و طوفان ها بود و سرنشینان آنها دمی از بیم دستبرد دزدان و حرامیان فارغ نبودند؛ آری او از چنین سفری که تصورش حتی در این عصر موتور و سرعت موی بر اندام آدمی راست می کند سخن می گوید. ( طول مسافتی را که ابن بطوطه در سفرهای خود پیموده است در حدود یکصد هزار کیلومتر محاسبه کرده اند ) در بند آن هست که هرچه را دیده و یا شنیده به درستی باز گوید ولی در بند آن نیست که تاریخ دقیق و توالی درست وقایع و تقدم و تأخر زمانی آنچه را که می گوید تضمین کند. اینکه پیش از ظهر فلان شیخ را دیده و بعد از ظهر به ملاقات سلطان رفته است یا برعکس؛ اصلاً مورد توجه او نیست. آری آن شیخ را دیده و آن سلطان را دیده و آنچه را دیده و دریافته با صداقت غریبی بازگو می کند. او قصه گویی است بس پُر قدرت و صمیمی که به زودی خواننده را مجذوب خود می گرداند.(همان :۱۴-۱۳)
سبک رحله و چگونگی انشای آن به این صورت است که ابن بطوطه این کتاب را به صورت داستان املا کرده و ابن جزی دبیر دربار سلطان ابوعنان گفته های او را ملخص و منقع ساخته است…گزارش احوال جوانمردان یا اهل فتوت در سرتاسر آسیای صغیر با آنهمه اطلاعات گرانبها از روش و منش و برخوردها و مهرورزیها و زندگی آمیخته با وارستگی و ایثار این قوم را کجا جز در گزارش ابن بطوطه می توان یافت. شرح بسیار جاندار و زیبای ابن بطوطه از آنچه که دیده در هیچ منبع دیگری پیدا نمی شود. این جنبه ها از سفرنامه ابن بطوطه که بد و نیک و زشت و زیبا و اوج و حضیض زندگی را در جوامع اسلامی آن عصر نشان می دهد و گذشته این جوامع را آنچنانکه بود در برابر چشم خواننده قرار می دهد بسیار گرانبها و عبرت انگیز است. (همان :۱۹)
ابن بطوطه پیشوای جهانگردیهای بزرگ است و نوادر و طرائف بسیاری در سفرنامه او گرد آمده است. در میان کتب بی شماری که از نویسندگان و مؤلفین سلف ما به یادگار مانده کمتر کتابی هست که تصویر بالنسبه صادقی از زند گی مردم و وضع اجتماعی موجود در آن منعکس باشد. لیکن کتاب ابن بطوطه به حقیقت آئینه تمام نمائی است که زندگی معاصرین او را با تمام مظاهر نیک و بد و همه رسوم و آداب معمول زمان شامل می باشد. پیداست چنین کتابی که احوال و اطوار و مراسم و عادات ملل متنوع و مختلفی را از قلب قاره افریقا تا کرانه دریای چین یک جا و مجموع داشته باشد، چه قدر نفیس و تا چه اندازه جالب خواهد بود. کتاب او اگرچه زیبائی و لطافت و جنبه های فنی کتابهای نویسندگان معروف را فاقد است لیکن در عوض از آفت تعقید و تکلف مصون مانده و وی آنچه را که می خواهد با زبانی ساده و روان و بی پیرایه بیان می کند. زمان ابن بطوطه عصر تاریخ نویسی و توجه به اخبار و احوال اقوام و امم بود. حمله مغول و آن کشتارهای هولناک که رخ داد و منجر به فرو ریختن اساس سلطنت ها و خلافت اسلامی گردید طبعاً موجب تحریک میل مردم به شنیدن اخبار و اطلاع از پیشآمدهای تازه شد. مطالعه ی این کتاب حد زیادی به روشن شدن اوضاع و احوال آن عصر و فهم زمینه ی تاریخی وقایع بعدی مساعد می باشد. دوران مسافرت ابن بطوطه از لحاظ جریانات مذهبی و علمی نیز از جالب توجه ترین ادوار اسلامی است. به علاوه سفرنامه ابن بطوطه شاهد موثق معتبری است که نفوذ عناصر ایرانی را در سرتاسر عالم اسلام آن روز بلکه در خارج مرزهای اسلامی نیز تا آن جا که پای مسلمانان رفته نشان می دهد.
۳-۷ سال شمار زندگی
۷۰۳:تولد در شهر طنجه
۷۲۵:شروع سفر
۷۵۴:پایان سفر
۷۵۶:پایان نگارش سفرنامه
۷۷۹:وفات در مراکش
*سال شمار مطابق با سال هجری قمری است.
فصل چهارم
بررسی محتوایی
سفرنامه ابن بطوطه
« تُحفه النُظّار فی غرائب الأمصار و عجائب الاسفار »
۴-۱ مقدمه
سفرنامه ابن بطوطه «تحفه اهل نظر» یا گزارشهای عجایب و غرایب با نام اختصار «رحله » یا رحله ابن بطوطه» آئینه زمان است، نامی که مناسب سفرنامه او است. سفرنامه ابن بطوطه، گذشته از آثار خاور شناسان شامل سفرنامه سیاحانی که اثری سودمند درباره ایران به جا گذاشته اند و همچنین آثار مورخان و نویسندگانی که گوشه ای از احوال مردم کشور ایران را باز نموده اند، است. نکته مهم تر و جالب تر آن تفاوت و فرق شگرفی است که در شخصیت ابن بطوطه و طرز فکر و دید او با دیگر سیاحان عالم اسلامی دیده می شود. بررسی محتوای سفرنامه ابن بطوطه از جهت آگاهی از علوم، ابعاد گسترده آن و اعتقادات بلاد مختلف خصوصاً توسعه آشنایی با تاریخ و فرهنگ و هنرو ادبیات ایران و سرگذشت بزرگان آن حائز اهمیت است. سفرنامه ابن بطوطه ابعاد مختلفی دارد که آمیختگی هنرمندانه­ای در آن مشاهده می­ شود، آن بعد از رحله که می­توان آن را جنبه تاریخی و وقایع نگاری نامید و بعد دیگرآن که ناظر به جنبه اجتماعی و فرهنگی استو نیز با بعد جغرافیایی آن که ناظر به توصیف راه های ارتباطی و اوضاع و احوال طبیعی و شرایط اقلیمی امکنه و بلاد مختلف است در هم آمیخته و همین آمیزش و امتزاجاست که قصه این سفر طولانی را قوت و جاذبه خاصی می بخشد و رحله راحتی در میان سفرنامه های جهانگردان نامی دنیا از موقعیتی ممتاز و بی همتا برخوردار می سازد.
این فصل مشتمل بر دو بخش است. بخش نخستین در مورد سفرهای ابن بطوطه و سفرنامه او و بررسی ماجرای سفرهای او که در واقع این قسمت از رساله روایت کوتاهی است از خطوط اصلی سفرنامه ، یا سیر سیاحتی در سیر و سیاحت ابن بطوطه.
بخش دوم به تعریف محتوا و اهمیت محتوای سفرنامه ابن بطوطه و تحلیل و بررسی محتوای سفرنامه ابن بطوطه ،از جمله: جلوه های هنری و ادبی آن ، میزان رشد زبان فارسی و فرهنگ ایرانی اسلامی در سرزمین های دیگر و موضوعات و جنبه های مختلف؛ اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و تاریخی و وقایع نگاری واخلاقی و جغرافیایی پرداخته شده است. (ج۲ :۲۲۰) این علامت نشان می دهد که جلد چندم از سفرنامه و سمت چپ ممیز شماره صفحه را نشان می دهد.
۴-۲ اختلاط در گزارش سفرهای متعدد
ابن بطوطه به بعضی از شهرها دوبار سفرکرده و گزارشهای دوسفر را در یکدیگر ادغام کرده است . به عنوان مثال : گزارش سفر به شوشتر وایذه و اصفهان و شیراز مشتمل بر اطلاعات تاریخی بسیار است اما همگی این اطلاعات محصول سفر اول او نیست.ابن بطوطه یک بار دیگر در مراجعت از هندوستان به این نواحی آمده و گزارشهای دوسفر را در یکدیگر ادغام کرده است. مثلاً او در ایذه از ملاقات خود با اتابک افراسیاب پسر اتابک احمد سخن می گوید در صورتی که افراسیاب پس از برادر خود یوسف در سال ۷۴۱ به فرمانروایی رسیده و ناچار باید ملاقات ابن بطوطه با او در سال ۷۴۸ به هنگام بازگشت از هند صورت گرفته باشد. همچنین او در شیراز شرحی درباره شاه شیخ ابواسحاق و احوالات او می آورد که مسلّماً به سفر دوم او مربوط می شود زیرا استیلای شیخ بر شیراز در سال ۷۴۱ صورت پذیرفت. در سال ۷۲۸ که تاریخ سفر اول ابن بطوطه به شیراز است ابواسحاق کودکی هفت ساله بود. ابن بطوطه به جز این شهرها برخی دیگر از شهرها مانند بصره و بغداد را دوبار و یا چندبار مانند مکه و مدینه دیده و به لحاظ تاریخی گاهی چند سال درمیان آن دیدارها فاصله افتاده است. وقایع مربوط به این سفرهای مختلف معمولاً در یک جا یعنی در ذیل همین سفر اول نقل می شود . برای نمونه داستانی را که ابن بطوطه از ملاقات با سلطان قطب الدین تهمتن در جزیره هرمز و منازعات آن پادشاه با برادر زادگان خود آورده است یاد می کنیم .
این داستان در طی سفر از عمان به مکه از طریق هرمز ، لار ، قطیف و یمامه در سال ۷۳۲ ذکر شده است و حال آن که نزاع و زدو خورد در میان قطب الدین تهمتن و برادرزادگانش پانزده یا شانزده سال پس از این تاریخ رخ داده و پیداست که این داستان به سفر دوم ابن بطوطه به جزیره هرمز مربوط است که در اوایل سال ۷۴۸ به هنگام بازگشت از هندوستان برای بار دوم به آن جزیره رفته بود. نظیر این مشکل تاریخی در شرح سفر به شیراز و لرستان هم وجود دارد زیرا مطالبی که درباره شاه شیخ ابواسحاق و اتابک افراسیاب آمده با تاریخ سفر اول ابن بطوطه به این نقاط تطبیق نمی کند و شکی نیست که داستانهای مربوط به دو سفر جداگانه که به فاصله پانزده سال انجام شده در هم آمیخته و می توان احتمال داد که این آمیختگی ها در جریان تلخیص یادداشتهایی که ابن بطوطه املا کرده بود، در نتیجه دستکاریهای ابن جُزَیّ پیش آمده است.
در این سفرنامه بزرگ که داستان سی سال سفر را در بردارد اشتباهاتی که به طور وضوح به قصور حافظه یا عدم دقّت ابن بطوطه منسوب تواند بود انگشت شمار است و حال آنکه بسیاری از این مطالب راجع به ملل و اقوام و بلادی است که وی کمترین آشنایی قبلی با آنها نداشته و غالباً موضوع اختلاف سنن و آداب و روحیات و طرز فکر آن مردمان با آنچه ابن بطوطه در شمال آفریقا دیده و شناخته بود مزید بر علت اختلاف زبان، کار را سخت و دشوار می ساخت و علی الخصوص اگر در نظر بگیریم که ابن بطوطه در تنظیم و فراهم آوردن داستان این مسافرت طولانی از یادداشتهای قبلی برخوردار نبوده به جز یاداشتهایی که از برخی سنگ نوشته های قبور علمای بخارا برداشته بود که آن هم در جریان حوادثی که بر سر او آمده بباد غارت رفته و فقط به قوّت حافظه خویش اتکا کرده است بر تعجب ما خواهد افزود.
داستان کشور توالسی و ملکه ترک زبان آن یکی دیگر از مشکلات سفرنامه ابن بطوطه است. بعضی از محققان آن را با مجمع الجزایر سولو در جنوبی ترین بخشهای فیلیپین و برخی دیگر با نواحی جنوب شرقی هند و چین تطبیق کرده اند .

1. 1. فکر کردن به فقر و تنگدستی دوران کودکی

1. 1. فکر کردن به ارضا نشدن نیازهای عاطفی در دوران کودکی

1. 1. فکر کردن به ازدواج اجباری و ناموفق

1. 1. فکر کردن به ناتوانی در پاسخ به نیازهای فرزندان

بیش از ۶۷ درصد از زنان سرپرست خانوار به جایگاه اقتصادی پایین خانواده­هایشان در دوران کودکی و این نکته اشاره داشتند که چگونه فقر و محرومیت در دوران کودکی مانع از پیشرفت­های بعدی‌شان شده و وضعیت فعلی آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است بنابراین بر اساس مصاحبه های به عمل آمده یادآوری فقر و تنگدستی دوران کودکی یکی از عوامل اصلی افسردگی این گروه از زنان بوده است.

«وقتی که به دوران کودکی‌ام فکر می­کنم و به اینکه با بدبختی بزرگ شده‌ام؛ اینکه خانواده­ام آنقدر پول نداشتند که مرا به مدرسه بفرستند تا اینکه وضعیتم اینجور شد، غصه­ام می­گیرد» (زن ۴۶ ساله، علت سرپرستی: زندانی بودن همسر).
«وقتی بیشتر غم و غصه می­خورم که به گذشته­ام، به عمری که هیچ بهره­ای از آن نبردم، فکر می­کنم. همه‌اش در بی پولی، بدبختی و نداری گذشت. از همان بچگی در نداری و فقر زندگی کردم. الان هم مثل گذشته با دو بچه، باز هم در فقر و بدبختی زندگی می­کنم. غم و غصه یعنی همین!» (زن ۵۰ ساله، علت سرپرستی: فوت همسر).
رشد این گروه از زنان در خانواده­های پرجمعیت و فقیر آن‌ها را با مشکلاتی مثل کمبود محبت مواجه کرده بود. در واقع حضور نداشتن مداوم پدر در خانه، بی‌توجهی از سوی مادر و یا داشتن نامادری از جمله عواملی بود که این گروه از زنان را از لحاظ عاطفی ضعیف بار آورده بود. به‌طوری که ۳۳ درصد از آن‌ها به عدم ارضای نیازهای عاطفی در دوران کودکی اشاره داشتند که آن‌ها را از لحاظ روحی به شدت ضعیف کرده بود و یکی دیگر از عوامل اصلی برای ایجاد افسردگی آن‌ها شده بود.
«از همان کودکی هیچ‌کس با من ارتباط خوبی نداشت. پدرم به دنبال یک لقمه نان بود. مادرم هم هیچ وقت به بچه­هایش توجه نمی­کرد. بعدها که ازدواج کردم همسرم من و بچه­هایم را رها کرد. از لحاظ عاطفی ضربه­ی سختی خوردم؛ چون به این امید ازدواج کرده بودم که شوهرم به من محبت کند تا آن کمبود محبت بچگی‌ام جبران شود. الان هم که سال‌ها می­گذرد، همچنان ناراحت هستم. همیشه گریه می­کنم. مدتی افسردگی شدید گرفته بودم. انگار غم و غصه تا توی قبر هم با من است» (زن ۵۵ ساله، علت سرپرستی: متواری شدن همسر).
«وقتی بیشتر غمگین می­شوم که فکر می­کنم، چرا مادرم را از بچگی از دست دادم و پیش نامادری بزرگ شدم و او هیچ وقت مرا دوست نداشت و مرا به یک مرد معتاد شوهر داد. اگر مادر خودم بود و مرا دوست داشت هیچ قبول نمی‌کرد که با یک معتاد ازدواج کنم» (زن ۵۴ ساله، علت سرپرستی: اعتیاد همسر).
«آدم وقتی که از لحاظ روحی به آن چیزی که می­خواهد، نمی­رسد، ناراحت می‌شود، غصه­اش می­گیرد. همه چیز آدم بستگی به دوران کودکی دارد. اگر آدم به گذشته­اش فکر کند و احساس رضایت بیشتری داشته باشد، شاد می‌شود. یادآوری دوران کودکی برایم عذاب­آور است. فکر کردن به گذشته­ام به زندگی‌ای که محبت در آن معنایی نداشت، غمگینم می‌کند» (زن ۳۸ ساله، علت سرپرستی: طلاق).
در میان مصاحبه­ها۸۰ درصد از کل زنان در تعریف غم وغصه به ازدواج ناموفق و اجباری خود اشاره کردند. در واقع فشارهای متعدد مالی و اصرارخانواده آن‌ها را به ازدواج زودهنگام و اجباری وادار کرده بود و با توجه به اینکه همسرانشان در وضعیتی مشابه و حتی بدتر از آن‌ها قرار داشتند­،­ برای بیشتر آن‌ها عواقب چندان خوشایندی نداشته و امکان تحرک و گذر از فقر و محرومیت هرگز برایشان مهیا نشده و در نهایت این گروه از زنان مجبور شده ­اند مسئولیت سرپرستی فرزندانشان را یا به‌علت جدایی از همسر و یا فوت و… به‌عهده بگیرند و بدین ترتیب وضعیت زندگی به‌تدریج برایشان ناگوارتر شده و فکر کردن به این همه بدشانسی باعث افسردگی آن‌ها شده بود.
«وقتی به این فکر می­کنم که مرا به زور شوهر دادند و از زندگی مشترک جز بدبختی هیچ چیزی ندیدیم، در واقع وقتی که به این فکر می­کنم که اگر شوهرم کمی متفاوت­تر از من بود، مثلا وضع مالی‌اش بهتر بود، شاید الان وضعیتم این­ نبود، غمگین می‌شوم. چون فکر می­کنم خیلی بدشانس هستم» (زن ۵۲ ساله، علت سرپرستی: از کارافتادگی همسر).
«به گذشته‌ام فکر می­کنم… چرا من از اول بدبخت بودم؟! چرا بدبختی من اینقدر ادامه دارد؟! چرا باید با کسی ازدواج کنم که مثل خودم باشد و در نهایت هم فوت کند و از مال دنیا جز این بچه­ها چیزی برایم نگذارد، این فکرها مرا غمگین می­ کند» (زن ۴۸ ساله، علت سرپرستی: فوت همسر).
«غم و غصه یعنی ازدواج ناموفق، سختی­های گذشته­ام، جداشدن از همسر و مشکلات بیوه شدن. وقتی به این فکر می­کنم که اگر ازدواج خوبی داشتم، مجبور نبودم اینقدر کار کنم که گرسنه نخوابم، افسردگی به سراغم می‌آید. بارها غذا نداشتیم که با بچه­هایم بخوریم. اگر از شام چیزی می­ماند، فردا نهار می­خوردیم و اگر نبود گرسنه می‌خوابیدیم. فکر کردن به دوران سختی که هنوز هم ادامه دارد، واقعا غمگینم می­ کند» (زن ۵۳ ساله، علت سرپرستی: طلاق).
«به حال خودم فکر می­کنم که چرا یک شوهر خوب و حسابی نصیبم نشد؟! چرا یک صاحب درست و حسابی بالا سر بچه­هایم نیست؟! این­جوری غصه می­خورم» (زن۴۳ ساله، علت سرپرستی: متواری شدن همسر).
حدود ۸۶ درصد از زنان سرپرست خانوار در تعریف غم و غصه اشاره به دورانی داشتند که در فقر وتنگدستی و با بدبختی فرزندانشان را بزرگ کرده ­اند و از اینکه گاهی در برآورده کردن نیازهای فرزندانشان ناتوان بوده ­اند و یا با مشاهده‌ی اینکه آن‌ها در موقعیتی شبیه دوران بچگی خودشان بزرگ شده ­اند، ابراز ناراحتی می­کردند. در واقع می‌خواستند که گذشته بد خود را در آینده‌ی بچه­هایشان جبران کنند و از اینکه در این زمینه موفق نبوده‌اند، دچار افسردگی شده بودند.
«کسی نیست غصه نداشته باشد؛ ولی مسلماً غصه­های یک زن سرپرست خانوار بیشتر است. وقتی که به گذشته­ام فکر می­کنم افسرده می­شوم. تمام تلاشم این است که گذشته­ام را در آینده‌ی بچه­ام جبران کنم و اگر نتوانم برای او کاری کنم ناراحت می‌شوم» (زن ۳۴ ساله، علت سرپرستی: طلاق).
«من الان قرص اعصاب می­خورم و افسردگی شدید دارم.۱۰سال در مهد کودک کار می­کردم. به‌خاطر شرایط روحی‌ام دیگر مهد کودک نرفتم. وقتی به مشکلاتم فکر می­کنم خاطرات بدگذشته، فقر و نداری از یک طرف و سروسامان دادن بچه­هایم از طرف دیگر اعصابم را به هم می­ریزد. پسرهایم بزرگ شده‌اند. نمی­توانم خواسته­هایشان را برآورده کنم؛ همیشه غصه می­خورم و نگرانم» (زن ۴۶ ساله، علت سرپرستی: اعتیاد و متواری شدن همسر).
«وقتی که یک زن سرپرست خانوار به مشکلاتش فکر می­ کند، غم وغصه‌ی شدید به سراغش می‌آید و افسرده می‌شود. مثلاً وقتی که پول نداشته باشی و چیزی را که بچه­هایت در نبود پدرشان از تو می­خواهند برآورده کنی، وقتی دخترت از تو درخواستی می­ کند و نمی­توانی برآورده‌اش کنی، وقتی وقت نداشته باشی به آن‌ها محبت کنی، نتوانی کمبود پدرشان را جبران کنی و به‌طور کلی وقتی که به بچه­ات نگاه می­کنی و می‌بینی انگار بچگی­های خودت تکرار می‌شود، خیلی غصه می­خوری» (زن۳۷ ساله، علت سرپرستی: طلاق).
«همیشه می­گویم خدایا من چرا باید اینجوری باشم، من چرا باید این همه مشکل داشته باشم؟! همین الان که اینجا هستم، ذهنم درگیر این است که برای شام بچه­هایم چه بخرم، این فکرها غمیگنم می‌کند» (زن ۵۱ ساله، علت سرپرستی رها کردن همسر).
جدول شماره(۴-۳): توزیع فراوانی عوامل اصلی زمینه­ ساز افسردگی

نمودار ۴-۹- نمودارآمارمقایسه ایی تصادفات میدان قیام یکسال قبل وبعداز اصلاح هندسی ۸۱
نمودار ۴-۱۰- نمودارآمارمقایسه ایی تصادفات میدان آزادگان یکسال قبل وبعداز اصلاح هندسی ۸۱
نمودار ۴-۱۱- نمودارآمارمقایسه ایی تصادفات میدان خرمشهریکسال قبل وبعدازاصلاح هندسی ۸۲
نمودار ۴-۱۲- نمودارآمار مقایسه ایی تصادفات میدان دولت یکسال قبل و بعد از اصلاح هندسی ۸۳
نمودار ۴-۱۳- نمودارآمارمقایسه ایی تصادفات میدان۱۷شهریوریکسال قبل وبعدازاصلاح هندسی ۸۴
نمودار ۴-۱۴- نمودارآمارمقایسه ایی تصادفات تقاطع جوادیه یکسال قبل وبعدازاصلاح هندسی ۸۵
نمودار ۴-۱۵- نمودار آمار مقایسه ایی تصادفات تقاطع همت یکسال قبل و بعد از اصلاح هندسی ۸۶
نمودار۴-۱۶-نمودارآمارمقایسه ای تصادفات تقاطع استقلال-۳۲متری یکسال قبل وبعدازاصلاح هندسی ۸۷
نمودار ۴-۱۷- نمودارآمارمقایسه ایی تصادفات تقاطع شهربازی یکسال قبل وبعدازاصلاح هندسی ۸۸
نمودار ۴-۱۸- نمودارآمارمقایسه ایی تصادفات تقاطع خوشی یکسال قبل وبعدازاصلاح هندسی ۸۹
نمودار ۴-۱۹- نمودارآمارمقایسه ایی تصادفات تقاطع شهرداری یکسال قبل وبعدازاصلاح هندسی ۹۰
شکل ۲ـ۱ مراحل فرایند مدیریت سیستم ۳۰
شکل ۲ـ۲ استفاده از چراغ راهنمای چشمک‌زن ۳۷
شکل ۲ـ۳ تقاطع طرح اندونزیایی ۵۶
شکل ۲-۴- جداکننده‌های میانی ۵۷
عکس۴-۱-میدان خرمشهر پس ازاصلاح هندسی ۸۳
عکس۴-۲- عملیات اجرایی افزایش عرصه میدان دولت ۸۴
عکس۴-۳- تقاطع۱۷شهریور پس از اصلاح هندسی ۸۵
عکس۴-۴- تقاطع همت پس ازاصلاح هندسی ۸۷
عکس۴-۵- اصلاح هندسی تقاطع استقلال- ۳۲متری ۸۸
فصل اول
کلیات‌تحقیق
۱-۱- مقدمه
وجود انواع تخلفات ترافیکی سواره و پیاده از مشکلات حاد بسیاری از شهرهای دنیاست. براساس آمار و اطلاعات موجود، میزان تخلفات‌ ترافیکی و در نتیجه آن تصادفات منجر به فوت در جوامع‌شهری کشورهای در ‌حال توسعه نسبت به کشورهای توسعه‌یافته بیش از بیست برابر می‌باشد. این در شرایطی است که میزان اختلاف در حال افزایش است(محمودزاده وهمکاران.۱۳۸۴).
تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که علت تصادفات حاصل تداخل پیچیده عوامل مربوط به وسیله‌نقلیه، عوامل‌انسانی، جاده و محیط آن است. هر یک از این عوامل ریشه‌ها و طبیعت‌های خاص خود را دارد و تحقیق در مورد آن‌ها امری دشوار و دقیق می‌باشد رویکرد مرسوم در پرداختن به ایمنی‌راه در قالب سه شاخه زیر انجام می‌گیرد:
مهندسی،
اعمال‌قانون،
آموزش.
متخصصان مختلف،وزن‌های متفاوتی برای این اقدامات قائل می‌شوند مروری بر مطالعات انجام شده در رابطه با تصادفات نشان می‌دهد که در سطح ماکرو رشد روز‌افزون وسایل‌نقلیه و شهرنشینی و در سطح میکرو هندسه ‌راه نقش مهمی در وقوع تصادفات ایفا می‌کند. به عنوان یک راهبرد بلندمدت با توسعه سیستم حمل‌و‌نقل عمومی می‌توان مانع رشد نامتناسب تعداد وسایل‌نقلیه شخصی و درنتیجه کاهش‌ تعداد تصادفات گردید. اما در کوتاه ‌مدت می‌توان اقدامات دیگری را انجام داد؛ ازجمله این اقدامات می‌توان به موارد زیر اشاره نمود (آیتی،۱۳۸۱).

بهبود مشخصات فنی ‌راه‌ها،
ساماندهی‌ ترافیک،
آرام‌سازی‌ ترافیک.
در تحقیق حاضر سعی بر این است تا نقش اصلاحات هندسی انجام شده معابر شهری بجنورد را بر تصادفات ترافیکی بررسی نماییم.
۱-۲- بیان مسأله
با توسعه شهر نشینی و افزایش گرایش به استفاده از وسایل‌نقلیه خصوصاً شخصی و عدم امکان گسترش هماهنگ معابر‌شهری و زیر‌ساخت‌های آن با ازدیاد وسایل‌نقلیه رفته‌رفته بر حجم ترافیک افزوده شده و پیامدهایی هم‌چون پارک و توقف‌های زائد وسایل نقلیه در حاشیه معابر به صورت‌های مختلف باعث کندی حرکت، اختلال در نظم ترافیک، افزایش تصادفات، اتلاف وقت، افزایش مصرف سوخت آثار ناخوشایندی بر رفتار انسان‌ها خصوصاً کاربران ترافیکی می‌گذارد. هر شهر به عنوان یک کل متشکل از کاربری‌هایی است که در کنار یکدیگر زمین‌های شهری را شکل می‌دهند که هر یک از این کاربری‌ها به اقتضای نیاز شهروندان و خصوصیات فیزیکی شهر متفاوت از یکدیگر می‌باشند. شبکه معابر در شهرها کمتر از یک سوم از کل زمین‌های شهری را به خود اختصاص داده است و استخوان‌بندی شهر را تشکیل می‌دهد. در شکل‌گیری و ساخت مورفولوژی شهر هر یک از عناصر طبیعی و انسانی نقش به‌سزایی دارند که در این میان عوامل انسانی، شبکه معابر و خیابان‌ها و در مجموع شبکه‌های ارتباطی یکی از مهم‌ترین عوامل در بروز تصادفات در یک شهر می‌باشند.
۱-۲-۱- هزینه‌های تصادفات ترافیکی ایران در سال‌های ۱۳۷۶ الی ۱۳۸۶
جدول ۱-۱: آمار تعداد تصادفات، مجروحین، فوت‌شدگان و هزینه سالیانه بین سال‌های ۱۳۸۶- ۱۳۷۶

۳-۲ روش اجرای تحقیق
این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی بوده و به لحاظ اجرای روش اجرا از نوع تحقیق‌های توصیفی^[۱۸۰] با تأکید بر روش همبستگی ^[۱۸۱]می باشد.از لحاظ جمع آوری اطلاعات از نوع میدانی می باشد.
تحقیق توصیفی که گاهی به عنوان تحقیق غیرتجربی ( غیر آزمایشی) نیز نامیده می‌شود، با روابط بین متغیرها^[۱۸۲]،‌ آزمودن فرضیه‌ها، ‏پروراندن مفاهیم و قوانین کلی، اصول و یا نظریه‌هائی که دارای روائی است، سروکار دارد و شامل مجموعه روش هایی است که هدف آن ها توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است.اجرای تحقیق توصیفی می تواند صرفاً برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم گیری باشد و شامل مجموعه روش هایی است که هدف آن ها توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است.اجرای تحقیق توصیفی می تواند صرفاً برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم گیری باشد. روش تحقیق همبستگی خود زیر مجموعه تحقیق توصیفی به شمار می رود و براساس هدف به سه دسته تقسیم می شوند (سرمد و همکاران ،۱۳۹۱،ص۸۱):

الف ) مطالعه همبستگی دو متغیری
ب) تحلیل رگرسیون^[۱۸۳]
ج )تحلیل ماتریس همبستگی یا کوواریانس^[۱۸۴].
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها در قالب مدل تحقیق با بهره گرفتن از آزمون رگرسیون بررسی و جامعه آماری تحقیق مدیران شعب بانک های استان گیلان می‌باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات ، مطابق اهداف ارائه شده ، ابتدا میزان و یا مقدار هر متغیر بر اساس داده ها و امتیازات حاصل از پرسشنامه مشخص شد. سپس توصیف اطلاعات حاصل شده در قالب جداول و نمودارهای توصیفی ، دیدگاه کلی از چگونگی توزیع آن‌ها را ایجاد نموده و در گام بعدی به آزمون فرضیه های تحقیق پرداخته شد و در نهایت با جمع بندی و تجزیه و تحلیل اطلاعات خاتمه یافت. کلیه این تجزیه و تحلیل ها به وسیله نرم افزار SPSS18 انجام گردیده است.
۳-۳ جامعه آماری
جامعه آماری عبارتست از مجموعه ای از افراد یا واحدهائی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند (مقیمی ، ۱۳۸۰، ص ۲۹۴) . نمونه بخشی از جامعه می باشد که معرف آن است . به عبـارت دیگـر نمونه عبارتست از تعداد محدودی از آحاد جامعه آماری که بیـان کننده ویـژگی های اصلی جامعه آماری باشد (آذر و مومنی ، ۱۳۷۷،ص ۱۸۲) و نمونه گیری یعنی انتخاب تعدادی از افراد ، حوادث و اشیاء از یک جامعه تعریف شده به عنوان نماینده آن جامعه (دلاور ، ۱۳۷۶،ص۱۲۰). جامعه آماری تحقیـق حـاضر شعب بانک های سامان ، سپه و تجارت دراستان گیلان جهت بررسی عملکرد مدیران آن ها می باشد .
۳-۴ روش نمونه گیری و برآورد حجم نمونه
برای انتخاب نمونه های آماری جهت استفاده از روش های تحلیلی آمار استنباطی ، از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده می شود یعنی هیچ گونه گزینش ذهنی از قبل وجود ندارد و با توجه به محدود بودن تعداد افراد جامعه با بهره گرفتن از فرمول نمونه گیری جامعه محدود حجم نمونه براورد گردید ( آذر و مومنی ، ۱۳۸۴، ص۷۲):
=

در فرمول فوق ، نمونه گیری در سطح اطمینان ۹۵ درصد و با لحاظ نمودن ۵ درصد خطا انجام شده است . به دلیل اینکه تعداد قابل قبولی از پرسشنامه ها تکمیل شده به دست بیاید ۱۷۹پرسشنامه بین مدیران شعب بانک های سامان، سپه و تجارت استان گیلان توزیع گردید که با توجه به برگشت ۱۶۰ پرسشنامه نرخ بازگشت۸۹ درصد می باشد. از آن جا که انحراف معیار جامعه قاعدتاً برای تخمین میانگین جامعه نامعلوم است واریانس یک نمونه هادی در این فرمول به جای جایگزین شد .