تاج زاده نمین(۱۳۸۹) در مقاله ای با عنوان” بررسی وفاداری مشتریان(مطالعه موردی: بانک تجارت شهرتهران)، نتیجه گرفتند که وفاداری مشتریان به بانک برپایه کیفیت رابطه آنها با بانک استوار است و کیفیت رابطه نیز برپایه وضعیت شایستگی بانک، توانایی ایجاد ارتباط با بانک مورد نظر و تعهد بانک نسبت به مشتریان و توانایی آن بانک در رفع مشکلات مشتریانش استوار است(تاج زاده نمین و دیگران، ۱۳۸۹، ص۱۵).
کامران فیضی و سعید تاتاری(۱۳۹۰) در مقاله “بهبود کیفیت خدمات در پروازهای شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران(پیمایشی برمبنای مدل کیفیت خدمات)” نتیجه گرفتند که بهبود کیفیت خدمات در شرکت ایران ایر می تواند رضایتمندی مشتریان را تامین نموده و از این طریق موجبات مراجعه آنها را درآینده فراهم سازد(فیضی و دیگران، ۱۳۹۰،ص۸۲).
سیدحیدرمیرفخرالدینی(۱۳۸۹) در تحقیقی با عنوان"شبکه های عصبی مصنوعی؛ رویکردی نوین در سنجش کیفیت خدمات کتابخانه های دانشگاهی” نتیجه گرفت که، اولاً، شبکه عصبی در پیش بینی کیفیت خدمات توانایی دارد که این توانایی یاری دهنده مدیران سازمانهای خدماتی بخصوص مسئولان کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی در تصمیم گیری است. همچنین لزوم به کارگیری روش های جدید در ارزیابی کیفیت خدمات که احتمالاً نتایج بهتری را نسبت به مدلهای سنتی منتج از مدل تحلیل شکاف، به دنبال خواهد داشت(میرفخرالدینی و دیگران،۱۳۸۹ ، ص۲۲۱).
۲-۲۶-۲- پیشینه خارجی تحقیق
عبدالرحمان و همکاران(۲۰۱۲) به بررسی نقش کیفیت ارتباطات و تغییر هزینه ها با وفاداری مشتری در صنعت هتلداری مالزی پرداختند.نتایج تحقیقات نشان می دهد که کیفیت رابطه بر وفاداری مشتری اثر خواهد گذاشت . هر چند تغییر هزینه ها بر وفاداری مشتری تأثیر نمی گذارد(Abdul-Rahman et al,2012, p1023).
دورماس^[۱۲] و همکاران(۲۰۱۳) در پژوهشی به بررسی این پرداختند که کدام ابعاد بر وفاداری الکترونیک مشتریان در خریدهای خصوصی شان تاثیر می گذارد، نتایج تحلیل نشان داد که کیفیت سرویس و بهبود روند سرویس الکترونیک مهم ترین فاکتورهایی هستندکه بر وفاداری الکترونیک اثر خواهند گذاشت . فروشندگان آنلاین از استراتژی هایی بهره می برند تا وفاداری خریداران آنلاین را بالا ببرند(Durmus, 2013,p420).
کرانیس^[۱۳] و همکاران(۲۰۱۳) به بررسی ارتباط بین کیفیت خدمات و وفاداری خدمات در بخش بانکی یونان پرداختند. نتایج مطالعات نشان داد که راحتی در دریافت تسهیلات بطورقابل توجهی بر وفاداری مشتریان بانک تاثیر دارد(Kranias et al, 2013, p453).
عارف ، اوین یان، زاخان، خالد اسماعیل(۲۰۱۳) تحقیق با عنوان اثرات کیفیت خدمات و رضایت مشتری بر وفاداری مشتری در بانکداری اینترنتی انجام دادند. این پژوهشگران از نسخه اینترنتی پرسشنامه سرکوال برای ارزیابی خدمات بانکداری اینترنتی در یک بانک تجاری مالزی استفاده نمودند. پرسشنامه بصور تصادفی از ۲۶۵ نفر از کاربران اینترنتی خدماتی بانکی جمع آوری شد. یافته ها نشان داد که تحقق اطمینان، جذابیت سایت، راهنمای استفاه از وب سایت، در دسترس بودن سیستم، حفظ حریم خصوصی، پاسخگویی جزو خدمات بانکداری اینترنتی هستند.نتایج پژوهش نشان دادکه جذابیت سایت، راهنمای استفاده از وب سایت، در دسترس بودن سیستم، پاسخگویی در بانکداری اینترنتی بر رضایت مشتری اثر مثبتی دارد. همچنین رضایت الکترونیکی مشتری بر وفاداری الکترونیکی مشتریان تاثیرمعناداری دارد. رضایت الکترونیکی با جذابیت وب سایت و راهنمای استفاده از خدمات الکترونیکی بانک و وفاداری الکترونیکی مشتریان رابطه متوسط معناداری دارد. نتیجه اینکه جذابیت وب سایت و ظاهرش، ارائه اطلاعات و راهنمایی درباره خدمات توسط وب سایت، از ویژگیهایی مهم برای کاربران بانکداری اینترنتی هستند. این یافته ها منعکس می کند که بانکداری اینترنتی در کنار جنبه های فنی و تکنیکی آن، کیفیت خدماتی همچون کارآمدی و دردسترس بودن سیستم، جذابیت وب سایت و راهنمایی مناسب از وب سایت برای تضمین کیفیت الکترونیکی حیاتی است که منجر به رضایت و وفاداری الکترونیکی مشتریان می شود (Ariff at el, ۲۰۱۳, p ۴۶۹)

سیگورو(۲۰۱۳) مقاله ای با عنوان اثر کیفیت خدمات درک شده، عوامل مهارشدنی بر وفاداری و رضایت مشتری انجام دادد. نتایج پژوهش نشان داد که درک مشتری در مورد کیفیت خدمات و عوامل پیرامونی دارد. سپس درک خدمات تاثیر مستقیمی بر رضایت مشتری دارد. در نهایت درک مشتری از کیفیت خدمات و ارتباط کیفیت و رضایت مشتری تاثیر مستقیمی بر وفاداری مشتری دارند(Segoro, 2013, 306).
کرانیس و بورلیسا(۲۰۱۳) در پژوهشی به بررسی رابطه بین کیفیت خدمات و وفاداری در بخش بانکداری یونان پرداختند.در این مطالعه سطوح کیفیت خدمات ارانه شده توسط بانکها نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. از نظر آنان، کیفیت خدمات در محیط آشفته اقتصادی یک دارایی ارزشمند است که بانکها برای زنده ماندن و بدست آوردن مزیت رقابتی باید بدست آورند. نتایج پژوهش نشان داد که تفاوت معناداری در کیفیت خدمات درک شده بین بانکهای یونانی وجود دارد. همچنین یافته های پژوهش نشان داد که کیفیت خدمات اثرات قابل توجهی در وفاداری مشتریان بانک دارد(Kranias at el, ۲۰۱۳, pp453 ).
شانکار، اسمیس، رانگازوامی(۲۰۰۳) در پژوهشی وفاداری و رضایت مشتری را در محیط های آنلاین و آفلاین بررسی نمودند. نتایج پژوهش نشان داد که سطح رضایت مشتری وقتی خدماتی آنلاین یا آفلاین ارائه می شود مشابه هم است. درحالی که وفاداری مشتری به ارائه دهنده خدمات، وقتی سرویسی از طریق آنلاین ارائه می شود نسبت به وضعیت آفلاین در سطح بالاتری است. همچنین این پژوهش نشان داد که وفاداری مشتری و رضایت مشتری رابطه متقابلی با یکدیگر دارند که هریک دیگری را تقویت می کند و این رابطه بین خدماتی که آنلاین ارائه می شود قوی تر می باشد(Shankar at el, ۲۰۰۳, p153).
فصل سوم
روش اجرای تحقیق
۳-۱- مقدمه
تحقیق علمی با هدف شناخت یک پدیده در یک جامعه آماری انجام می شود .به این دلیل ،موضوع تحقیق ممکن است متوجه صفات و ویژگی ها کارکردها و متغیرهای آن باشد یا اینکه روابط بین متغیرها ،صفات ، کنش و واکنش و عوامل تاثیر گذار در جامعه را مورد مطالعه قرار دهد. روش تحقیق اساسی ترین مقوله پژوهش است. چنانچه روش متناسبی با موضوع پژوهش انتخاب شود، کار تحقیق سریع تر و مطمئن تر انجام می شود. هدف از انتخاب روش انجام تحقیق این است که مشخص شود چه روش تحقیقی برای بررسی موضوع خاصی لازم است. باید به خاطر داشت محقق به خوبی آگاهی دارد آنچه یافته تا حد زیادی به نوع کاوش وی بستگی دارد. در نهایت باید اذعان نمود دستیابی به هدف های علم یا شناخت علمی میسر نخواهد شد مگر زمانی که با روش شناسی درست صورت پذیرید.
در این فصل به روش شناسی تحقیق، جامعه آماری، نمونه آماری، تعیین حجم نمونه، روش نمونه گیری، روش جمع آوری داده ها، ابزار سنجش تحقیق، روایی و پایایی، روشها و آزمونهای بکارگرفته شده در تحقیق پرداخته می شود.
۳-۲- روش شناسی تحقیق
تحقیق حاضر از نظرهدف تحقیق، کاربردی است.همچنین در این پژوهش به توصیف و مطالعه آنچه که هست پرداخته شده است. اجرای تحقیق توصیفی میتواند صرفاً برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا رویدادها به فرایند تصمیمگیر باشد. گاه پژوهشگران با بررسی جوامع کوچک و بزرگ،به ویژه با بهره گرفتن از نمونه گیری، به طریقی میدانی به پژوهش و مطالعه پراکندگی و سایر مشخصات گروه ها می پردازند. تحقیق پیمایشی روشی در تحقیقات علوم اجتماعی است که فراتر از تکنیکی خاص در گردآوری اطلاعات است. هر چند عمدتاً فنون دیگری از قبیل مصاحبه نظام مند، مشاهده، و تحلیل محتوا نیز به کار برده می روند. رایج ترین تکنیک مورد استفاده در تحقیق پیمایشی، پرسشنامه می باشد.از سویی چون محقق درشرایط زندگی واقعی یک جامعه آماری حضورپیداکرده است، این پژوهش در زمره مطالعات میدانی قراردارد.
۳-۳- جامعه آماری
جامعه آماری شامل مشتریان هتلهای شرق استان گیلان می باشد.
جدول شماره(۳-۱): اسامی هتل های شرق گیلان

۱-۲-مواد و ساخت
مواد مورد استفاده برای فیبرهای نوری کم تلفات، شیشه سیلیکای خالص سنتز شده توسط ترکیب مولکول های می باشد. تفاوت ضریب شکست بین هسته فیبر و غلاف آن با انتخاب ناخالصی های مناسب طی فرایند تولید فیبر تحقق می یابد. ناخالصی هایی مثل اکسید ژرمانیم و اکسید فسفر به خاطر بالا بردن ضریب شکست سیلیکا برای هسته فیبرهای نوری مناسبند. در حالیکه ناخالصیهایی مثل بورون^[۱۱]و فلورین^[۱۲]به خاطر کاهش ضریب شکست شیشه سیلیکا برای استفاده در غلاف فیبرها مناسبند.]۱[

ناخالصی های اضافه شده به فیبرها بر اساس کاربرد فیبرها استفاده می شوند. برای مثال برای ساخت لیزرها و تقویت کننده های فیبری، هسته فیبرهای شیشه ای با یون های کمیاب خاکی ازقبیل اربیومونئودمیوم ترکیب می شوند. به طور مشابه نیز برای کنترل طیف بهره تقویت کننده های فیبری استفاده می شود.]۱[
تولید فیبرها دو مرحله دارد.
در مرحله اول برای ایجاد شکل استوانه ای با پروفایل ضریب شکست مناسب و ابعاد نسبی هسته –غلاف از روش ته نشینی بخار شیمیایی استفاده می کنند. شکل معمول آن ۱ متر طول و ۲ سانتی متر قطر دارد.]۱[
شکل استوانه مانند با بهره گرفتن از مکانیزم تغذیه دقیق^[۱۳]که آن را درون کوره ای با سرعت مناسب تغذیه می کند، کشیده می شود. در طول این پروسه نسبت ابعاد هسته به غلاف حفظ می شود.]۱[
شکل ۱-۲ دستگاهی که برای کشیدن فیبر استفاده می شود.]۳[
هردو مرحله تولید استوانه اصلی و کشیدن فیبر شامل تکنولوژی پیشرفته ای است که یکنواختی اندازه هسته و پروفایل ضریب شکست^[۱۴] را تضمین می کند.]۱[
چندین روش را می توان برای ساخت یک استوانه اولیه^[۱۵]به کار برد. سه روش معمول مورد استفاده شامل موارد زیر است که یکی را به اختصار شرح می دهیم.]۱[
الف) روش ته نشینی بخار تصحیح یافته^[۱۶]
ب) روش ته نشینی بخار خارجی^[۱۷]
ج) روش ته نشینی بخار-فاز محوری^[۱۸]
۱-۲-۱ روش ته نشینی بخار تصحیح یافته(MCVD)
در این فرایند با توجه به شکل ۱-۳لایه های متوالی درون لوله سیلیکای فیوز شده با ترکیب بخارات ودر دمای حدود ۱۸۰۰ درجه سانتیگراد ته نشین می شوند. برای تضمین یکنواختی، مشعل چند سوختی^[۱۹] در طول لوله عقب و جلو حرکت می کند. ضریب شکست لایه های غلاف با اضافه کردن فلورین به لوله کنترل می شود.]۱[

شکل ۱-۳ روش ته نشینی بخار تصحیح یافته را نشان می دهد.]۳[
وقتی یک ضخامت غلاف کافی با چند بار عبور مشعل بدست آمد، بخارات و برای تشکیل هسته به ترکیب بخارات اضافه می شوند. وقتی تمام لایه ها ته نشین شدند، دمای مشعل افزایش می یابد تا جایی که لوله را به صورت میله های جامد استوانه ای شکل درآورد.]۱[
۱-۳- تلفات فیبر
تلفات فیبر عامل محدود کننده ای است که باعث کاهش توان سیگنال گیرنده نسبت به فرستنده می شود.
برای مثال در مخابرات نوری سیگنال گیرنده باید دارای حداقل مقدار توان مشخص باشد تا بتوانبه دقت مورد نظر دست یافت در غیر این صورت طول انتقال فیبر به خاطر تلفات فیبر محدود می شود.]۳[
در حقیقت استفاده از فیبرهای سیلیکا در طی سال های ۱۹۷۰، زمانی در مخابرات کاربردی شد که تلفات فیبر به اندازه قابل قبولی کاهش یافت. با ظهور تقویت کننده های نوری در دهه ۱۹۹۰، فواصل انتقال سیگنال هابا جبران تلفات تجمع یافته به صورت دوره ای تا چندین هزار کیلومتر افزایش یافت.]۳[
یک پارامتر مهم فیبراندازه گیری تلفات توان در طول عبور سیگنال نوری درون فیبر است. اگرتوان شروع ورودی فیبری به طول L باشد، توان عبور کرده از فیبر ، از رابطه زیر بدست می آید.]۱[
(۱-۱)
که ثابت تضعیف نشان دهنده تلفات کلی اندازه گیری شده است و معمولا آن را در واحد دسی بل بر کیلومتر() نشان می دهند]۱[
(۱-۲)
از آنجا که انتظار می رود طبق شکل ۱-۴، تلفات فیبر به طول موج نور بستگی دارد که معمولا در فیبر سیلیکایی که با روش ته نشینی بخار ساخته می شود کمترین تلفات حدود ۲/۰دسی بل بر کیلومتر است که در طول موج ۵۵/۱ میکرومتر اتفاق می افتد.]۳[
طیف تلفات قله ای بزرگ نزدیک ۳۹/۱ میکرومتر و چند قله کوچک تر را نشان می دهد. مینیموم دوم نزدیک ۳/۱ میکرومتر قرار دارد که برای سیستم های موج نوری^[۲۰] نسل دوم از آن استفاده می شود.]۳[
تلفات فیبر برای طول موج های کوتاه تر بیشتر می شود تا جایی که به ۵ در ناحیه مرئی می رسد.
چندین عامل در ایجاد کل تلفات دخالت دارند که دو تا از مهم ترین آن ها جذب ماده و پراکندگی رایلی است.

شکل۱-۴ جذب بر حسب طول موج یک فیبر تک مد با قطر هسته ۴/۹ میکرومتر.]۳[
۱-۳-۱جذب ماده
جذب ماده به دو قسمت تقسیم می شود:
الف) جذب ذاتی که در نتیجه جذب توسط سیلیکای فیوز شده (ماده ای که در ساختن فیبرها از آن استفاده می شود) به وجود می آید.
ب) جذب خارجی که مربوط به تلفاتی است که در اثر ناخالصی های درون سیلیکا به وجود می آید.]۳[
هرماده ای در اثر ترازهای ارتعاشی و الکترونیکی که دارد طول موج های خاصی از امواج الکترومغناطیسی را جذب می کند. برای مولکول های سیلیکا، نوسانات الکترونیکی در ناحیه فرابنفش()، در حالیکه نوسانات ارتعاشی در ناحیه فرو سرخ() اتفاق می افتند. به خاطر طبیعت نامنظم سیلیکا، این نوسانات به صورت نوارهای جذبی تا ناحیه مرئی هم کشیده می شوند.]۳[
شکل ۱-۴ جذب ذاتی ماده را برای سیلیکا در ناحیه ۶/۱-۸/۰ میکرومتر که زیر۱ است، نشان می دهد.]۳[
جذب خارجی نتیجه حضور ناخالصی هاست. ناخالصی های انتقال فلزی^[۲۱] از قبیل Fe,Cu,CoNi,MnوCrبه طرز شدیدی در ناحیه طول موجی ۶/۱-۶/۰ میکرومتر جاذب هستند. البته مقدار این ناخالصی ها باید زیر یک در بیلیون باشد تا تلفاتی زیر۱ ایجاد کند. منبع اصلی جذب خارجی حضور بخار آب است.نوسانات ارتعاشی یون OHنزدیک ۷۳/۲ میکرومتر اتفاق می افتد که ترکیب آن با سیلیکا، جذبی در طول موج های۳۹/۱، ۲۴/۱ و ۹۵/۰ میکرومتر ایجاد می کند. سه قله طیفی در شکل۱-۴ نزدیک این طول موج ها اتفاق می افتند و در نتیجه حضور بخار آب ته نشین شده در سیلیکا هستند. حتی وجود یک در میلیون ناخالصی بخار آب می تواند باعث تلفاتی حدود ۵۰ در طول موج ۳۹/۱ میکرومتر شود. در فیبرهای مدرن میزان تمرکز یون OHتا زیر کاهش می یابد و تلفات را در طول موج ۳۹/۱ میکرو متر تا ۱کاهش می دهد. در یک نوع جدید فیبر که به عنوان فیبر خشک شناخته می شود، آنقدر میزان یون OHکاهش می یابد که تقریبا قله ۳۹/۱ میکرومتر ناپدید می شود. ]۳[

شکل۱-۵تلفات و پاشندگی فیبرها و فیبر خشک که میزان یون OHدر آن بسیار پایین است. ]۳[
تلفات در طول موج های کوتاه تر به شکل قابل ملاحظه ای بالا هستند. چندین عامل در طیف تلفات شرکت می کنند. شیشه سیلیکا در ناحیه فرابنفش دارای نوسانات الکترونیکی است و در ناحیه far-infraredیعنی بعد از ۲ میکرومتر دارای نوسانات ارتعاشی است. اما مقداری نور در ناحیه طول موجی ۲-۵/۰ میکرومتر جذب می کند. اگرچه حتی مقدار کمی ناخالصی می تواند منجر به جذب قابل توجه در آن ناحیه طول موجی شود.]۱[
از نقطه نظر کاربردی مهم ترین ناخالصی که روی تلفات فیبر تاثیر دارد یون OHاست که دارای یک قله جذب ارتعاشی اصلی در ۷۳/۲میکرومتر است.]۱[
۱-۳-۲ پراکندگی رایلی
پراکندگی رایلی یک مکانیزم اساسی در تلفات است که به خاطر افت و خیزهای محلی ماکروسکوپیک در چگالی به وجود می آید. مولکول های سیلیکا در حالت مذاب به صورت کاتوره ای حرکت می کنند و در زمان تولید فیبر در مکانی جامد می شوند. افت و خیز های به وجود آمده در چگالی منجر به افتو خیزهای کاتوره ای در ضریب شکست در مقیاسی کوچک تر از طول موج نور می شود. پراکندگی نور در چنین موادی به پراکندگی رایلی معروف است. بنابراین تلفات ذاتی فیبرهای سیلیکا از پراکندگی رایلی با رابطه زیر داده می شود که با توان چهارم طول موج نسبت عکس دارد.
(۱-۳)
که ثابت Cبسته به مواد تشکیل دهنده هسته فیبر در بازه ۹/۰-۷/۰ قرار دارد. این مقادیر Cدر طول موج ۵۵/۱ میکرومتر منجر به تلفات رایلی می شود که در شکل ۱-۴ قابل مشاهده است. ]۳[
۱-۴-نقص های موجبری
یک فیبر تک مد ایده آل با یک هندسی استوانه ای کامل، مدهای نوری را بدون هدر رفتن انرژی درون لایه غلاف هدایت می کند. در عمل ، نقصهای موجود در حدفاصل هسته-غلاف (تغییرات کاتوره ای شعاع هسته) می تواند منجر به تولید تلفات اضافی که تشکیل دهنده تلفات شبکه فیبری هستند، شود. فرایند فیزیکی که در چنین تلفاتی رخ می دهد پراکندگی مای^[۲۲] نام دارد که به دلیل ناهمگن بودن ضریب شکست در مقیاسی بیشتر از طول موج نوری اتفاق می افتد. با توجه با اینکه در حالت کلی در هنگام ساخت، شعاع هسته به طور قابل ملاحظه ای در طولفیبرتغییر نمی کند، تلفات حاصل ازاین پراکندگی زیر۰۳/۰است.]۳[
۱-۵ -غیر خطی بودن فیبرها
پاسخ هر نوع دی الکتریک به نور با شدت میدان الکترو مغناطیسی بالا غیر خطی است و فیبرها ازاین پدیده مستثنی نیستند.]۱[

بیشتر احساسی تا معقولانه

فرد دوست دارد که حس از کنترل خارج شدن به وی دست دهد

استرن انواع گوناگون خرید آنی که توسط مشتریان صورت می‍گیرد مشخص کرد. بر اساس وی ۴ نوع خرید آنی وجود دارد که به ترتیب عبارتند از: صرف یا محض^[۵۵]، یادآور^[۵۶]، پیشنهادی^[۵۷]، برنامه‍ریزی شده^[۵۸].
جدول ۲-۲ ویژگی های خرید آنی
خرید آنی صرف(محض) زمانی اتفاق می‍افتد که مشتری محصولی را مطلقاً آنی خریداری می‍کند. چنین خریدی را “خرید نوظهور یا رها شدن^[۵۹]” نیز نامیده‍اند. خرید آنی یادآور یا تذکردهنده، زمانی اتفاق می‍افتد که مصرف‍کننده به خرید محصولی که یک نیازی را به ذهن می‍آورد یادآوری می‍شود(استرن،۱۹۶۲). ممکن است برای مصرف‍کننده زمانی آن نیاز یادآوری شود که آن محصول را تمام کرده است یا تبلیغی را در مورد آن محصول به یاد آورد که موجب خرید آنی می‍شود. خرید آنی پیشنهادی، زمانی اتفاق می‍افتد که مشتری محصولی را می‍بیند و نیازی را برای آن متصور می‍شود. خرید آنی برنام‍ه‍ریزی شده زمانی ممکن است اتفاق بیفتد که با وجود اینکه مشتری برنامه‍ای برای خرید خود ندارد اما به جستجو می‍پردازد و از آگهی‍های تبلیغاتی^[۶۰] در بازار بهره می‍جوید.(اسمیت گوپتا و ژو هنگ و ویمال ساهو^[۶۱]،۲۰۰۹).

پیش از ۱۹۸۲، تعاریف خرید آنی بجای تمرکز بر ” مصرف کننده” به عنوان محرک خرید آنی بر “محصول” متمرکز بود(هاسمن،۲۰۰۰). این مصرف‍کننده است که یک انگیزش ناگهانی، اغلب قدرتمند و پایا را برای خرید ناگهانی چیزی تجربه می‍کند(روک،۱۹۸۷). گالدنسون^[۶۲](۱۹۸۴) خرید آنی را یک انگیزش قوی، گاها سخت و یک تمایل ناگهانی به عمل بدون اندیشه معرفی می‍کند. خرید آنی می‍تواند به عنوان فعالیت بدون تفکری که از طریق تحریک انگیزه و ادراک مشخص شده، مفهوم‍سازی شود. تحریکات می‍بایستی به میزان کافی قوی باشند تا بر محدودیتها غلبه کنند(وینبرگ و گاتوالد،۱۹۸۲). در حالی که خرید بدون برنامه، تمایل به خرید با احساس مثبت، هیجان و انگیزه کمتر نسبت به خرید آنی در نظر گرفته شده است(پیرون،۱۹۹۳). اگر چه محققان زیادی(وینبرگ و گاتوالد،۱۹۸۲؛ روک،۱۹۸۷؛ پیرون،۱۹۹۳؛ روک و فیشر^[۶۳]، ۱۹۹۵) بر این عقیده‍اند که ارزیابی خرید آنی به عنوان یک خرید بدون برنامه کافی نیست، وود^[۶۴](۲۰۰۵) مخالف است و می‍گوید “خرید کالا یا خدمت با انگیزه‍ی نوظهوری، هیجان، مدگرایی، مقام، فرار از زندگی روزمره، سرگرمی یا سایر انگیزش‍های لذت جویانه می‍بایست به عنوان مهم‍ترین گونه‍های خرید بدون برنامه به شمار آید. ادبیات گذشته نشان می‍دهد که ” تمام خریدهای بدون برنامه خرید آنی نیست “(گاردنر^[۶۵] و روک، ۱۹۸۸) و تمام خرید‍های آنی بدون برنامه هستند(لایر،۱۹۸۹). خرید آنی بعنوان خرید برنامه‍ریزی نشده ای تعریف می‍گردد که قبل از ورود خریدار به فروشگاه پیش بینی یا برنامه ریزی نشده‍اند و مشخصه‍های آن عبارتند از: ۱) تصمیم‍گیری نسبتاً سریع و ۲) پیش زمینه‍های ذهنی مطلوب برای خرید سریع. این نوع خرید در مقایسه با خرید‍های برنامه‍ریزی شده، با انگیزه‍تر، مقاومت ناپذیرتر و اظطراری‍تر است. خریداران آنی دارای تفکر غیرانعکاسی هستند و از نظر عاطفی جذب موضوع خرید می‍شوند و به رضایت‍مندی سریع نیاز دارند. اختلافات اصلی میان خرید‍های آنی و برنامه‍ریزی شده در میزان اطلاعاتی آشکار می‍شوند که قبل از تصمیم خرید جمع‍آوری می‍شوند و نیز طول مدت زمان زیادی که صرف فرایند تصمیم‍گیری می‍شود. دی آنتونی و شنسون(۱۹۷۳) این اطلاعات را تشریح کرده و توضیح می‍دهند که با تصمیم خرید آنی مقادیر کمتری از اطلاعات توسط مصرف‍کننده پردازش می‍شوند و از این رو زمان صرف شده برای تصمیم خرید نسبتاً کمتر از زمان تصمیم‍گیری نرمال برای خرید آنی می‍باشد.(لی و کیسن^[۶۶]، ۲۰۰۸،۲۶۶-۲۶۷)
برای اینکه خریدی را در طبقه خرید آنی قرار دهیم، عدم برنامه‍ریزی شرط لازم است نه کافی(پیرون، ۱۹۹۱). بنابراین سوالی که می‍بایست جواب داده شود این است که “چه میزان از خریدهای بدون برنامه، آنی است(وود،۲۰۰۵). کیسن و لی(۲۰۰۲،۱۶۴) این مساله را با تعریف خرید آنی به عنوان “یک خرید بدون برنامه که با تصمیم گیری نسبتاً سریع و تمایل ذهنی در جهت مالکیت فوری” جواب می‍دهد.
از این چالش آشکار می‍شود که نویسندگان و محققان تعاریف مختلف و متناقضی از خرید آنی ارائه کرده اند. عدم اجماع در مورد معنی خرید آنی سودمندی آن را محدود کرده است(کلات و ویلت،۱۹۶۷) و اگر یک تعریف مفهومی و در عین حال کاربردی انتخاب شود، خلأ تئوریکی خرید آنی پر خواهد شد(بلنگر و همکاران،۱۹۷۸).
وینبرگ و گاتوالد(۱۹۸۲) با در نظر گرفتن مفاهیم و عناصر مختلف خرید آنی، آن را محرک(فعال‍سازی قوی مشتری)، شناختی(کنترل ذهنی پایین در تصمیم خرید) و واکنشی(رفتارهای خودکار تحریک‍شده بوسیله محرک‍های خاص وضعیت) تعیین رفتار مصرف‍کننده(برای مثال یک عمل ناخواسته، غیر فکری و آنی تعریف کردند(جونز و همکاران^[۶۷]،۲۰۰۳). اگرچه این تعریف تعدادی از جنبه‍های مفهوم خرید آنی را در نظر می‍گیرد، اما تعارضات احساسی و نتای‍ج‍ها را نادیده می‍گیرد. روک(۱۹۸۷:۱۹۱) در تعریفی جامع خرید آنی را رفتار خریدی معرفی می‍کند که زمانی که یک مصرف‍کننده یک انگیزه ناگهانی، غالباً قدرتمند و پایا را برای خرید چیزی تجربه می‍کند.
همچنین خرید آنی زمانی که عواقب و پی آمد خرید را نادیده بگیریم، اتفاق می‍افتد. این تعریف چهارمین عنصر از مفهوم خرید آنی را بهمراه دارد. چرا که خرید آنی را به عنوان “تمایل ناگهانی و خود انگیز(بی اختیار) به عمل” معرفی می‍کند(نیاز شدید به خرید). این انگیزه ناگهانی خرید به صورت آنی ممکن است مصرف‍کننده را به حالت “عدم تعادل روانشناختی” وارد کند که منجر می‍شود مصرف‍کننده موقتاً خارج از کنترل باشد. مشتری در دو مسیر ” لذت و حقیقت ” کشانده می‍شود(فرود^[۶۸]،۱۹۵۶) که منجر به تنازع و تناقض روانشناختی در ذهنش می‍شود تصمیم به خرید آنی یکی از پیچیده‍ترین رفتارهای خرید است؛ حداقل بعد از بروز رفتار آنی.
۲-۷ منطق(عقلانیت) رفتار آنی
فاصله میان ” دنیای فانتزی مصرف “، ” آرزوی لذت مطلق ” و ” تلخ بودن حقیقت ” منجر به تمایل بی‍حد و حصر و یک حالت دائمی خشم می‍شود(الیوت^[۶۹]،۱۹۹۷:۲۹۲). در گذشته محققین این رفتار را منفی، نشانه‍ای از عدم بلوغ و نبود کنترل در رفتار می‍دانستند(سولنیک و همکاران^[۷۰]،۱۹۸۰) یا به عنوان یک فعالیت غیرمنطقی، ریسکی و بی‍فایده آن را به شمار می‍آوردند(آینزلی، ۱۹۷۵). آنها همچنین معتقدند که رفتار افراطی بوسیله یک نیروی نابخردانه هدایت می‍شود(بایلی و نانکارو^[۷۱]،۱۹۹۸) که بیشتر مصرف‍کنندگان در تلاش برای کنترل و کاهش آن هستند(روک،۱۹۸۷) رفتاری که مصرف‍کنندگان نمی‍خواهند به عنوان یک رفتار نابالغ، غیرمنطقی یابد تصور شود(آینزلی، ۱۹۷۵). اگرچه نویسندگانی دیگر بر این عقیده استوار بوده‍اند که ضرورتاً خرید آنی، خرید غیرمنطقی نیست. تامسون و همکاران^[۷۲](۱۹۹۰) این مفهوم را عمل آزادانه‍ای دانستندکه درون موقعیت محدود شده‍ای به وقوع می‍پیوندد. اگرچه این رفتار خیلی غیرمنطقی به نظر می‍رسد، اما از دیدگاه مصرف‍کننده می‍تواند منطقی باشد(مالتر^[۷۳]،۱۹۹۶). روک و فیشر(۱۹۹۵:۳۰۵) بیان می‍کند احتمالاً خرید آنی هم به خصیصه‍های آنی‍گرایی در خرید و هم قضاوت‍های اصولی مصرف‍کننده وابسته است. لذا زمانی که مصرف‍کننده آنی‍گرا، با یک محرک خرید آنی مواجه می‍شود و پیامد آن را مناسب می‍بیند، تاثیر خصیصه ها و قضاوت اصولی مصرف‍کننده موافق است و احتمالاً خرید آنی انجام می‍شود. این در حالی است که دی اونامانو^[۷۴](۱۹۶۲)، پائولوس^[۷۵](۱۹۸۴) و بایلی و نانکارو(۱۹۹۸) معتقدند که انتخاب‍های منطقی، همراه با تجزیه و تحلیل اطلاعات و غیر‍هیجانی، غیرمعمول و نادر هستند و اغلب تصمیمات دارای منطق پس از خرید و توجیه رفتار غیرمنطقی مصرف‍کننده است. در اغلب موارد خرید آنی یک راه کارا و معقول خرید کالا است(استرن،۱۹۹۱). وود(۲۰۰۵) برخلاف ادعای روک(۱۹۸۷) اظهار می‍کند که اگر به مصرف‍کنندگان یک فرصت بدهیم، اکثراً رفتار خرید آنی خود را بجای کاهش، افزایش می‍دهند و برای آنی بودن برنامه‍ریزی می‍کنند. به این خاطر که این یک تاکتیک مؤثر برای برون رفت از حالت ناخوشایند و راهی فوری برای راضی ساختن خود است(بلنگر و کارگائونکار^[۷۶]، ۱۹۸۰).
۲-۸ عوامل تاثیرگذار بر خرید آنی
عوامل اثرگذار بر خرید آنی را می‍توان در دو بعد درونی و بیرونی تقسیم‍بندی کرد.
۲-۸-۱ عوامل بیرونی
۲-۸-۱-۱ عوامل درون فروشگاهی^[۷۷]
۲-۸-۱-۲ سبک زندگی
۲-۸-۱-۳ فرهنگ
۲-۸-۱-۴ دموگرافیک….
۲-۸-۲ عوامل درونی
۲-۸-۲-۱ شخصیت خریدار
۲-۸-۲-۲ احساس خریدار
۲-۸-۲-۳ آنی گرایی خریدار^[۷۸]…
خرده فروشان در جستجوی خط مشی‍های جدید بازاریابی برای جلب و نگهداری مشتریان هستند. آنها با بهره گرفتن از کالاهای منحصر به فرد، ارائه خدمات بیشتر یا بهتر از رقبا یا کارت‍های اعتباری، مشتریان بیشتری را جذب می‍کنند. امروزه تولیدکنندگان کالاهای معتبر و با نام و نشان نیز می‍کوشند حجم تولید خود را افزایش دهند و لذا کالاهای خود را تقریبا در همه جا برای فروش عرضه می‍کنند.
بدین ترتیب در کلیه فروشگاه ها تقریبا ترکیب مشابهی از کالاها برای فروش عرضه می‍شود. یعنی کالاهای معروف و با نام و نشان نه فقط در فروشگاه‍های بزرگ بلکه در فروشگاه‍های زیر‍ قیمت و غیره نیز یافت می‍شوند. در نتیجه فروشگاه‍ها تقریبا شبیه هم شده‍اند.
بنابراین یک مشتری، فروشگاه‍های زیاد اما ترکیب محدودی از کالاها را پیش رو دارد. تفاوت در ارائه خدمات نیز بین خرده فروشان از میان رفته است. بعضی فروشگاه‍های بزرگ ارائه خدمات را محدود می‍کنند و این در حالی است که بسیاری از فروشگاه‍های تخفیف دار دامنه خدمات را گسترده‍تر کرده‍اند. مشتریان امروز نسبت به قیمت مطلع‍تر شده‍اند و حساسیت بیشتری از خود نشان می‍دهند. این عوامل و بسیاری عوامل دیگر باعث شده‍است بسیاری از خرده فروشان درباره خط مشی‍های بازاریابی خود تجدید نظر کنند. بر این اساس لازم است خرده فروشان عوامل مؤثر بر مشتریان را بشناسند و بهبود بخشند.
جونز(۱۹۹۱) دو دسته از عواملی را که بر تجربیات ویژه خرید در صنعت خرده فروشی اثر می‍گذارند، معرفی می‍کند. دسته اول فاکتورهای مربوط به خرده فروش‍اند که آنها را عوامل خرده فروش می‍نامند، یعنی عواملی که تحت کنترل و اختیار خرده فروش بوده و وی می‍تواند با تغییر آنها با توجه به بازار هدف و منابع مالی خویش بر مشتری تأثیر گذارد و بطور کلی شامل قیمت‍ها، گزینش اقلام، محیط فروشگاه و فروشنده می‍شود(عوامل تاثیرگذار درون فروشگاهی). دسته دوم دربرگیرنده عواملی است که تحت عنوان عوامل مشتری مطرح می‍شوند و شامل جنبه‍های اجتماعی، شخصیت مشتری، هدف خاص مشتری، میزان درگیری با جنس(اجناس)، و منابع مالی مشتری هستند. این عوامل به مشتری مربوط است و خرده فروش نمی‍تواند در آنها تغییری ایجاد کند. به عنوان مثال بعضی افراد تمایل دارند به تنهایی به خرید بروند و عده‍ای دیگر رفتن به خرید را دسته جمعی دوست دارند. یا اینکه افراد برای خرید هدیه، لوازم منزل، موادغذایی و غیره به خرید می‍روند و این تحت عنوان هدف خاص مشتری از خرید مطرح می‍شود. دیگر اینکه میزان درگیری فرد با جنس یا اجناسی خاص می‍تواند تجربیات مختلفی از خرید را برای وی ایجاد کند و در نهایت افراد با منابع یا پشتوانه های مالی گوناگون هر یک تفسیری خاص از خرید خواهند داشت. البته این دسته‍بندی به معنای این نیست که این دو دسته و عوامل کاملا از هم جدا هستند و هیچ ارتباطی با هم ندارند، بلکه در تحقیقات بسیاری، ترکیبی از این عوامل و در کنار هم به عنوان عوامل خرده فروشی اثرگذار بر اهداف فروشگاه و خرید مشتری مورد بررسی قرار گرفته اند(داوسون، بلاچ و ریدوی،۱۹۹۰).
هدف این تحقیق بررسی عواملی بوده است که کمتر مورد توجه محققین قرار گرفته است. لذا از میان عوامل عوامل بیرونی، عامل درون فروشگاهی انتخاب شد. همچنین عامل آنی گرایی خریدار به عنوان عامل درونی تاثیرگذار بر خرید آنی از سوی محقق برای اولین بار بررسی خواهد شد.
۲-۸-۱-۱ عوامل درون فروشگاهی
محیط فروشگاه
طراحی فروشگاه^[۷۹]
عوامل اجتماعی فروشگاه^[۸۰]
شرایط فروش
سایز فروشگاه
۲-۸-۱-۱-۱ محیط فروشگاه^[۸۱]
دهه ۹۰ عصر “خرده فروشی و فروش” نامیده شد(میلر^[۸۲]،۱۹۹۰). متغیرهای مختلفی بر انگیزه خرید آنی مصرف‍کننده تاثیرگذار است و بسیاری از این متغی‍رها توسط خرده فروشان و فروشندگان قابل کنترل است(بتی و فرل^[۸۳]، ۱۹۹۸). لوییس^[۸۴](۱۹۹۳) بیان می کند که موفقیت فروشگاه‍های خرده فروشی به میزانی که خرید آنی ایجاد می‍کنند، بستگی دارد و مدرسان در دوره‍های تخصصی مدیریت، مدیران را در جهت ساختار بخشی به محیط فروشگاه به منظور افزایش خرید آنی سفارش می‍کنند(وود، ۲۰۰۵). با حرکت به سمت اقتصاد تجربی(پاین و گیلمور^[۸۵]، ۱۹۹۸)، برای بازاریابان ضروری است تا علاوه بر تمرکز بر خواسته ها، بر نیازهای مشتریان متمرکز شوند(کاش و گرین^[۸۶]، ۲۰۰۴) و محیط فروشگاه را تحت کنترل بگیرند(آدلار و همکاران^[۸۷]، ۲۰۰۳)که برای فروش خدمات و محصولات مرتبط مورد استفاده قرار می‍گیرد(پاین و گیلمور، ۱۹۹۹؛ کنی و مارشال^[۸۸]، ۲۰۰۰)
محیط فروشگاه، محدوده‍ای است که در آن فاکتورهای محیطی می‍توانند جهت خلق پاسخ‍های احساسی مصرف‍کننده طراحی و به کارگرفته شوند(کاتلر،۱۹۷۳). فضای فروشگاه تنها در برگیرنده جنبه های فرعی مثل موسیقی، معطر بودن فضا و یا جنبه‍های قابل دیدن(مثل دکوراسیون) فروشگاه نیست(یالک و اسپانگبرگ^[۸۹]، ۱۹۹۰؛ اسپاگبرگ و همکاران^[۹۰]،۱۹۹۶)
هافمن و تورلی^[۹۱](۲۰۰۲) تعریف جامعی از این مفهوم را ارائه می‍کنند:
“محیط مرکب است از عناصر ملموس مثل بنا، اثاثیه ثابت فروشگاه، دکوراسیون فروشگاه، اجناس و غیره و عناصر ناملموس مثل رنگ بندی، موسیقی، دما، معطر بودن و غیره، به طوری که در کنار هم تجربه‍های ویژه مشتری را شکل می‍دهند.”
اصطلاح “محیط فروشگاه” به تمام عناصر فیزیکی و غیر فیزیکی یک فروشگاه اطلاق می‍گردد که به منظور اثربخشی بر رفتار مشتریان و کارکنانش می‍تواند تحت کنترل باشد(اراگلو و ماچلیت^[۹۲]، ۱۹۹۳).
در واقع فروشگاه باید بر فضای فروشگاه خود طرحی از پیش تعیین شده داشته باشد. طرحی که مناسب حال مشتریان هدف فروشگاه باشد و آنان را به خرید ترغیب کند. به عنوان مثال محیط یک بانک باید کاملا آرام، قابل اطمینان، استوار و ایمن به نظر رسد. خرده فروشان به طور روز افزونی در پی ایجاد فضایی مطلوب برای فروشگاه‍های خود هستند. فضایی که با بازارهای هدف آنها تناسب و هماهنگی کاملی داشته باشد. همچنین پژوهش‍گران بیان می‍کنند که فضای فروشگاه در خلق تجربه مشتری اثرگذار است و نباید صرفاً به اجناس یا خدمات ارائه شده توجه نمود و بیان می‍کنند که خرده فروشان می‍توانند با افزودن و کنترل عناصر تشکیل‍دهنده فضای فروشگاه بر مشتریان خود به خصوص هنگامی که آنها در حال ارزیابی خدمات و اجناس ارائه شده هستند اثر گذارند(ببین و آتاوی^[۹۳]، ۲۰۰۰).

حدیث اول ازامام علی النقی(‌علیه‌السلام) ازاحوال طایفه ای پرسیدند که به چله نشینی، رقص، چرخیدن، نعره‌زدن وبیهوش شدن، شهرت داشته.این حدیث در منهاج البراعه به عنوان حدیث ۲۱ ازجمله احادیث در ذم صوفیه بوده که ازحدیقه الشیعه وازشیخ مفید نقل می‌کند. متن این حدیث به این صورت است: «الحادى و العشرون فی حدیقه الشّیعه عن السیّد المرتضى ابن الدّاعی الحسن الرّازى و ابن حمزه جمیعا عن المفید بسنده عن محمّد بن الحسین بن أبی الخطاب و کان من خواصّ أصحاب الأئمّه (علیهم السّلام).قال: کنت مع الهادى علیّ بن محمّد (علیهما السّلام) فی مسجد النّبی(صلّى‌اللّه‌علیه وآله‌وسلّم)، فأتاه جماعه من أصحابه منهم أبوهاشم الجعفرى ، و کان رجلا بلیغا وکانت له منزله عظیمه عنده(علیه السّلام)، ثمّ دخل المسجد جماعه من الصوفیّه و جلسوا فی جانبه مستدیرا و أخذوا بالتهلیل.فقال علیه السّلام: لا تلتفتوا بهؤلاء الخدّاعین فانّهم خلفاء الشیاطین و مخرّبوا قواعد الدّین، یتزهّدون لراحه الأجسام و یتهجّدون لتصیید الأنعام، یتجوّعون عمرا حتّى یذبحوا للایکاف حمرا، لا یهلّلون إلّا لغرور النّاس‏ و لا یقلّلون الغذاء إلّا الملاء العساس، و اختلاس قلب الدّفناس یتکلّمون النّاس باملائهم فی الحبّ، و یطرحونهم بأضالیلهم (باولیائهم) فی الجبّ، أورادهم الرقص و التّصدیه، و أذکارهم الترنّم و التّغنیه، فلا یتّبعهم إلّا السّفها، و لا یعتقدهم إلا الحمقا، فمن ذهب إلى زیاره أحد منهم حیّا أو میّتا فکأنّما ذهب إلى زیاره الشّیطان، و عباده الأوثان و من أعان أحدا منهم فکانّما أعان یزید و معاویه و أبا سفیان فقال رجل من أصحابه: و إن کان معترفا بحقوقکم؟ قال: فنظر الیه شبه المغضب و قال (علیه‌السّلام): دع ذا عنک، من اعترف‏بحقوقنا لم یذهب فى عقوقنا، أما تدرى انّهم أخسّ طوایف الصّوفیّه، و الصّوفیّه کلّهم من مخالفینا، و طریقتهم مغایره لطریقتنا، و إن هم إلّا نصارى و مجوس هذه الأمه، أولئک الذین یجحدون (یسعون) فى إطفاء نور اللّه، و اللّه متم نوره و لو کره الکافرون».^[۴۷۰]
امام دراین حدیث، اصحاب را ازالتفات به آنها منع کرده و آنها را فریب کار، جانشینان شیطان وتخریب کنندگان اصول دین نامیده است.
دومین حدیثی که میرلوحی درنقد این طایفه ذکر می‌کند، ازشیخ مفید است که بعضی از سندها به گفته وی صحیح وبعضی موثق است.این حدیث همچنین توسط کلینی درکافی نقل شده که دراینجا متذکرآن می‌شویم.متن روایت: «عِدَّه مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ إِسْحَاقَ الضَّبِّیِّ عَنْ أَبِی عِمْرَانَ الْأَرْمَنِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قُلْتُ إِنَ‏ قَوْماً إِذَا ذَکَرُوا شَیْئاً مِنَ الْقُرْآنِ أَوْ حُدِّثُوا بِهِ صَعِقَ أَحَدُهُمْ حَتَّى‏یُرَى أَنَّ أَحَدَهُمْ لَوْ قُطِعَتْ یَدَاهُ أَوْ رِجْلَاهُ لَمْ یَشْعُرْ بِذَلِکَ فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ ذَاکَ مِنَ الشَّیْطَانِ مَا بِهَذَا نُعِتُوا إِنَّمَا هُوَ اللِّینُ وَ الرِّقَّه وَ الدَّمْعَه وَ الْوَجَلُ».^[۴۷۱]
میرلوحی دربیان مضمون روایت امام باقر(علیه‌السلام) می‌گوید: هرگاه ازقرآن نزد قومی خوانده شود بی‌هوش شده، به صورتی که اگردست‌‎ها وپاهای آنها قطع کنند خبردار نمی‌شوند.امام ازآنها تعجب کرده وفرموده این ازشیطان است.
سومین حدیثی که میرلوحی درنقد تصوف نقل می‌کند ازامام زین العابدین(علیه‌السلام) است.حدیثی است مبنی بر بد بودن شعرخوانی درمسجد و سماع و امثال آن که ازاین طایفه سرمی‌زند.امام سجاد (علیه‌السلام) می‌فرماید: پیغمبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) فرمود: «مَنْ‏ سَمِعْتُمُوهُ‏ یُنْشِدُ الشِّعْرَ فِی الْمَسَاجِدِ فَقُولُوا فَضَّ اللَّهُ‏فَاکَ إِنَّمَا نُصِبَتِ الْمَسَاجِدُ لِلْقُرْآنِ».^[۴۷۲]
اما در تحلیل این سه حدیث می‌توان گفت: درحدیث اول سند روایت به محمّدبن ابی الخطاب منتهی شده که درحدیقه الشیعه سندی برای آن نقل نکرده.این حدیث درانوارالنعمانیه نیز بدون سند است.لذا این روایت ازحیث سندی موقوف وضعیف محسوب می‌شود.اما ازحیث محتوایی به چند جمله آن اشاره می‌کنیم که با آموزه‌های صوفیان منافات دارد.مثلا در عبارت «یتزهّدون لراحه الأجسام و یتهجّدون لتصیید الأنعام» به راحت طلبی وشکم بارگی صوفیه اشاره می‌کند، درحالی که اصول صوفیه خلاف این را نشان می‌دهد.زیراصوفیه با دوری جستن ازدنیا و ریاضت‌های سخت درمسیر سلوک قرار می‌گیرند.مثل سهل تستری که درابتدا هرسه روز یک بارافطار می‌کرده بعد هر پانزده روز و بعد هریک ماه.

همچنین عبارت «والصّوفیّه کلّهم من مخالفینا» که تمامی صوفیه را به عنوان مخالفین ائمه معرفی می‌کند وآنهارا به مجوس ونصارا تشبیه می‌کند.اما اینکه تمام صوفیه مخالف ائمه بوده نسبت صحیحی نیست وحداقل بعضی وجود داشته که خود را به امیرالمؤمنین منتصب می‌کنند، اگرنگوییم اکثرا. درباره جنید گفته شده: «شیخنافی الاصول والبلاءعلی المرتضی» شیخ ومقتدای ما اندر اصول و اندر بلاکشیدن علی مرتضی است.رضی الله عنه؛ اندرعلم ومعاملت امام این طریقت علی است.ازآن که علم این طریقت را اهل این اصول گویندو معاملاتش به جمله بلاکشیدن است».^[۴۷۳]
حدیث دوم وسوم نیزمربوط به دو واقعه‌ای است که خیلی مرتبط باصوفیه نبوده وموردی بوده به همین جهت قدحی به طورخاص براین طایفه نیست.
۹.میرلوحی وغنا
عصام در نصیحه‌الکرام وفضیحه اللئام می‌گوید دربحث غنا گرچه رساله های متعددی نوشته شده لکن هیچ کدام به خوبی صاحب رساله سلوه الشیعه وأعلام المحبین و کتاب تسلیه الشیعه، ننوشته اند.
وی ازرساله سلوه الشیعه درنقد زراقیه وغنا می‌گوید: شیخ جعفربن محمّد دوربستی که ازجمله علمای امامیه است درکتاب اعتقاد می‌فرماید: «العجب کل العجب من الذین یدّعون الکیاسه والفراسه، انهم یغترون بغرورالزرّاقیه الذین هم اراذل فرقه المبتدعه وادانی شعب الحلاجیه ولا یتاملون فی افعالهم القبیحه المخترعه واعمالهم الرّدیه الشنیعه ولاینظرون انهم یجعلون التهلیل لانفسهم المزمار ویغنون کالجواری بالاشعار ویرکّبونها مع الاوراد والاذکار، یرقصون کالدّب فی الجبل ویجرّون المنافع فی السفهاء بالحیل ولکن لایتم الامر بالدعوی ومن کان فی هذه اعمی فهوفی الآخره اعمی واضلّ سبیلا».^[۴۷۴](پیوست۲۱)
میرلوحی در برشمردن اعمال صوفیه ونقد آنها به شعری از‌ملا خضر جبل‌رودی ازکتاب توضیح الانوار وی بسنده کرده که می‌گوید:
طـــریقکم التزویـروالزرق والـــریا تقــــولون هجراًفی السماع وفی الوجد
زعمـــتم بان الــدف والرقص سنّه کذبتم واســرفتم وهــجرتم عن القصد
وســـمّیتم الّـهــوالصـریح عــباده تبـوّن فیهـــابـــالفســـوق وبالصـــد^[۴۷۵]
میرلوحی همچنین درذم اعور واسطی ناصبی، که وی را ارذل اراذل وشیخ مغنیان واکبرفساق ورقاصان خوانده، از انوارالبدریه لکشف شبهه القدریه شیخ محمّدبن محمّدعلی المهلبی، اشعاری ذکر می‌کند:
ایـــاخیل التصــــوف شـرّخـیل لقـــدجـــئتم بــشیء مســــتحــیل
أفــی القرآن قـــال لــکـــم آله کلـــوا مثــــل البهائم وارقــصوا لی
صاحب رساله سلوه الشیعه می‌گوید این طایفه شعررا با ذکرترکیب می‌کنند وبه این اکتفا نکرده بلکه به غنا وسرود نیزاشتغال می‌نمایند که به اتفاق علمای امامیه حرام است.اینها فاسقان وگمراه کنندگان هستند.همانطورکه علامه حلی علیه الرحمه درقواعد می‌گوید: «الغنا حرام یفسق فاعله و هو ترجیع الصوت ومده و کذا یفسق سامعه قصداً، سواءٌکان فی القرآن أوشعر».حتی بعضی ازعلما عبارت «مطرب» را برلفظ ترجیع اضافه کرده‌اند، کما که علامه در تحریر می‌فرماید: الغناحرام وهومدّالصوت المشتمل علی الترجیع المطرب یفسق فاعله وتردّ شهادته سواءکان فی شعراًاوفی القرآن».^[۴۷۶]میرلوحی این نظررا مختص به علامه ندانسته ومی‌گوید شیخ ابوالقاسم صاحب شرایع وجمع کثیری نیز براین نظر هستند.
میرلوحی دربحث غنا نسبت به دیگرمباحث ضد تصوفی با دقت بیشتری وارد شده است.برای مستدل کردن بحث غنا می‌گوید: نمی‌شود به عرف عوام عرب رجوع کرده، زیرا معتبر نبوده وعرف خواص عرب نیز یا فقها بوده، که نظرآنها ذکرشد، ویا لغویین می‌باشند.
لغوی‌ها، گردانیدن آواز درحلق را غنا می‌دانند.لغوی ها لحن، تلحین، غنا، تغنی، تغنیه، ترجیع، تطری، را به یکدیگر تفسیرکرده‌اند.
صاحب سلوه الشیعه غنا را دو قسم کرده؛ یکی غنای منثور و دیگری غنای منظوم.وی غنای منثور را اینطور تعریف می‌کند: «نغمات وتحریراتی است که با آنها دور ایقاعی نباشد، یعنی به وزن وبحری از اوزان و بحورموسیقیه خوانده نشود.اماغنای منظوم، نغمات وتحریراتی است که با دور ایقاعی باشد.یعنی؛ به وزن وبحری ازاوزان و بحور موسیقیه خوانده شود، وضرب درآید، چنانچه باصول وتقطیع آن انواع آلات لهواز دفوف و مزامیر وطنابیر وغیر آن می‌نوازند.اعم از آنکه مشتمل بر تحریراتی باشد که علمای دین آنرا ترجیع صوت می‌گویند، یا نباشد».^[۴۷۷]
البته دراین میان میرلوحی آوازخوش را نیز ستوده و می‌گوید کسی نگفته که آوازخوب بد است.و در روایات، اخباری برمدح صدای خوش وارد شده. میرلوحی نقل می‌کند: روزی شیخ شهید علیه الرحمه با آهنگ بدون تحریرقرآن تلاوت می‌نمود، چنانکه گاهی بعضی ازصلحا در نمازمی‌خواندند، بعد از نماز شخصی به شیخ شهید گفت امروز ازاین لحن وصوت شما محظوظ شدم، شیخ رحمه الله تعالی بعد از آن هرگز با آهنگ تلاوت نکرد، علما تا به این مرتبه رعایت احتیاط می‌کردند.میرلوحی گریزی به جمله کلیدی ناقدین تصوف وفلسفه زده که می‌گویند: هیچ کس نقل نکرده که ازاصحاب عترت طاهره یا ازقدمای علمای شیعه، غناکرده یاشنیده باشد.^[۴۷۸]میرلوحی به دوحدیث درمذمت غنا اکتفا کرده که درادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
۱۰.غنا در روایات
میرلوحی سبزواری در بحث غنا چند حدیث ذکر کرده که در اینجا به دو مورد اکتفا می‌کنیم.وی می‌گوید: مفسرین ومحدثین شیعه درذم غنا وفاعل آن وسامعش احادیث بسیاری ازائمه اطهار(علیهم السلام)نقل کرده‌اند، ازآن جمله می‌‎توان به حدیث محمّدبن یعقوب کلینی، درکتاب کافی روایت کرده که محمّدبن مسلم می‌گوید، ازامام باقر(علیه‌السلام) شنیدم که می‌فرماید: «الغنامما وعدالله علیه النار وتلا هذه الآیه ومن الناس من یشتری لهو الحدیث لیضل عن سبیل الله بغیرعلم ویتخذها هزوا اولئک لهم عذاب مهین».^[۴۷۹]
همچنین روایتی ازامام صادق(علیه‌السلام) که می‌فرماید: «سماع اللهو والغنا ینبت النفاق فی القلب کما ینبت الماءالذرع».^[۴۸۰]شنیدن لهو‌وغنا، نفاق را دردل انسان می‌رویاند، همانطورکه آب گیاه‌را می‌رویاند.
میرلوحی‌در بحث غنا متابعین این طریقه ها راسه دسته کرده؛ گروهی را غیر شیعه می‌داند، که مطلقا اعتقاد به حدیث وقرآن ودینِ پیغمبرآخرالزمان ندارند.گروه دوم ازروی حماقت ونادانی این روش را درپیش گرفته‌اند.گروه سوم هم به واسطه مکر وخدعه ومردم فریبی، این روش را درپیش گرفته اند.^[۴۸۱]
۱۱.چنداستفتا در باب غنا
میرلوحی درباب غنا، استفتائی را طرح کرده و می‌گوید: «علمای طایفه محقه وفضلای فرقه ناجیه اثنی عشریه الذین لایتکلمون بهواءالناس ولایداهنون والذین لایکتمون الحق وهم عن المیل معرضون اعظم الله تعالی اقدارهم وقدس اسرارهم وخلدبرکات افاداتهم بین الخلایق الی یوم الدین وحشرهم مع ائمه الطاهرین صلوات الله علیهم اجمعین،بیان فرمایندکه به غنا وسرود اشتغال نمودن ومطربانه مغنّیانه اصول گرفتن ودست زدن و رقص کردن وبه چرخ درآمدن ودر امور مذکوره مُضِر بودن فسق است یاطاعت ومعصیت است یاعبادت .بینوا توجروا و(صلی الله علی محمّدوآله المعصومین)».^[۴۸۲]
وی این استفتا را با شش جواب همراه کرده که همه به فسق وحرمت این رفتار فتوا داده‌اند.در ادامه به این شش مورداشاره می‌کنیم.
۱.نواب مستطاب معلی القاب صدارت ونجابت پناه میرزاحبیب الله (خلّدالله تعالی‌ظله‌العالی) به این طریق تنسیق فرموده اند: افعال مزبوره حرام وپیشه فساق عوام است.ونیست فاعل آن مگر فریبنده مردمان و یاگمراه ونادان.
۲.حضرت مغفرت وغفران پناه اعدل افضل امجدامیر سیداحمد(رحمه‌الله‌علیه) به این عبارت مرقوم گردانیده اند: ارتکاب امور مسطوره فسق است.حرره احمدبن زین العابدین العلوی العاملی.
۳.حضرت سیادت پناه علامه الزمان نادره الدوران میرزارفیع الدین محمّد نائینی(سلمه‌الله‌تعالی) همچنین درجواب مسطور ساخته اند: ظاهر است که امور مزبوره فسق است نه صلاح ومعصیت است نه طاعت.حرره رفیع الدین محمّد الحسینی.^[۴۸۳]
۴.فاضلِ کشورِتکیه‌دانی ملامحمّد باقرخراسانی برین نهج به زبان خامه بیان نموده اند: خلافی میان علمای امامیه(رضوان‌الله‌علیهم‌اجمعین) نیست دراینکه غنا و سرود حرام است واحادیث متعدده ظاهرمی‌شود که کثیر است وفرق نیست که غنا درقرآن باشد یا شعریا غیر، وفتوای بعضی ازعلمای سابق به تحریم رقص وتصفیق به نظررسیده وفتوای کسی به اباحت آن به نظر نرسیده. والله اعلم بحقائق الامور.کتب الفقیر محمّدباقرالسبزواری.
۵.حضرت مرحمت ومغفرت پناه علّامی فهّامی شیخ الاسلام شیخ علی نقی زادالله اجره براین وجه قلمی فرموده‌اند: غناکه عبارت است ازکشیدن آواز مشتمل برترجیع مطرب ورقص کردن وسایر امور مزبوره حرام ومعصیت است وفاعل آن مأثوم.والله اعلم.
۶.حضرت‌افادت وافاضات پناه مرحمت ومغفرت دستگاه میرزانورالدین علی مفتی(رحمه‌الله تعالی) فتوا براین منوال نوشته‌اند: شکی نیست دراینکه امورمذکوره فسق است نه طاعت ومعصیت است نه عباده.حرره الفقیر الی اله الغنی.
۱۲.دغدغه میرلوحی درتألیف آثارضدتصوفی
میرلوحی درمختصرسلوه الشیعه غرض ودغدغه خود را برای تألیف آثار ومقابله جدی باتصوف را بیان می‌کند، میرلوحی دراین رساله،خود را با نام مادری ملقب کرده وهدف خود را اینطور بیان می‌کند: «این فقیر بی‌خانمان که ازپدرپدران دوستی وپیروی شاه مردان به میراث یافته و مانند آبا واجداد از متابعت اعدا واضداد روی رغبت برتافته، مشاهده نمود که جمعی از فریبندگان به جهت تنبلی وشکم پرستی وکاهلی ودنیا دوستی ازشاهراه شریعت مصطفوی منحرف شده اند، وحب دنیا را ترک دنیا نام کرده‌اند وذکرخدا را وسیله فریفتن مردوزن ساخته اند، و دراین پرده مرتکب لهو ولعب گشته اند و فسق وعصیان را عبادت نام کرده اند وبه نغمه واصول، خودرامقبول طبع ضعفاءالعقول گردانده اند و مانند اجلاف اسلاف زبان به لاف های گزاف گشوده اند وبه دعوای مکاشفه بامخالفان موافقت نموده اند وبه چله خانه رفتن وترک حیوانی سفها را ازراه برده اند».^[۴۸۴]
درپایان این فصل آنچه که از رهگذر آرا وآثار میرلوحی سبزواری می‌توان برداشت کرد این است که میرلوحی سبزواری در فهم مباحث نظری تصوف وهمچنین مباحث فلسفی ناتوان و قادر به داوری نبوده است. گرچه کوشیده که دربین ناقدین تصوف، صاحب تألیف باشد، لکن آثاری که در نقد تصوف به وی نسبت داده شده، آثاری متقن وعلمی نبوده، ونتوانسته در این میدان نقد، ناقد منصفی باشد.
فصل چهارم: نتیجه‌گیری
ملامحمّدطاهرقمی با ورودش به قم با رفتارها واعتقاداتی مواجه می‌شود که آنها را درصراط مستقیم شریعت نمی‌بیند. به همین جهت بیش از چهار دهه مبازره، یعنی از حدود سال(۱۰۵۰ق) دست به یک مجموعه تألیفات می‌زند که با ورود وی به مناصب اجتماعی سیاسی قلم گردانی محمّد طاهر بیشترمی‌شود.آثاری چون«الردعلی الصوفیه»، «حکمه العارفین»، «الفوائدالدینیه»، «رجم الشیاطین »و «تحفه الاخیار»که ازمهمترین تألیفات وی درنقد تصوف وفلسفه است. این آثار باعث شد که محمّدطاهرقمی سال های سال درگیر مناظراتی با علمای بنام ومشهور هم عصر خود باشد وآنها را از تیررس انتقادات در امان نگذارد.علمای بزرگی چون«ملامحمّدتقی مجلسی» مشهوربه مجلسی اول، «ملامحسن‌فیض‌کاشانی»، «ملاخلیل‌قزوینی»، «محمدکریم شریف‌قمی» و «محمدمؤمن‌طبیب تنکابنی». میرلوحی سبزواری نیز گرچه از حیث زمانی مقدم برملامحمّدطاهر قمی است اما دربعد علمی وهمچنین تألیف آثار، به مراتب ازمحمّدطاهر پایین تراست.میرلوحی ازآن جا که به سبب مناظره مکتوب با مجلسی اول، در کاروان ناقدین تصوف در دوره صفویه بوده، ازمخالفین مشهور ضد تصوفی دوره صفویه شد.ازجمله اموری که در به اوج رساندن جریان ضد تصوفی دوره صفویه تاثیر فراوانی داشت، مسأله تشیع اخباری است. همچنین با معرفی تشیع به عنوان مذهب رسمی کشور واستمداد از فقهای بنام همچون محقق کرکی توسط دولت صفویه برای تحکیم سیاسی حکومت در مقابل قدرت حکومت عثمانی، فضای بسیار مناسبی برای کمرنگ کردن تصوف وتاکید برآموزه ها وشعائر رسمی دینی مثل مساجد و نمازجمعه ها بوجود آمد، که روز به روز باعث تقویت جبهه مخالفین تصوف می‌شد.
در ادامه فصول سابقه و برای دستیابی به نتیجه ای منصفانه و شناخت بهترِمنتقدین واغراض آنها در نقد تصوف، وعدم حمایت ازطرفی خاص، علاوه براغراض ناقدین تصوف که درفصول گذشته بیان شد، ازکلام بزرگان هم عصر ملامحمّدطاهر قمی ومیرلوحی سبزواری مثل؛ ملاصدرا، مجلسی اول، محمّدمؤمن وفیض کاشانی که تمایل به این جریان داشته و ازمتشرعین بوده اند، استفاده می‌کنیم.
گر چه این دوعالم دوره صفویه به زعم خود کوشیده اند که با انحرافات زمان خود مقابله کنند، اما مواردی که درکلام بزرگان هم عصر ملامحمّدطاهر قمی ومیرلوحی سبزواری به آنها اشاره شده، حکایت از اغراضی دارد که از منظر آنها ناپسند است.با یک نگاه کلی می‌توان دریافت که ناقدین تصوف در این دوره نتوانستند به اخلاق نقد پایبند باشند.درادامه به چند مورد از این نکته ها اشاره می‌کنیم که می‌تواند جواب نهایی برای سؤالات این نوشتار باشد.
۱.حب جاه
آنچه درباره ناقدین تصوف و بخصوص نسبت به محمّدطاهردرآثار معاصرین وی ذکر شده، به حب جاه ومنصب دوستی از جانب اینچنین افرادی اشاره شده است.اغراضی که درشناخت دقیق باید نظرموافقین و مخالفین مورد بررسی قرارگیرد.محمّدمؤمن، طبیب شاه اسماعیل که ازناقدین محمّد طاهرقمی است می‌گوید: «اینکه[محمّدطاهر]گفته که رساله خود را بشوید، این امری است که درباب شستن کتاب وافی که جامع کتب اربع احادیث است نسبت به عالم مؤمن ممتحن ومؤید موقن مولانا محمّدمحسن نیز ازجانب قاضی جو رقم عزّ صدور یافته، وظاهراً شستن باطن از لوث حب جاه واستکبار وتعشق منصبِ قضاوامامتِ عام، انسب باشد».^[۴۸۵]محمّدمؤمن طبیب ازقول علمای معنوی می‌گوید که حب جاه وطلب زیادی دنیا با مراتب اعلای آخرت جمع نمی‌شود، ومردم قم به دلیل ضرب شدن سکه به نام محمّد طاهرشعری را برسر زبان هاکرده بودند که می‌گفتند:
کــرداین سکه رابـه قـم ظـاهر نایـب صـاحب الزمـان طـاهـر^[۴۸۶]
۲.ناقدین، علمای ظاهرهستند
ازنکات مهمی که ازسوی عالمان معاصرِمحمّدطاهر و میرلوحی‌سبزواری درمعرفی مخالفان تصوف وفلسفه به آن متمسک شده اند، به ظاهر بینی اینچنین افراد اشاره شده است.صاحب فتوح المجاهدین ، ملامحمّدطاهر را در ردیف کسانی به حساب آورده که صاحب علوم ظاهر بوده واین علوم را به اغراض دنیوی آلوده کرده اند.محمّد مؤمن طبیب، علمای راشدین شیعه اثنی عشری را سه قسم کرده که قسم اول؛ هم صاحب علم ظاهر هستند وهم درتصفیه باطن تلاش می‌کنند، این گروه مؤمن ممتحن هستند.گروه دوم کسانی اندکه با علوم ظاهری وصلاح وامانت هستند وعمل آنها آلوده به اغراض دنیوی نبوده، مثل اکثرمجتهدین شیعه که مرتاض نبوده‌اند و‌اکتفا و مواظبت بر فروع داشته اند.اما گروه سوم با علوم ظاهری آشنا بوده ولی علوم را با اغراض دنیوی آلوده کرده اندکه علمای ظاهری هستند.گرچه این گروه به حسب ظاهر مطیع ائمه هستند ‌اما درتکفیر قسم‌اول لاعلاج هستند.و همچنین این گروه راقطاع الطریق نیز نامیده اند.^[۴۸۷]
۳.الناس اعداء ما جهلوا
ملامحسن فیض کاشانی دربیان اغراض ناقدین تصوف به جهل وهوی اشاره می‌کند، وی می‌گوید: «چون اکثرمردمان، ابنای دنیا وپرستاران جهل وهوی می‌باشند با این قوم که ازاهل آخرت واصحاب معرفتند و با این علم که ورای افهام است وبرتر ازادراک محسوس پرست ایشان است.به جهت ضدیت و تناکر جنسیت وتباین طریق وتخالف سعت وضیق دشمنی نموده نفی ایشان بسیار می‌کنند و طریقه ایشان را انکارمی‌نمایند چه درحدیث آمده که «الارواح جنود مجنده ماتعارف منها ایتلف وماتنا کرمنها اختلف»^[۴۸۸]، ونیز واردشده که« الناس اعداءلماجهلوا»^[۴۸۹]
آنکـس که ز شهر آشنـایـست‌ داند کـه متـاع مـا کـجایـست »^[۴۹۰]
لذا در آثار ناقدینِ تصوف، بخصوص در دوره صفویه، استفاده آنها از الفاظ ناپسند مشهود است. الفاظ وجملاتی که نشان ازجهل به مبانی واصول جریان مقابل دارد. درادامه به مواردی ازکلمات این دوعالم که درنقدهایشان استفاده کرده اند، اشاره می‌کنیم.

“وب سایت به مجموعه ای از صفحه های الکترونیکی گفته می شود که با بهره گرفتن از نرم افزارهای مختلف و زبانهای برنامه نوبسی تحت وب تولید می شوند و بر اساس هدف و برنامه خاصی به هم مرتبط می شوند تا محتوای خاصی را به کاربران وب نمایش دهند…وبسایت فضایی را در اختیار ما می گذارد تا آنچه را می خواهیم به صورت یک ویترین اختصاصی در معرض دید جهانی قرار دهیم. (حسنی، ۱۳۸۷: ۲۳)”
پس وب سایت را می توان پایگاهی از نوع الکترونیکی و غیر ملموس تصور نمود که اطلاعات خاص ما را در اختیار کاربر قرار می دهد و در کل راه ارتباطی دو سویه بین شرکت و مشتریان خود است.

فصل دوم

پیشینه پژوهش

۲-۱ مقدمه

علیرغم اینکه فناوری اطلاعات موضوع مهمی در عرصه های مختلف در جهان کنونی است و در صنعت گردشگری و پذیرایی نیز به آن توجه زیادی شده است اما متاسفانه در ایران به این موضوع گسترده که خود شامل موضوعات موثر و جدی در صنعت گردشگری می شود توجه خاصی نشده است. تنها در یک مورد که تعداد۲۴۲پایان نامه ی کارشناسی ارشد رشته های گردشگری برای این پژوهش بررسی گردید متاسفانه موضوع مرتبطی جز چند مورد ناچیز مشاهده نگردید. این موضوع ادبیات ضعیف منابع فارسی را در زمینه گردشگری و فناوری ارتباطات و اطلاعات اثبات می کند. اما از دیگر سوی در مقالات چاپ شده در مجلات معتبر خارجی که در یافتن ادبیات این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است همچون International Journal of Hospitality Management ، Management Tourism و یا Asia Pacific Journal of Tourism Research می توان موارد زیادی را در رابطه با موضوع فناوری اطلاعات و ارتباطات یافت کرد.

هدف این بخش در واقع بررسی ادبیات موجود در زمینه موضوع پژوهش است که در آن سعی شده با توجه به آنچه در بالا گفته شد و موارد اشاره شده در فصل اول حول محور فناوری ارتباطات و اطلاعات در صنعت گردشگری از منابع داخلی و خارجی استفاده گردد. در ابتدا مواردی را جهت تعمیق بیشتر در موضوع در ارتباط با مفاهیم کلی گردشگری عنوان می گردد و سپس به پژوهشهای گذشته حول محور موضوع پژوهش حاضر اشاره خواهد شد.

۲-۲ تعاریف گردشگری و گردشگر

واژه گردشگری معادلی از واژه لاتین آن یعنی “Tourism” است که آن هم برگرفته از یک واژه فرانسوی یعنی “Tour” به معنای چرخش، طی کردن و سیر کردن است. هر چند واژه ی “گردشگری” به نظر نمی تواند تمامی مفاهیم این علم که توسط بزرگان آن تعیین گشته را در بربگیرد اما به هر حال به نظر می رسد بهترین گزینه ممکن در این راستا باشد (حیدری چیانه، ۱۳۸۹: ۹). درمورد تفاوت دو واژه ی گردشگری و جهانگردی می توان گفت که هردو به یک معنا نیستند. پاپلی یزدی و سقایی (۱۳۸۵) می گویند جهانگردی اساسا یک کار فرهنگی و به قصد شناخت و سیر در آفاق و انفس و برای نزدیکی به خداوند و تبلیغ دین انجام می شده، در حالی که گردشگری اساسا یک کار اقتصادی است که بیشتر برای لذت بردن و احساس آرامش کردن، فرار از گرفتاری های شهری، و ارضای حس لذت جویی و کنجکاوی صورت می پذیرد. آنها همچنین در واژه گردشگری از مفاهیم پنهانی همچون صلح، عدالت جغرافیایی، اشتغال، سرمایه داری، محیط زیست، امنیت، میزبان، محل اقامت، اطلاعات، بازار، تبلیغات و … یاد می کنند (۲۲و ۲۳).
به کارگیری پیشوند صنعت نیز در کنار گردشگری به این دلیل است که به موازات توسعه ی گردشگری باید صنایعی نیز متحول شده و به کار افتند که مستقیما با گردشگران در ارتباطند، نظیر انواع زیرساختها مانند صنعت حمل و نقل ریلی، هوایی، صنایع ساختمان و غیره. در واقع گردشگری به عنوان یک سیستم تولیدی مطرح می شود که برای راه اندازی و تولید آن باید صنایع عمده ای متحول و ایجاد شوند. (حسین زاده دلیر و حیدری چیانه، ۱۳۸۲: ۲۶)
ضرغام بروجنی (۱۳۸۹) گردشگری را با توجه به کنفرانس ۱۹۹۱ اتاوا پیرامون گردشگری اینگونه تعریف می کند:
فعالیتهای مسافرتی افراد و اقامت خارج از محیط دایم زندگی آنها برای بیش از بیست و چهار ساعت و کم تر از یک سال پیاپی برای تفریح، تجارت و اهداف دیگر است. (۲۲)
گردشگری را می توان به چهار دسته کلی تقسیم بندی کرد:
گردشگری داخلی: ساکنان کشور مشخص که تنها درون آن کشور سفر می کنند.
گردشگری درون مرزی: مسافران غیرساکن که در کشور مشخص سفر می کنند.
گردشگری برون مرزی: ساکنانی که به کشور دیگری سفر می کنند.
گردشگری بین المللی: گردشگری درون و برون مرزی است. (همان، ۲۳)
حیدری چیانه (۱۳۸۹) مورد اول را به عنوان گردشگری بومی بیان می کند و گردشگری داخلی را شامل گردشگرهای بومی و گردشگرهای ورودی به یک کشور می داند. وی همچنین در ادامه گردشگری بین المللی را نیز به موارد بالا اضافه کرده و آن را شامل گردشگرهای ورودی و خروجی به یک کشور معرفی می کند. (۲۶)
گردشگر در واقع بازدید کننده ای است موقت که حداقل ۲۴ ساعت در کشور مقصد می ماند و هدف او از مسافرت می تواند فراغت (تفریح، گردش، سلامت، مذهب یا ورزش)، کسب وکار، خانوادگی، ماموریت و شرکت در همایش باشد. (اینسکیپ، ۱۳۹۱: ۳۵) گردشگر را نیز می توان به صورت موارد زیر تعریف نمود:
بازدید کننده بین المللی: به فردی اطلاق می شود که به کشوری غیر از کشور خود و بیرون از محیط زندگی دائم خود برای مدتی کمتر از ۱۲ ماه مسافرت کند و هدفش به طور کلی چیزی غیر از انجام فعالیت اقتصادی سودآور در کشور مورد نظر باشد.
بازدید کننده داخلی: هر فرد ساکن کشور که به مکانی درون کشور ولی خارج از محیط زندگی معمول خود برای مدتی کمتر از ۱۲ ماه مسافرت می کند و هدفش به طور عمده چیزی غیر از انجام فعالیت سودآور در مقصد مورد نظر است.
بازدید کننده بیش از یک شب: هر فردی که شب را در مکان عمومی یا خصوصی کشور مورد نظر نمی ماند. (ضرغام بروجنی، ۱۳۹۱: ۲۳)

۲-۳ اهداف گردشگری

امروزه هدف از گردشگری صرفا کشف و تحقیق و شناختهای جدید و آگاهی های تازه نیست و گردشگران طبقه ای خاص و استثنایی مانند زمان های گذشته نیستند بلکه دارای انگیزه های مختلف و با اهداف متفاوت هستند. مهمترین اهداف گردشگری را می توان موارد زیر دانست:
اهداف تاریخی: برای دیدار بناههای تاریخی و آثار باستانی و حوزه های شناخت تاریخ کشور ها.
اهداف فرهنگی: برای شناخت فرهنگها و سنتها و آگاهی از زبان، هنر و مذهب ملتها.
اهداف تجاری و علمی: برای شرکت در مجامع و کنگره های علمی و المپیادهای تخصصی و همچنین نمایشگاههای صنعتی و بازرگانی.
اهداف زیارتی: برای زیارت اماکن مقدس و عبادتگاهها و …
اهداف تفریحی: برای تامین سلامت جسم و روان و استراحت و تفریح و فعالیتهای ورزشی.
(کارگر، ۱۳۸۶: ۱۰۱-۱۰۲)

۲- ۴ انگیزه سفر

شناخت و شناسایی انگیزه سفر در جهت بررسی تقاضای گردشگری و توسعه آن بسیار موثر است. با شناخت انگیزه های سفر، تنوع و توزیع فصلی آن می توان خصوصیات تقاضای گردشگری را شناسایی و برای پاسخ به آن تدابیر و تمهیدات لازم را برنامه ریزی کرد.
انگیزه های سفر را طبق جدول صفحه بعد می توان طبقه بندی کرد: