۵-۶-۱- پیشنهاد بر اساس فرضیه اصلی
فرضیه‏ اصلی تحقیق : عدالت سازمانی بر تعهد سازمانی کارکنان بانک رفاه استان خوزستان تأثیر دارد.
آزمون فرضیه اصلی نشان داد عدالت سازمانی بر تعهد سازمانی کارکنان بانک رفاه استان خوزستان تأثیرگذار است. یافته های تحقیق حاضر هم راستا با نتایج پژوهش عبدالخلیک علوی و عبدوس ستار عباسی (۲۰۱۲) است که این امر با انتظارات ما نیز هم خوانی دارد. جهت پایدار کردن این تأثیرگذاری در بانک های رفاه سطح استان به مسئولین مربوطه توصیه می گردد برای حفظ و افزایش تعهد سازمانی، مقدمات ایجاد عدالت در سطح بانک های استان را فراهم نمایند تا بدان وسیله کارکنان تعهد بیشتری نسبت به سازمان خود داشته باشند. بنابراین مدیران بایستی در مورد عدالت سازمانی اطلاعات کافی را اخذ نموده و نحوه اجرای آن را در سازمان مورد بررسی قرار دهند. لازمه این کار نهادینه کردن عدالت توزیعی، رویه ای و مراوده ای در سازمان می باشد. برای برقراری عدالت توزیعی، مدیران باید سعی نمایند از یک نظام ارزشیابی عملکرد مناسب که از شرح وظایف شغلی مناسبی برگرفته شده باشد، استفاده نمایند. برای این منظور، ابتدا باید تجزیه و تحلیل شغل به شیوه علمی صورت گیرد. ندیران می توانند با به کارگیری عدالت رویه ای و مراوده ای که هزینه اقتصادی اجرای آنها بسیار ناچیز است، در جهت افزایش تعهد سازمانی کارکنان گام بردارند، به منظور حفظ و ایجاد عدالت رویه ای بایستی وضوح و شفافیت در دستورالعمل ها و رویه های سازمانی وجود داشته باشد و از آنجایی که فرهنگ کشور ما جمع گرا می باشد، توجه به عدالت مراوده ای از اهمیت بالایی برخوردار است. برای برقراری عدالت تعاملی باید تصمیمات اتخاذ شده در سازمان با برخورد خوب و تعاملات مناسب در اختیار کارکنان قرار گیرد.

۵-۶-۲- پیشنهادات بر اساس فرضیه های فرعی
۱- عدالت توزیعی بر تعهد سازمانی کارکنان بانک رفاه استان خوزستان تأثیرگذار است.
آزمون فرعی اول نشان داد عدالت توزیعی بر تعهد سازمانی کارکنان بانک رفاه استان خوزستان تأثیر دارد. از طرفی پس از اندازه گیری شاخص عدالت توزیعی توسط آزمونCase Summary، مشخص گردید که میانگین نمرات پاسخ دهندگان به پرسش مناسب بودن میزان پرداختی در قبال کار انجام گرفته در سطح پایین تری نسبت به باقی پرسش های شاخص اندازه گیری عدالت توزیعی قرار دارد؛ بنابراین پیشنهاد می شود مدیران بانک های رفاه سطح استان تلاش کنند تا حقوق و مزایا را به نحوی عادلانه بین کارکنان توزیع شود تا عدالت توزیعی بین آنها توسعه یابد واز این طریق سطح اعتماد به سازمان را افزایش داده چرا که به دنبال آن تعهد سازمانی کارکنان به سازمان بیشتر می شود. با افزایش تعهد کارکنان سازمان در پیشبرد اهداف خود موفق تر عمل خواهد کرد. از طرفی در اندازه گیری شاخص عدالت توزیعی در این آزمون مشخص شد میانگین نمرات پاسخ دهندگان به پرسش مناسب بودن زمان بندی کارها در سطح بالاتری نسبت به باقی پرسش ها قرار دارد؛ بنابراین پیشنهاد می شود مدیران همواره درک درستی از زمان بندی کارها داشته باشند تا این ارزش در سطح کارکنان نیز تقویت شود.
۲- عدالت رویه ای بر تعهد سازمانی کارکنان بانک رفاه استان خوزستان تأثیرگذار است.
آزمون فرعی دوم نشان داد عدالت رویه ای بر تعهد سازمانی کارکنان بانک رفاه استان خوزستان تأثیر دارد. از طرفی پس از اندازه گیری شاخص عدالت رویه ای توسط آزمونCase Summary، مشخص گردید که میانگین نمرات پاسخ دهندگان به پرسش انجام گرفتن تصمیم گیری ها توسط مدیر کل بدون غرض ورزی در سطح پایین تری نسبت به باقی پرسش های شاخص اندازه گیری عدالت رویه ای قرار دارد؛ بنابراین پیشنهاد می شود مدیران بانک های رفاه سطح استان تلاش کنند با توضیح چگونگی اجرای رویه ها و تصمیم گیری ها و افزایش ارتباطات چهره به چهره و ایجاد جلساتی چگونگی اجرای تصمیمات را برای کارکنان توضیح دهند تا از بوجود آمدن جوی نامناسب و غرض ورز بودن تصمیمات از سوی مدیران رده های بالا خودداری شود. هنگامی که کارکنان ادراک عادلانه ای از اجرای رویه ها و تصمیم گیری ها از سوی مدیران داشته باشند و اجرای تصمیمات را به گونه منصفانه ادراک می کنند، واضح است که مجری این رویه ها و تصمیمات را فردی عادل و دارای خودکارآمدی نقش بالا و میزان توانمندی مدیر را برای انجام یک نقش پیش گستر وسیع و فراتر از حد معمول ارزیابی می نمایند. از طرفی در اندازه گیری شاخص عدالت توزیعی در این آزمون مشخص شد میانگین نمرات پاسخ دهندگان به پرسش جمع آوری اطلاعات کامل و صحیح از سوی مدیران جهت تصمیمات رسمی در سطح بالاتری نسبت به باقی پرسش ها قرار دارد؛ بنابراین پیشنهاد می شود مدیران همواره این ارزش را حفظ و ارتقاء دهند.
۳- عدالت مراوده ای بر تعهد سازمانی کارکنان بانک رفاه استان خوزستان تأثیرگذار است.
آزمون فرعی سوم نشان داد عدالت مراوده ای بر تعهد سازمانی کارکنان بانک رفاه استان خوزستان تأثیر دارد. از طرفی پس از اندازه گیری شاخص عدالت مراوده ای توسط آزمونCase Summary،مشخص گردید که میانگین نمرات پاسخ دهندگان به پرسش بحث و مشورت کردن مدیران رده های بالا در مورد مفاهیم تصمیم در تصمیمات مرتبط با شغل در سطح پایین تری نسبت به باقی پرسش های شاخص اندازه گیری عدالت مراوده ای قرار دارد؛ بنابراین پیشنهاد می شود مدیران بانک های رفاه سطح استان تلاش کنند تا با کارکنان ارتباط و تعامل بیشتری برقرار کنند و از نظرات آنها در جهت ارتقای کیفیت بانک ها استفاده کنند تا عدالت مراوده ای بین کارکنان افزایش یابد. اگر کارکنان احساس کنند که سازمان به آنها توجه دارد، برای خواسته های آنها اولویت قائل است، به کار آنها ارزش و اهمیت می دهد،خلاصه آنکه مورد حمایت سازمان هستند احساس تعلق و دلبستگی به سازمان پیدا کرده، به اهداف سازمان وفادار می مانند و انگیزه درونی آنها برای کار بیشتر،افزایش می یابد.این امر موجب افزایش تعهد سازمانی کارکنان می شود. از طرفی در اندازه گیری شاخص عدالت مراوده ای در این آزمون مشخص شد میانگین نمرات پاسخ دهندگان به پرسش نگران شدن مدیران رده های بالا نسبت به حقوق کارکنان در مواقعی که در مورد شغل کارکنان تصمیم گیری می شود،در سطح بالاتری نسبت به باقی پرسش ها قرار دارد؛بنابراین پیشنهاد می شود مدیریت بانک ها همواره این ارزش را حفظ و ارتقاء دهند.
۵-۷- پیشنهادات برای تحقیقات آینده
در پایان این گفتار پیشنهاد می گردد که در جوامع آماری تحت پژوهش با متغیرمستقل” عدالت سازمانی” و متغیر وابسته “تعهد سازمانی” بهتر است محققین برای پژوهش هایی با سطح تحلیل فردی‏،تیپ شخصیتی را به عنوان متغیر تعدیلگر و برای پژوهش هایی با سطح تحلیل سازمانی‏، فرهنگ سازمانی را به عنوان متغیر تعدیلگر در نظر بگیرند تا نتایج آزمون با اعتباری بیشتری قابل ارائه و دفاع باشند.با توجه به پژوهش انجام شده وتجربیات پژوهشگر‏، پیشنهاداتی برای محققین آتی به شرح زیر پیشنهاد می گردد :
۱- جامعه آماری را با توجه به افزایش بانک های خصوصی و مؤسسات مالی و اعتباری که در ساختار نظام بانکی کشور در حال ازدیاد هستند مورد پژوهش قرار دهیم.
۲- در پژوهش های آتی بجای اندازگیری تعهد سازمانی کارکنان که به طور مستقیم در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت، بهتر است جهت اندازه گیری تعهد سازمانی کارکنان، از کارمندان زیردست برای اندازه گیری تعهد سازمانی مدیران مدیران و از مدیران مستقیم برای اندازه گیری تعهد سازمانی کارمندان زیردست استفاده گردد.
۳- در پژوهش های آتی پژوهشگران دیگر ابعاد عدالت سازمانی(از قبیل عدالت بازسازنده، عدالت زبان شناختی، عدالت اصلاحی، عدالت مشاهده ای و عدالت احساسی) را مورد بررسی قرار دهند تا بهتر بتوان فضا و شرایط وجود ادراک عدالت سازمانی در سازمان های کشور عزیزمان ایران را بررسی کرد.
۵- تأثیر عدالت سازمانی بر تعهد سازمانی کارکنان با متغیر تعدیلگر جنسیت
۶- تأثیر عدالت سازمانی بر تعهد سازمانی با متغیر تعدیلگر اعتماد
۷- تأثیر عدالت سازمانی بر سرمایه اجتماعی با متغیر تعدیلگر تعهد سازمانی
۸- رابطه بین ادراک عدالت سازمانی و ساختارسازمانی (ابعاد محتوایی ساختار شامل تمرکز، رسمیت و پیچیدگی و عوامل الزام آور شامل اهداف، استراتژی ها، محیط، فناوری، اندازه و صاحبان قدرت و کنترل)
۵-۸- محدودیت های تحقیق
۱- تعهد سازمانی از جمله مفاهیمی است که تحت تأثیرمتغیرهای زیادی درسازمان قرارمی گیرد و درچارچوب زمانی و امکانات پژوهشگر، امکان کنترل سایر متغیرها وجود نداشت.
۲- بدلیل تعدد شعبه های بانک رفاه در سطح استان خوزستان (۶۵ شعبه) از نظر اختصاص دادن زمان کافی و فاصله مسافت نسبت به مرکز استان مشکلاتی پیش آمد.
منابع و مآخذ :
بخش اول کتب :
۱- رابینز، استیفن.پی، (۱۳۸۷)، «رفتارسازمانی مفاهیم ، نظریه ها و کاربردها»، ترجمه دکترعلی پارساییان و دکترسیدمحمداعرابی، انتشارات دفتر پژوهش های فرهنگی، جلد اول، چاپ دوازدهم
۲- رضاییان، علی، (۱۳۸۴)، «انتظار عدالت و عدالت در سازمان ( مدیریت رفتارسازمانی پیشرفته )»، انتشارات سمت
۳- سید جوادین، سید رضا، (۱۳۸۶)، «برنامه ریزی نیروی انسانی»، انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران
۴- طبرسا، غلامعلی، (۱۳۸۶)، «تئوری های مدیریت»، انتشارات مؤسسه آموزش عالی پارسه
۵- مرامی، علیرضا، (۱۳۷۸)، «بررسی مقایسه ای مفهوم عدالت (از دیدگاه مطهری، شریعتی، سید قطب)»، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی
۶- مورهد،گریفین، (۱۳۸۷)، «رفتارسازمانی»، ترجمه دکتر سیدمهدی الوانی و دکتر غلامرضا معمارزاده، انتشارات مروارید، چاپ سیزدهم
بخش دوم مقالات :
۷- ابرلین، ریچارد و تتام، بی چارلس، (۱۳۸۶)، «عدالت سازمانی وتصمیم گیری»، مترجم : فاطمه شیخی نژاد، فصلنامه احیاء
۸- اسکندری، نازیلا، (۱۳۸۶)، «بررسی رابطه بین ادراک با تعهد سازمانی و دلبستگی شغلی در بین دبیران آموزش و پرورش شهرستان ارسنجان»
۹- اسماعیلی، کوروش، (۱۳۸۰)، «تعهد سازمانی»، نشریه تدبیر، شماره ۱۱۲
۱۰- اسمعیلی گیوی، محمدرضا، (۱۳۸۷)، «کارکردهای درون سازمانی و برون سازمانی عدالت»، فصلنامه سیاسی– اجتماعی برداشت دوم، سال پنجم، شماره هشتم
۱۱- امامی، سید مجتبی؛ کوشازاده، سیدعلی؛ سلیمی، غلامرضا؛ (۱۳۸۷)، «پیش درآمدی بر مطالعات عدالت سازمانی دراسلام»، فصلنامه سیاسی– اجتماعی برداشت دوم، سال پنجم، شماره هشتم
۱۲- امیرخانی، طیبه؛ پور عزت، علی اصغر؛ (۱۳۸۷)، «تأملی برامکان توسعه سرمایه اجتماعی در پرتو عدالت سازمانی درسازمان های دولتی»، نشریه مدیریت دولتی، دوره ۱ ، شماره ۱
۱۳- امین شایان جهرمی، شاپور؛ صالحی، مسلم؛ ایمانی، جواد، (۱۳۹۰)، «رابطه عدالت سازمانی و تعهد سازمانی با رضایت شغلی در بین معلمان مدارس استثنایی شهرستان بندرعباس»، علوم تربیتی، سال پنجم، شماره ۱۰، صص ۳۳-۷
۱۴- امیریان زاده، مژگان؛ قلتاش، عباس؛ مختاری، مرضیه، (۱۳۹۱)، «رابطه عدالت و تعهد سازمانی با بهره وری شغلی در بین دبیران دبیرستان های دخترانه شهر مرودشت»، فصلنامه علمی-پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال سوم، شماره۴، صص ۳۴-۲۱
۱۵- ایمانی، جواد؛ امین شایان جهرمی، شاپور، (۱۳۹۲)، «رابطه بین عدالت سازمانی با تعهد سازمانی و رضایت شغلی در بین مدارس استثنایی استان هرمزگان»، نوآوری های مدیریت آموزشی، سال هشتم، شماره ۲، صص ۴۳-۲۹
۱۶- امیرکافی، مهدی؛ هاشمی نسب، فخرالسادات، (۱۳۹۲)، «تأثیر عدالت سازمانی، حمایت سازمانی ادراک شده و اعتماد سازمانی بر تعهد سازمانی»، مسائل اجتماعی ایران، سال چهارم، شماره۱، صص ۶۲-۳۳
۱۷- بروکنر،جوئل؛ سی گل، فیلپس؛ (۱۳۸۲)، «سیر تاریخی نظریه ها و تحقیقات درباره عدالت سازمانی»، مترجم : محمد ازگلی، نشریه فصلنامۀ مصباح، شماره ۴۶
۱۸- بهارلو، علی عسکر؛ (۱۳۸۷)، «رابطه سرمایه اجتماعی با بهبود تعهد سازمانی کارکنان شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت و حسابداری
۱۹- بهاری فر، علی؛ جواهری کامل، مهدی، (۱۳۸۹)، «بررسی پیامدهای ارزش های اخلاقی سازمان (با مطالعه عدالت سازمانی، تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی)»، دو ماهنامه توسعه انسانی پلیس، سال هفتم، شماره ۲۸، صص ۱۱۸-۹۵
۲۰- بهرام زاده، حسینعلی؛ یادگاری، منصوره، (۱۳۹۲)، «تحلیل رابطه عدالت سازمانی با تعهد سازمانی کارکنان مدارس راهنمایی دخترانه نواحی آموزش و پرورش مشهد»، نشریه علمی-پژوهشی مدیریت فردا، سال هشتم، شماره ۲۱، صص ۶۵-۵۵
۲۱- پوراصغر، علی، (۱۳۸۷)، « ارزیابی مشکلات و موانع اجرای قانون خدمات کشوری»، مجله توسعه صادرات ‏، سال یازدهم ‏، شماره ۷۰
۲۲- پورعزت، علی اصغر؛ قلی پور، آرین؛ (۱۳۸۷)، «بررسی موانع ساختاری تحقق عدالت در سازمان»، فصلنامه سیاسی– اجتماعی برداشت دوم، سال پنجم ، شماره هشتم
۲۳- جعفرپور، محمود؛ صحت، سعید، (۱۳۹۱)، «بررسی نقش مقاومت فردی و عدالت سازمانی در برابر تعهد به تغییرات برنامه ریزی شده سازمانی»، پژوهش نامه مدیریت تحول، سال چهارم، شماره ۸، صص ۹۱-۷۱
۲۴- حدادنیا، سیروس؛ شهیدی، نیما؛ هاشمی، سید احمد، (۱۳۹۲)، «رابطه بین عدالت سازمانی با تعهد سازمانی و رفتار مدنی سازمانی از دیگاه مدیران گروه های آموزشی واحدهای منطقه یک دانشگاه آزاد اسلامی»، فصلنامه علمی-پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، سال چهارم، شماره ۴، صص ۱۸۸-۱۶۵
۲۵- حسین زاده، علی؛ ناصری، محسن؛ (۱۳۸۶)، «عدالت سازمانی»، نشریه تدبیر، شماره ۱۹۰

دیوارهای شرقی و غربی و جنوبی در زمستان سایه سار سردی در محوطه شمالی یخچال فراهم می ساخته که در شبهای چله با انداختن آب قنات به حوض پهناور و کم عمق آن محوطه و تکرار این کار در شبهای متوالی ، قطعات بزرگ یخ ساخته می شده و پس از شکسته شدن به مخزن یخ در زیر گنبد یخچال انتقال داده می شده است ؛ گنبد خشتی بزرگ همانند « فلاسک »یخهای انباشته را نگه می داشته که برای استفاده ی کاروانیان و مردم از آن استفاه می کرده اند . ‌‌‌

۳-۶-۲-۶-کاروانسرای شاه عباسی
این کاروانسرا که گویا بر جایگاه کاروانسرای قدیمی تری ساخته شده از جمله کاروانسراهای سبک صفوی و یکی از کاملترین کاروانسراهای بین راهی به شمار می رود . این کاروانسرا به شیوه معروف چهار ایوانی و با آجر ساخته شده و به لحاظ برخورداری از فضاهای متنوع و تجهیزات ایمنی قدیم و جریان همیشگی آب و جهات بهداشتی یکی از رباطهای کم نظیر منطقه بوده است .
ساختمان کاروانسرا شامل : ساباط (با پوشش یزدی بندی )، ایوانهای بیرونی ، هشتی ورودی ، حیاط مرکزی ، حوضخانه و مهتابی و چهار هشتی زیبا و فضاهای سرپوشیده ی (سول) شرقی و غربی و جمعاً صد ایوان و اتاق و اجاق برای استفاده کاروانیان بوده است
۳-۶-۲-۷-کبوتر خانه
این برج که در حال حاضر به برج فرمانداری معروف است تنها کبوترخانه موجود در شهر می باشد . پوسته عظیم خشتی با شش جرز داخل ، اعضای اصلی کالبدی بنا را تشکیل می دهند . ورودی کوچکی در سمت غرب این برج قرار دارد و دو رامپ پله حرکت عمودی این مجموعه را فراهم ساخته است .
بدنه جرزهای برج کبوترخانه ازحفره هایی به ابعاد ۲۰*۲۰ سانتیمتر ساخته شده که هر یک آشیانه کبوتران می باشد . چهاربرجک و یک برج میانی بر روی سقف در جهت ورود و خروج کبوتران قرار داشته و رنگ تند مقرنسها عامل جذب پرندگان بوده است
۳-۶-۲-۸- آب انبار
آب انبارها معمولاً در مرکز محله‌های شهر واقع شده و از چهار عنصر اساسی تشکیل شده‌اند: ۱- خزینه- به شکل استوانه (محل ذخیره آب) که در دل زمین ایجاد شده، آب قنات بر آن مسلط است. در عین حال، زمین برای حفظ دمای آب نیز بوده‌است. ۲-گنبد- پوششی به شکل نیمکره بر روی خزینه به منظور حفاظت آب از آلودگیهای محیطی و خنک نگهداشتن آن. ۳-پاشیر- راهرویی پلکانی جهت برداشتن آب از خزینه ۴-بادگیر- وسیله‌ای برای هدایت جریان هوا به درون آب انبار برای جلوگیری از فساد آب است تعداد بادگیرها از یک تا شش با توجه به شرایط کار متفاوت است. یکی از عمده‌ترین مصالح در ساختمان آب انبار دیمه (deimah) است، که از آهک و خاکستر و ماسه بادی تشکیل شده‌است. این ملات ضمن آب بندی بنا، از فساد آب نیز جلوگیری می‌کند. بیشتر آب انبارها دارای یک ورودی و پاشیر هستند.
۳-۶-۲-۹- برج و بارو و دروازه شارستان :
بخشی از برج و بارو و خندق و همچنین دروازه غربی شارستان قدیم میبد در ضلع شرقی مجموعه کاروانی رباط و چسبیده به آن قرار دارد .این مجموعه از بازمانده های دروازه ها و همچنین حصار قدیم میبد می باشد که در دوره ساسانی طبق اصول شهرسازی آن دوره صورت گرفته است .
فصل چهارم
یافته های تحقیق
فصل چهارم : یافته های تحقیق
۴-۱-محدودیت های طبیعی درتوسعه گردشگری شهر میبد
۴-۲- محدودیت زیر ساختها ی اجتماعی وفرهنگی درتوسعه گردشگری شهر میبد
۴-۳- محدودیت زیر ساختهای فرهنگی درتوسعه گردشگری شهر میبد
۴-۴- محدودیت زیر ساختهای سیاسی درتوسعه گردشگری شهر میبد
۴-۵- محدودیت زیر ساختهای حمل و نقل وتاسیسات وخدمات اقامتی و توریستی
درتوسعه گردشگری شهر میبد
۴-۱-محدودیت های طبیعی درتوسعه گردشگری شهر میبد
۴-۱-۱- موقعیت جغرافیایی شهر در جهت توسعه گردشگری شهر میبد
براساس نتایج بدست آمده از مطالعات میدانی جامعه آماری ۶۱۱ نفری ۵/۷۶ معتقد به وجود تاثیر موقعیت جغرافیایی در توسعه گردشگری شهر میبد بوده اند و تنها ۹/۲۱ درصد رای به عدم تاثیر موقعیت جغرافیایی داشته اند.
جدول ۴-۱-۱- توزیع تعداد درصد تاثیر موقعیت جغرافیایی و میزان تاثیر آن در توسعه گردشگری شهر میبد

برخی از این برتری­ها عبارتند از:
نانو ذرات نقره دارای اثرات ضد میکروبی با طیف بسیار وسیع است و از این رو نسبت به بسیاری از آنتی­بیوتیک­هایی که معمولا روی گروه خاصی از باکتری­ ها اثر دارند، برتری دارد.
بر خلاف آنتی­بیوتیک­های رایج که معمولا فقط بر روی باکتری­ ها اثر کشنده و مهاری دارند، نانو ذرات نقره دارای اثرات کشندگی روی انواع بسیاری از قارچ­ها، پروتوزوا و حتی ویروس­ها علاوه بر باکتری­ ها است.
مساله بسیار مهم دیگری که در بکارگیری آنتی­بیوتیک­ها مطرح است، مشکل مقاومت میکروبی رو به گسترش نسبت به اکثر انواع آنتی­بیوتیک­هاست. با توجه به مدت زمان طولانی و همچنین گستردگی مصرف نقره در تمام دنیا تا به حال مقاومت میکروبی قابل ملاحظه­ای در برابر آن شکل نگرفته و گزارشاتی که در این مورد در دست است بیانگر محدود بودن سویه­های مقاوم به نقره است.
بروز عوارض جانبی در درمان با نقره به نسبت سایر آنتی­بیوتیک­ها بسیار کمتر است و عوارض احتمالی ایجاد شده توسط نقره قابل درمان و برطرف شدن است.
خاصیت میکروب­کشی نانو ذرات نقره به صورت سریع و آنی بلافاصله بعد از مواجهه با میکروب بروز می­ کند و به صورت باکتریسیدال است و نه استاتیک(۵۷).
۲-۲-۸- اثرات زیستی یون نقره (Ag+)، کلرید نقره (AgCl) و نانو ذرات نقره (Ag°)
مشخص شده است که Ag⁺ عامل تغییر در میزان نفوذ پذیری غشاء سلول نسبت به K⁺ و سپس غلظت Na⁺، تأثیر بر فعالیت K⁺-ATP عملکرد میتوکندری، تمایل شدید (نسبت به سایر یون­های فلزی) برای اتصال با پروتئین­های حاوی –SH و غیر فعال کردن آن­ها و تولید ROSs بوده و به همین دلایل در غلظت­های بالاتر از حد خاصی اثرات سمی دارد(۴۳، ۹۰).

در مطالعاتی که بر روی باکتری­ های S. aureus و E. coli صورت گرفت، مشاهده شده که در حضور Ag⁺ ساختار طبیعی DNA از بین رفته و قطعات آن در قسمتی از سلول، تجمیع و متراکم شده است. همچنین مطالعات اشعه X وجود گرانول­هایی با چگالی بالا را بر روی سطح غشاء و دیواره، سیتوپلاسم و سطح DNA تایید می­کردند(۵۴).
اینکه سمیت Ag^° تا چه مقدار وابسته به حالت یونی و یا نانویی است در پرده ابهام قرار داشته و نظریه­ های متفاوتی در این زمینه وجود دارد. در جدیدترین مطالعات در سال ۲۰۱۱، به مقایسه اثرات این دو بر سلول­های سرطان ریه انسان پرداختند. ایشان وابستگی اثرات سایتوتوکسیستی^[۲۶] را به نحوه تهیه نانو ذرات و غلظت Ag+، بررسی کردند و پارامتر­های مرگ ناگهانی برنامه ریزی شده سلولی، تولید ^[۲۷]ROSs و رفتار سیکل سلولی را مطالعه نمودند. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که نسبت غلظت این دو به هم و غلظت کل یون نقره در محیط در نتیجه نهایی و سمیت محلول اثر فوق­العاده­ای دارد. در حضور نانو ذرات کروی با اندازه ۳۰-۵۰ نانومتر و پوشش PVP^[28] که دارای ۳۹٪ یون نقره در محیط خود هستند ۹۲٪ سلول­ها زنده ماندند، در حالیکه وقتی غلظت به ۶۴٪ افزایش می­یابد درصد زیستایی تا ۵۴٪ کاهش می­یابد. ایشان نشان می­ دهند که اثر سمیت مایع رویی محلول نانو ذرات پس از سانتریفوژ و در مورد سلول­های ریه که حاوی بیش از ۵/۵٪ یا بیشتر یون باشد، مربوط به یون نقره بوده و با سمیت خود ذرات یکسان است. اما وقتی غلظت یونی در مایع رویی به ۶/۲٪ و یا کمتر برسد، این مایع اثری نداشته و ذرات نقش اصلی ر در سمیت دارند(۳۶).
۲-۲-۹- مکانیسم عمل ضد میکروبی نقره و نانو ذرات نقره
مکانیسم عمل دقیق نقره بر روی میکروب­ها هنوز بطور کامل شناخته نشده است ولی مکانیسم احتمالی نقره متالیک، یون­های نقره و ذرات نانو نقره بر اساس ریخت شناسی و تغییرات ساختاری پیدا شده در سلول­های باکتریایی پیشنهاد شده است(۷۰).
مکانیسم عمل نقره در حقیقت ایجاد کمپلکس نقره و انعقاد پروتئین­های پروتوپلاسم باکتری می­باشد که در مقادیر بسیار اندک عمل کرده و باعث خاصیت ضد میکروبی آن می­ شود و از آنجا که سلول­های باکتری نسبت به سلول­های انسان توانایی بالایی برای جذب و تجمع یون نقره را از خود دارند بنابراین با غلظت­های مشابه قدرت صدمه زدن به سلول­های باکتری بسیار بالا می­باشد به طوری که در غلظت­های مؤثر بر باکتری هیچگونه اثری بر سلول­های انسان ندارند(۲۰).
به طور کلی سه مکانیسم متداول زیر پیشنهاد می­گردد:
جذب یون آزاد نقره که باعث اختلال در تولید ATP و همانندسازی DNA می­ شود.
نانو ذرات نقره و یون­های نقره باعث ایجاد گونه­ های اکسیژن فعال (ROS) می­شوند.
نانو ذرات نقره به طور مستقیم باعث تخریب غشا سلولی می­شوند(۲۰).
۲-۲-۹-۱- جذب یون­های آزاد نقره
نانو ذرات نقره هنگام حل شدن از طریق واکنش نانو ذرات با H₂O₂ یون­های نقره ایجاد می­ کنند. در این مکانیسم انجام واکنش زیر پیشنهاد شده است:
۲Ag+H₂O₂+2H→ ۲Ag+ 2H₂O E=0.17 V
همچنین پیشنهاد شده که این واکنش می ­تواند در سلول­های یوکاریوتی در میتوکندری رخ دهد، به شرطی که غلظت مناسب از یون H⁺ وجود داشته باشد. شبیه همین مکانیسم در غشاء سلول باکتری، جایی که نیروی محرکه پروتونی ایجاد می­ شود، رخ می­دهد. مکانیسم احتمالی دیگر برای حل شدن اکسیداتیو نانو ذرات نقره گزارش شده است که در آن نقره در حضور اکسیژن اکسیده می­ شود. تغییر رنگ نانو ذرات بعد از چندین هفته به همین مکانیسم نسبت داده شده است. میزان یون­های آزاد نقره در این مکانیسم ۲/۲٪ از کل محتوی آن در محلول نانو نقره می­باشد. نقره یونی خاصیت ضد باکتری تقریباً شناخته شده­ای دارد، بنابراین انتظار می­رود که آزاد شدن یون­های نقره از نانو ذرات نقره مسئول حداقل بخشی از خصوصیات ضد میکروبی نانوذرات نقره می­باشد. در غلظت­های زیر میکرومولار، Ag⁺ با آنزیم­ های زنجیره تنفسی مثل NADH واکنش می­دهد و منجر به اختلال در سنتز ATP می­ شود. همچنین با اتصال به پروتئین­های انتقال دهنده پروتون باعث تخریب نیروی محرکه پروتونی می­ شود. نقره باعث مهار جذب فسفات و باعث ایفلاکس^[۲۹] فسفات به خارج سلول می­ شود. برهمکنش با پروتئین­های رنجیره تنفسی و انتقالی پروتون نتیجه تمایل شدید Ag⁺ با گروه تیول موجود در بقایای سیستئین پروتئین­هاست. علاوه بر این شواهد نشان می­دهد،که Ag⁺ باعث افزایش فرکانس جهش در واکنش­های PCR می­ شود. قرار گرفتن باکتری­ ها در غلظت­های میلی مولار Ag⁺ باعث تغییرات مورفولوژیکی مثل چروکیدگی و تخریب غشاء سلولی، تراکم DNA و تجمع آن در مرکز سلول می­ شود و تخریب غشاء سلولی موجب نفوذ مواد به داخل سلول می­ شود. بررسی­های متفاوتی ارتباط بین سمیت نانو ذرات نقره و آزاد شدن یون­های نقره را نشان می­دهد. مطالعات نشان می­ دهند که نانو ذرات نقره­ای که توسط لیگاند­های محلول در آب پوشیده شده ­اند و دارای ناحیه سطحی بیشتری می­باشند، سمیت کمتری نسبت به نانو ذرات نقره فاقد پوشش دارند. این نتایج پیشنهاد می­ کند که لیگاند­ها از آزاد شدن یون­های نقره جلوگیری می­ کنند و در نتیجه سمیت آن­ها کاهش می­یابد. دلیل احتمالی دیگر این است که پوشیده شدن سطح از چسبیدن نانو ذرات نقره به سطح سلول­های باکتری جلوگیری می­ کند. همچنین تحقیقات روی باکتری­ های بیولومینسانت^[۳۰] نشان می­دهد که سویه­های حساس به تخریب پروتئین کمتر از سویه­های حساس به سوپر اکسید تحت تأثیر نانو ذرات نقره قرار می­گیرند. پیشنهاد شده که نانو ذرات نقره باعث آزاد شدن یون­های نقره می­شوند که به داخل سلول وارد شده و از طریق واکنش­های احیاء با اکسیژن تولید گونه­ های اکسیژن فعال می­ کنند. در بررسی­های مشابه دیگری نیز اثر عملکرد هم افزایی یون­های نقره، سوپر اکسید­ها و پراکسید هیدروژن نشان داده شده است(۴۹،۷۸،۹۷،۱۱۴).
۲-۲-۹-۲- ایجاد گونه­ های اکسیژن فعال
گونه­ های اکسیژن فعال(ROS) فرآورده ­های زیستی طبیعی هستند که در ارگان­های تنفسی ارگانیسم­ها ایجاد می­ شود و در مقدار کم توسط آنتی اکسیدان­هایی مثل گلوتاتیون دی سولفید/گلوتاتیون (GSH/GSSH) کنترل و مهار می­شوند. میزان ROS اضافی باعث ایجاد استرس اکسیداتیو می­ شود که در نتیجه آن رادیکال­های آزاد اضافی می­توانند به لیپید­های غشایی حمله کنند و موجب فروپاشی غشاء شوند. این رادیکال­ها همچنین باعث تخریب عملکرد میتوکندری و تخریب DNA می­شوند. فلزات می­توانند در حضور اکسیژن نامحلول به عنوان کاتالیست در تولید ROS عمل کنند. نانوذرات نقره نیز با کاتالیز واکنش با اکسیژن موجب ایجاد رادیکال­های آزاد اضافی در سلول می­شوند. در سلول­های یوکاریوتی، نانوذرات نقره از طریق اتصال مستقیم به GSH و با آنزیم GSH ردوکتاز دفاع آنتی اکسیدانی سلول را مهار می­ کنند. مشابه به آن در سلول­های باکتری، یون­های نقره با تخریب آنزیم­ های زنجیره تنفسی از طریق اتصال با گروه ­های تیول در این آنزیم­ها و یا آنزیم­ های مهار کننده رادیکال­های سوپر اکسید مثل سوپر اکسید دیسموتاز، باعث القاء ایجاد ROS می­شوند. همچنین تولید ROS توسط یون­های نقره و یا نانوذرات نقره بطور فتوکاتالیتیکی نیز القاء می­ شود، هر چند ارتباط بین سمیت غلظت گونه اکسیژن فعال ایجاد شده برای باکتری­ ها توسط روش فتوکاتالیتیکی معلوم نشده است.
مطالعات نشان می­دهد که سمیت نانوذرات نقره در حضور آنتی اکسیدان از بین می­رود که پیشنهاد می­ کند که مکانیسم ضد میکروبی نانو ذرات نقره وابسته به ایجاد رادیکال­های آزاد است که از سطح نانو ذرات نقره آزاد می­شوند. در نتیجه رادیکال­های آزاد موجب تخریب غشاء می­شوند. فعالیت باکتریسیدال در زئولیت نقره هم به ایجاد ROS وابسته می­باشد. نشان داده شده که یون­های نقره، کلرید نقره و نانو ذرات نقره قادر به القاء ایجاد ROS در باکتری­ های نیتریفیکانت^[۳۱] می­باشند و نانو ذرات نقره در بعضی سطوح سمی­تر ظاهر می­ شود. همچنین نشان داده شده که تخریب غشاء، DNA و پروتئین­ها در محیط کشت باکتری­ ها در اثر تولید رادیکال­های سوپر اکسید می­باشد و نه رادیکال­های هیدروکسید(۴۹،۷۸،۹۷،۱۱۴).
۲-۲-۹-۳- آسیب مستقیم به غشاء سلولی
نانو ذرات نقره با غشاء باکتری برهمکنش ایجاد می­ کنند و قادر به نفوذ به درون سلول هستند. بررسی­ها با میکروسکوپ الکترونی نشان می­ دهند که نانو ذرات نقره با اتصال و نفوذ به سلول باکتری باعث القاء ایجاد حفره^[۳۲] در آن می­شوند. همچنین نانو ذرات نقره با سطوح اکسید شده، پروتئین­های بزرگ سطح سلول را از بین می­برند و باعث ایجاد گودال­های حجیم^[۳۳] در سطح باکتری می­شوند. تجمع نانو ذرات نقره در روی سطح غشاء و جذب آن در P. aeruginosa, V. cholera و S. typhus مشاهده شده است که البته فقط ذرات کمتر از ۱۰ نانومتر قادر به اتصال به سطح و ورود به سلول بودند. هر چند در مطالعات دیگری عبور نانو ذرات نقره با اندازه ۸۰ نانومتر نیز از غشاء خارجی و داخلی P. aeruginosa دیده شده است. فرضیه دیگر اشاره می­ کند که این بر همکنش از طریق جاذبه الکترواستاتیکی بین بار منفی سطح سلول و بار مثبت نانو ذرات نقره صورت می­گیرد. یک فرضیه دیگر این است که جایگاه­های خاصی حاوی پروتئین­های سولفوردار وجود دارد و نانو ذرات نقره مشابه عمل با گروه ­های تیول و پروتئین­های انتقالی عمل می­ کنند. فرضیه دوم نسبت جاذبه الکترواستاتیکی محتمل­تر است، زیرا تخریب پروتئین­های غشایی در تماس با نانوذرات نقره دیده شده است. فرضیه دیگر، تخریب غشاء از طریق تهی­سازی^[۳۴] و تخلیه سلول است که با ایجاد حفره­هایی با اشکال متفاوت در غشاء و تغییر در نفوذ پذیری آن موجب آزاد شدن بیشتر لیپوساکارید­های غشایی می­ شود. این موضوع در گرم منفی­ها دیده می­ شود(۴۹،۷۸،۹۷،۱۱۴).
۲-۲-۱۰- اثرات نانو ذرات نقره بر باکتری­ ها
بررسی­های محققان حاکی از آن است که نقره به صورت وسیع الطیف بر روی باکتری­ ها عمل می­ کند و سویه­های بسیار مختلف و متفاوتی از باکتری­ های گرم مثبت و گرم منفی، هوازی، بی­هوازی و حتی اسپوردار در فرم­های مختلف باسیل، کوکسی و غیره در مقابل اثرات ضد میکروبی آن حساس می­باشند(۵۴ , ۸۷).
مطالعات نشان داده­اند با اینکه این مواد برای میکروارگانیسم­ها کشنده هستند ولی برای سلول­های پستانداران خطر قابل توجهی ندارند. اثرات ضد باکتریایی نانو ذرات نقره بارزترین ویژگی زیستی آن است. بر این اساس این مواد به بسیاری از محصولات بهداشتی مانند پماد­های سوختگی و ضد عفونی کننده­ها، سیستم­های تصفیه آب و تجهیزات پزشکی افزوده می­شوند(۴۲, ۸۷).
در سال ۲۰۰۴، اثرات ضد باکتریایی سه نوع از نانو ذرات نقره را روی E. coli مورد بررسی قرار دادند. ایشان مهم­ترین مکانیسم اثر را تخریب دیواره و ایجاد گودال می­دانند(۸۶). تحقیقات مشابه و البته جامع­تر در سال ۲۰۱۰ توسط Li و همکارانش انجام شد. ایشان نیز نظریات گذشته در زمینه ایجاد گودال را قبول کرده و با شواهد بیشتر به تایید آن می­پردازند(۷۲).

شکل۲-۶- برهمکنش­های نانو ذرات با باکتری مدل گرم منفی E. coli بر اساس مکانیسم ایجاد گودال(۸۶)
۲-۲-۱۱- اثرات ضد ویروسی نانو ذرات نقره
در بررسی اثرات ضد ویروسی نقره اغلب بکارگیری یون نقره به صورت ترکیب با املاح سولفونامیدی مانند سولفودیازین و سولفاتیازول بوده است. املاح سولفونامیدی به تنهایی فاقد اثر ضد ویروس بوده ولی ترکیب آنها با نقره اثرات بارزی بر ویروس­های مورد مطالعه نشان دادند. عمده سویه­های آنها هرپس ویروس­های تیپ ۱ و ۲ می­باشند. همچنین آزمایشاتی نیز در مورد اثر ضد ویروسی نقره در سویه­های از ویروس SARS، HIV و آنفولانزا انجام شد. اما در مورد اثر بخشی یا عدم اثر بخشی همچنان تردید وجود دارد(۱۲۶).
ویروس HIV-1 در زمره میکروارگانیسم­هایی قرار داشته که بسیار مورد اقبال محققان می­باشد. در مطالعه مشترکی میان دانشگاه­ های Texas، Austin وMexico در زمینه برهمکنش این ویروس و نانو ذرات نقره مشخص شده است که ذرات ۲۰-۱۰ نانومتری با پوشش پلیمری در غلظت­های بالاتر از μg/mL25 به خوبی سلول­های مورد حمله آن را کنترل و حذف می­ کنند و بر این اساس استفاده از کرم­های حاوی نانو ذرات نقره جهت پیشگیری از ابتلا به ایدز پیشنهاد شده است(۵۱).
۲-۲-۱۲- اثرات ضد قارچی نانو ذرات نقره
در مورد اثرات ضد قارچی نقره آزمایشات مختلفی در مورد اثر نقره در ترکیب با سولفونامیدها بر روی گونه­ های قارچی مختلف مانند آسپرژیلوس و کاندیدا انجام گرفته است و نشان داده که ترکیباتی که در ساختمان خود یون نقره دارند دارای خاصیت ضد قارچی بالا در مقایسه با سولفونامید­های بدون نقره هستند. در مورد مکانیسم اثر ضد قارچی این ترکیبات در مقایسه با سایر ترکیبات ضد قارچ مانند خانواده آزول­ها مشخص شد که کمپلکس نقره با لیگاند سولفونامید مکانیسم متفاوتی را برای قارچ کشی دارند. نظریه­ای که در این مورد مطرح است بیانگر نقش نقره در مهار فسفوماتوز ایزومراز که یک آنزیم کلیدی در سنتز دیواره سلولی قارچ است، می­باشد که این بر خلاف ترکیبات آزولی است که اثر ضد قارچی خود را از طریق مهار لانسترول-۱۴-α- دی متیلاز اعمال می­ کنند(۷۹).
در سال ۲۰۰۹ مطالعاتی روی اثرات سمی نانو ذرات نقره بر قارچ­های بیماری­زای Bipolaris srokiniana و Magnaporthe grisea انجام شده و نتایج حاصل را بر کاهش پنجاه درصدی کلونی­ها با محلول AgNO3 مقایسه کرده ­اند. نتایج حاکی از آن است که نانو ذره نقره در غلظت­های بالاتری قابلیت کنترل بیماری قارچی را دارند در حالی که سمیت خاصی برای گیاه گزارش نشده است(۶۵).
۲-۲-۱۳- کاربرد نقره در صنایع با تکیه بر خاصیت ضد میکروبی آن
با توجه به خواص ضد میکروبی نقره و برتری­های آن نسبت به سایر مواد ضد میکروبی شامل کم عارضه بودن، پایداری و ماندگاری و عدم ایجاد مخاطرات زیست محیطی در صنایع مختلف غذایی، تصفیه آب، تصفیه هوا، شستشوی مواد خوراکی، لوازم خانگی مانند ماشین­های لباسشویی و ظرفشویی و ابزار آلات پزشکی کاربرد دارد. از مهمترین صنایعی که می­توانند از خواص مثبت نقره استفاده کنند، صنایع غذایی، تصفیه آب، تصفیه هوا و پزشکی هستند.(۱۱۸).
۲-۲-۱۴- عوارض جانبی احتمالی نانو ذرات نقره
استفاده مدرن از نقره به عنوان عامل ضد میکروبی از سال ۱۸۹۳ و با شروع تحقیقات روی نقره و اثرات آن در موجودات زنده و خاصیت ضد میکروبی آن و بررسی در مورد بروز اثرات آن در موجودات زنده و خاصیت ضد میکروبی آن و بررسی در مورد بروز اثرات سوء و عوارض ناخواسته در انسان و حیوان شکل تازه­ای به خود گرفت. در آزمایشات مختلف مشاهده گردید که نانو ذرات نقره به صورت محلول اثرات قوی ضد میکروبی از خود نشان می­دهد بدون اینکه اثرات و عوارض سوئی بر بافت­های بدن جانوران و گیاهان داشته باشد(۶۸-۷۰). استفاده از نانو ذرات نقره بصورت خوراکی با مقادیر کم می ­تواند مقاومت میزبان را نسبت به عوامل بیماری­زا بالا ببرد. کلوئید نانو ذرات نقره که با پایه معدنی تولید شده باشد توسط کلیه­ها دفع می­ شود و عوارض جانبی ندارد(۳۹,۱۲۱).
۲-۲-۱۵- کاربرد نقره و نانونقره در پزشکی
از کاربردهای عصر مدرن می­توان به قطره چشم نیترات نقره رقیق جهت جلوگیری از عفونت چشم نوزادان اشاره نمود. با مصرف نقره کلوئیدی بیماران مبتلا به هپاتیت C اثرات قابل توجهی در کاهش تعداد ویروس­ها و بهبودی حال عمومی گزارش نموده ­اند. همچنین محققین به تازگی به توانمندی نانو ذرات نقره برای کشتن ویروس ایدز نیز پی برده­اند. به واسطه فعالیت آنتی باکتریال قوی آن پوشش­­های نانو نقره در بافت­های متعدی مانند ایمپلنت­ها، سوند­ها، ابزار دندان­پزشکی و غیره استفاده می­شوند(۱۱۷, ۱۱۹). در نهایت اینکه از نقره در فرم نانو آن برای درمان زخم­ها و سوختگی­ها و یا به عنوان محلول ضد عفونی کننده آب و اسپری برای اتاق عمل یا سایر بخش­ها استفاده می­ شود(۴۲, ۷۰).
۲-۲-۱۶- نانو ذرات نقره و گیاهان
نانوتکنولوژی به دلیل تولید ذرات در حد نانو، رشد قابل ملاحظه­ای را در زمینه علم و تکنولوژی از خود نشان داده است. بیونانوتکنولوژی در واقع ترکیبی از بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی می­باشد که برای تولید تکنولوژی بیوسنتتیک و محیط زیست دوست جهت سنتز ذرات نانو تشکیل شده است. روش­های فیزیکی و شیمیایی متعددی برای سنتز نانو ذرات فلزی وجود دارد که توسط دانشمندان علم مواد بررسی و مطرح شده است. به علت پیچیدگی و مشکلات روش­های شیمیایی، استفاده از روش­های نوین سنتز بیولوژیکی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. روش­های بیولوژیکی به دلیل غیر سمی بودن، پاکیزه و دوستدار محیط بودن روش­های تولید روز به روز پیشرفت می­یابد و امروز این روش­ها را اصطلاحاً سنتز سبز^[۳۵] می­نامند که از باکتری­ ها، قارچ­ها و گیاهان برای تولید نانو ذرات استفاده می­ کنند. گیاهان منبع مهمی برای تولید نانو ذرات می­باشند.از جلبکChorella vulgaris و گیاه آلفا آلفا در سنتز زیستی نقره بسیار استفاده شده است. در روش­های زیستی از عصاره گیاه و یا عصاره خالص شده مواد زیستی مانند پروتئین­ها و گلوتاتیون به عنوان عوامل احیاء کننده و پایدار کننده در ساخت نانو ذرات نقره بکار می­روند(۱۰۰،۱۰۸،۱۱۴).
به دلیل شیوع بیماری­های عفونی ایجاد شده توسط باکتری­ های پاتوژن گوناگون و ایجاد مقاومت باکتریایی شرکت­های دارویی و محققان به دنبال عوامل ضد میکروبی جدیدی هستند. به عنوان یک راه حل جدید­تر، دانشمندان در پی تعویض فرمولاسیون مواد ضد میکروبی و داروهای سنتز شده با نانو ذرات گوناگون و همچنین گیاهان دارویی هستند. به این صورت که می­توان از درمان­های ترکیبی^[۳۶] استفاده کرد.
۲-۳- کلیات میکروب شناسی
باکتری­ های مورد بررسی در این تحقیق شامل:
الف) باکتری­ های گرم مثبت:
Staphylococcus aureus (ATCC25923)
Methicillin-resistant Staphylococcus aureus(MRSA) (ATCC33591)
Staphylococcus epidermidis(ATCC14990)
Streptococcus pyogenes(ATCC19615)
ب) باکتری گرم منفی
Pseudomonas aeruginosa (ATCC27853)

۱/۰

اتفاق نظر بسیار ضعیف

وجود ندارد

۳/۰

اتفاق نظر ضعیف

کم

۵/۰

اتفاق نظر متوسط

متوسط

۷/۰

اتفاق نظر قوی

زیاد

۹/۰

اتفاق نظر بسیار قوی

بسیار زیاد

منبع: (اشمیت، ۱۹۹۷)
شایان ذکر است که معناداری آماری ضریب W برای متوقف کردن فرایند دلفی کفایت نمی‌کند. برای پانلهای با تعداد بیشتر از ۱۰ عضو حتی مقادیر بسیار کوچک W نیز معنادار به حساب می‌آیند.

۳-۶٫ جامعه آماری
جامعه آماری عبارت است از تعدادی از عناصر مطلوب مورد نظر که حداقل دارای یک صفت مشخصه باشند (آذر و مؤمنی،۱۳۸۰). همچنین کرسول، جامعه را گروهی از افراد می­داند که از یک خصوصیت مشترک برخوردارند که آنها را از دیگر گروه­ ها متمایز می­سازد (دانایی فرد و دیگران، ۱۳۸۷). جامعه آماری در این پژوهش شامل کارشناسان و صاحب نظران ادارات و سازمانهای دولتی مرتبط با صنعت گردشگری مانند (سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، سازمان منابع طبیعی و محیط زیست و شهرداری ­ها) و مراکز غیر دولتی شامل(هتل داران و صاحبان آژانس های مسافرتی و تفریحی در سطح استان ایلام) می­باشند که با توجه به مطالعات و پژوهش­های انجام گرفته تعداد آنها ۱۸۰ نفر بدست آمد است.
با توجه به محدود بودن جامعه آماری دیگر به روش نمونه گیری احتیاجی نبوده و از روش سرشماری استفاده شده است.
لازم به ذکر است که تعداد ۸ پرسشنامه قابل استفاده نبودند.
۳-۷٫ روش­های گردآوری اطلاعات
روش­های گردآوری اطلاعات را به طور کلی می­توان به دو دسته روش­های کتابخانه­ای و روش­های میدانی تقسیم نمود. در این قسمت از پژوهش برای جمع­آوری اطلاعات مربوط برای پاسخگویی به سؤالات پژوهش، از روش میدانی استفاده شده است، همچنین از روش­ کتابخانه­ای مانند مطالعه کتاب­ها، مقالات، مجلات، طرحهای پژوهشی و بانک­های اطلاعاتی اینترنتی برای تدوین و نگارش بخش ادبیات موضوع و مبانی نظری استفاده شده است.
۳-۸٫ ابزار گردآوری اطلاعات
به دلیل نوع تحقیق و پیچیدگی نمونه آماری، برای دسترسی سریعتر به نظرات پرسش شوندگان بهترین روش جمع آوری داده ها در این تحقیق پرسشنامه در نظر گرفته شده، که عملیات مربوط به روایی و پایایی بر روی آن انجام گرفته است.
۳-۸-۱٫ پرسشنامه
پرسشنامه شیوه­ای برای بدست آوردن اطلاعاتی خاص در مورد مسئله­ای مشخص می­باشد به گونه ­ای که این اطلاعات پس از تجزیه و تحلیل و تفسیر، باعث ارزیابی بهتر مسئله می­ شود (صنایعی، ۱۳۸۷). همچنین دانایی­فرد و دیگران (۱۳۸۷)، پرسشنامه را مجموعه ای از قبل تدوین شده می­دانند که پاسخ دهندگان، پاسخ­های خود را درون دامنه­ای از گزینه­ های معین انتخاب می­ کنند.
برای جمع­آوری اطلاعات مورد نظر جهت سنجش نظرات نمونه آماری، از پرسشنامه استفاده گردیده است. برای تهیه سؤالات پرسشنامه از منابع بدست آمده در قسمت دلفی و مبانی نظری صنعت گردشگری و همچنین نظرات اساتید راهنما، مشاور و اساتید حوزه مدیریت بهره گرفته شده است. در مجموع پرسشنامه از دو بخش سؤالات عمومی و سؤالات تخصصی تشکیل گردیده است.
سؤالات عمومی: این بخش شامل۵ سؤال می­باشد که ویژگی­های جمعیت شناختی نمونه آماری را مورد پرسش قرار می­دهد.
سؤالات تخصصی: این بخش قسمت اصلی پرسشنامه را شامل می­ شود و نظرات نمونه آماری را در مورد عوامل مؤثر بر صنعت گردشگری ایلام بر اساس طیف لیکرت پنج گزینه ای مورد پرسش قرار می­دهد.
طیف لیکرت یک مقیاس فاصله­ای است که از تعدادی عبارت و گزینه­ های جوابیه تشکیل شده است (خاکی، ۱۳۸۷). این طیف به پاسخ دهندگان کمک می­ کند که نگرش و باور خود را از طریق انتخاب عبارت مربوط به آن بروز دهند و به این ترتیب محقق قادر خواهد بود نگرش پاسخگو را تعیین کند. در جدول زیر نمونه ­ای از طیف لیکرت که در پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفته به نمایش گذاشته شده است.
جدول ۳-۳: طیف لیکرت

رد H₁

فصل پنجم
نتیجه‌گیری
۵-۱- مقدمه
در فصل حاضر، ابتدا ضمن بیان خلاصه‌ای از نتایج تحقیق، یافته‌های تحقیق با نتایج دیگر تحقیقات مقایسه و سپس در این باره بحث خواهد شد. در پایان، پیشنهادها کاربردی و پژوهشی برگرفته از یافته‌های تحقیق ارائه می‌شود.
۵-۲- یافته‌های تحقیق
در این بخش، ابتدا نتایج حاصل از تحقیق حاضر ارائه می‌شود و سپس به تفاوت تغییرات بین گروه‌ها پرداخته خواهد شد.

• بین فعالیت بدنی و BMI در دختران مقطع متوسطه، رابطه‌ی منفی(معکوس) و معنی‌داری وجود دارد و به عبارت دیگر با افزایش فعالیت بدنی، BMIکاهش می‌یابد.

• بین فعالیت بدنی و تصویر بدن رابطه‌ی مثبت(مستقیم) و معنی‌داری وجود دارد. به عبارت دیگر با افزایش فعالیت بدنی، میزان رضایت از تصویر بدن هم افزایش می‌یابد.

• بین فعالیت بدنی و WHRدر دختران مقطع متوسطه رابطه‌ی معنی‌داری وجود ندارد.

• بین BMIو تصویر بدنی در دختران مقطع متوسطه رابطه‌ی منفی(معکوس) و معنی‌داری وجود دارد. به عبارت دیگر با افزایش BMI، میزان رضایت از تصویر بدن کاهش می‌یابد.

• بین BMI وWHR در دختران مقطع متوسطه رابطه‌ی مثبت(مستقیم) و معنی‌داری وجود دارد. به عبارت دیگر با افزایشBMI ، WHR هم افزایش می‌یابد.

• بین تصویر بدنی و WHRدر دختران مقطع متوسطه رابطه‌ی معنی‌داری وجود ندارد.

نتایج آماری، بر خلاف انتظارمان نشان داد که در متغیر فعالیت بدنی، ۵۵% افراد دارای فعالیت بدنی متوسط و در متغیر تصویر بدن، ۶۷% افراد دارای تصویر بدن متوسط می‌باشند و در متغیر BMI، ۴۴% افراد لاغر و ۴۱% دارای وزن مناسب و فقط ۲% افراد چاق بودند و در متغیر WHR، ۸۴% از افراد نمره زیر ۸/۰ را کسب کرده بودند. در تبیین این نتایج می‌توان گفت که احتمالا، دانش‌آموزان این منطقه هستند که در مورد فعالیت بدنی و BMI چنین نتایجی را نشان دادند و شاید در مناطق دیگر چنین نتیجه‌ای بدست نیاید و علت آن را شاید بتوان وضعیت اقتصادی- اجتماعی افراد دانست؛ زیرا در این مورد برخی از تحقیقات نشان دادند که افراد غیر برخوردار(از نظر وضعیت اقتصادی- اجتماعی) نسبت به افراد برخوردار، دارای فعالیت بدنی بیشتر و WHR پایین‌تری می‌باشند(۶). همچنین ممکن است علت دیگر، در تفاوت جنسیتی افراد باشد؛ زیرا نتایج بسیاری از تحقیقات نشان دادند که دختران نسبت به پسران، در مورد تصویر بدن خود، به خصوص در دوران نوجوانی حساس‌ترند و جهت کاهش وزن خود، اقدام به استفاده از روش‌های مختلف کنترل وزن می‌نمایند.
۵-۳- بحث
در این قسمت ابتدا هر یک از اهداف تحقیق در قالب سؤال مطرح و سپس بحث‌های مربوط، آورده می‌شود.
۵-۳-۱- رابطه بین فعالیت بدنی و BMI در دختران مقطع متوسطه
نتایج حاصل از تحقیق حاضر، نشان داد که بین فعالیت بدنی و BMI در دختران مقطع متوسطه، رابطه‌ی منفی(معکوس) و معنی‌داری وجود دارد اما شدت رابطه ضعیف می‌باشد. مقایسه این نتایج با سایر پژوهش‌ها نشان می‌دهد که برخی از پژوهش‌ها، تا حدودی نتایج همسو با پژوهش حاضر را گزارش کرده‌اند و برخی دیگر نیز با آن مخالفند. برای نمونه، در پژوهشی که توسط «زارعی» و همکارانش(۱۳۹۱) بر روی ۶۵۰ دانش‌آموز شهر سبزوار صورت گرفت، نشان داد که میزان شاخص توده بدنی در آزمودنی‌ها با سطح پایین فعالیت بدنی نسبت به آزمودنی‌ها با سطح متوسط و بالای فعالیت بدنی به طور معنی‌داری بالاتر می‌باشد. در این مطالعه نشان داده شد که فعالیت بدنی، میزان شاخص توده بدون چربی را افزایش داده و میزان چربی بدن را کاهش می‌دهد(۲۲). در پژوهشی دیگر، «محبی» و همکاران(۱۳۸۴) به بررسی ارتباط بین آمادگی قلبی- تنفسی، میزان چربی بدن و عامل‌های خطرزای بیماری کرونری قلب در پسران نوجوان پرداختند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که با افزایش فعالیت بدنی، BMI، چربی بدن تا حدودی تغییر می‌کنند(۳۱). همچنین «ژانگ» و همکاران(۲۰۱۱) گزارش کردند که مداخلات باید به منظور پیشگیری و کاهش اضافه وزن و با تکیه بر افزایش فعالیت بدنی و کاهش ساعات اختصاص‌یافته به تماشای تلویزیونی انجام شود(۴۱).

از سویی دیگر «بروغنی» و همکاران(۱۳۸۹) در مطالعات خود با عنوان، بررسی شاخص توده بدنی و فعالیت بدنی در دانش‌آموزان پسر ۱۱ تا ۱۴ ساله شهر خوشاب، بیان کردند که بین میزان فعالیت بدنی و BMI ارتباط معنی‌دار آماری وجود ندارد اما با افزایش BMIسطح فعالیت بدنی در آزمودنی‌ها کاهش می‌یابد. همچنین «زالیلا» با مقایسه سطح فعالیت بدنی نوجوانان ۱۵-۱۱ ساله مالزیایی در سه گروه لاغر، طبیعی و اضافه وزن هیچگونه تفاوت معنی‌داری مشاهده نکرد(۸۱). «هاساپیدو» و همکاران نیز هیچگونه اختلاف معناداری در میزان فعالیت بدنی نوجوانان ۱۴-۱۱ ساله شمال یونان در دو گروه طبیعی و چاق مشاهده نکردند(۵۱) ولی این دو محقق مشاهده نمودند که میزان فعالیت بدنی در بین آزمودنی‌های چاق و اضافه وزن نسبت به همتایان غیرچاقشان کمتر بوده است. این دو مطالعه یکی از دلایل عدم مشاهده اختلاف معنی‌دار در سطح فعالیت بدنی بین گروه‌های مختلف وزنی را خطا در گزارش‌دهی و کم گزارش دادن میزان و شدت فعالیت بدنی به خصوص در آزمودنی‌های چاق عنوان کردند(۸۱ و ۵۱).
در مجموع با توجه به ضد و نقیض بودن نتایج ذکر شده در پژوهش‌های مختلف، شاید بتوان علت نبودن یا کم رنگ بودن این ارتباط را در نوع، شدت و مدت فعالیت بدنی بیان کرد. به گونه‌ای که تحقیقات نشان داده‌اند، فعالیت هوازی می‌تواند با افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی و همچنین افزایش توده‌ی عضلانی بدن، سبب افزایش اکسیداسیون چربی بدن در طول فعالیت گردد. از طرفی افزایش شدت و مدت فعالیت می‌تواند با افزایش بیشتر توده‌ی بدن و افزایش تراکم عروق در عضلات فعال، سبب افزایش اکسیداسیون چربی بدن چه در طی فعالیت و چه در زمان استراحت گردد(۴).
۵-۳-۲- رابطه‌ی بین فعالیت بدنی و تصویر بدن در دختران مقطع متوسطه
نتایج حاصل از تحقیق حاضر نشان دادند که رابطه‌ی بین فعالیت بدنی و تصویر بدن، رابطه‌ای مثبت(مستقیم) و معنی‌دار بوده و شدت رابطه، قوی می‌باشد. مقایسه نتایج پژوهش حاضر با سایر پژوهش‌ها نشان می‌دهد که اکثر پژوهش‌ها، نتایج همسو با پژوهش حاضر را گزارش کرده‌اند. برای نمونه، در پژوهشی که توسط «بلبلی» و همکاران(۱۳۹۰) صورت گرفت، به بررسی تأثیر افزایش ساعات ورزش بر تصویر بدنی، توده‌ی بدنی و اضطراب اجتماعی در دانش‌آموزان پسر مقطع متوسطه‌ی شهرستان کرمانشاه پرداختند. نتایج نشان دادند که تمرین‌های ورزشی بر بهبود تصویر بدنی و کاهش توده‌ی بدن و اضطراب اجتماعی تأثیر داشته است(۸). در پژوهشی دیگر، «کارگر» و همکاران(۱۳۹۱) ارتباط تصویر ذهنی از بدن با نمایه توده‌ی بدن، میزان مصرف گروه‌های مواد غذایی و میزان فعالیت بدنی در کارمندان اداری دانشگاه علوم اقتصاد را بررسی نمودند و نتایج بررسی‌هایشان نشان داد که هرچه نمایه‌ی توده‌ی بدن بیشتر، تصویر ذهنی نامطلوب‌تر و هر چه فعالیت بدنی بیشتر، تصویر ذهنی مطلوب‌تر می‌شود(۲۸).
«پائول» و همکاران(۲۰۱۳) به بررسی تأثیر تمرین‌های مقاومتی بر بهبود تصویر بدن و فعالیت بدنی در میان زنان میانسال و کهنسال روستایی پرداختند. نتایج تحقیقات شان، بیانگر تأثیر مثبت تمرین‌های مقاومتی بر بهبود قابل توجه ابعاد تصویر بدن و در نتیجه بهبود کیفیت سلامت زندگی و رفتارهای فعالیت بدنی، رضایتمندی، آسایش و آرامش در میان زنان سالخورده روستایی بود(۷۱). در پژوهشی دیگر «مالت» و همکاران(۲۰۱۳) روابط میان چاقی، فعالیت بدنی و نارضایتی از تصویر بدنی با درنظرگرفتن وضعیت اجتماعی و اقتصادی و شهرنشینی در نوجوانان بوتسوانایی را بررسی نمودند که شامل یک نظرسنجی مقطعی و گویا به لحاظ ملی بود که در میان ۷۰۷ دانش‌آموز مقطع متوسطه اجرا شد. نتایج نشان داد، دانش‌آموزان چاق یا دارای اضافه وزن در مقایسه با دانش‌آموزان با وزن ایده‌آل احساس نارضایتی بیشتری را نسبت به تناسب قد و وزن خود نیز نشان می‌دادند و دانش‌آموزان مناطق روستایی در مقایسه با دانش‌آموزان شهری، که فعالیت بدنی بیشتری هم داشتند، رضایت بیشتری را نسبت به تناسب وزن و قد خود نیز نشان می‌دادند(۶۲). همان طور که مشاهده می‌شود، این نتایج با نتایج پژوهش حاضر همخوانی دارند.
از سوی دیگر، بر خلاف نتایج حاصله از این پژوهش، در بررسی‌های «لائوس» و همکاران(۲۰۱۱) با عنوان نارضایتی از تصویر بدن و رابطه‌اش با فعالیت جسمانی و شاخص جرم بدن که بر روی ۲۷۵ نوجوان برزیلی صورت گرفت، نشان دادند که عدم رضایت و ناخشنودی از تصویر بدن رابطه محکمی با شاخص جرم بدن داشت، اما با فعالیت جسمانی این گونه نبوده است. آن‌ها علت را این گونه بیان کردند که میان فعالیت جسمانی و تمرینات ورزشی تفاوت وجود دارد. فعالیت جسمانی در زندگی روزمره می‌تواند به فعالیت‌های شغلی، ورزشی، خانه‌داری و آمادگی جسمانی و سایر فعالیت‌ها طبقه‌بندی گردد اما تمرینات ورزشی شامل آن دسته از فعالیت‌هایی هستند که دارای برنامه مشخص و ساختارمندی بوده و هدف از انجام آن‌ها ، بهبود و حفظ یک یا چند بعد از ابعاد آمادگی جسمانی می‌باشد و این گونه نتیجه گرفتند که ممکن است اغلب شرکت‌کنندگان، فعالیتشان از نوع فعالیت جسمانی بوده، نه فعالیت ورزشی(۶۳). اما علت ناهمسویی نتایج این پژوهش با پژوهش حاضر شاید این باشد که در پژوهش حاضر شرکت‌کنندگان به طور دقیق نوع فعالیت ورزشی خود را در پرسشنامه‌ی فعالیت بدنی «بک»(در بخش مربوط به فعالیت‌های ورزشی) و این که آیا دارای فعالیت ورزشی دوم هستند یا نه و حتی میزان شدت آن را مشخص نمودند که این نیز می‌تواند در محاسبه امتیازات هر فرد و در نتیجه، پدیدار شدن نتایج آماری حاصله، بسیار تأثیرگذار باشد. در تبیین یافته اخیر می‌توان گفت: انجام دادن ورزش و فعالیت‌های بدنی با ایجاد توازن بهتر عضلانی و افزایش کارایی بدنی در ورزشکاران، باعث بهبود تصویر بدنی آن‌ها می‌شود و از عدم اعتماد به نفس و احساس بی‌کفایتی که در اثر کم‌کاری و بی‌تحرکی عضلانی و در نتیجه افزایش چربی و ترکیب بدنی نامناسب در آن‌ها ایجاد می‌شود، جلوگیری کرده و موجب بهبود تصویر بدنی و خود انگاره آن‌ها می‌شود.
تمام موارد ذکر شده، اهمیت فوق‌العاده فعالیت بدنی بر روی تصویر بدنی را نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد که شرکت در فعالیت‌های بدنی نقش میانجی بر روی افزایش عزت نفس و نیز نگرش نسبت به خویشتن داشته باشد. در واقع، شرکت در فعالیت‌های بدنی موجب افزایش سطح توانایی‌های بدنی و آمادگی بدنی فرد شده و این مورد به نوبه خود موجب تغییر نوع ارزیابی و برآورد فرد از قابلیت‌های خود می‌گردد. این رابطه از دور مثبت برخوردار بوده که در نهایت منجر به افزایش عزت نفس و نگرش مثبت‌تر از بدن می‌گردد(۵۵).
همچنین یافته‌های پژوهش‌های مختلف در این زمینه نشان می‌دهند که ورزش موجب کاهش اضطراب و در نتیجه بهبود تصویر بدن می‌شود که این تأثیرات ضد اضطرابی ورزش را بر اساس ساز و کارهای مختلفی می‌توان تبیین کرد. از آن جمله می‌توان به ساز و کارهای زیستی- فیزیولوژیک و روانی ورزش اشاره نمود. از جنبه زیستی، ورزش از طریق فراهم‌سازی امکان دستیابی فرد به آمادگی جسمانی، تأثیر بر سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی دخیل در اضطراب و تأثیر بر سطح هورمون‌های استرس و کاهش تنش‌های عضلانی به دنبال انجام فعالیت‌های ورزشی، می‌تواند تأثیرات ضد اضطرابی داشته باشد. از بعد روانی، ورزش با افزایش سطح فعالیت و به دنبال آن افزایش تقویت‌های مثبت و با فراهم ساختن موقعیتی که سبب منحرف شدن توجه فرد از موارد اضطراب‌زا می شود، سبب افزایش اعتماد به نفس و احساس خود توانمندی شده و در نتیجه می‌تواند سبب کاهش اضطراب گردد(۸ و ۴۶). در مجموع، می‌توان گفت که ورزش و فعالیت بدنی می‌تواند سبب بهبود تصویر بدن گردد.
۵-۳-۳- رابطه‌ی بین BMI و تصویر بدنی در دختران مقطع متوسطه
نتایج حاصل از تحقیق حاضر نشان دادند که رابطه‌ی بین BMIو تصویر بدنی، رابطه‌ای منفی(معکوس) و معنی‌دار بوده و شدت رابطه ضعیف می‌باشد. مقایسه نتایج پژوهش حاضر با سایر پژوهش‌ها نشان می‌دهد که اکثر پژوهش‌ها، نتایجی همسو گزارش کرده‌اند. برای نمونه، در پژوهشی که توسط «ضیغمی» و همکاران(۱۳۸۸) صورت گرفت، به بررسی همبستگی بین شاخص توده بدنی، تصویر ذهنی از جسم خود و افسردگی در زنان مراجعه کننده به درمانگاه بیمارستان حضرت علی(ع) شهر کرج پرداختند. نتایج نشان داد که شاخص توده بدنی با نارضایتی از بدن رابطه داشت. نتایج پژوهش «امیدوار» و همکاران(۱۳۸۱) با عنوان، تصویر بدن و ارتباط آن با نمایه توده بدنی و الگوی مصرف مواد غذایی در نوجوانان شهر تهران نیز مشابه بود. در مطالعه «پهلوان‌زاده» و همکاران(۱۳۸۴) نیز رضایت از تصویر ذهنی بدنی در دختران کمتر از پسران بود و با نمایه توده بدنی رابطه معنی‌داری داشت. همچنین در مطالعات «گوین» و همکاران(۲۰۱۰) نتایجی مشابه بدست آمد.
در تبیین یافته اخیر می‌توان گفت: نوجوانی؛ مرحله‌ای از رشد است که با تغییرات سریع شکل و اندازه بدن و وقوع بلوغ همراه است. در خلال این تغییرات، نوجوان بدن و ظاهر خود را با دیگران مقایسه می‌کند که این مقایسه در اکثر موارد به نارضایتی از ظاهر بدن خود منجر می‌شود. مطالعات نشان داد که تنها دختران چاق نیستند که از ظاهر خود ناراضی بودند؛ بلکه بیشتر دختران با آن که قد و وزن طبیعی داشتند نیز این گونه بودند. بعضی از دختران در عین برخورداری از قد بلند و وزن متناسب از نحوه توزیع چربی بدن خود(به شکل چربی زنانه) ناراضی بودند. یکی از مهم‌ترین دلایل نارضاتی از بدن در دختران نوجوان، سمبل ایده‌آل غیرواقعی زیبایی زنانه در سال های اخیر می‌باشد که بطور عمده به لاغری تأکید می‌کند و این لاغری مفرط برای اکثر دختران غیرقابل دستیابی است(۵۰). این سمبل های زیبایی از طرق مختلف نظیر رسانه های جمعی، ژورنال های لباس، مد و نحوه دوخت لباس های زنانه و دخترانه، ماهواره و همسالان در میان دختران انتشار می‌یابد. از دیگر دلایل تمایل دختران برای لاغری شدید در جامعه ما می‌توان به ترس از چاقی دربزرگسالی اشاره کرد که لازم است در کنار هشدار و آموزش برای جلوگیری از چاقی، به مشکلات و مضرات لاغری مفرط و احتمال اختلالات تغذیه ای نیز اشاره شود(۲۶).
۵-۳-۴- رابطه‌ی فعالیت بدنی، تصویر بدن و BMI با WHR در دختران مقطع متوسطه
نتایج حاصل از تحقیق حاضر نشان دادند که رابطه‌ی فعالیت بدنی و تصویر بدنی با WHR معنی‌دار نبوده اما رابطه‌یBMI با WHR معنی‌دار بوده و می‌توان گفت که شدت این رابطه ضعیف می‌باشد و در این راستا، «بحرالعلوم» و همکاران(۱۳۸۹) در پژوهشی تحت عنوان «مقایسه ترکیب بدنی دانشجویان پسر دارای فعالیت بدنی منظم و غیرفعال دانشگاه صنعتی شاهرود»، نتایجی همسو با این پژوهش را گزارش کرده‌اند. نتایج تحقیقاتشان نشان داد که در شاخص نسبت دور کمر به دور لگن اختلاف معنی‌داری وجود نداشت اما در توده بدون چربی اختلاف معنی‌دار بوده، به گونه‌ای که دانشجویان فعال، توده بدون چربی بیشتری داشتند(۷). همچنین در پژوهشی که توسط رحمانی نیا و حجتی (۱۳۷۹) بر ترکیب بدنی و توان هوازی دختران دانشجو انجام شد، نتایج کاهش معنی‌دار درصد چربی و افزایش معنی‌دار توان هوازی را در گروه تجربی نسبت به گروه کنترل نشان داد و تغییرات وزن بدن و وزن چربی با وجود کاهشی که داشتند اما این کاهش معنی‌دار نبود(۲۰). «امیری»(۱۳۹۱) در پژوهش خود به مقایسه آثار پیاده‌روی با شدت کم و زیاد بر ترکیب بدن و نیمرخ لیپیدی زنان دارای اضافه وزن پرداخت. نتایج نشان دادند که بین یک دوره پیاده‌روی با شدت کم و ترکیب بدن(وزن، BMI، درصد چربی، وزن چربی و WHR) رابطه معنی‌دار وجود دارد. «رحمانی‌نیا» و «رحیمی مقدم»(۱۳۸۰) در تحقیقی با عنوان «اثر پیاده‌روی بر ترکیب بدن مردان غیرفعال» به این نتیجه رسیدند که اجرای ۴ هفته پیاده‌روی ۳۰ دقیقه‌ای با شدت ۷۰-۵۰% ضربان قلب بیشینه، موجب کاهش چربی بدن می‌شود.
نتایج تحقیقات یک دانشکده آمریکایی طب ورزش نشان داد حدود ۴۰ % ازدانشجویان غیرفعال و ۱۳% دانشجویان فعال اضافه چربی داشتند و نتایج نشان‌دهنده‌ی اختلاف معنی‌دار بین توده چربی و درصد چربی دانشجویان فعال و غیرفعال بود و در تبیین این یافته، اظهار داشتند که ورزشکاران با هر نوع فعالیتی، میزان چربی کمتری دارند؛ چون چربی‌ها، بخصوص در فعالیت‌های استقامتی، برای سوخت و ساز استفاده شده و در بدن آن‌ها تجمع پیدا نمی‌کند اما کم‌تحرکی با کاهش سوخت انرژی و کاهش فعالیت عضلات اسکلتی و همچنین کاهش اکسیداسیون چربی در بافت‌های بدن همراه می‌باشد، به طوری که در اثر فعالیت جسمانی انرژی بیشتری مصرف و در نتیجه از ذخیره شدن چربی در بدن جلوگیری می‌شود(۴۳).
در این جا باید اذعان داشت که علت نا همسو بودن نتایج پژوهش‌های اخیر با پژوهش حاضر شاید مربوط به مدت و شدت فعالیت بدنی و یا نوع تمرین ورزشی باشد؛ زیرا تحقیقات نشان می‌دهند که تمرین ورزشی حتی در غیاب کاهش وزن، با کاهش معنی‌دار چربی شکمی- احشایی مرتبط است. اگر چه میزان شدت فعالیت در کاهش چربی شکمی- احشایی روشن نیست، با این وجود داده‌هایی که بر اساس مطالعات مقطعی به دست آمده است نشان می‌دهد که فعالیت با شدت بالا نسبت به فعالیت ملایم در ورود چربی احشایی- شکمی به چرخه سوخت مؤثرتر است؛ چرا که موجب ترشح هورمون‌های لیپولیتیک می‌شود و انرژی مورد نیاز بعد از فعالیت ورزشی را فراهم می‌کند و بنابر این با افزایش اکسیداسیون چربی سبب کاهش بیشتر چربی احشایی- شکمی می‌گردد(۸۱). همچنین در ارتباط با نوع فعالیت بدنی همان طور که نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهند، اگرچه فعالیت هوازی یکی از عوامل مهم در بهبود ترکیب بدنی است و با افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی و افزایش فعالیت آنزیم‌های میتوکندریایی، می‌تواند سبب افزایش اکسیداسیون چربی گردد اما تمرین ترکیبی(قدرتی+ هوازی) بیشترین کاهش وزن، کاهش دور کمر و کاهش درصد چربی را نسبت به تمرین هوازی ایجاد می‌کند که احتمالا به علت بهبود هورمون رشد می‌باشد(۶۸).
۵-۴- جمع بندی
در این تحقیق ارتباط معنی‌داری بین فعالیت بدنی با BMI و تصویر بدن دیده شد. همچنین ارتباط معنی‌داری بین BMI با تصویر بدن و BMI با WHR مشاهده شد. اما بین WHR با فعالیت بدنی و WHR با تصویر بدن ارتباط معنی‌داری وجود نداشت. با توجه به نتایج، می‌توان گفت که فعالیت بدنی تا حدودی می‌تواند بر رویBMI تأثیر بگذارد و با کاهش و یا کنترل وزن، سبب بهبود تصویر بدن و در نتیجه رضایتمندی بیشتر از تصویر بدنی، به خصوص در دختران نوجوان گردد.
۵-۵- پیشنهادها
۵-۵-۱- پیشنهادهای کاربردی

• با افزایش فعالیت بدنی(در مدارس، منزل و …) می‌توان انتظار داشت، BMIو تصویر بدنی دختران متوسطه بهبود یابد.

• با کاهش BMIاز طریق افزایش فعالیت بدنی احتمالا میزان رضایت از تصویر بدنی در دختران دبیرستانی، افزایش خواهد یافت.

• با کاهش BMI از طریق افزایش فعالیت بدنی می‌توان انتظار داشت که، چربی شکمی هم(WHR)