تفکیک سیتوکین‌ها از هورمونها کمی دشوار است ولی چند تفاوت راهگشا است؛ سیتوکینها غلظت کمتری در خون دارند، بر سلولهای اطراف خود موثرترند، از سلولهای مختلفی ترشح می‌شوند، بیشتر بر سیستم ایمنی موثرند و … ولی هورمونها از بافتهای مشخصی مانند غدد با غلظت بیشتر در خون ترشح می‌شوند و عملکردهای متنوعی دارند.

۱-۱۶-۳ انواع سیتوکین‌ها:

آن دسته از سیتوکین‌ها که از ماکروفاژها ترشح می‌شوند منوکین و آن دسته که از لنفوسیت‌ها ترشح می‌شوند لنفوکین نامیده می‌شوند.
سیتوکین‌ها بسیار متنوع هستند و از طریق گیرنده‌هایی که روی سلولهای مختلف بدن دارند به آنها متصل شده و اثرات خود را بدین شکل اعمال می‌کنند. گروهی از سیتوکین‌ها را اینترلوکین می‌نامند که تعداد آنها بسیار زیاد است و با شماره مشخص می‌شوند مانند اینترلوکین ۱۷. اریتروپوئیتین و تروموبوپویتین نیز از سایتوکین‌ها هستند ولی عملکردی متفاوت از سیستم ایمنی دارند.

۱-۱۶-۴ عملکرد سیتوکین‌ها در سلول‌ها:

موادی که از سلولهای مختلف بدن از جمله سلولهای سیستم دفاعی ترشح می‌شود و بر فعالیتهای سیستم ایمنی تاثیر دارد تحت نام کلی سیتوکین‌ها نامیده می‌شوند. سیتوکین‌ها را بسیاری از سلولها و موادی شبیه سیتوکین را همه سلولهای بدن در شرایط خاص قادرند ترشح کنند. سیتوکین‌ها قادر به فعال سازی ماکروفاژها هستند و لنفوسیتهای B را مبدل به پلاسماسل می‌کنند و تولید کلاس‌های مختلف آنتی بادی را القا می‌کنند. سیتوکین‌ها قادرند با تبدیل دسته‌ای از لنفوسیتهای فعال شده به سلولهای خاطره‌ای در بدن ایجاد مصونیت کنند.
برخی از سیتوکین‌ها مستقیما به سلولهای سرطانی حمله می‌کنند.

۱-۱۷ سیکلواکسیژنازها:

آنزیم سیکلواکسیژناز ۲۰ سال پیش برای اولین بار شناخته شد، (PGHs) سنتازآنزیم کلیدی در تبدیل اسید آراشیدونیک به پروستاگلاندین ها است. در سال ۱۹۷۶ تخلیص و فعالیت آنزیمی سیکلواکسیژناز مشخص گردید.

در سال ۱۹۹۱ مشخص شد در پستانداران دو ایزوفرم از این آنزیم، بنا م های ۱Cox- و
۲- Cox با ژ ن های مستقل و الگوی بیان متفاوت وجود دارد داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی نظیر آسپرین، از ۱۰۰ سال پیش جهت مهار ایزوزیم های سیکلواکسیژناز در اختیار همگان می باشند. دو ایزوزیم مذکور از لحاظ اندازه، توالی اسید آمینه ای و فعالیت آنزیمی مشابه می باشند ولی از لحاظ الگوی بیان و عملکرد سلولی تفاوت دارند آنزیم.
۱Cox- در اکثر بافت ها بطور پیوسته بیان می شود، در حالی که ۲Cox- به عنوان جزئی از واکنش های التهابی در پاسخ به تحریکات خارج سلولی سریعاً القاء می گردد و میزان آن در اغلب بافت های طبیعی غیر قابل سنجش می باشد
۲ Cox- نقش مهمی در تنظیم تکثیر سلولی، تمایززدایی التهاب، درد، و سرطان ایفاء می کند
مهار ۲Cox-به عنوان یک استراتژی امیدبخش و مؤثر برای درمان و جلوگیری از سرطان مورد توجه قرار گرفته است.

۱-۱۷-۱ مهارکننده های سیلکواکسیژناز و نحوه عمل آنها:

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی نظیر ایندومتاسین وایبوبروفن به کانال هیدروفوبی ایزوزیم های سیلکواکسیژنازمتصل شده و باعث مهار آن می شوند آسپرین تنها مهار کننده سیکلواکسیژناز است که با آن اتصال کووالانسی(استیلاسیون) برقرار می کند. استیلاسیون اسید آمینه سرین ۵۳۰ مانع از اتصال اسید آراشیدونیک به جایگاه فعال و در نتیجه مهار برگشت ناپذیر آنزیم می شود سایر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی با اسیدآراشیدونیک برای اتصال به جایگاه فعال رقابت می کنند و باعث مهار برگشت پذیر دو ایزوزوم می شوند.

۱-۱۸ (Angiogenesis) رگزایی:

بیشتر تومورهای سفت برای فراهم کردن مواد غذایی ضروری برای رشد و زنده ماندن نیاز به رگ های خونی جدید دارند. بیان بیش از حد ۲ Coxسبب ازدیاد تولید فاکتور های رشد رگ زا می شود.

۱-۱۹ احیاء قندها:

واکنش احیاء عکس واکنشهای اکسیداسیون است . بدین معنی که اگر ترکیبی اکسیژن ازدست بدهد ویا پروتون و الکترون جذب کند احیا می گردد.در اثر احیاء قندها ترکیبات مهمی تولید میشود برای مثال ریبوز قندی پنچ کربنه است که بر اثر انجام واکنشی از نوع احیاء بروی کربن شماره دو آن یک اکسیژن از دست می دهد و تبدیل به قند حیاتی دزوکسی رایبوز می شود . دزوکسی ریبوز یکی از سه ترکیب مهم تشکیل دهنده مولکول DNAمی باشد. (بازهای ألی و گروهای فسفات دو عامل دیگر تشکیل دهنده مولکولDNAمی باشند). علاوه بر دزوکسی قندها , بر اثر واکنشهای احیا ء بروی قندها پلی الکلها نیز از تشکیل میگردند. سوربیتول , ربیتول و گلیسرولپلی الکل هایی هستند که به ترتیب از گلوکز(یا فروکتوز) , ریبوز و گلیسرآلدئید سنتز می شوند.

۱-۲۰ اثر انسولین بر متابولیسم هیدراتهای کربن:

آشکارترین عمل انسولین،پایین آوردن سریع مقدارقندخون است.بسیاری از بافتهای بدن برای گرفتن گلوکز، از خون به انسولین متکی هستند . در غیاب انسولین،گلوکزنمی تواند به آسانی وارد سلول ها شود وبنابراین ،سوختن وتولید انرژی از آن،دچار اختلال می شود،دو مورد استثنای مهم در این میان ،مغز وکبد هستند که سلول های آنها حتی در غیاب انسولین،کاملا نسبت به گلوکز نفوذپذیری دارند . در بافت هایی چون ماهیچه وچربی،گلوکزبراساس انتشار ساده وتسهیل شده وارد سلول می شود.ناقل های گلوکزهم در غشای پلاسمایی وهم در جایگاه های درون سلولی مستقرند.انسولین سبب می شود که ناقل ها از جایگاه های درون سلولی خود به غشاء پلاسمایی نقل مکان کنند با افزوده شدن بر تعداد ناقلان حاضر در غشاء ، انسولین می تواند بر مقدارجذب گلوکز به درون سلول بیافزاید . انسولین علاوه برتسهیل ورود گلوکز به سلول ، متابولیسم استفاده از این قند را هم افزایش می دهد.در بیشتر سلول ها به ویژه سلول های کبد و ماهیچه،انسولین باعث تشکیل گلیکوژن ومانع از شکسته شدن این ماده است در نتیجه گلیکوژن ذخیره در سلول افزایش می یابد.انسولین باعث تحریک تعدادی از آنزیم های مسیر گلیکولیز هم هست بنابراین در بیشتر سلول های حساس به انسولین ،متابولیسم گلوکز از طریق گلیکولیز افزایش می یابد. انسولین علاوه بر تحریک جذب گلوکزواستفاده از آن توسط بافت های محیطی چون ماهیچه وبافت چربی ، از دو راه باعث می شود که کبد برون ده گلوکز را بکاهد.یکی اینکه انسولین فعالیت چندنوع آنزیم مهم را در مسیر گلوکونئوژنز(فرایندی است که توسط آن پیش ماده های غیر گلوکزی چون اسید های آمینه، به گلوکزمبدل می شوند)دیگر آنکه انسولین باعث مصرف اسید های آمینه در بافت های محیطی می شودودر نتیجه،از مقدار ذخیره اسید های امینه ای که به طور طبیعی پیش ماده های اصلی گلوکونئوژنز در کبدند، می کاهد.

۱-۲۱ اثر انسولین بر متابولیسم لیپیدها:

در نتیجه چندین اثر ویژه انسولین بر متابولیسم لیپیدها، این هورمون سبب می شود که سوخت های اضافی به صورت تری گلیسریدها ذخیره شوند . انسولین در کبد وبافت چربی برسنتز اسیدهای چرب می افزاید.در بافت چربی، اسید های چرب با گلیسرول فسفات ترکیب می شوند وبه صورت تری گلیسرید ذخیره شدنی درمی آیند .در مقابل ،کبد فقط مقدار اندکی از اسید های چرب محصول خود را ذخیره می کند در عوض بیشتر اسید های چرب به صورت لیپوپروتئین بسته بندی شده در خون می ریزند.این مواد را بافت چربی می گیرد واسید های چرب آنها را مبدل به تری گلیسرید می کند. ودر خود ذخیره می سازد.انسولین در بافت چربی ،محرک فعالیت آنزیم لیپو پروتئین لیپاز می شود که بر مقدار جذب لیپوپروتئین ها از خون می افزاید.اثر انسولین بر تحریک جذب گلوکز توسط بافت چربی هم بر مقدارذخیره تری گلیسرید ها می افزاید . گلوکز در درون سلول های بافت چربی ممکن است برای ساخته شدن اسیدهای چرب بسوزد ومصرف شود یا آنکه برای تولید گلیسرول فسفات به کار رود.گلیسرول فسفات،اسکلتی را می سازد که اسید های چرب با آن می چسبند وتری گلیسرید را تشکیل می دهند . پس با افزایش ورود گلوکز به سلول های بافت چربی،انسولین،هم سنتزاسید های چرب وهم گلیسرول فسفات را که هر دو،اجزای ساختمانی تری گلیسریدها هستند، بالا می برد.انسولین علاوه بر اثر تحریک کنندگی بر سنتز چربی ،مانع تجزیه تری گلیسریدها (لیپولیز) می شود.شکسته شدن تری گلسیریدها به اسیدهای چرب وگلیسرول توسط نوعی آنزیم به نام لیپازحساس به هورمون-hormon-sensitive lipase صورت می گیرد. انسولین در کبد وبافت چربی مانع فعالیت این آنزیم است پس لیپولیزرادراین دواندام کم می کند.بدین ترتیب اثر کلی انسولین بر متابولیسم لیپید،زیاد کردن ذخیره تری گلیسرید ودرهمان حال ،مانع شکسته شدن تری گلسیرید است.

۱-۲۲ اثرانسولین برمتابولیسم پروتئین ها:

انسولین،اثرات عمیقی بر متابولیسم پروتئین ها در بدن دارد.این اثرها به ویژه در ماهیچه های اسکلتی وکبد آشکارترند،امّا اثرات آنابولیکی انسولین ، یعنی زیاد کردن تجمع پروتئین در بیشتر بافت ها صورت می گیرد. اثرهایی که انسولین بر متابولیسم پروتئین ماهیچه دارد،از اهمیتی ویژه برخوردار است زیرا در حدود ۴۰درصد پروتئین بدن در ماهیچه هاست پس بیشتر اثری که انسولین بر توازن کلی پروتئین در بدن دارد از اثرات آن برمتابولیسم پروتئین ماهیچه ای ناشی می شود.انسولین در ماهیچه باعث می شود که اسیدهای آمینه به طریقه انتقال فعال از خون به داخل سلول های ماهیچه وارد شوند در نتیجه ،اسیدهای آمینه زیادتری برای سنتز پروتئین ماهیچه در دسترس قرار می گیرد.انسولین با افزودن بر تعدادریبوزوم های درون هرسلول ماهیچه و همچنین ،افزودن بر فعالیت هر ریبوزوم بر فرایند سنتز پروتئین در ماهیچه می افزاید در همان حال به شدت انسولین جلوی تجزیه پروتئین را در ماهیچه می گیرد پس اثرکلی انسولین درماهیچه،افزایش مقدار پروتئین است . انسولین اثرات مشابهی بر متابولیسم پروتئین در کبد وبافت چربی دارد یعنی سنتز پروتئین را زیاد وتجزیه آن راکم می کند .علاوه برآن چنانکه قبلا گفته شد انسولین باعث جلوگیری ازگلوکونئوژنزدر کبد است درنتیجه اسید های آمینه کمتری به گلوکزتبدیل می شوند بیشترآنهابه مصرف سنتز پروتئین در کبد می رسند .انسولین، درنتیجه اثرات آنابولیکی برمتابولیسم، پروتئین باعث بوجود آمدن نوعی” توازن مثبت نیتروژن"می شود یعنی پروتئین رادر بدن جمع می –کنددرمقابل در صورت کمبود انسولین،چنانکه در دیابت ملیتوس اتفاق می افتد مقدار پروتئین بدن کم می شود یعنی توازن منفی نیتروژن پیش می آید پس انسولین به عنوان یک تنظیم کننده ی مهم رشد بافتی عمل می کند.

۱-۲۳ نقش مسیر سوربیتول:

یک مسیر بیوشیمیایی بنام مسیر سوربیتول را دلیل عمده ایجاد عوارض دیابتی میدانند . نکته جالب آن است که بافتهای هدف که دچار آسیبهای دیابتی میشوند بافتهایی هستند که سلولهای آنها برای انتقال گلوکز از غشا سلولی و بداخل سلول به انسولین نیازی ندارد. دو نوع سلول اصلی در بدن که جهت انتقال گلوکز بداخل سلول نیازمند انسولین هستند عبارتند از سلولهای چربی و سلولهای عضلانی .
اکثر انواع سلولهای دیگربه انسولین نیازی نداشته و گلوکز از طریق انتشار ساده از غشا سلولی گذشته و به یک حد تعادل با گلوکز مایع interstitial میرسد. گلوکز یک منبع تامین انرژی برای سلول است.
گلوکز از طریق یک مسیر بیوشیمیایی که در آن آدنوزین دی فسفات کم انرژی به آدنوزین تری فسفات پرانرژی تبدیل میشود ، در میتوکندری متابولیز میشود. مسیر این تبدیل چرخه کربس نام دارد.
مسیر دیگری نیز بنام مسیر سوربیتول وجود دارد که موجب ورود گلوکز به چرخه کربس میشود. این مسیر زمانی فعال میگردد که سطح گلوکز داخل سلول به حدود ۱۸۰ یا بالاتر میرسد. در این مسیر گلوکز به سوربیتول و سپس فروکتوز تبدیل و وارد چرخه کربس میگردد. سوربیتول و فروکتوز بآسانی از غشاهای سلولی انتشار نیافته و در داخل سلول محبوس میشوند . فشار اسمزی حاصل موجب ادم و تغییرات سلولی و در نهایت اختلال عمل سلولی و حتی مرگ سلولی میشود. بنابر این قند خون بیمار باید کنترل و در صورت امکان هرگز از۱۸۰-۱۷۰ ، حتی پس از صرف غذا بالاتر نرود . سوربیتول باعث تغییر فشار اسمزی سلول می شود.

۱-۲۴ تعامل پروتئین پروتئین:

زمانی که دو یا بیش از دو پروتئین به یکدیگر متصل شوند تعامل پروتئین–پروتئین رخ می‌دهد، که غالباً عملکردهای بیولوژیکی را انجام می‌دهند. بسیاری از فرایندهای مولکولی مهم در سلول مانند تکثیر DNA توسط کمپلکسهای بزرگ مولکولی انجام می‌شوند که این کمپلکسها از تعداد زیادی پروتئین‌های سازمان دهی شده به وسیله تعامل بین پروتئین‌ها ساخته شده‌اند.
فعل و انفعالات پروتئین از دیدگاه زیست‌شیمی، شیمی کوانتوم، دینامیک مولکولی، انتقال سیگنال‌ها و دیگر سوخت و سازو یا ژنتیک / شبکه‌های اپی ژنتیک مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. در واقع، تعامل بین پروتئین‌ها در هسته تمام دستگاه میان‌اتمی هر سلول موجود زنده وجود دارد. این تعاملات اخیراً در فناوری نانو زیست مورد مطالعه قرار گرفته‌است.
تعاملات بین پروتئین‌ها برای اکثر عملکردهای زیست شناختی مهم هستند. به عنوان مثال، سیگنال‌های سطح خارجی یک سلول توسط تعامل پروتئینی بین مولکولهای سیگنالی به داخل سلول هدایت می‌شوند.
این فرایندرا انتقال سیگنال می‌نامند که نقش اساسی در بسیاری از فرایندهای بیولوژیکی و در بسیاری از بیمارها (به عنوان مثال سرطان) بازی می‌کند. پروتئین‌ها ممکن است برای مدت طولانی به شکل بخشی ازیک کمپلکس پروتئینی در تعامل باشند. یک پروتئین ممکن است در حال حمل یکی دیگر از پروتئین هاباشد. (برای مثال، از سیتوپلاسم به هسته و یا بالعکس به وسیله ایمپورتین منافذ هسته‌ای)، و یا به طور خلاصه یک پروتئین ممکن است با یک پروتئین دیگر تعامل داشته باشد فقط برای اینکه آن را تغییر دهد (برای مثال، پروتئین کیناز یک فسفات را به پروتئین هدف اضافه می‌کند).
این تغییر خود به خودی پروتئین می‌تواند تعامل پروتئینها را تغییر دهد. برای مثال، برخی از پروتئین‌ها با دومین SH-SH فقط زمانی به پروتئین‌های دیگرمتصل می‌شوند که در آنها اسید آمینه تیروزین فسفریله شده باشد و یا اینکه اسید آمینه لایزین در برومودومین استیله شده باشد. در نتیجه، تعامل پروتئین - پروتئین برای هر فرایندی در سلول زنده از اهمیت مهمی برخوردار هستند. اطلاعات در مورد این تعاملات درک ما را از بیماری‌ها بهبود می‌بخشند و می‌توانند پایه و اساس روش‌های جدید درمانی را فراهم کنند.

۱-۲۵ سوالات تحقیق:

۱- آیا اسید الاجیک و اسید جاسمونیک بر روی فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدانی SOD, CAT, GPX درریه موش در شرایط invitro موثر هستند؟
۲- آیا اسید الاجیک و اسید جاسمونیک بر مقادیر شاخص های بیوشیمیایی گلوکوزون پنتوزیدین ومالون دی الدئید درریه موش در شرایط invitro موثر هستند؟

فصل دوم

 

سوابق تحقیق

محمودی م و همکارانش ( ۱۳۹۲ )بیان داشتند که دیابت، یک اختلال در متابولیسمی کربوهیدراتها، چربیها و پروتیئنها میباشد که در اثر فقدان یا کاهش تولید انسولین و یا مقاومت نسبت به عمل انسولین به وجود می آید. تحقیقات نشان میدهند که علاوه بر عوامل ژنتیکی و خودایمنی، عوامل محیطی هم در ایجاد دیابت نقش دارند در دیابت نوع یک، سلولهای بتای پانکراس تخریب شده و قادر به تولید انسولین نیستند ویا مقدار تولید انسولین توسط آنها بسیار کم میشود. دردیابت نوع دو مهمترین علت، مقاومت به انسولین بوده که منجر به کاهش پاسخ به انسولین در بافتها و افزایش برونده کبدی گلوکز و افزایش قند خون میشود. این نوع دیابت، شایعترین شکل در میان جوامع انسانی بوده و اغلب در سنین بالای چهل سال و در افراد چاق دیده میشود. استرس اکسیداتیو القاء شده در پیشرفت بیماری دیابت نقش دارد. افزایش تولید رادیکالهای آزاد ناشی از تقلیل آنتی اکسیدانهای دفاعی احتمالاً منجر به اختلال عملکرد سلولی و آسیب اکسیداتیو به غشاها میگردد و حساسیت به پراکسیداسیون لیپیدها را افزایش میدهد.
از طرف دیگر، هایپرگلیسمی شدید( افزایش قند خون ) در دیابت باعث قندی شدن پروتیئنهای بدن شده که این حالت به نوبه خود میتواند ایجاد عوارض ثانویه در چشم، کلیه، اعصاب و عروق شود. واکنش قندی شدن به طور خودبه خود و در هر زمان که پروتئینها درمعرض قندهای احیاءکننده قرار گیرند، انجام میشود ومیزان آن بستگی به شدت هایپرگلایسمی و مدت حضورآن در بدن دارد. تشکیل پروتئینهای قندی باعث تغییرساختار و فعالیت بیوشیمیایی پروتئینها میشود و تولیدرادیکالهای آزاد از طریق اتواکسیداسیون گلوکز(اتواکسیداسیون به هر فرایند اکسایشی گفته می شود که در هوای آزاد یا در حضور اکسیژن و یا تابش UV اتفاق افتاده و سبب تشکیل پروکسید یا هیدروپروکسید شود) را به دنبال دارد که این رادیکالهای آزاد میتوانند به لیپیدها،پروتئینها و نوکلئوتیدها آسیب بزنند و احتمالاً باعث آسیب بافتی در مبتلایان به دیابت گردند.
محققین مطالعات زیادی را انجام داده اند تاترکیباتی بیابند که مانع از قندی شدن پروتئینها گردند بدون این که اثرات جانبی نگران کننده داشته باشند وداروهایی عرضه شده است که میتوانند کراسینکهای پروتئینهای قندی را بشکنند و در بهبود اختلالات دیابت نقش داشته باشند. اما با توجه به عوارض این داروهای شیمیایی، نیاز به داروهایی با حداقل عوارض وحداکثر درجه اطمینان که بتوان آنها را برای مدت طولانی استفاده کرد، بیش از پیش احساس میشود و دراین زمینه به طب سنتی توجه زیادی شده است. گیاهان دارویی از جمله مواد طبیعی هستند که احتمال عوارض جانبی آنها بسیار کمتر است. مطالعات اخیر خواص آنتی اکسیدانی، ضددیابتی و هایپوگلایسمیک را درگیاهان دارویی به تأیید رسانده اند.
اغلب گیاهان حاوی مقادیر قابل توجهی از آنتی اکسیدانها شامل: کاروتنوئیدها، اسیداسکوربیک ، توکوفرولها ، ویتامین ای ، سی و فلاونوئیدها که شامل اسید جاسمونیک و اسید الاجیک می باشد و تاننها هستند. یکی از این ،گیاهان که خواص ضد دیابتی و هایپوگلایسمی آن درمطالعات قبلی نشان داده شده، گیاه هندوانه ابوجهل است. این گیاه به نام علمی Citrullus Colocynthisبه طور طبیعی در بیابانهای بسیاری از کشورهای حارهای نظیرایران و غرب عراق رشد میکند. عصاره هندوانه ابوجهل در تمام غلظتها توانست باعث مهار واکنش قندی شدن آلبومین شود که غلظت ۲/۰ گرم بر دسی لیتراز آن بیشترین اثر مهاری را داشت. از طرفی، توانست پیوند آلبومین و گلوکز را بشکند که بیشترین تأثیر را غلظت ۱/۰گرم بر دسی لیتر نشان داد و اختلافات معنی دار بود. نرخ شکستن پیوند، ارتباط مستقیم با زمان تیمار داشت.
یک رژیم غذایی غنی از پلی فنل ها اثرات سودمندی در کاهش خطر ابتلا به بیماریها دارد. نوروبلاستوم سرطان دوران کودکی است که به عنوان یک تومور جنینی در عملکرد ژن ها اختلال ایجاد کرده و باعث آپتوزیس می شود.
) Landete, J.M2012) نشان داد که اسید الاجیک باعث کاهش رشد تومور از طریق مهار چرخه ی سلولی و کاهش فعالیت پرولیفرا تیو (تکثیری) میشود. اسید الاجیک با مهار فاکتور رشد NGF ( یک نوع پروتئین است که برای بقا و نگهداری سلول های عصبی سمپاتیک و حسی بسیار مهم است. بدون آن، این سلول های عصبی تحت آپوپتوز قرار می گیرند ).و مهار جریان سیگنالی پایین دست باعث کنترل تنظیم کننده ی پروتئین کیناز PKB/AKT (یک مسیر سیگنالینگ در سلول است که منجر به زنده ماندن سلول از طرق بلوک کردن آپوپتوز می شود)میشود و در نتیجه آن از تکثیر سلولی و رگ زایی جلوگیری میکند. درمان‌های هدفدار سرطان به شیوه‌های مختلف و در مراحل گوناگون ایجاد، رشد و گسترش سرطان از رشدوتقسیم سلول سرطانی جلوگیری می‌کنند.

شکل (۲-۱)
بسیاری از این روش‌های درمانی بر پروتئین‌هایی که در -فرایند پیام رسانی نقش دارند متمرکز شده‌اند. درمان‌های هدفدار سرطان با مسدود کردن پیام‌هایی که به سلول‌ها دستور رشد و تقسیم مهار نشدنی را می‌دهند، به توقف رشد و تقسیم سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند. ( کیناز یا فسفوترانسفراز‌ها آنزیم‌هایی هستند که گروه فسفات پرانرژی را از مولکول‌هایی مانند ATP (آدنوزین تری فسفات) به سوبسترا‌های خود منتقل می‌کنند. کینازها جزو دسته ترانسفراز‌ها هستند. سوسبتراهای کینازها می‌توانند پروتئین، کربوهیدرات و یا چربی باشند).

حال که گفته شد حکومت پیامبر (ص) الهی است، سؤالی در این جا مطرح می شود و آن این است که: آیا مردم در مقابل سیاستهای نظام سیاسی نبوی (ص) دارای حق انتقاد، سؤال، پرسش و شورش می باشند یا خیر؟
در جواب گفته شد که مردم در مقابل عملکرد و سیاستهای شخص پیامبر (ص) دارای حق اعتراض و پرسش و… نیستند، چون پیامبر (ص) دارای مقام عصمت و علم الهی می باشند و از هرگونه خطا و اشتباهی در امان هستند، و همچنین خداوند از مردم خواسته است که در تمام امورات به پیامبر (ص) مراجعه کرده و نظر ایشان را جویا شده و به آن عمل کنند، اطاعت از پیامبر (ص) واجبی الهی است. در تمام مسائل هم این اطاعت باید باشد. البته این باعث نمی شود که جوّ اختناق در نظام سیاسی نبوی (ص) به وجود بیاید، چون ایشان فضای خوبی درست کرده بودند تا مردم بتوانند آزادانه تصمیم بگیرند و با اینکه مردم حق اعتراض در برابر ایشان را نداشتند ولی ایشان با اعتراضهایی که از ناحیه مردم مواجه می شد، بزرگوارانه برخورد می کردند و آن اعتراض را با صبر و حوصله پاسخ می دادند.
اما مردم در مقابل عملکرد والیان حکومتی پیامبر (ص)، این حق را داشتند که اگر خلافی یا عمل ناصوابی را مشاهده کردند، اعتراض کنند، و این اعتراض مردم هم سبب شرعی داشت و خود شریعت از مردم خواسته بود، به خاطر وجوب امر به معروف و نهی از منکر و همچنین وجوب نصیحت به این کار اقدام کنند.
بنابراین با تبیین سیره سیاسی و پاسخ به سؤال اصلی این نتایج به دست آمد که:

با دقت در تمامی اقدامات پیامبر (ص) چه در تشکیل، چه در ساختار و چه در کار ویژه های حکومت، به این نکته می رسیم که ایشان در تمامی کارها و فعالیتهایشان فقط خدا را در نظر داشتند و ذره ایی برخلاف اندیشه توحیدی، عمل نکردند و همین نگرش اندیشه توحیدی بود که ایشان توانست نبوت و رهبری الهی را به جای شیخ قبیله، دین اسلام و ارزشهای اسلامی را به جای ارزش های جاهلی، توحید را به جای شرک، مسئولیت پذیری را به جای مسئولیت گریزی، عقیده به معاد را به جای عقیده به آینده پوچ و عبث، فضایل اخلاقی را به جای رذایل اخلاقی، کمک به نیازمندان را به جای استثمار کشاندن آنها و در یک کلام همبستگی اجتماعی و وحدت را به جای تفرقه و تشتت، جایگزین کند.
همچنین تشکیل حکومت توسط پیامبر (ص) و تلاش برای برقراری قسط و عدل، بر اساس تعالیم اسلام و به دستور خداوند متعال، این نکته را اثبات می کند که حکومت پیامبر (ص) جزء تفکیک ناپذیر رسالت ایشان بوده است، زیرا اسلام به عنوان خاتم ادیان و پیامبر (ص) به عنوان خاتم پیامبران، دین کاملی را بر بشریت عرضه کرد که این دین برای تمام لحظات زندگی انسان دارای قانون می باشد و دنیا به عنوان مقدمه آخرت دانسته می شود که باید زمینه ایی فراهم شود تا مکتب هدایت، مستقر شده و انسانها را به همان سعادت اخروی که خداوند وعده داده است رهنمون گردد.
این پژوهش که در قالب تحلیل سیستمی عرضه شد، جای کار بیشتری را قطعاً می طلبد و تک تک مباحث چه در ساختار نظام سیاسی نبوی (ص) و چه در کار ویژه های این نظام، احتیاج به بحث های گسترده تری دارد.
نظام سیاسی نبوی (ص) از جهات گوناگون مثل نظام سیاسی نبوی (ص) از منظر جامعه شناسی، روانشناسی، اندیشه سیاسی، جای کار فراوان دارد. و هنوز کارهای ارزنده ای مخصوصاً در این سه بعد انجام نشده است، که امیدواریم محققان و پژوهشگران به این گونه مباحث هم توجه داشته باشند. موضوعات مهم دیگری، چون مبانی نظری سیره سیاسی و حکومتی پیامبر اعظم (ص)، مبانی انسان شناختی، اصول حاکم بر سیره اخلاقی و سیاسی، جریان های سیاسی در حکومت نبوی (ص) سیاست خارجی، ویژگی کارگزاران حکومتی، مناسبات قدرت و شریعت، نسبت دین و سیاست در نظام سیاسی نبوی (ص)، ولایت سیاسی و جایگاه رهبری پیامبر (ص)، قانون و قانون گرایی در سیره نبوی (ص)، و بسیاری دیگر از موضوعات، احتیاج به پژوهش های متعددی دارد تا با پاسخ منطقی، و به زبان امروزی جواب بسیاری از شبهات درباره حکومت در اسلام داده شود و مبنای علمی برای حکومت جمهوری اسلامی که الگویش حکومت رسول خدا (ص) می باشد، فراهم شود.
فهرست منابع و مآخذ
فهرست کتابها
قرآن کریم

 

1. 1. آراسته خو، محمد، نقد و نگرش بر فرهنگ اصطلاحات علمی- اجتماعی، تهران: گستره، ۱۳۶۹ش، چاپ اول.

 

1. 1. آصفی، محمد مهدی، مبانی نظری حکومت اسلامی، ترجمه: دکتر محمد سپهری، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، ۱۳۸۵ش، چاپ اول.

 

1. 1. آن کاترن سواین فورد، دولت و حکومت در اسلام، ترجمه و تحقیق، عباس صالحی- محمد هادی فقیهی، تهران: نشر عروج، ۱۳۷۴ش، چاپ اول.

 

1. 1. آیتی، محمد ابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۷۸ش، چاپ ششم.

 

1. 1. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، بیروت: دار احیاء الکتب العربیه، ۱۳۷۸ق، چاپ اول.

 

1. 1. ابن اثیر، ابوالحسن علی بن محمد بن محمد بن عبدالکریم شیبانی جزری، مشهور به عزالدین، الکامل فی التاریخ، بیروت: دارصادر، ۱۳۸۵ق.

 

1. 1. ابن اثیر، ابوالحسن علی بن محمد بن محمد بن عبدالکریم شیبانی جزری، عزالدین، اسدالغابه، بیروت: دارالفکر، ۱۴۰۹ق.

 

1. 1. ابن خلدون، عبدالرحمن، مقدمه ابن خلدون، ترجمه: محمد پروین گنابادی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۵ش، چاپ هشتم.

 

1. 1. ابن عساکر، علی بن الحسن، تاریخ مدینه دمشق، تحقیق علی شیری، بیروت: دارالفکر، ۱۴۱۵ق، ۱۹۹۵ میلادی، چاپ ا
      ول.

 

1. 1. ابن کثیر، اسماعیل الدمشقی، البدایه و النهایه،‌ بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ق، چاپ اول.

 

1. 1. ابن منظور، محمدبن مکرم، جمال الدین، لسان العرب، بیروت: داراحیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ق.

 

1. 1. ابن هشام، ابومحمد عبدالملک، سیره النبویه، بیروت: مؤسسه الرساله، ۱۳۱۹ق، ۱۹۹۹ میلادی، چاپ اول.

 

1. 1. ابن هشام، سیرت رسول خدا (ص)، ترجمه: رفیع الدین اسحاق بن محمد همدانی، تهران: انتشارات خوارزمی ۱۳۶۵ش، چاپ اول.

 

1. 1. ابوالفرج علی بن الحسین الاصفهانی، الأغانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ۱۹۹۴ میلادی.

 

1. 1. ابوزهره، محمد، خاتم پیامبران، ترجمه: حسن صابری، مشهد: مرکز پژوهشهای آستان قدس رضوی، ۱۳۸۰ش، چاپ سوّم.

 

1. 1. ابی بکر، احمد بن عبدالعزیز، الجوهری البغدادی، السقیفه و فدک، بیروت: شرکه الکتبی، ۱۴۱۳ق، چاپ دوم.

 

1. 1. احمد العلی، صالح، دولت رسول خدا (ص)، ترجمه: هادی انصاری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۵ش، چاپ دوم.

 

1. 1. احمد بن ابی یعقوب بن جعفر بن رافع، تاریخ الیعقوبی، ترجمه: محمد ابراهیم آیتی، بیروت، انتشارات دار صادر، ۱۳۵۶ش، چاپ اول.

 

1. 1. احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول، قم: دارالحدیث، ۱۷۱۹ق، چاپ اول.

 

1. 1. الهی، حسین، مهار انحراف، قم: ابتکار دانش، ۱۳۸۵ش، چاپ اول.

 

1. 1. ایزددهی، سیدسجاد، نظارت بر قدرت در فقه سیاسی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۷ش، چاپ اول.

 

1. 1. بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، فتوح البلدان، بیروت: دارالکتب العلمیه، ۱۳۹۸ق.

 

1. 1. بلاغی نجفی، محمد جواد، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، قم: بنیاد بعثت، ۱۴۲۰ق، چاپ اول.

 

1. 1. بهشتی، محمد، محیط پیدایش اسلام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۷ش، چاپ اول.

 

1. 1. پورفرد، مسعود، مردم سالاری دینی، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۶ش، چاپ سوم.

 

1. 1. تویسرکانی، محمد رضا، الگوی برتر، شیوه مبارزه پیامبر اکرم (ص) با مفاسد اجتماعی، تهران: آرام دل، ۱۳۸۵ش، چاپ سوّم.

 

1. 1. جعفریان، رسول، تاریخ تحول دولت و خلافت، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۳۷۷ش، چاپ دوم.

 

1. 1. جعفریان، رسول، تاریخ سیاسی اسلام، سیره رسول خدا (ص)، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۲ش، چاپ دوم.

 

1. 1. جلیلی، سعید، سیاست خارجی پیامبر (ص)، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۴ش، چاپ اول.

 

1. 1. جوادعلی، تاریخ مفصل عرب قبل از اسلام، ترجمه: محمدحسین روحانی، مشهد: چاپ نشر مشهد، ۱۳۶۷ش، چاپ اول.

 

1. 1. جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه جلال و جمال، قم، اسراء، ۱۳۷۶ش، چاپ دوم.

 

1. 1. جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، قم: نشر اسراء، ۱۳۷۸ش، چاپ اول.

 

1. 1. جوان مهر، حسین، سیره حکومتی پیامبر (ص)، تهران: کتاب مبین، ۱۳۸۳ش، چاپ اول.

 

1. 1. حائری یزدی، مهدی، حکمت و حکومت، انگلستان: انتشارات شادی، ۱۹۹۵میلادی.

 

1. 1. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، بیروت، دار احیا التراث العربی، ۱۹۸۵ میلادی.

 

1. 1. حقیقت، سید صادق، مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۵ش، چاپ اول.

 

1. 1. حمیدالله، محمد، نامه ها و پیمان های سیاسی حضرت محمد (ص)، ترجمه: سید محمد حسینی، تهران: سروش، ۱۳۷۷ش، چاپ دوّم.

 

1. 1. خرمشاهی، بهاءالدین و دیگران، دائره المعارف تشیع، تهران: ناشر شهید سعید محبی، ۱۳۷۵ش، چاپ اول.

 

1. 1. دشتی، محمد، ترجمه نهج البلاغه، قم: موسسه فرهنگی انتشاراتی حضور، ۱۳۷۹ش، چاپ اول.

 

1. 1. دلشاد تهرانی، مصطفی، سیره نبوی (منطق عملی) دفتر سوّم، سیره مدیریتی، تهران: دریا، ۱۳۸۳ش، چاپ اول.

 

1. 1. دوران، دانیل، نظریه سیستم ها، ترجمه: محمد یمنی، تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی، ۱۳۷۰ش.

 

1. 1. الدیلمی، حسن بن علی، ارشاد القلوب، قم: انتشارات شریف رضی، ۱۴۱۲ق، چاپ اول.

 

1. 1. الذهبی شمس الدین ابوعبدالله محمد بن احمد بن عثمان بن قایماز، تاریخ الاسلام، تحقیق عمر عبدالسلام قدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۰۷ق.

 

1. 1. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالعلم الدارالشامیه، ۱۴۱۲ق، چاپ اول.

 

1. رستمیان، محمد علی، حاکمیت سیاسی معصومان (ع)، قم: دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری، ۱۳۸۱ش، چاپ اول.

 

فایکول

۲۵g

 

برموفنل بلو

۰٫۰۵g

 

گزیلن سیانول

۰٫۰۵g

 

 

پودر آگارز (LE)
۳-۴-۶-۱-۲ روش کار
بعد از اتمام PCR برای تشخیص محصول تکثیر شده از ژل آگارز ۲ درصد استفاده می شود. برای تهیه ژل، ابتدا میزان لازم آگارز را وزن کرده (براساس حجم نهایی) و در مقدار مناسب بافر TAE X1 ریخته و با حرارت غیر مستقیم می جوشانیم تا کاملاً حل و شفاف شود. بعد از خنک شدن ژل تا دمای حدود ۶۰ درجه به طوری که بخار از آن متصاعد نگردد و قبل از سرد شدن و بستن ژل، آن را در قالب مخصوص ژل که شانه ایجاد چاهک در آن قرار داده شده، می ریزیم. پس از بستن ژل شانه را بیرون آورده و ژل را در تانک الکتروفورز حاوی بافر TAE X 1 می گذاریم.

پس از تهیه ژل به هر یک از میکروتیوب های حاوی محصول PCR 2 میکرولیتر بافر بارگذاری سایبر گرین اضافه و به آرامی مخلوط می کنیم.
سایبرگرین نوعی بافر رنگ آمیزی DNA با حساسیت بالاست که به آسانی قابل استفاده است. با توجه به ایمنی بالای آن جایگزینی است برای رنگ جهش زای اتیدیوم بروماید. اساس کار این رنگ بر اتصال به دو رشته ی DNA استوار است. کمپلکس DNA و رنگ، نور آبی را با طول موج ۴۸۸ nm جذب می کند و نور سبز با طول موج ۵۲۲ nm ساتع می کند.
سپس با دقت نمونه ها را به ترتیب مشخص به چاهک های ژل در قطب منفی انتقال داده می شود. در کنار محصولات PCR در یکی از چاهک ها، مارکر تعیین اندازه مولکولی DNA ریخته می شود. پس از انتقال نمونه ها بر روی ژل، الکتروفورز با ولتاژ ۱۰۰ ولت انجام می شود. پس از اتمام الکتروفورز، با تاباندن نور ماوراء بنفش توسط دستگاه های Transluminator باندها قابل مشاهده شده و تفسیر می گردند. همزمان می توان از ژل بر روی دستگاه به وسیله دوربین پولاروید مخصوص عکس تهیه کرد.
بعد از اطمینان از مناسب بودن محصولات PCR برای sequencing، آنها در هر دو جهت forward و reverse تعیین توالی شدند.
۳-۴-۶-۲ توالی پرایمرهای مورد استفاده برای تکثیر
از میان هفت ژن مورد بررسی، سه ژن از طریق روش توالی یابی هدف دار^[۶۵] (OtoSCOPE sequencing) بررس شدند و چهار ژن از روش توالی یابی سنگر. توالی پرایمرهای مورد استفاده برای تکثیر اگزون های ژن GJB4,GJC3, SLITRK6, NESP4 در جدول زیر آمده است.
جدول ۳-۱۵ توالی پرایمرهای مورد استفاده برای تکثیر اگزون های ژن GJB4, GJC3,SLITRK6, NESP4

 

Reverse

Forward

Exon

GENE

 

GTAGAAGACTTCACTGAGGTTGAG

GTATAGACCTTCCACGTGCAG

Exon 2.1

GJB4

 

TTGCCATATACAAAATCCCCAGTAG

CTCTACAAGGATTATGACATGCCC

Exon 2.2

 

 

• فراهم نبودن شرایط لازم در جامعه، همچون نبود زنان در پست‌هایی چون وزارت و غیره

 

• وجود برخی ویژگی‌های جنسیتی زنان

 

• عدم تمکین کارکنان از مافوق زن

 

• اعتماد پایین‌تر از زنان نسبت به مردان در این عرصه از نظر جمعیت نمونه

 

به عنوان مهم‌ترین عوامل عدم به کارگیری زنان در پست‌ مدیریتی برشمرده شده است. (فتحی، ۱۳۸۴).
به طور کلی ماحصل این تحقیق این بود که اگر چه بسیاری از تصمیم‌گیران و افراد جامعه به قابلیت و توان زنان جامعه در عرصه مدیریتی واقف‌اند، اما به دلیل حاکم بودن «نگرش جنسیتی» در سازمان‌ها وادارات مورد مطالعه، حتی در شرایط تخصصی برابر، برتری از آن مردان است. این امر نه به معنای ناتوانی زنان در ایجاد ارتباط است و نه به معنای بی‌توجهی همکاران مرد به آنها بلکه مسلماً مردم با کسانی ارتباط برقرار می‌کنند که اشتراکاتی با آنها داشته باشند و چون جنسیت، عامل اول در این زمینه به شمار می‌اید، امکان ارتباط با مدیران زن خود به خود کاهش پیدا می‌کند.
با این حال همه مشکلات مدیران زن و میزان موفقیت یا عدم موفقیت آنها به این نکات محدود نمی‌شوند. کمبود فرصت شغلی مناسب برای مدیران زن در جامعه یکی دیگر از موضوعاتی است که زنان مدیر را با تنگنا مواجه کرده است. این وضعیت به گونه‌ای است که در حال حاضر شمار مدیران مرد در کشور ما ۳۵ برابر مدیران زن افزایش یافته است. (فتحی، ۱۳۸۴)

۲-۷ ضرورت تغییر برخی نگرش‌ها جهت از بین بردن سقف شیشه‌ای در ایران
در بررسی اشتغال زنان به نکات و مسائلی برمی‌خوریم که در شرایط فعلی ما را دچار مخمصه‌ای برای ارائه راهکار به زنان در مسیر زندگی سعادتمندانه‌تر می‌سازد. راه خروج از این مخمصه و تنگنا تغییر دیدگاه‌های تمامی اعضای جامعه نسبت به پاره‌ای مسائل است، زیرا مادام که ما نتوانیم نگاه خود را به مسائل دگرگون سازیم، از درک موقعیت و یافتن راه حل‌های کارآمد و بدیع عاجز خواهیم ماند و در دور باطل سرگردانی در بازار کار و خانه نشینی زنان باقی خواهیم ماند و نه تنها زنان از رشد و تکاملی که استحقاق آن را دارند، محروم می‌مانند، کل جامعه انسانی از مزایای حضور کامل و تمام عیار زنان بی‌بهره خواهد ماند و مسائل همچنان حل نخواهند شد و در توسعه جامعه ایران توفیق بیشتری نخواهیم یافت. به نظر نمی‌رسد که راه حل در هیچ طرح روبنایی و مخاصمه جویانه بین دو جنس یافت شود، بلکه راه حل بنیادی و زیربنایی تغییر منظر و زاویه‌ی دید ـ همانگونه که در انقلاب کپرنیکی در دنیای نجوم اتفاق افتاد و یا کانت در عالم فلسفه ایجاد کرد ـ برای این مسئله لازم است. برای زنان در رقابت با مردان سعادتی وجود ندارد. راه حل در نگاهی نو به اساس و اصول است، نگاهی که زنان و مردان در آن با یکدیگر سهیم باشند. بر این اساس ضرورت ایجاد تغییرات و انجام راه حل‌های زیر جهت از بین بردن سقف شیشه‌ای برای زنان را در ایران می‌توان در این عوامل دانست:
الف) قدرت: از جمله تغییرات، تغییر در نگرش نسبت به قدرت به عنوان ارزش محوری جامعه است. در جامعه‌ ما قدرت به ابزاری برای وادار کردن دیگران در تنقید اراده‌ صاحبان قدرت تقلیل یافته است و از ابعاد دیگر آن غفلت شده است. قدرت همواره بخش مهم و عمده‌ امتیازات افراد، گروه‌ها، اقوام، طبقات و ملت‌ها بوده است که البته بیشتر در اختیار مردان قرار داشته است. بدین ترتیب نقش قدرت در جامعه تأمین توانایی تملک، تفوق، نفوذ، مقاومت و کسب پیروزی برای صاحبان خود بوده است. البته باید پذیرفت که چنین تعبیری از قدرت در ادوار پیشین حیات بشر کارایی‌هایی هم داشته است، اما در عصر بلوغ و ارتقای درک و فهم بشر و پیچیدگی بیشتر جوامع انسانی دیگر مفید و موجه شرایط لازم برای پیشرفت بشر امروز نیست. به همین قیاس که دیگر تکنولوژی کارآمد برای راه اندازی راه‌آهن، برای فرستادن فضاپیماها به خارج از منظومه‌ شمسی عب مانده و ناکارآمد است.
بنابر آنچه، گفته شد لازم است در جستجوی مفاهیم بدیع‌تری از قدرت باشیم. که گرچه در پذیرش آنها با یکدیگر متفقیم، در عمل راه زیادی برای اجرا و به کار بستن آنها داریم. از جمله معانی قدرت، قدرتی است که در ارتباط با عظیم‌ترین توفیقات دینی، فلسفیف هنری و تجارب علمی به دست می‌آید. از دیگر معانی قدرت، قدرت اخلاقی و پیروی از سرمشق‌هایی است که از تفوق اخلاقی قابل توجهی نسبت به سایرین برخوردارند، وسیله‌ای قطعی در تجهیز و بسیج نیروهای بیکران تلاش انسان‌ها در عرصه‌های اجتماعی و فردی.
به این ترتیب قدرت اولیای امور نه برای حکومت، تفوق و ترتب و تفیذ اراده‌ی ایشان که در جهت جلب حمایت و اعتماد مردمان و از طریق مشاوره‌های آزاد و صریح و تا حد امکان گسترده و همه جانبه اعمال می‌شود. چنین جامعه‌ای بی‌تردید از اعمال زور و بی‌عدالتی علیه هر یک از اعضایش (از جمله زنان)اجتناب خواهد کرد. مهم‌تر آنکه چنین تعابیری از قدرت نمی‌تواند بدون حضور نگرش‌های زنانه که مبتنی بر محبت و مشارکت و رشد دادن است، در جامعه نهادینه شود.
ب) تغییر نگرش نسبت به کار: نظام اشتغال امروز هدفی بسیار نازل را دنبال می‌کند که همانا عبارت است از « به دست آوردن امکانات هر چه بیشتر برای مصرف کاراهایی که عرضه می‌گردد». مشاغل کاذب، اختلاس، بی‌انصافی و بی‌میلی نسبت به ایفای صمیمانه‌ی وظایف شغلی از جمله عواقب چنین نگرشی به کار است. لذا در می‌یابیم که در اشتغال و کار نیازمند ارزش‌های اخلاقی نوینی هستیم که کار را از سطح تنازع بقا، به خدمت به همنوع و عمران زمین که زیستگاه نوع بشر است، مبدل می‌سازد. چنین معنایی از اشتغال نیاز به قدرت مداری که همواره زنان را فرودست نگاه داشته است، نخواهد داشت بلکه بر استعدادهای ذاتی نوع انسان در خدمت و محبت و تعهد صمیمانه در اجرای وظایف اقتصادی متکی است که در زنان به وفور یافت می‌شود و البته مردان نیز از آن بهره‌مندند.
ج) روابط انسانی و نقش‌های خانوادگی: اگر جامعه‌ امروز جهانی، جامعه‌ای مترقی و بالغ است و اگر داعیه‌ عدالت اجتماعی و حقوق بشر برای تأمین حداکثر بهره‌مندی اعضای جامعه از امکانات رفاهی و سعادت حقیقی را دارد، لازم است گستره‌ عدالت اجتماعی و ادراک از مصادیق بشر و حقوق بشر را از دایره‌ مردان خارج سازد و تا حوزه‌ زنان گسترش دهد. بی‌شک بشریتی که قادر است حقوق حیوانات و گیاهان و کوه‌ها و دریاها و آسمان را از طریق قوانین حفظ محیط زیست رعایت کند، ناتوان نیست از اینکه بر اعاده‌ی حقوق نیمی از جمعیت خویش همت گمارد و روابط انسانی را بر مبانی جدیدی طراحی و تعریف کند. تنها چنین عدالت واقعاً گسترده‌ای قادر خواهد بود، نقش زنان در جمیع عرصه‌های اجتماعی را به نحو مؤثری بهبود بخشد و هم در روابط خانوادگی، هم در روابط کاری آنان را در عرض مردان و برابر با آنها قرار دهد.
د) هویت زنانه: ارزش انسان به روح انسان است و جسم و روح انسانی فاقد جنسیت است. جنسیت از یک جنبه، امری زیست شناختی و جسمانی است و از جنبه‌ای دیگر ساخته‌ی اجتماعی است که بر اساس انتظارات فرهنگی، نقش‌های زنانه و مردانه را تفکیک و تعریف می‌کند. از این رو هویت انسانی و معنوی ما مستقل از جنسیت می‌تواند رشد و ارتقا یابد. بنابراین هویت زنانه و مردانه علت تفوق و برتری نمی‌تواند باشد. هر دوی این هویت‌ها مادام که به هویت واقعی انسانی تقرب جویند، می‌توانند مکمل یکدیگر برای سعادت و رفاه و رستگاری نوع بشر باشند. بی‌گمان پرنده با یک بال، هر چقدر قوی باشد، قادر به پرواز نخواهد بود (مهرگانی، ۱۳۸۶).
۲-۸ نگاهی به وضعیت زنان در ایران
بررسی وضعیت تحصیلی زنان شاغل نشان می‌دهد که سهم اشتغال زنانی که دارای تحصیلات عالی هستند بالاتر از سهم اشتغال زنانی است که تحصیلات اندک دارند. برای نمونه، در سال ۱۹۸۶ میلادی ۶/۸ درصد از کل شاغلان ایران را زنان تشکیل می‌داده‌اند که در این میان سهم زنان بیسواد ۹/۳ درصد است. سهم زنانی که تحصیلات متوسطه دارند ۱۷ درصد و سهم زنانی که تحصیلات عالی دراند ۲/۲۴ درصد است. از این رو، به آسانی می‌توان نتیجه‌گیری کرد که هرچه تحصیلات زنان افزایش یابد، بخت و احتمال اشتغال آنان نیز افزایش خواهد یافت. ناگفته پیدا است که با افزایش تحصیلات زنان، کیفیت اشتغال و نوع اشتغال آنان نیز بهبود می‌یابد.
البته باید به این نکته توجه نمود که زنان عمدتاً وضعیت اشتغال خود را در آمارگیری‌ها اعلام نمی‌کنند که این نشان دهنده‌ی این است که بسیاری از زنان در ایران در بخش‌های غیررسمی اقتصاد مشغول به کاراند، یا به دلیل موانع و تعصب‌های فرهنگی و اجتماعی از واگویی وضعیت اشتغال خود بیم دارند. اشتغال زنان در بخش‌های غیررسمی اقتصاد نشان دهنده‌ی ضعف ساختار اقتصادی کشور است.
در چنین بخش‌هایی زنان در شرایط نامساعد کاری قرار می‌گیرند و عمدتاً نیز دستمزد بسیار پایینی دریافت می‌کنند. از آن جا که زنان بی‌سواد و زنانی که تحصیلات بسنده ندارند نمی‌توانند به راحتی وارد بازار کار شوند، ناگزیراند برای تأمین معاش خود و کاهش شدت و اثرات فقر اقتصادی وارد بازارهای غیررسمی کار شوند. چنین شرایط نیز چیزی جز استثمار نیروی کار زنان نخواهد بود. جدول ۱ تفاوت فاحشی بین درآمد زنان و مردان را در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که نشانگر استثمار نیروی کار زنان در بخش‌های غیررسمی اقتصاد است.
جدول ۲-۱ مقایسه‌ی درآمد اکتسابی زنان و مردان در کشورهای مختلف

کشور
برآورد درآمد اکتسابی
(دلار، برحسب شاخص (PPP)

زن
مرد

نروژ
۳۵۶’۳۱
۳۴۰’۴۲

سوئد
۷۸۱’۲۳
۷۰۰’۲۸

استرالیا
۶۴۳’۲۳
۲۵۹’۳۳

پنجم

عوامل مالی تاثیر معنی داری براستقراردولت الکترونیک در شرکت گاز استان اردبیل دارد

سوال۲۴-۲۱

 

ششم

عوامل محیطی تاثیر معنی داری براستقراردولت الکترونیک در شرکت گاز استان اردبیل دارد

سوال۲۹-۲۵

 

 

سوالات براساس طیف پنج درجهای لیکرت طراحی شده است. که صفات کیفی و ارزشهای عددی گزینه‌های پرسشنامه به شرح جدول(۳-۲) میباشد.
جدول۳-۲- صفات کیفی و ارزشهای عددی گزینه‌های پرسشنامه

 

طیف کلی

خیلی زیاد

زیاد

متوسط

کم

خیلی کم

 

ارزش عددی

۵

۴

۳

۲

۱

 

 

۳-۷- روایی پرسشنامه
منظور از روایی این است که مقیاس و محتوای ابزار یا سوالات مندرج در ابزار دقیقاٌ متغیرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد؛ یعنی اینکه هم داده های گردآوری شده از طریق ابزار مازاد بر نیاز تحقیق نباشد و هم اینکه بخشی از داده های مورد نیاز در رابطه با سنجش متغیرها در محتوای ابزار حذف نشده باشد یا به عبارت دیگر عین واقعیت را نشان دهد (حافظ نیا،۱۳۸۲، ص۱۵۵).
در پژوهش حاضر با توجه به اینکه پژوهشگر در ارائه فرضیات و طراحی سوالات از مقالات و ترجمه های زیادی کمک گرفته است، یعنی اینکه فرضیات و سوالات طرح شده برای آزمون فرضیات بر اساس مطالعه دقیق و کارشناسی شده در اصول و پیشینه تحقیق بوده است و با همکاری و مشورت اساتید راهنما و مشاور وکارشناسان نقایص پرسشنامه رفع شده است و اصلاحات روی آن انجام گرفته است که این امر به روایی پرسشنامه کمک می کند. علاوه بر این پژوهشگر در ارائه پرسشنامه به اساتید و متخصصان، جملگی به این نکته معترف بودن که در طراحی سوالات ظرافت و دقت فراوانی شده است، بطوری که سوالات پرسشنامه علاوه بر اینکه به صورت ساده مطرح شده است منعکس کننده نکته ها و مباحث کلیدی در مورد استقرار دولت الکترونیک هستند و این دلیلی دیگر بر این است که پرسشنامه از روایی لازم برخوردار است.

۳-۸-پایایی
پایایی یک وسیله اندازه گیری، به دقت آن اشاره می کند. یک آزمون در صورتی دارای پایایی است که اگر آن را در یک فاصله زمانی کوتاه چندین بار به گروه واحدی از افراد بدهیم نتایج حاصل نزدیک به هم باشند. برای اینکه یک آزمون روا باشد باید نخست پایا باشد. یعنی پایایی شرط روایی است، اما روایی برای پایایی ضروری نیست (سیف،۱۳۸۰، ص۱۳۲).
روش های مختلفی برای برآورد پایایی وجود دارد که در این پژوهش از روش آلفای کرونباخ برای برآورد استفاده می شود.
برای دستیابی به پایائی پرسشنامه تحقیق بعد از جمع آوری اطلاعات و تکمیل پرسشنامه ها ضریب آلفای کرونباخ آنها محاسبه شده که ضریب آلفای بدست آمده در جدول (۳-۳) آورده شده است.

 

 

 

 

جدول۳-۳- نتایج بررسی پایایی پرسشنامه تحقیق