ابن قیّم می‌گوید: برای خداوند در هر آسمان ، یک کرسی وجود دارد ، هنگامی که به آسمان دنیا نزول می‌کند ، روی کرسی مختص به آسمان دنیا می‌نشیند و می‌گوید : « آیا استغفار کننده‌ای هست تا او را ببخشم… » و تا صبح در آن‌جا می‌ماند و هنگام صبح ، کرسی آسمان دنیا را ترک میکند ، بالا می‌رود و بر کرسی دیگری می‌نشیند. ^[۱۵۹]

ابن تیمیّه و ابن قیّم ، درباره کیفیت نشستن خداوند بر کرسی می‌گویند:
استوا ، به معنای مجرّد استیلا نیست ؛ بلکه به معنای نشستن بر کرسی پادشاهی می‌باشد… . استوای خدا بر کرسی، مانند استوای بشر بن مروان بر کرسی سلطنت است ، زمانی که عراق را فتح نمود. ^[۱۶۰]
حاجی خلیفه در « کشف الظنون » ، از کتاب «العرش» ابن تیمیّه نقل می‌کند:
خداوند بر کرسی می‌نشیند و محلی را برای نشستن رسول خدا در کنار خودش خالی می‌گذارد. ^[۱۶۱]
در واقع این دو، خداوند را به سلاطین تشبیه نموده و می‌گویند : در روز جمعه ، از روزهای آخرت ، خداوند از عرش پایین می‌آید و بر کرسی می‌نشیند . کرسی خداوند ، در میان منبر‌هایی از نور قرار می‌گیرد و پیامبران بر این منبرها می‌نشینند.^[۱۶۲] کرسی‌هایی از طلا ، این منبرها را احاطه نموده‌اند و شهیدان و صدّیقان بر آن می‌نشینند و پس از برگزاری جلسه مفصّل و گفت‌وگو با اعضای جلسه ، خداوند از کرسی بلند می‌شود و با ترک جلسه ، به سوی عرش خود بالا می‌رود. ^[۱۶۳]
نقد این نظر:
با دقّت در مطالب فوق به خوبی روشن می شود که ابن تیمیه وشاگردش ابن قیم خداوند را دارای جهت و به طرف آسمان و بالا می دانند. اگر این سخنان را در باره خداوند بپذیریم، می بایست برای او حد قایل شویم. در صورتی که محدودیت و نقص از ذات اقدس الهی به دور است.
و به قول شارح تجرید الاعتقاد: «واجب الوجود در جهت نیست چون جسم نیست و بالا و پایین و راست وچپ نسبت به او برابرند، مجسمه خداوند را در جهت می دانند و پیروان محمدبن کرام که آنان نیز گروهی از مجسمه اند دراین مورد نظرات خاصی دارند، یکی گوید: جهت از عرش است تا بی نهایت و فاصله عرش از او هم غیر متناهی است و بعضی گفتند فاصله متناهی است و او خود غیر متناهی و هیچ یک قابل نقل وبحث نیست.» ^[۱۶۴]
علاوه بر این، در قرآن کریم ، بارها به استوای بر عرش اشاره شده است که به مواردی از آن اشاره می‌کنیم:
ثُمَّ اسْتَوی‏ عَلَی الْعَرْشِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهارَ ^[۱۶۵]
ثُمَّ اسْتَوی‏ عَلَی الْعَرْشِ یُدَبِّرُ الْأَمْرَ^[۱۶۶]
ثُمَّ اسْتَوی‏ عَلَی الْعَرْشِ ما لَکُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِی ^[۱۶۷]
ثُمَّ اسْتَوی‏ عَلَی الْعَرْشِ یَعْلَمُ ما یَلِجُ فِی الْأَرْضِ ^[۱۶۸]
الرَّحْمنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوی^[۱۶۹]
«استوای بر عرش» ، کنایه از این است که فرمانروایی و مدیریت او ، همه عالم را فرا گرفته ، و زمام تدبیر امور همه عالم به دست او است.
این معنا درباره خداوند متعال ، آن گونه که شایسته ساحت کبریایی و قدس او باشد ، عبارت از ظهور سلطنت حق بر عالم ، و استقرار ملکش بر اشیاء ، به تدبیر امور و اصلاح شؤون آن‌ها است.
بنابراین استوای حق عزّ و جلّ بر عرش ، مستلزم این است که ملک او بر همه اشیا احاطه داشته و تدبیرش بر اشیا ، چه آسمانی و چه زمینی ، چه خرد و چه کلان ، چه مهم و چه ناچیز ، گسترده باشد. در نتیجه خداوند متعال ربّ هر چیز و یگانه در ربوبیت است ، چون مقصود از ربّ، جز مالک و مدبّر ، چیز دیگری نیست ، به همین جهت در قرآن پس از بیان «استوای بر عرش» ، داستان ملکیّت او بر هر چیز و علمش به هر چیز، بیان شده است. که بیان این مطلب ، خود جنبه تعلیل و احتجاج برای « استوای بر عرش » است.
محمد جواد نجفی صاحب تفسیر آسان، استواء را این گونه معرفی می کند:
استواء به معنى تمکن و استیلاء کامل مى‏باشد، نه جلوس و نشستن، چنان که فرقه مجسمه گفته‏اند. گواه بر این معنا آیه ۱۴ سوره قصص است که مى‏فرماید: «وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ اسْتَوى‏» زیرا کلمه (اسْتَوى‏) به معناى استیلاء و قدرت است. و نیز به معناى قصد و توجه مى‏باشد. گواه بر این معنا آیه ۱۱ سوره فصلت است که می فرماید «ثُمَّ اسْتَوى‏ إِلَى السَّماءِ» چه آنکه کلمه استوى در این آیه به معنى قصد و توجه است. پس بنابراین معناى جمله «ثُمَّ اسْتَوى‏ عَلَى الْعَرْشِ» که در آیه، مورد بحث می باشد این است که خدا بر عرش توجه نمود و بر آن مستولى شد با توجه به معنایى که براى کلمه (اسْتَوى‏) گفته شد پس این تصور جا ندارد که خداى سبحان نظیر جسم بر فراز عرش مستقر شده باشد، اضافه بر اینکه “عرش” چنان که شیخ صدوق(ره) در رساله اعتقادات مى‏گوید عبارت است از"علم خداى سبحان". زیرا علم، جسم نیست و چیزى نیست که بتوان بر فراز آن قرار گرفت^[۱۷۰].
در تفسیر المیزان نیز علامه طباطبایی(ره) در ضمن روایاتی به بیان مراد از استواى خدا بر عرش «الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى‏» می پردازد: ^[۱۷۱]
و در احتجاج طبرسى از حسن بن راشد روایت کرده که گفت: شخصى از امام ابى الحسن موسى(ع) از معناى آیه «الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى‏» سؤال کرد، فرمود: یعنى بر ریز و درشت و بزرگ و کوچک مسلط است ^[۱۷۲]
و در کتاب توحید به سند خود از محمد به مارد روایت کرده که گفت: شخصى از امام صادق (ع) از معناى آیه «الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى‏» پرسید، حضرتش فرمود:
یعنى همه چیز از نظر دورى و نزدیکى براى او یکسان است، چنین نیست که چیزى به او نزدیکتر از چیزى دیگر باشد. ^[۱۷۳]
این روایت را علی بن ابراهیم قمى^[۱۷۴] ، نیز در تفسیر خود از آن جناب، و نیز شیخ صدوق ^[۱۷۵] در توحید به سند خود از مقاتل بن سلیمان، از آن حضرت، و نیز کافى ^[۱۷۶] به سند خود از عبدالرحمن بن حجاج از آن جناب روایت کرده‏اند، چیزى که هست در این روایت آخرى این عبارت اضافى آمده که: «هیچ دورى از او دور نیست، و هیچ نزدیکى به او نزدیک نیست، هر چیزى از این نظر براى او مساوى است.»
و در احتجاج از على (ع) روایت کرده که در ضمن حدیثى فرمود: معناى” الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى‏” این است که تدبیر او مستولى و امر او بلند است. ^[۱۷۷]
علامه(ره) در جمع بندی روایات فوق می فرماید: آنچه در این ۳ روایت در تفسیر آیه آمده تفسیر مجموع آیه است، نه تنها تفسیر کلمه “استوى” و گر نه جمله«الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْش» جمله‏اى تام، و مرکب از مبتدا و خبر مى‏شد، و حال آنکه سیاق سایر آیات استواء همانطور که اشاره شد با آن مساعد نیست.
مؤید این نظریه جمله” امر او بلند است” مى‏باشد که در روایات اخیر بود، چون ظاهر این جمله که بعد از جمله” تدبیر او مستولى است” قرار گرفته، این است که بودن بر عرش مقصود در تفسیر است، پس روایات آیه را بر این اساس تفسیر مى‏کنند که کلمه استواء کنایه از استیلاء و گستردگى سلطنت باشد.
در نهایت ایشان به بیان روایاتی می پردازد که هر گونه مکانیتی را از خداوند در جایی خاص به نحوی که سر از جسمانیت ذات اقدس الهی در آورد نفی می کند:
در توحید به سند خود از مفضل بن عمر، از امام صادق (ع) روایت کرده که فرمود: هر کس گمان کند که خدا از چیزى یا در چیزى یا بر چیزى است، به خدا شرک ورزیده، آن گاه فرمود: و هر کس خیال کند که خدا از چیزى است او را حادث و پدیده دانسته، و هر کس بپندارد که او در چیزى است او را محصور کرده، و هر کس بپندارد که او بر چیزى است او را محمول چیزى قرار داده است. ^[۱۷۸]
و در آن کتاب از امام صادق (ع) در حدیثى طولانى روایت کرده که در آن آمده: سائل پرسید معناى” الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى‏” چیست؟ فرمود: خداوند با این بیان خود را توصیف کرده، و همین طور هم هست، او مستولى بر عرش و جداى از خلق خویش است، نه اینکه عرش او را حمل کرده باشد، و یا در خود جا داده باشد، و نه اینکه عرش او ممتاز از او باشد، و لیکن ما مى‏گوییم او حامل عرش و نگهدارنده آن است، و در این باره همان را مى‏گوییم که خودش در جمله«وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ کرسى او بر همه آسمانها و زمین گسترده»، بیان فرموده است.
پس ما در باره معناى عرش و کرسى همان را مى‏گوییم که خود او فرموده، و آن را نفى مى‏کنیم که خودش نفى کرده، و آن این است که عرش و کرسى، او را در بر گرفته باشد، و خداى عزوجل محتاج جا و نشیمنگاه باشد، و یا به چیزى از مخلوقات خود نیاز داشته باشد، بلکه خلق او محتاج اویند. ^{[۱۷۹] [۱۸۰]}
بنابراین سیاق آیات قرآن کریم و دلایل عقلی مبتنی بر منزه بودن ذات اقدس الهی از مکانیت در جایی خاص،حمل لفظ استواء را بر هر گونه معتای ظاهری که سر از جسمانیت خداوند در می آورد، منتفی می نماید.
از این گذشته، وصفی که سلفیون برای عرش خدا نموده‌اند؛ علاوه بر این که از جهت‌ های گوناگون با موازین شرعی و عقلی منافات دارد و جز گزافه‌گویی چیزی نمی‌تواند باشد؛خداوند را نیازمند به عرش ضخیم ، هشت قوچ کذایی ، دریای عمیق و آسمان هفتم می کند.
در واقع اینان عرش خداوند را آن‌گونه توصیف می‌کنند که اگر یکی از پایه‌های عرش نباشد ، عرش خدا فرو ریخته و خداوند از آن ، به سوی زمین سقوط خواهد نمود . در حالی که اعتقاد به غنا و بی‌نیازی خدا نسبت به هر چیزی ، از امور ضروری دین به شمار می‌آید و آیات گوناگون قرآن کریم ، گواه بر این مطلب می‌باشد. ^[۱۸۱]
وَاللَّهُ غَنِیٌّ حَلیمٌ ^[۱۸۲]؛ « خداوند بی نیاز و بردبار است.»
وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ حَمیدٌ ^[۱۸۳] ؛ « خداوند بی نیاز و شایسته ستایش است. »
مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعالَمین^[۱۸۴]؛ « خداوند از همه جهانیان بی نیاز است. »
افزون بر این‌ها ، این مطالب مستلزم اثبات ازلیّت و ابدیّت برای قوچ‌های هشت‌گانه ، دریا و امور دیگری است که در قوام عرش دخالت دارند.
نتیجه گیری:
ابن تیمیه و ابن قیم معتقد به فهم ظاهری آیات ناظر به صفات خداوند می باشند. در حالی که این آیات گاهی متشابه بوده و نیاز به تأویل دارند. منظور از تأویل لزوماً معنای خلاف ظاهر نیست ، بلکه تفسیر صحیح و مطابق با عقل ، نقل و لغت مورد نظراست. احادیث وارده در زمینه صفات خداوند، می بایست با توجه به آیات محکمه مثل: «لیس کمثله شی ء» و «لاتدرکه الابصار و هو یدرک الابصار» معنا شوند.
علاوه بر این ، ابن تیمیه وجود مجاز در قرآن را انکار می کند، امری که وجود آن در قرآن در بین عالمان اسلامی ، اجماعی است. اما این که چرا ابن تیمیه وجود مجاز را انکار می کند؛ با دقت در مطالب فوق به خوبی مشخص می شود؛ زیرا او بانگاهی ظاهر گرایانه به آیات قرآن و بدون در نظر گرفتن تفسیر صحیح عقلی و نقلی و کنار هم قرار دادن محکم و متشابه در آیاتی نظیر«جاء ربک»( فجر،۲۲)، «الرّحمن علی العرش استوی»(اعراف،۵۴) و«الی ربها ناظره» (قیامت،۲۳) فهم ظاهری وعرفی را حجت می داند و برای خداوند جهت، جسمانیت و قابلیت رؤیت قائل می شود و مخالفان خود را مخالف با ظاهر قرآن و متأثّر از فلسفه یونان می داند. وی به صفاتی در باره خداوند معتقد است که با عقل و محکمات قرآن نظیر آیه شریفه «لیس کمثله شیء» ناسازگار است.
بدیهی است که باورهای دینی می بایست با ظواهر قرآ ن و حدیث سازگار و هماهنگ باشد. اما نه به این معنا که هر گاه عقاید دینی با برهان عقلی و محکمات قرآنی و روایی هماهنگ گردید، یک لفظ متشابه باعث شود که ما به امثال عقایدی که ابن تیمیه پذیرفته ، روی آوریم. ^[۱۸۵]

2. 2. توحید عبادی:

توحید در عبادت به این معناست که در مقام عبادت و پرستش، تنها خداوند متعال مورد نظر قرار گیرد و بندگی و کرنش جز در برابر او انجام نشود. البته هر نوع خضوع و بندگی، عبادت حقیقی محسوب نمیشود و قوام عبادت به نیت و قصد است. عبادت باید فقط در مقابل خداوند به قصد تقرب به او باشد و لذا ریا در عبادت و اطاعت، شرک است. ^[۱۸۶]
در واقع توحید عبادی یکی از جلوه‌های « توحید عملی » است . از جمله جهات اهمیت و امتیاز این بخش از توحید عملی بر توحید نظری (توحید ذاتی ، صفاتی و افعالی ) ، این است که در توحید عبادی گفته می‌شود : غیر از خدا هیچ‌کس معبود نیست ، چه به نحو استقلال و چه به نحو مظهریّت؛ همه مسلمانان هر روز در نماز ، چندین بار می‌گویند: «إِیَّاکَ نَعْبُد»؛ تنها تو را می‌پرستیم و غیر خدا ، هر چیز و هر کس باشد ، جز وظیفه بندگی سمتی ندارد.
اما در توحید نظری این چنین نیست ؛ بلکه اوصاف و افعالی مانند علم ، حیات ، قدرت ، خالقیّت و مالکیّت ، به غیر خدا نیز اسناد داده می‌شود ، گر چه در تحلیل نهایی ، این اوصاف و افعال از خداوند است و دیگران ، به عنوان مظهر علم ، حیات و امثال آن می باشد ولی در مورد عبادت حتّی به عنوان مظهریّت هم برای دیگران سهمی نیست ؛ یعنی هیچ موجودی ، کوچک‌ترین صلاحیّت و شایستگی ندارد تا بتوان آن را به عنوان معبود تلقّی نمود. ^[۱۸۷]

جدول شماره ۳-۶: مقدار محاسبه شده KMOبرای کل پرسش های پرسشنامه

ضریب روایی

تعداد پرسش ها= ۲۵

تعداد نمونه= ۵۰

مقدار محاسبه شده KMO=75/0

۳-۹-۵ ملاحظات اخلاقی
اطلاعات مربوط به پاسخ دهندگان بدون ذکر نام و مشخصات آنها و تنها در قالب ارائه نتایج طرح در گزارش نهایی مورد استفاده قرار گرفت.
جمع آوری اطلاعات با هماهنگی کامل با دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام، روابط عمومی اتاق ایران، روابط عمومی وزارت نفت، دفتر جناب آقای مهندس فولادگر نماینده محترم مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، روابط عمومی بانک ها و دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق (اخذ مجوز های لازم) انجام گرفت.
خلاصه
در این فصل روش تحقیق و مباحث مربوط به روش شناختی پژوهش شامل نوع تحقیق، قلمروهای موضوعی، مکانی و زمانی تحقیق، جامعه آماری تحقیق، روش نمونه گیری، متغیرهای تحقیق، شیوه اندازه گیری متغیرها، ابزار اندازه گیری و تجزیه و تحلیل اطلاعات، ابزار جمع آوری اطلاعات، روایی و پایایی پرسشنامه و ملاحظات اخلاقی پژوهش تبیین شدند.بطور کلی در این فصل مراحل انجام این پژوهش ارائه گردید که می توان بصورت خلاصه در نمودار ۳-۱ مشاهده نمود. در فصل چهارم نیز حیطه های تحول و نتایج حاصل از محاسبات داده پردازی و آماری پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت.
نمودار شماره ۳-۱:مراحل انجام پژوهش
مطالعات نظری
مطالعات اولیه
مطالعه پیشینه پژوهش
مطالعه موردیسند چشم انداز بیست ساله، قانون برنامه پنجم توسعه و قانون بهبود فضای کسب و کار
نتایج
استخراج و تجزیه وتحلیل داده های پرسشنامه
جمع بندی و نتیجه گیری
مطالعات عملی
طراحی پرسشنامه
تأیید پایایی از طریق آلفای کرونباخ
تکمیل پرسشنامه توسط خبرگان
تأیید روایی از طریق معیار KMO
ارائه پیشنهادها
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل اطلاعات
۴-۱ مقدمه
در این فصل به تجزیه و تحلیل یافته های حاصل از پرسشنامه بر اساس فنون مختلف آمار توصیفی و استنباطی پرداخته می شود. یافته ها، حاصل از پرسشنامه هایی است که خبرگان جامعه آماری متشکل از رؤسای بانک ها و معاونین آنها، رؤسای شعب و معاونین آنها، مسئولین و مدیران کل نظام بانکی و صاحبنظران و خبرگان این صنعت به آن پاسخ داده اند. محاسبات مربوط به تجزیه و تحلیل یافته ها توسط نرم افزار SPSSانجام گردید.
۴-۲ تجزیه و تحلیل یافته های پرسشنامه
۴-۲-۱ مشخصه های فردی پاسخگویان
۴-۲-۱-۱ جنسیت
با توجه به آنکه کلیه پاسخ دهندگان به این پرسشنامهمرد بوده اند از رسم جدول و نمودار صرف نظر گردید.
۴-۲-۱-۲ سابقه کار
جدول و نمودار شماره ۴-۱ توزیع پاسخ دهندگان به پرسشنامه را بر اساس سابقه کار نشان می دهد. همانگونه که جدول و نمودار نشان می دهد بیشتر پاسخگویان (۶۷/۱۱ درصد) بیست سال سابقه کار داشته اند. در مجموع بیش از ۴۱ درصد افراد، سابقه کار بالای ۳۰ سال داشته اند.

از جمله می‌توان از تفکر واگرا نام برد که با خلاقیت ارتباط نزدیکی دارد (مک کری و کوستا ۲۰۰۴). رویه‌های انعطاف پذیری عبارتند از خیال­پردازی^[۵۴]، زیباشناسی^[۵۵]، احساسات، اعمال، عقاید و ارزش­ها^[۵۶] (مک الروی و دود ۲۰۰۷).
۲-۴-۴- عامل توافق پذیری
عامل چهارم از این نظریه، توافق پذیری است. این عامل نوع رابطه فرد با خود و دیگران را نشان می‌دهد. همانند برون گرایی، این عامل بر گرایشات بین فردی تأکید دارد. فرد موافق اساسا نوع دوست است، احساس همدردی با دیگران می‌کند و مشتاق کمک به آنان است و معتقد است که دیگران نیز با او همین رابطه را دارند. همچنین تعارض‌های بین فردی کمتری دارند و از سلامت روانی بیشتری برخوردارند. در مقایسه، شخص ناموافق^[۵۷] یا مخالف^[۵۸]، خودمحور، مظنون به قصد و نیت دیگران است و بیشتر اهل رقابت است تا همکاری. به نظر می‌رسد که سمت توافق این شاخص، هم به نفع جنبه‌های مثبت اجتماعی و هم سلامت روانی بیشتر سوق دارد. (گروسی ۱۳۸۰). رویه‌های این عامل عبارتند از: اعتماد^[۵۹]، رو راستی^[۶۰]، نوع دوستی^[۶۱]، قبول کردن^[۶۲]، تواضع^[۶۳] و دل­رحم بودن^[۶۴] (کدیور وجوادی ۱۳۸۶).
۲-۴-۵- با وجدان بودن
باوجدان بودن پنجمین و آخرین عامل از نظریه پنج عامل بزرگ شخصیت است. این عامل به تفاوت‌های فردی در سازماندهی، اجرای وظایف، کنترل تکانه‌ها و طرح ریزی برای انجام رفتارها اشاره دارد. فرد وجدانی دارای هدف، خواسته‌های قوی و از پیش تعیین شده است. افراد با نمرات بالا در این مقیاس © افرادی دقیق و وسواسی، وقت شناس، قابل اعتماد و مسئولیت­پذیرند، از نظر اجتماعی کارآمد و در زمینه‌های حرفه ای و دانشگاهی، افراد موفقی هستند. (تیلوپولوس^[۶۵]، پالیر^[۶۶] و کاکسون^[۶۷] ۲۰۱۰). افراد باوجدان سالمترند و بیشتر زنده می‌مانند (همان منبع). افراد با نمره‌ی پایین را نباید افرادی فاقد پایبندی به اصول اخلاقی دانست، بلکه این افراد معمولاً دقت کافی را برای انجام کارها از خود نشان نمی دهند. همچنین، در جهت رسیدن به اهداف خود نیز چندان مسر و پیگیر نیستند. برخی از شواهد پژوهشی نشان می‌دهد که نیاز به لذت طلبی و علاقه مندی به امور جنسی در افراد نمره‌ی پایین، بیشتر از افرادی است که نمره‌ی بالا کسب می‌کنند (مک کری و کاستا، ۱۹۸۶؛ نقل از شاپوری، ۱۳۸۷). رویه‌های عامل باوجدان بودن به ترتیب عبارتند از: کفایت^[۶۸]، نظم^[۶۹]، وظیفه شناسی^[۷۰]، تلاش برای موفقیت^[۷۱]، خویشتن داری^[۷۲] و تامل^[۷۳] (همان منبع، ۱۳۸۶).

جدول ۲-۱- برخی از مهمترین ویژگی‌های نمرات بالا و پایین عامل‌های شخصیتی نئو را نشان می‌دهد.
جدول ۲-۱- نمرات بالا و پایین عامل‌های پنج گانه شخصیت

به یک صفشان به هم در بسته کردند

پس آنگه از پس جان‌ها به یکبار

به رأی العین دنیا شد پدیدار

چو آن جان‌ها همه دنیا بدیدند

ز ده جان نه سوی دنیا دویدند…

(ال:۲۳۵)

راوی اصلی این روایت «ذوالنّون مصری» است (تذ: ۱۷۷) و البته شیخ به منبع خود اشاره‌ای ندارد چون در کلام سایر بزرگان طریقت نیز این مفهوم مندرج است چنانکه «[ابوالحسن خرقانی] گفت در سرای دنیا زیر خاربنی با خداوند زندگانی کردن از آن دوستتر دارم که در بهشت زیر درخت طوبی، که از او من خبری ندارم» (تذ: ۶۷۲). همچنین «[شیخ ابوعلی دقّاق] گفت سه رتبت است: سؤال ودعا و ثنا. سوال آن را که از دنیا خواهد، دعا آن را که عقبی خواهد، ثنای آن را که مولی خواهد » (تذ: ۶۵۲) و چنانچه مشاهده می‌شود در این سخن «ثنا» جای «ابتلا» را گرفته است یعنی فارغان از دنیا و آخرت به ثنای خداوند مشغول می‌شوند و حرفی از ابتلا نیست.
چنانچه آمد، عطّار معتقد است جان‌ها (ارواح ) پیش از عالم اجسام به وجود آمده اند. توضیح اینکه روح در عوالم برزخی و ملکوتی در قالب جسم‌های لطیف تری موجود و فعّال بوده است و چون به عالم ماده نزول وتنزّل کرد و دوباره شروع به سیر صعودی کرد واین مسیر حتّی پس از مرگ نیز در جسم‌های لطیفتر باقی می‌ماند (البتّه تا مدّتی) و فعّال است.محقّقان با استناد به اخبار و بعضی روایات به تأیید این مطلب پرداخته‌اند، از جمله این روایت ها، روایت «خَلَقّ الَارواح قَبلَ الاَجساد بِالفی عام» است که منظور از آن چنین است که ارواح دو هزار سال قبل از به وجود آمدن اجساد خلق شده‌اند (زمرّدیان، ۱۳۶۸: ۳۵۳).
همچنین گرفتار شدن به انواع بلاها و آزمایش‌های دنیوی برای افرادی که به میل خودشان ترک دنیا کردند، در سخن شیخ باز هم انعکاس یافته است؛از جمله به مناسبت حکایت شبلی که با جوانی آشنا شد که چون به زیارت کعبه رفته بود، دلش را از دست داد و به قدری ضعیف و ناتوان شد که بیم آن بود که جانش را از دست بدهد از زبان جوان می‌گوید:

دلم خون کرد و آتش در من انداخت

ز صحن گلشنم در گلخن انداخت

به بیماری و فقرم مبتلا کرد

ز دو کونم به یک ساعت جدا کرد

نه دل ماند و نه دنیا و نه دینم

چنین کامروز می‌بینی چنینم…

(ال:۲۶۰)

ابوبکر کتانی نیز می‌گوید:« دنیا را بر بلوی قسمت کرده‌اند و بهشت برتقوی» (تذ: ۵۷۱).
از توضیح مفصّل عطّار درباره مراحل آفرینش عالم نباید پنداشت که خلق و ایجاد این عوالم زمان طولانی نیاز داشته است بلکه عطّار آن مراحل را محصول یک سخن کوتاه می‌داند:

به چشم خرد منگر در سخن هیچ

توجه جدی به مفهوم بهره وری و استفاده بهینه از امکانات و منابع سازمان ها امری روشن و بدیهی است و برای افزایش نرخ بهر ه وری، بازبینی در روش ها ی اداره سازمان و در صورت لزوم تجدیدنظر در آنها اجتناب ناپذیر می باشد. از نظر علمی، روش ها ی متعددی وجود دارد که مدیران می توانند در انتخاب راه حل های استفاده مناسب و عقلایی از منابع از آنها کمک بگیرند. سازمان ها در سراسر جهان به دنبال تکنیک ها و روش هایی برای حفظ و توسعه مزایای رقابتی خود هستند. استفاده از روش های نوین مدیریت خدمات، از جمله واگذاری که در آن تمام یا بخشی از فعالیت های سازمان به افراد یا سازمان های بیرونی واگذار می شود، یکی از روش های بهره وری است که در دو دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته است. واگذاری در سال های اخیر خود را به عنوان یکی از این رویکردها ی پراهمیت معرفی کرده است . بعضی از شرکت ها به منظور بهبود کیفیت خدمات و محصولات، کاهش هزینه و زمان تولید، تمرکز بر روی مزیت ها ی اصلی رقابتی و به طور کلی افزایش اثربخشی سازمان ، اقدام به واگذاری برخی فعالیت ها نمود ه اند و چنین به نظر می رسد که شرکت ها با واگذاری فعالیت های خود به سازمان های تخصصی دیگر، بهتر می توانند بر روی فعالیت هایی که ارزش افزوده بیشتری ایجاد می کنند، تمرکز کرده و بدین طریق اثر بخشی فعالیت های خود را به حداکثر برسانند .

از نظر کلی^[۲] و راشید^[۳] (۲۰۰۰) واگذاری عبارت است از عقد قرارداد با عرضه کننده بیرونی برای انجام فعالیت هایی که قبلاً در شرکت انجام می شد، یا انجام فعالیت هایی که کاملاً جدید هستند. بنابراین، تصمیم گیری برای واگذاری از جمله مسائلی است که باید کلیه ملاحظات سازمانی، موارد پیش نیازی و شرایطی آمادگی سازمان و مراحل بکارگیری و مدیریت و کنترل فرایند در مورد آن در کانون توجه قرار گیرد .
امروزه، بسیاری از شرکت ها با تمرکز بر یک تخصص و یا مهارت ویژه فقط برای ارائه خدمات به مجموعه ای بیرون از خود فعالیت می کنند. تحقیقات نشان می دهد منافع حاصل از واگذاری برای بسیاری از شرکت ها، زیاد بوده و مهمترین آنها صرفه جویی در وقت و هزینه و ارتقای کیفیت و آزادسازی منابع داخلی به منظور استفاده بهینه از آنها بوده است.
در کشور ما به دلایل مختلف، واگذاری به مفهوم وسیع و گسترده خود مورد استفاده و توجه مدیران و مسئولان قرار نگرفته است . از این رو لازم است محققان و مدیران صنعتی در جهت بکارگیری آن و نیز بایدها و نبایدها در انجام آن به مطالعه و تحقیق بپردازند تا طبق شرایط مشخص علمی و روشن بدانیم چه چیز را، چه وقتی و به چه طریقی و به چه کسی بسپاریم.
۱-۲ اهمیت و ضرورت تحقیق
در گذشته، واگذاری زمانی مورد استفاده قرار می گرفت که سازمان ها نمی توانستند خوب عمل کنند. در رقابت ضعیف بودند، کاهش ظرفیت داشتند، با مشکل مالی روبرو بودند و یا از نظر فناوری عقب و شکست خورده بودند.
امروزه سازمان هایی که کاملاً موفق هستند نیز از این ابزار برای تجدید ساختار سازمان هایشان استفاده می کنند و مدیران این سازمان ها به عنوان یک موضوع حیاتی این موضوع را درک کرده اند که ایجاد قابلیت های کلیدی برای برآورده نمودن نیازهای مشتری ضروری است و باید دراین راه تلاش نمایند.
تحقیقات نشان می دهد که افزایش واگذاری می تواند منجر به کاهش هزینه ها شده و نیاز به سرمایه گذاری در زمینه تسهیلات، تجهیزات و نیروی انسانی را پایین بیاورد. از سوی دیگر شواهدی نیز حاکی از این است که افزایش واگذاری می تواند نوآوری و کنترل برروی کارها را کاهش دهد . واگذاری را شکلی از فعالیت پیمانکاری می دانند که قبلاً در شرکت انجام می شده است و اکنون انجام آن امور به دیگران واگذار شده است.
برای سپردن کار به بیرون متاسفانه بنگاه ها و سازمان های ما به وظایف دیگری که برعهده آنها گذاشته می شود، توجهی ندارند در صورتی که باید در هنگام واگذاری به برقراری مکانیزم های واگذاری بپردازند و با مدیریت صحیح، توانایی مانیتور کردن شرکتی را که کار به او واگذار شده، داشته باشند و به گزارش مداوم بپردازند.
همچنین شرکتی که تمایل به دریافت خدمات واگذاری دارد، باید متخصص انجام آن کار باشد و فعالیت هایش منحصر به خدمت گرفته شده باشد . همچنین شرکت خدمت گیرنده باید بتواند فعالیت خود را طوری تنظیم کند تا قابلیت کنترل شدن را داشته باشد و امکاناتی را به منظور مانیتور کردن امور فراهم کند.
فعالیت هایی که در محور فعالیت های اصلی سازمان قرار ندارند، باید واگذاری شوند و فقط کارهایی که به موضوع اصلی فعالیت سازمان مربوط بوده یا قیمت و شرایط انجام آن بهتر باشد، می توانند در داخل مجموعه انجام شوند . متأسفانه نگاه مدیران ما در مورد واگذاری با ناآگاهی همراه شده و دیدگاه مناسب در این زمینه کمتر وجود دارد، چنانچه بخشی فکر می کنند در صورتی که کار را به بیرون واگذار کنند، آن کار به طور صحیح انجام نشده و با کیفیت پایین تر و هزینه بیشتر انجام می پذیرد . در حالی که اگر کارفرما، کار را صحیح مطرح و بر آن کنترل داشته باشد، کیفیت خدمات افزایش می یابد.
رویکرد سیستماتیک در واگذاری امری حیاتی است و به عنوان یکی از عوامل بحرانی موفقیت در مدیریت تدارکات و مشارکت های پروژه های تحیقاتی، به این مساله پرداخته شده است . مساله واگذاری در سازمان ها موضوعیت دارد . اما در پروژه های تحقیقاتی بواسطه وجود ریسک از دست رفتن دانش انحصاری سازمان اهمیت دو چندانی می یابد. نتیجه این امر افزایش آگاهی نسبت به اهمیت تصمیمات واگذاری شده است .
تصمیمات واگذاری مقداری از منابع و سرمایه را جهت صرف در موارد دیگر آزاد می سازد. واگذاری به این صورت سبب کاهش هزینه ها حتی تا ۳۹% شده است، جدا از اینکه منافعی مثل وارد شدن به بازارهای کلیدی نیز به این ترتیب و با این مشارکت ها تسهیل شده است . اولین موج واگذاری فعالیت ها به فعالیت هایی که مستلزم مهارت ها ی سطح پایین بودند محدود می شد، مثل مشاغل صنعت نساجی یا صنعت اسباب بازی .
دومین موج شامل صنایعی مثل تهیه نرم افزارها، پردازش کارت های اعتباری و مواردی از این دست بود . سومین موج یا موجی که الان در جریان است شامل فعالیت هایی می شود که دارای دستمزد بالایی هستند و نیاز به مهارت های سطح بالا دارند که از جمله آنها می توان به طراحی تراشه، مهندسی، تحلیل های مالی، داروسازی و تحقیق و توسعه اشاره نمود.
با بررسی ساختار هزینه شرکت های تولیدی در کشورهای مختلف نتایج مشابهی گزارش شده است . همه آنها بیان می کنند که مو اد و قطعات /فرآیندهای خریداری شده از تأمین کنندگان به طور متوسط۵۰% کل هزینه ها ی تولیدی را تشکیل می دهد . بنابراین هزینه های مدیریت زنجیره تأمین، یک عنصر اصلی در مدیریت هزینه کل و افزایش سودآوری شرکت می باشد. شواهد حاکی از آن است که در گذشته رابطه تأمین به صورت سیستماتیک انجام نمی شده است . اما در سال ها ی اخیر مدل ها یی در این رابطه ارائه شده است.
تصمیمات تأمین تنها به مواد و قطعات / فرآیندهای محصول ، محدود نمی شود و در رابطه با فعالیت های غیر تولیدی از قبیل خدمات پشتیبانی نیز قابل کاربرد است. در اکثر سازمان ها، تصمیمات تأمین بالقوه زیادی وجود دارد . به طور مثال، شرکت های تولیدی صدها قطعه دارند که می تواند از داخل یا خارج سازمان تأمین گردد.
نتیجه تصمیمات کاملاً متأثر از کیفیت اطلاعات در دسترس و فرضیات استفاده شده در تحلیل می باشد. در کنار ملاحظات هزینه و سود، در تصمیمات تأمین، مسائل استراتژیک، ارزیابی مالی، ابعاد کارایی و ریسک در رابطه با کیفیت تأمین کننده ، قابلیت اطمینان، زمان های پیشبرد و تحویل مد نظرقرار می گیرند. زمانیکه تمام این فاکتورها با هم در نظر گرفته می شوند، تصمیم تأمین می تواند یک تصمیم بسیار پیچیده و حساس باشد که بر سودآوری، سرمایه گذاری و موقعیت رقابتی تأثیر می گذارد. یک تصمیم اشتباه می تواند منجر به هزینه های محصول بالاتر، حیف و میل و از دست دادن فرصت ها، مشتریان و سهم بازار شود.
۱-۳ اهداف تحقیق
۱-۳-۱ هدف کلی :
تجزیه و تحلیل آثار ناشی از واگذاری کارها به پیمانکاران بر عملکرد شهرداری شهرهای با تاکید بر شهر شوشتر و ارائه پیشنهادات لازم به منظور بهبود آنها.
۱-۳-۲ اهداف جزئی :
۱)تأثیر واگذاری شهرداری شوشتر بر کیفیت ارائه خدمات به شهروندان
۲)تأثیر واگذاری شهرداری شوشتر بر زمان انجام تعهدات به شهروندان
۳)تأثیر واگذاری شهرداری شوشتر بر بالا بردن درآمدها
۴)تأثیر واگذاری شهرداری شوشتر بر کنترل هزینه ها
۵)تأثیر واگذاری شهرداری شوشتر بر ایمنی کارکنان
۱-۴ سوالات تحقیق
در این تحقیق به سؤالات ذیل پاسخ داده می شود:
۱-آیا واگذاری کارها به پیمانکاران موجب بهبود عملکرد سازمانی شده است؟
به منظور یافتن پاسخ برای سوال فوق، تأثیر واگذاری کارها به پیمانکاران در موارد
ذیل مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است:

• • کیفیت ارائه خدمات به مشتریان،

• • زمان انجام تعهدات به مشتریان،

• • ایمنی،

• • روحیه و انگیزه کارکنان،

• • هزینه ها

• • درآمدها

۲- برای بهبود عملکرد شهرداریها در ارتباط با واگذاری کارها به پیمانکاران چه باید کرد؟
۱-۵ فرضیات تحقیق
به نظر می رسد بین واگذاری و تحقق اهداف مالی در شهرداری شوشتر رابطه معنادار وجود دارد.
به نظر می رسد بین واگذاری و تحقق رضایتمندی مشتری ها در شهرداری شوشتر رابطه معنادار وجود دارد.
به نظر می رسد بین واگذاری و کیفیت خدمات ارائه شده به مشتریان در شهرداری شوشتر رابطه آماری وجود دارد.
به نظر می رسد بین واگذاری و روحیه و انگیزه کارکنان در شهرداری شوشتر رابطه معنادار وجود دارد.