1-2-2: مستقیم بودن تلف: در اتلاف باید حدوث تلف نتیجه مستقیم عمل فاعل باشد به طوریکه بتوان حقیقتاً تلف مال را به او نسبت داد نه اینکه تلف بدون واسطه از او صادر گردد البته گاهی واسطه به قدری پنهان است که به نظر می رسد عمل بدون واسطه و به صورت مستقیم انجام گرفته است مثلا کسی که با سنگ یا چیز دیگری مانند آن، دیگری را می زند.

 

1-2-3: انتساب تلف با عمل شخص: آنچه در اتلاف ضرورت دارد انتساب تلف به فاعل است منظور از آن این است که ضرورتی ندارد که برای ضامن شناخته شدن شخص در اتلاف، شخص اراده و عزم بر تلف داشته باشد یا عملی را مرتکب شده باشد که تقصیر تلقّی شود، بلکه همین که از نظر عرفی بین عمل شخص و تلف ارتباط وجود داشته باشد به نحوی که عرف تلف را مستند به عمل شخص بداند و کافی است.(لطفی، ص62)

 

1-3 کاربرد قاعده اتلاف در تصادفات رانندگی:

 

همانگونه که شرح داده شد در اتلاف ممکن است فاعل شخصاً عمل زیانبار را مرتکب شود بالمباشره و یا عامل دیگری باعث تلف مال دیگری شود که اتلاف بالسبب گفته می شود برای روشن شدن مطلب دو مثال ذکر می شود تا چگونگی تطبیق قاعده اتلاف در تصادفات رانندگی نمایان تر گردد.

 

خودرویی در خیابان اصلی با سرعت مجاز و مطمئنّه و در مسیر مجاز در حال حرکت است و خودروی دیگری از مسیر فرعی بدون دقّت و توجّه به وضعیت مسیر حرکتی و بدون رعایت حق تقدم (نقص مادّه 138 آیین نامه راهنمایی و رانندگی) وارد مسیر اصلی شده و باهم تصادف می کنند در اینجا خودرویی که از مسیر فرعی وارد مسیر اصلی شده در واقع با ارتکاب فعل مثبت و بی واسطه و بلافاصله منجر به تلف شدن و ورود خسارت به خودرویی در مسیر اصلی و مجاز در تردد بوده شده برابر ماده 328 ق.م ضامن است.

 

گاهی ممکن است نقص وسیله نقلیه باعث تلف شدن مال دیگری شود مثل راننده ای با علم به اشکال و نقص در سیستم ترمز وسیله نقلیه خود بی مبالاتی نموده و وسیله را مورد استفاده قرار داد و در رانندگی با عابری برخورد کرد در این حالت در اصطلاح کارشناسی گفته می شود فرد مذکور رانندگی با وسیله نقلیه ای که عیب و نقص مستمر داشته باعث بروز حادثه گردید. و فعل مثبت فرد یعنی راندن وی با تقصیر همراه بوده است در این دو مثال اتلاف صورت گرفته و هر دو راننده مقصّر هستند به عبارتی در اتلاف بالمباشره نمی توان تقصیر را به غیر از راننده به عهده عامل دیگری قرار دارد حتی در وضعیتی که وسیله نقلیه دچار نقص فنّی حادث گردد برابر قاعده اتلاف و ماده 328 ق.م فعل راننده مباشر در رانندگی و بروز تصادف و خسارت به دیگری در واقع غیرعمد و بدون آگاهی بوده لیکن از مصادیق اتلاف می باشد و در این وضعیت به نظر می رسد با توجّه به نظریه ایجادخطر وضعیت می بایست رسیدگی گردد.

 

2- قاعده تسبیب:

 

2-1 مفهوم تسبیب:

 

تسبيب كلمه اي عربي است بر وزن تفعيل, با توجه به اينكه باب تفعيل براي متعدي كردن فعل لازم به كاربرده مي‌شود؛ بنابراين، مقصود از تسبيب فراهم نمودن سبب حادثه زيانبار توسط شخصي مي‌باشد. بر خلاف, اتلاف که علت کامل حادثه زيانبار توسط فاعل ايجاد می‌گردد, در تسبيب قسمتی از علت مادي حادثه زيانبار توسط فاعل ايجاد می‌گردد. به تعبير ديگر سبب تلف مالي شدن, يعني با انجام فعل يا ترك فعلي، زمينه حادثه زيانبار را ايجاد نمودن. انجام فعل گاهي منجر به تلف نمودن مال ديگري و گاهي منجر به ايجاد سبب تلف آن مي‌شود كه اولي تحت عنوان اتلاف و مورد اخير تحت عنوان تسبيب موجب مسئولیّت مي‌گردد. ولي ترك فعل با توجه به اينکه همواره به صورت باواسطه منجر به حادثه زيانبار مي‌گردد؛ هيچگاه در قالب اتلاف قرار نمی‌گيرد, بلكه صرفاً در قالب تسبيب قرار می‌گيرد.

 

2-2 شرايط تحقّق تسبيب:

 

با توجه به ماده 331 قانون مدني که مقرر می‌دارد: «هر کس سبب تلف مالي بشود بايد مثل يا قيمت آن را بدهد و اگر سبب نقص يا عيب آن شده باشد بايد از عهده نقص قيمت بر آيد.»

 

شرايط تسبيب با توجه به ماده فوق به شرح ذيل می‌باشد:

 

2-2-1: فعل مثبت: گاهی شخصی با انجام فعلی, سبب اتلاف مال يا جان ديگری می‌شود. به تعبير ديگر هرگاه انجام فعلی با واسطه، موجب خسارت مالی يا جانی ديگری شود. با توجه به اينکه در اين صورت انتساب عرفی حادثه زيانبار به فاعل تحقق می‌يابد؛ بنابراين, نامبرده به عنوان سبب حادثه زيانبار مسئول خواهد بود. هر چند فاعل در اين قبيل موارد قسمتی از علت مادی است, ولی عرفاً علت کامل حادثه تلقی می‌گردد.

 

2-2-2: فعل منفي: مقصود از فعل منفی, ترک فعلی است که به موجب قانون يا قرارداد يا به موجب وظيفه شغلی بر عهده شخص است. به عنوان مثال به موجب قانون خودداری از کمک به مصدومين, تکليفی قانونی مبنی بر کمک به مصدومين براي كليه اشخاص مقرر شده است.

 

با توجه به اينكه ترک فعل همواره با واسطه موجب خسارت می‌گردد. به عنوان مثال اگر پزشك به علت عدم مراقبت لازم موجب فوت بيمار شود در اين مورد ترك فعل نامبرده با واسطه امر ديگري كه بيماري است موجب فوت بيمار شده است. همچنين شخصي به عنوان نجات غريق در انجام وظيفه خود كوتاهي مي‌نمايد در اين مورد نيز ترك فعل نامبرده با واسطه امر ديگري كه شنا توسط زيانديده است منجر به حادثه شده است؛ بنابراين, صرفاً در قالب تسبيب قرار می‌گيرد.

 

2-2-3: لزوم تقصير: هر چند از نظر فقهی, همانند اتلاف، انتساب عرفی حادثه زيانبار به فاعل فعل زيانبار لازم مي‌باشد. هر چند از نظر فقها در اين مورد تقصيررا مطرح ننموده اند؛ بنابراين, سئوالی که مطرح می شود اين است: با توجه به مطرح نبودن تقصير از نظر فقهی, آيا می توان آنرا لازم دانست. در توجيه تقصير و به تعبير ديگر جهت جمع نظر فقهاء و حقوقدانان مي‌توان گفت وقتي فاعل فعل زيانبار, مقصر است که حادثه به او انتساب عرفي دارد و وقتي تقصير نداشته باشد حادثه به او انتساب عرفي نخواهد داشت؛ بنابراين, در تسبيب تفاوتی بين مفهوم تقصير با انتساب عرفي نمي‌باشد.

 

با توجه به توضيحات فوق اگر فعلی بدون تقصير, ولی بدون واسطه, موجب خسارت شود, حادثه به فاعل انتساب عرفی دارد؛ بنابراين, مرتكب چنين فعلي مسئول است. ولی در موردی که فعلی يا ترك فعلي با واسطه موجب خسارت شود، در صورتی حادثه به فاعل آن انتساب عرفی خواهد داشت که فاعل تقصير داشته باشد. البته در مبناي قانوني تسبيب نيز ظاهراً لزوم تقصير مطرح نگرديده يا به عبارت ديگر، ظاهر ماده 331 قانون مدني به عنوان مبناي قانوني تسبيب از اين جهت اطلاق دارد, ولي تقصير در مفهوم تسبيب نهفته است.

 

به عبارت ديگر تا شخصی, عملي غير مجاز انجام ندهد يا عهده دار وظيفه اي نباشد, فعل و ترک فعل وي را نمي‌توان به عنوان تسبيب موجب مسئولیّت مدني دانست. ملاك تحقق تقصير يا به تعبير فقهي، انتساب عرفي حادثه در مورد ترك فعل، عدم انجام فعل يا وظيفه مقرر توسط شخصي است كه عهده دار انجام آن می باشد. البته داشتن توان انجام آن فعل لازم است و در صورت سلب توان انجام، به عمل آوردن اقدام به موقع، جهت انجام فعل توسط ديگري يا جلوگيري از حادثه از هر طريق ممكن ديگر لازم است. به عنوان مثال اگر شخصي كه عهده دار انجام امري باشد, به علت بيماري قادر به انجام آن نباشد بايد اقدام لازم از قبيل تعيين جانشين يا اطلاع به موقع به شخصي كه در معرض خسارت بعدي ناشي از عدم انجام آن فعل قرار دارد را به عمل آورد. در غير اين صورت به عنوان سبب ضامن جبران خسارت وارده خواهد بود.

 

2-2-4: لزوم انتساب عمل به فاعل: فعل غير مجازی که زمينه ساز خسارت می‌شود در صورتی تحت عنوان تسبيب مسئولیّت آور است كه به مسبب انتساب داشته باشد.گاهي ممكن است فعل غير مجازي انجام شده باشد، ولي به شخص ديگري به جز فردي كه عامل حادثه است انتساب داشته باشد. به عنوان مثال اگر شخصي در معبر عمومي اقدام به حفر چاله اي نموده باشد و وسيله نقليه اي در هنگام شب در آن سقوط نموده باشد در همين حال وسيله نقليه ديگري بلافاصله با آن برخورد نمايد. در اين مورد حادثه دوم به وسيله نقليه اول انتساب ندارد, زيرا توقف او در محل غير مجاز ناشي از اراده او نمي‌باشد, بلكه توقف نامبرده به حفر كننده چاله، انتساب دارد.(عباسلو، ص59)

 

یکی دیگر از موجبات ضمان قهری در فقه، قاعده تسبیب است که طبق رویه معمول در ذیل عنوان اتلاف مطرح می شود و در مفهوم و به ویژه در ماهیت آن اختلاف نظر وجود دارد. به موجب این قاعده هرگاه به انجام فعلی مثبت یا ترک فعل زمینه ورود خسارت به دیگری را فراهم نماید به عنوان سبب، ضامن جبران خسارت وارده به زیاندیده می باشد مبنای قانونی این قاعده ماده 331 ق.م است که مقرر می دارد: «هرکس سبب تلف مالی شود باید مثل یا قیمت آن را بدهد و اگر سبب نقص یا عیب آن شده باشد باید از عهده نقص قیمت بر آید.»(عباسلو،ص51)

 

در فقه تعاریف مختلفی از تسبیب ارائه شده است ازجمله برخی اذعان داشته اند: تسبیب انجام عملی است که ملزوم علّت است (علامه حلی ص444) برخی نیز در تعریف آن بیان داشته اند: چیزی که اگر نمی بود تلف حاصل نمی شد ولی علت تلف چیزی غیر از آن است.(محقق حلّی، ص61)

 

از این تعاریف و سایر تعاریفی که فقها از تسبیب و سبب نموده اند استنباط می شود که منظور از تسبیب اتلاف غیرمستقیم مال دیگری یا ایراد جنایت نسبت به بدن شخص است به این معنی که عمل شخص مستقیما مال دیگری را از بین نمی برد، بلکه رابطه بین عمل شخص و تلف به نحوی است که اگر آن عمل واقع نمی شود، تلف نیز اتفاق نمی افتاد و منظور از عمل نیز صرفاً فعل مثبت وجودی به معنای فلسفی نیست بلکه اعم از عمل و فعل مثبت مانند کسی که سنگی یا شیئی لغزنده در پیاده رو قرار دهد و دیگری با آن برخورد نماید و پایش بلغزد و صدمه ببیند و نیز فعل منفی مانند اینکه درخانه را نبندد و باد بوزد و در رادمحکم به هم بکوبند و به علّت شدّت ضربه، شیشه درب بشکند.(جعفری لنگرودی،ص187)

 

2-3- کاربرد قاعده تسبیب در تصادفات رانندگی:

 

در تصادفات رانندگی ارتکاب فعلی که زمینه ساز حادثه است غالبا، ایجاد مانع غیرمجاز بر سر راه عبور سایر وسایل نقلیه اعم از اینکه مانع مذکور اشیاء ثابت یا متحرّک از قبیل وسایل نقلیه در حال حرکت که بدون رعایت مقررات راهنمایی و رانندگی چنین مانعی ایجاد نمایند یا اجرای عملیات راهسازی یا حفّاری درمعابر بدون نصب تابلو، علائم، چراغ هشدار وسایر تجهیزات فنّی که در انجام پروژه ها استفاده می شود ویا ریختن روغن، قیراندود کردن جادّه ها یا قرار دادن اشیاء لغزنده در معبر که باعث لغزش عابرین و یا وسائط نقلیه دیگر شود که در مورد عابرین ماده 346 قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد:

 

« هرگاه کسی چیز لغزنده ای را در معبر بریزد که موجب لغزش رهگذر گردد عهده دار به خسارت خواهد بود…»

 

موارد بسیاری که با واسطه توسط اشخاص یا سازمانها باعث بروز خسارت در تصادفات رانندگی به افراد دیگر می شوند که همگی از مصادیق تسبیب می باشند .

 

3 - اجتماع سبب و مباشر:

 

جمع دو مبنای اتلاف و تسبیب تحت عنوان اجتماع سبب ومباشر مطرح می شود و آن حالتی است که عمل یکی به عنوان اتلاف و عمل دیگری به عنوان تسبیب مطرح باشد. فردی که اتلاف را انجام داده مباشر و فردی که تسبیب را انجام داده سبب نامیده می شود.

مادّه 332 ق.م« هرگاه یک نفر سبب تلف مالی را ایجاد کند و دیگری مباشر تلف شدن آن مال شود، مباشر مسئول است نه سبب مگر اینکه سبب اقوی از مباشر باشد به نحوی که عرفاً اتلاف مستند به او باشد»
همچنین مادّه 363 ق.م اسلامی بیان می دارد« در صورت اجتماع سبب و مباشر در جنایت مباشر ضامن است مگر اینکه سبب اقوی از مباشر باشد.»

همانطور که از متن قانون بر می آید در اجتماع سبب و مباشر یک طرف و فقط یک طرف مسئول حادثه شناخته می شود به طوریکه اگر:

 

نقش مباشر بیشتر از سبب باشد؛ در این صورت مباشر مسئول است.

 

نقش سبب بیشتر از مباشر باشد؛ در این صورت سبب اقوی از مباشر بوده و مسئولیت جبران خسارت برعهدة اوست.

 

هر دو نقش یکسانی داشته باشند، مباشر مسئول است.

 

همانطور که در تعریف مباشر گفته شد، فردی است که به تقصیر و یا به غیرتقصیر اتلاف مالی را منجر شود بنابر این در حالتی که اتلاف به تقصیر صورت گرفته باشد و سبب نیز که در مفهوم خود را تقصیر را به همراه دارد، در این صورت دو راننده مقصّر خواهیم داشت. این مادتّین تکلیف طرفین را مشخصّ کرده است و در همه حال مباشر را مقصّر می داند، مگر در مورد آخر که سبب اقوی از مباشر باشد. مواردیکه سبب اقوی از مباشر است شامل موارد زیر میباشد:

 

زمانی که مباشر فاقد اراده و تشخیص باشد.

 

وقتی سبب به گونه ای عمل نموده باشد کمه اراده مباشر را جهت اجتناب از حادثه سلب نموده باشد.

 

اما متاسفانه آنچه ملاک عمل اغلب کارشناسان و مخصوصاً قضات دادگاهها در رسیدگی به تصادفات قرار می گیرد، چیزی جز این می باشد که با متن صریح قانون منافات دارد. جناب آقای پورسالویی حقوقدان و کارشناس عالی تصادفات در کتاب خود با عنوان « مسئولیت جزایی و مدنی ناشی از تصادفات رانندگی» در مورد تصادف ناشی از تقصیر دو طرف چنین می نویسد:

 

« در فرض سوّم تصادف که در نتیجه تقصیر هر دو طرف به وقوع پیوسته است، مانند اینکه وسیله ای از کوچه فرعی بدون رعایت حق تقدّم به خیابان اصلی برود و با وسلیه دیگری که در آن خیابان با سرعت در حرکت است تصادم نماید بعضی گمان می کنند که باید راننده ای که خطای شدیدتر را مرتکب شده (راننده ای که از خیابان فرعی به اصلی آمده است) مسئول همة خسارات شمرد ولی باید دانست که مادّة 335 ق.م این ترتیب را نپذیرفته و هردو راننده را مسئول قرار داده است.»

 

در صورتی که در تحلیل حقوقی این تصادف با تکبه بر مبانی مسئولیت که در مادّة 363 ق.م اسلامی متبلور می شود، وسیله ای که در حرکت می باشد، مباشر و وسیله ای که از فرعی به اصلی می آید سبب حادثه می باشد. کارشناس در اینجا باید از نظر فنّی بررسی کند که آیا علیرغم تخلف راننده ای که از فرعی به اصلی وارد شده ( که البتّه این تقصیر، لازمه سبب بودن آن است) حادثه برای راننده مباشر قابل اجتناب بوده و یا خیر؟ اگر راننده سبب به گونه ای عمل نموده باشد که اراده راننده مباشر را سلب نموده و حادثه را برای هر دو راننده متعارف غیر قابل اجتناب نماید سبب اقوی از مباشر خواهد بود و راننده مباشر فقط مسئول تخلفی است که در اثر سرعت زیاد داشته است؛ در غیر این صورت مباشر کلیة مسئولیت مدنی را عهده دار خواهد بود.

 

نظیر این مثال موارد بسیاری از اجتماع سبب و مباشر وجود دارد که کارشناسان با تکیه بر این ذهنیّت که روح قانون و منظور نظر قانونگذار در عنوان نمودن مسئولیت مشترک ماده 336 همانان احقاق حقوق طرفینی است که هردو در حادثه مقصّر می باشند و با ذهنیّتی که مادّه های 47و 49 آیین نامه اجرایی قانون تاسیس و بهره برداری موسسّات حمل و نقل مصوّب سال 57 در رابطه با مسئولیت مشترک ایجاد نموده که در ذیل به آن می پردازیم:

 

مادّه 363 را نادیده گرفته و مادّه 336 را به کلیة موارد بدون در نظر گرفتن مبانی مسئولیت آن تعمیم می دهند.

 

مادّه 49 آیین نامة اجرایی ق.تاسیس و بهره برداری مؤسسات حمل و نقل:

 

« چنانچه در نتیجة عدم رعایت مادّه فوق ( مادّه 48 که راننده وسایل ترابری را موظّف می سازد هنگام توقف اجباری علائم لازم را پشت سر خود نصب نماید) حادثه ای منجر به قتل یا جرح یا خسارت برای وسایل ترابری پیش آید راننده وسیلة ترابری پارک شده به تناسب تقصیری که در بوجود آمدن حادثه دارد مقصّر شناخته خواهد شد.»

 

در نفی این عقیده می توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

مواد قانون مجازات بر هر مادّه ای در آیین نامه های اجرایی ارجحیّـت دارد.

گذشته نگر
تاکیر بر کنترل
ایجاد جو بی اعتمادی
کاهش یا از بین بردن روحیه خلاقیت و نوآوری
توجه صرف به مشکلات
نتیجه گرا (تاکید بر حصول نتیجه)
تاکید صرف بر ارزیابی عملکرد
ارزیابی های گسسته و دوره ای

 

تاکید بر ارزیابی ابعاد مختلف سازمان
تاکید بر ارزیابی فرآیندها
راهبردگرا (تاکید بر هم جهتی عملکردها و استراتژی ها)
گذشته و آینده نگر
تاکید بر بهبود
ایجاد جو اعتماد و همکاری
ایجاد و ترویج روحیه خلاقیت و نوآوری
برقراری روابط علت و معلولی و ریشه یابی مشکلات
روندگرا (تاکید بر حصول نتیجه و فرایند رسیدن به آن)
تاکید بر تفهیم اهداف و استراتژی های قبل از ارزیابی عملکرد
ارزیابی به صورت یک فرایند پیوسته

 

 

 

 

۲-۹ ابعاد ارزیابی عملکرد

باید از ارزیابی کوچکترین اجزاء تاثیر گذار در عملکرد یک نهاد شروع کرده و با طی کردن سلسله مراتب سازمانی و استفاده از اطلاعات ارزیابی اجرا و ارزیابی عملکرد نهاد پرداخت. برای انجام ارزیابی یک نهاد در چهار سطح ضروری است (سعادت، ۱۳۷۷، ۱۶۷):

عملکرد کارکنان
این نوع ارزیابی، ارزیابی کوچکترین واحد یک سازمان می باشد. ادبیات موجود در این رابطه در حوزه مدیریت بسیار فراوان می باشد. در مدل های بسیاری برای ارزیابی عملکرد کارکنان ارائه شده است و هر کدام از الگوه های ارائه شده در این حوزه با تکیه بر شاخص هایی که برای ارزیابی معرفی کرده اند به ارائه شیوه ای برای سنجش عملکرد کارکنان می پردازد. در این حوزه می توان رویکردهای فراوانی را عنوان نمود.
ارزیابی عملکرد بخشی از یک سازمان
این ارزیابی که به عنوان زیر مجموعه ای از ارزیابی سازمانی می باشد، برای ارزیابی عملکرد یک سازمان ضروری است. از آنجا که یک سازمان متشکل از بخش های مختلف می باشد، که مجموع این بخش ها سازمان را تشکیل می دهند، لذا برای ارزیابی عملکرد سازمان، ارزیابی عملکرد این بخش ها بر مبنای شاخص ها و معیارهای ارزیابی، ضروری است. در این نوع ارزیابی، ابتدا اهداف و ماموریت های یک بخش در راستای اهداف و ماموریت های دستگاه مشخص شده و سپس شاخص های ارزیابی آنها تعریف شده و به محاسبه شاخص ها و سپس ارزیابی نتایج شاخص ها اقدام می شود.
ارزیابی عملکرد مدیر
از آنجا که در هر سازمان نقش مدیر آن سازمان به عنوان یکی از عوامل مهم راهبری و هدایت سازمان، غیر قابل اغماض می باشد، لذا ارزیابی عملکرد مدیر برای آگاهی از میزان موفقیت در انجام نقش راهبری خود، برای دستیابی به نتایج صحیح ارزیابی عملکرد سازمان ضروری است. در ادبیات مدیریت نیز نظریات مختلفی برای ارزیابی عملکرد مدیر یک سازمان معرفی شده است که هر کدام از این نظریات نیز با معرفی کردن نوع نگاه به مدیریت یک سازمان و نیز شاخص ها و معیارهایی برای ارزیابی به ارائه شیوه ای برای ارزیابی مدیریت می پردازد (سعادت، ۱۳۷۷، ۱۶۸).

۲-۱۰ مفهوم کارایی و انواع آن

کارایی بیانگر میزان بهره وری یک سازمان از منابع خود در عرصه تولید نسبت به بهترین عملکرد در مقطعی از زمان است.(پایرس^[۴] ، ۱۹۹۷). محاسبه کارایی با توجه به مقدار خروجی مورد انتظار یا استاندارد با بهره گرفتن از نسبت زیر تعریف می شود.
=   کارایی
گاه کارایی با میزان بکارگیری منابع جهت دستیابی به اهداف توسط سازمان و با رابطه زیر نشان می دهند.
=کارایی
با تعریف فوق (هدایت طباطبایی، ۱۳۷۸) کارایی صرفا مقایسه ای است بین منابع مورد انتظاری که برای رسیدن به مقاصد و فعالیت خاص باید مصرف شود و منابع مصرف شده. بنابراین کارایی، معیار عملکرد یک سیستم سازمانی بر میزان منابع (ورودی ها ) است. به عبارت دیگر، کارایی میزان مصرف منابع برای تولید مقدار معینی محصول است.
مفهوم کارایی معمولا با دو واژه اثر بخشی و بهره وری اشتباه می شود. اثربخشی میزان هم جهت بودن فعالیت های یک سازمان با اهداف تعیین شده برای آن و به عبارت دیگر، درجه دستیابی (تکمیل) هدف را بیان می دارد. اما بهره وری ترکیبی از اثربخشی و کارایی است، زیرا اثربخشی با عملکرد و کارایی منابع در ارتباط است. این مفاهیم در تعریف بهره وری به صورت زیر بیان شده است(ملی، ۱۹۸۷، ۸۱):
=   شاخص بهره وری
در تعیین تفاوت بین کارایی وبهره وری باید به نکات زیر توجه داشت:
کارایی به عنوان معیاری بین صفر تا یک و یا برحسب درصد بین صفر تا صد بیان شده است در حالی که بهره وری می تواند بزرگ تر از یک باشد.
بهره وری در ارتباط با تک تک عوامل مانند بهره وری نیروی انسانی یا سرمایه محاسبه می شود. ولی کارایی به عنوان معیاری کلی باید از ترکیب ورودی ها و خروجی ها حاصل شود (مهرگان، ۱۳۹۱، ۳۳).

۲-۱۰-۱ انواع کارایی

کارایی فنی
کارایی فنی نشان دهنده میزان توانایی یک بنگاه برای حداکثر سازی میزان تولید با توجه به منابع و عوامل مشخص شده تولید است. به عبارت دیگر، میزان توانایی تبدیل ورودی هایی مانند نیروی انسانی و ماشین آلات به خروجی ها، در مقایسه با بهترین عملکرد، با کارایی فنی سنجیده می شود (پایرس، ۱۹۹۶).
کارایی فنی تحت تاثیر عاملی مانند عملکرد مدیریت، مقیاس سازمان یا اندازه عملیات قرار می گیرد. کارایی در تحلیل پوششی داده ها از نسبت مجموع موزون خروجی ها بر مجموع موزون ورودی ها تشکیل می یابد و در مباحث اقتصادی زمانی یک بنگاه را به لحاظ فنی کارا می دانند که مقدار تولید آن بر روی منحنی تولید یکسان قرار گیرد. این امر توانایی بنگاه را در بدست آوردن حداکثر محصول از مجموعه عوامل تولید منعکس می سازد. اگر مقدار مصرف عوامل تولید بنگاه در بالای منحنی تولید یکسان قرار گیرد، این بنگاه با ناکارایی مواجه است. ناکارایی تمامی مواردی را در بر می گیرد که باعث می شود عملکرد واقعی بنگاه در سطحی کمتر از مقدار قابل حصول( با توجه به عوامل تولید) مشخص باشد. بر این اساس ناکارایی مدیریتی نیز یکی از اجزای ناکارایی است. همچنین ناکارایی با آنچه که بعضی از اقتصاددانان اتلاف منابع نامیده اند مطابقت دارد. اتلاف منابع بدین معناست که تولید مورد نظر می توانست با هزینه هایی کمتر از میزان صرف شده صورت گیرد( امامی میبدی،۱۳۷۹، ۳۲).
کارایی تخصیصی
این کارایی بر تولید بهترین ترکیب محصولات با بهره گرفتن از کم هزینه ترین ترکیب ورودی ها دلالت می کند. پاسخگویی به این پرسش که “آیا قیمت ورودی های مورد استفاده به گونه ای است که هزینه تولید را حداقل کند؟” با این کارایی است.( پایرس، ۱۹۹۶). به این ترتیب، کارایی تخصیصی مستلزم انتخاب مجموعه ای از عوامل تولید است که سطح مشخصی از محصول را با حداقل هزینه تولید کند. کارایی تخصیصی را کارایی قیمت نیز می نامند.
کارایی ساختاری
کارایی ساختاری یک صنعت از متوسط وزنی کارایی شرکت های آن صنعت به دست می آید. با بهره گرفتن از معیار کارایی ساختاری می توان کارایی صنایع مختلف با محصولات متفاوت را مقایسه کرد(امامی میبدی، ۱۳۷۹، ۳۳).
کارایی مقیاس
کارایی مقیاس یک واحد از نسبت کارایی مشاهده شده آن واحد به کارایی در مقیاس بهینه به دست می آید. هدف این کارایی، تولید در مقیاس بهینه است.
بعد از آشنایی با کارایی باید دانست که کارایی به عنوان یک نسبت، عموما از رابطه زیر محاسبه می شود:
=کارایی

۶٫۹۴

 

۹٫۳۲

 

۱۱٫۴

 

۱۳٫۷۶

 

۱۶٫۴۴

 

۷۲۰

 

لوگ پیرسون تیپ ۳

 

 

 

۲٫۷۴

 

۳٫۶۱

 

۴٫۵

 

۵٫۴۷

 

۶٫۴۶

 

۷٫۰۵

 

۷٫۵۳

 

۷٫۹۲

 

۱۴۴۰

 

لوگ پیرسون تیپ ۳

 

 

 

در این تحقیق جهت تعیین مدل‌های مناسب برای رگبارها در شهر بندر انزلی، اطلاعات واصله از سازمان هواشناسی وآب و منطقه‌ای استان برای فواصل زمانی ۱۵، ۳۰، ۴۵، ۶۰، ۹۰، ۱۲۰، ۱۸۰، ۳۶۰، ۷۲۰ ، ۱۴۴۰ دقیقه به تفکیک سال با توجه به نمونه‌های انتخابی بر اساس روش تصادفی برای ایستگاه‌ جداسازی شده، سپس داده‌های رگباری در نرم افزارExcel بترتیب صعودی برای فواصل مختلف زمانی برحسب دقیقه تنظیم گردید. داده‌های فوق را وارد نرم افزار Smada کرده و با توزیع‌های مختلف (نرمال، لوگ نرمال، پیرسون، لوگ پیرسون و توزیع گامبل) برازش داده شدند. سپس برای تعیین معادلات اساسی رگبارها با توجه به زمان (دقیقه ) و دوره برگشت ۵ ،۱۰ ،۲۵ ، ۵۰ ، ۱۰۰ و ۲۰۰ ساله ، از بهترین معادله که میزان R2 آن نسبت به سایر معادلات بیشتر بود بعنوان معادله اساسی جهت تعیین شدت رگبار برحسب دقیقه و دوره برگشت معین انتخاب شد.

در بررسی داده‌های رگبارها اگر داده‌های به صورت هندسی متقارن توزیع شده با شند یعنی ۲۶/۶۸ درصد داده‌ها در محدوده S  X و ۹۵ درصد داده‌ها در محدودهS 2  X و ۹۹ درصد داده‌ها در محدوده S 3  X توزیع شده باشد. داده‌ها نرمال بوده، می‌توان از رابطه زیر برای برآورد کردن استفاده کرد.
(۱) X=µ +K*S
که در اینجا X مقدار برآورد شده رگبار، µمقدار متوسط رگبار، K انحراف معیار داده‌های رگباری و S نیز انحراف معیار داده‌ها می‌باشد.
مقدار K در معادله فوق برحسب سطح احتمال و دوره برگشت نیز تغییر می‌کند بطوریکه با افزایش سطح احتمال و دوره برگشت مقدار K افزایش و با کاهش آن دو ضریب K نیز کاهش می‌یابد بدین ترتیب بین سطح احتمال دوره برگشت با مقدار K رابطه مستقیم برقرار می‌باشد‌. برای برآورد و پیش‌بینی دقیق رگبار باید فاصله نقاط نسبت به منحنی ترسیم شده کمترین باشد تا بتوان بطور دقیق شدت رگبار را برآورد کرد اما در صورت ترسیم خط منحنی از بین نقاط فاصله زیاد باشد می‌توان با لگاریتم‌گیری یعنی :
(۲) Log x = log µ + k .s
فواصل را کمتر کرد. در این صورت متغیر مورد نظر از توزیع لوگ‌نرمال پیروی کرده و نرمال نمی‌باشد در صورت عدم هماهنگی با توزیع لوگ نرمال باید با توزیع های دیگر مورد ارزیابی قرار گیرد.
توزیع توزیع لوگ پیرسون نوع سوم حالت خاصی از توزیع گاما(Gamma) است که در مطالعات مربوط به داده‌های حد (اکسترمم) کاربرد فراوانی دارد. این توزیع با تبدیل داده‌ها به لگاریتم آن (y=log x) برکاهش عدم تقارن بکارمی رود. این روش بعنوان روشی استاندارد در تحلیل رگبار استفاده می‌شود. بدین منظور در ابتدا از تمامی داده‌های رگباری بر اساس فرمول زیر لگاریتم گرفته می‌شود.
(۳) x=log x
سپس میانگین داده‌های لگاریتم گرفته محاسبه می‌شود .

(۴) Log x=
و انحراف از معیار در این تابع از فرمول زیر محاسبه می‌شود‌.

(۵) S log x =
در این توزیع ضریب چولگی از فرمول:

(۶) g=
مقدار k برای توزیع لوگ‌پیرسون‌تیپ ۳ نیز مثل توزیع نرمال با توجه به سطح احتمال و دوره برگشت متغیر بوده و با افزایش دو فاکتور فوق میزان k افزایش و با کاهش آن k نیز کاهش می‌یابد.
در بررسی داده‌های حد بیشترین محققین علاقمند به برآورد بالاترین یا پائین‌ترین مقادیر هر متغیری هستند بخاطر اینکه هر چند وقت، چنین اتفاقی با مقدار مشخص رخ می‌دهد‌. برای این منظور معمولاً از روش تجزیه و تحلیل مقادیر انتهایی (extreme) استفاده می شود . بدین منظور اگر یک سری آماری مرکب از x1 ، x2 ، x3 ، …………… xnرا داشته باشیم احتمال تجمعی هر مقدار از x در توزیع گامبل عبارت خواهد بود از:
) ۱) P´=

(۲) Y= -ln

بخش اصلی سازمان

راس هرم راهبردی

ستاد تخصصی

هسته عملیاتی

خط میانی

ستاد پشتیبانی

 

قاعده های اصلی طراحی

تمرکز،‌ ساختار زنده

سازماندهی رفتار، تخصصی کردن افقی و عمودی شغل، گروه بندی معمولا بر بنیاد وظیفه، واحدهای عملیای بزرگ، ‌تمرکز عمودی و عدم تمرکز افقی محدود، برنامه ریزی عملی

آموزش ،تخصصی کردن افقی شغل، عدم تمرکز عمودی و افقی

گروه بندی بر بنیان بازار ، نظام نظارت عملکرد، عدم تمرکز عموری محدود

ابزار برقراری روابط، ساختار زنده، عدم تمرکز گزینشی، تخصص افقی شغل، ‌آموزش،‌گروه بندی بر مبنای بازار و وظیفه به طور همزمان

 

عامل های موقعیتی

جوانی، ‌کوچکی، ‌دارا بودن نظام فنی ساده و محیط پویا،‌ رقابت آمیز بودن،‌ نیاز شدید به مدیران بلند پایه به قدرت و سنت گرایی

کهنگی ،‌گستردگی ،‌نظم ،‌دارا بودن نظام فنی غیر خودکار ،‌محیط ساده و ایستا، نظارت خارجی، سنت گرایی

محیط پیچیده و ایستا، دارا بودن نظام فنی نا منظم و ساده

دارا بودن بازارهای گوناگون،‌ کهنگی، ‌گستردگی با لزوم قدرت برای مدیران میانی،‌ مد گرایی

محیط پیچیده و پویا و گاهی نامتناجس، نظام جوان، پیشرفته و بیشتر خودکار،
مد گرایی

 

 

بخش دوم: سیستمهای اطلاعات مدیریت
۲-۲-۱- مقدمه
مسائلی که امروزه انسان با آن روبروست ،‌حاوی اطلاعات فوق العاده زیاد و محاسبات بسیار حجیم است. بطوری که اگر دسترسی به اطلاعات به سهولت و سرعت میسر نباشد و میلیونها عمل ریاضی در کسری از ثانیه انجام نگیرد ، بشر به موقع قادر به رفع و حل مسائل خود نخواهد شد.(شجاعی ، سرور ، ۱۳۸۳: ۶۸)
انجام کار موثر و مفید در هر سازمان نیازمند درک و شناخت چگونگی فعالیت های آن سازمان است . یکی از مهم ترین راه های دست یافتن به این درک و شناخت ، تحلیل جریان اطلاعات در سازمان است که به طبع آن بررسی ساختار و فعایت های سازمان و سبک مدیران را ضروری می نماید.(مستاجران ، علی ،۱۳۷۵ : ۲۰)
نگرش جدیدی که در پیش روی است ، بیانگر این است که خواسته های اقتصاد پویا مستلزم ایجاد سبکهای جدید تصمیم گیری و رهیافت های نوین در سازمانهاست و اینها همگی ناشی از سیل عظیم تولید و گسترش اطلاعات در عصر حاضر است . که سازمانها را مجبور به نگرش مجدد در عملکرد و فعالیت های خود می کند . دوران جدید که به عصر اطلاعات با انفورماتیک معروف شده ،‌نوید دهنده جهانی نو با شیوه های نوین به کار گیری اطلاعات می باشد . (فروزنده دهکردی ، لطف اله ، ۱۳۸۴ :۱۵۵-۱۵۶)
تجهیز مدیر یک به یک سیستم اطلاعاتی صحیح و مطمئن که توانایی مدیریت را در اتخاذ تصمیمات لازم در خصوص برنامه ریزی ، سازماندهی و کنترل ارتقا ببخشد ، به یک ضرورت اساسی عصر ما تبدیل شده است.
تا قبل از پیدایش سیستم های اطلاعاتی مدیریت و تکامل آنها ، سازمانها و مدیریت عالی به شدت از کمبود اطلاعات و صحت و دقت آن رنج برده و همین مسئله از دست رفتن فرصتهای تجاری و عملیاتی مختلف را به دنبال داشت . ولی امروزه این معزل با به کارگیری یک سیستم اطلاعات مدیریت کارا و مطمئن ، قابل رفع است و رسالت متخصصین سیستم های اطلاعات مدیریت نیز کمک و یاری مدیر در تشخیص مناسب اطلاعات و فراهم کردن گزارشات منظم و مناسب برای مدیران به گونه ای است که بتوانند با تکیه بر آنها در اسرع وقت تصمیمات لازم را اتخاذ کرده و هزینه فرصت از دست رفته در شرکت به حداقل میزان ممکن کاهش یابد.(هاشمی ، سیما و دیگران ، ۱۳۷۳ ، ۵۶-۶۳ )
تغییرات سریع در جوامع ، محیط وشرایط محیطی اثر گذار بر سازمانها بکارگیری سیستم های اطلاعاتی با ویژگی های خاص را امروز برای سازمانها اموری ضروری و حیاتی نموده است . به بیان دیگر چنانچه سازمانی وجود داشته باشد که از گستره فعالیت محدودی برخوردار و شرایط محیطی رقابتی بر آن حاکم نباشد و از شرایط نسبتا ثابتی برخوردار باشد ، می تواند سیستم های اطلاعات مدیریت را بدون ضرورتهای تکنولوژیک امروزه به کار گرفته و فعالیت خود را ادامه دهدولی برای سازمانهای نوین که می خواهند در محیطی رقابتی حتی فراتر از مرز های خود ،‌فعالیت نمایند و تولیداتی جهانی و با کیفیت و بر محور خواسته های مشتری ارائه دهند و از بازارهای گسترده ای نیز برخوردار شوند ،‌وجود سیستم های اطلاعات مدیریت با محور فناوری اطلاعات امری ضروری و حتی حیاتی است . (صرافی زاده،اصغر،۱۳۹۰ : ۹۲)
سیستم اطلاعات مدیریت ، سیستمی است جامع یکپارچه ، رایانه محور ، کاربر ماشین ، که نتیجه عملکردی آن پشتیبانی از تصمیمات سازمان است .(صرافی زاده ، اصغر ، ۱۳۹۰ : ۹۸)
یک سیستم اطلاعاتی از نظر فنی می تواند به عنوان مجموعه ای از اجزا مرتبط به هم که اطلاعات را جهت
پشتیبانی تصمیم گیری و کنترل در یک سازمان جمع آوری ،‌پردازش ، ذخیره و توزیع می کند می کند تعریف شود. . (لادن۱ ، ۲۰۰۰)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

۱-Laudon

 

 

۲-۲-۲- تاریخچه سیستم های اطلاعات مدیریت :
تکامل تکنولوژی سیستم های اطلاعات در ۶ مرحله قابل بحث است که در جدول ذیل ارائه شده است .

 

(منبع:سالنامه آماری استان گیلان، ۱۳۹۰، مرکز آمار ایران، ۱۳۹۱)

 

 

 

از کل جمعیت استان گیلان به طور تقریبی ۴۰ % آن در نقاط شهری و بقیه یعنی ۶۰ درصد آن در نقاط روستایی به سر می برند. بنابراین باتوجه به میزان جمعیت ساکن در روستاها و اشتغال آنان به کشاورزی ، صنایع دستی به عنوان کار جنبی در کنار کار کشاورزی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند. هرچند که نیروی فعال و جوان منطقه به خاطر توریستی بودن استان گیلان ،جذب انواع اشتغالات کاذب در خط ساحلی یا کناره جاده های پررفت و آمد می شوند واین مشاغل را به کار صنایع دستی که وقت گیر و کم درآمد است،ترجیح می دهند.

معهذا صنایع دستی به عنوان یک کار جنبی در سطح منطقه رواج دارد و روستاییان اعم از زن و مرد ،پس از فراغت کار پرزحمت کشاورزی به تولیدات انواع محصولات صنایع دستی اشتغال می ورزند. یکی از مهم ترین صنایع دستی که در منطقه و استان رواج دارد و گذشته از آن مردان و زنان نیز به آن مشغولند حصیر بافی است. گذشته از حصیربافی بافت نوعی سبد که از ترکه مروار که مرواربافی مشهور است بخصوص در آستانه اشرفیه از رونق زیادی برخوردار می باشد و همچنین بافت نوعی حصیر و محصولات دیگر از بامبو، نی، خیزران که به بامبوبافی معروف است نیز در لیالستان لاهیجان رواج دارد و کارگاه بامبوبافی وابسته به مدیریت صنایع دستی در آن منطقه مشغول به فعالیت می باشند .(حریری – ۱۳۸۰ –ص ۳۶ )
حصیربافی در اکثر روستاهای گیلان به ویژه در جفرود گلشن و تولید آن در روستاهای بین رشت و بندرانزلی معمول است. حصیربافی فعالیتی زنانه است که در تابستان و پاییز انجام می گیرد. دستگاهی که بکار برده می شود بسیار ساده است.
زمان شروع مرواربافی در گیلان از هنگام رونق گرفتن بامبو آغاز شده و چند تن که از تهران به رشت و لاهیجان مهاجرت کرده بودند، باتولید مروار باعث رونق این صنعت در شهرستان آستانه اشرفیه شدند.
یکی دیگر از هنرهای دستی فوق العاده زیبا و پرقدرت استان گیلان قلابدوزی است که دارای سابقه درخشان و پررونقی بوده و تا گذشته ای نه چندان دور ، صنعتگران و هنرمندان بسیاری به این فن اشتغال داشته و از این راه امرار معاش می کردند . قلابدوزی ابریشم بر روی ماهوت پس از یک دوران افت نسبی مجدداً احیاء و اینک گروهی از زنان در منازل به تولید انواع پرده ای ،رومیزی و غیره آن اشتغال دارند استان گیلان با بیش از ۶۰ رشته صنایع دستی ، دارای تنوع تولید و محصولات قابل عرضه به بازارهای داخلی و خارجی است . فهرست رشته های دارای قدمت و اصالت تاریخی و فرهنگی صنایع دستی استان عبارتند از:
۱-گلیم بافی ۲-نازک کاری و خراطی۳-قالی بافی ۴-تابلوهای معرق و مینیاتور۵-چاروق و چموش۶-سفال و سرامیک ۷-قلابدوزی ۸-مرواربافی۹-تولیدات عروسکی ۱۰-بامبو بافی ۱۱-تکه دوزی ۱۲-چادر شب بافی ۱۳-حصیربافی۱۴-شال بافی ۱۵-نمدبافی۱۶-مجسمه سازی۱۷-مکرومه بافی ۱۸-کدوی منقش ۱۹-آهنگری ۲۰-گره چینی
جدول۲-۴- تعداد افراد شاغل در بخش صنایع دستی درسال ۱۳۹۰ به تفکیک شاخه های صنایع دستی استان گیلان
جدول۲-۴ تعداد افراد مشغول به کار در شاخه های مختلف صنایع دستی استان را به ترتیب از بیشترین افراد شاغل در یک رشته تا کم ترین آن ها نمایش می دهد، این جدول هم چنین نسبت فعالان هریک از شاخه ها به کل شاغلان حوزه صنایع دستی استان را در سال ۱۳۹۰ نشان می دهد، بیشترین نسبت شاغلان مربوط به گلیم بافی میباشد و حصیربافی و بافتنی های رستنی در مراتب بعدی قرار دارند. منظور از سایر رشته ها،آن هایی هستند که افراد شاغل در آن ها بسیار کمتر از ۵۰ نفر می باشند
جدول۲-۵- تعداد صنعت گران شناسایی شده در بخش صنایع دستی استان گیلان بین سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰
همان طوری که ملاحظه می شود، جدول شماره۲-۵ تعداد صنعت گران شناسایی شده در بخش صنایع دستی استان گیلان که دارای کارت شناسایی شده اند را بین سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰ ،به همراه نرخ رشد در هر سال نشان می دهد که از ۷۰۰ نفر در سال ۱۳۸۴ به ۵۷۰۰ نفر در سال ۱۳۹۰ رسیده است که رشدی معادل ۲۹ / ۷۱۴ درصدی (۱۴/۸ برابری ) را نشان می دهد.
نمودار۲-۱-تعداد صنعت گران بخش صنایع دستی گیلان(.منبع سازمان میراث فرهنگی گیلان)
در سی سال گذشته، بی کاری و اشتغال مهم ترین دغدغه در استان گیلان بوده است. محدود ماندن نرخ رشد بخش های مختلف اقتصادی ، نرخ پایین انباشت سرمایه ،پیدایش فناوری های جدید، کاهش تقاضا برای نیروی کار در بخش اقتصاد و مازاد نیروی کار و جایگزینی سرمایه بجای نیروی کار به خاطر پایین بودن هزینه سرمایه نسبت به هزینه نیروی کار،موجب افزایش فشار بی کاری در استان گیلان شده است. این در حالی است که جذب نیروی کار توسط بخش صنایع دستی علاوه بر تعادل بخشیدن به سایر بخش ها ،از ایجاد شغل های کاذب نیز جلوگیری می کند و بدلیل ماهیت تولیدی بودن تاثیر قابل توجهی بر اشتغال زایی غیر مستقیم دارد. براساس اعلام سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان گیلان ،تولید صنایع دستی در گیلان برای ۱۰ هزار نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم شغل ایجاد کرده است.(روزنامه ایران ،ص ۱۵ ،۳۰ خرداد ۱۳۸۹ )
جدول ۲-۶ -نسبت شاغلان بخش صنایع دستی به کل شاغلان استان گیلان طی سالهای ۱۳۸۹-۱۳۸۴ ( به درصد)
نمودار ۲-۲ تعداد شاغلان استان گیلان و نسبت شاغلان شناسایی شده در حوزه صنایع دستی به کل شاغلان استان را به همراه نرخ رشد این شاخص بین سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ نشان می دهد (تعداد شاغلان استان بین سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ از بند ۱۰ : تحلیل جایگاه استان در سطح ملی از نظر پتانسیل های رشد اقتصادی ، ویراست دوم ،۲۸ / ۸ / ۱۳۹۰ استخراج شده است.)ملاحظه می شود نسبت شاغلان صنایع دستی به کل شاغلان از ۱/۰ در سال ۱۳۸۴ به ۱۹/۰ در سال ۱۳۸۹ افزایش یافته که رشدی معادل ۹۰ درصد (۹/۱ برابری ) داشته است.
نمودار۲-۲ نسبت شاغلان بخش صنایع دستی به کل شاغلان استان.منبع سازمان میراث فرهنگی استان گیلان
جدول۲-۷- میزان فروش صنایع دستی استان گیلان بین سال های ۱۳۹۰-۱۳۸۸ (منبع : اداره کل میراث فرهنگی استان گیلان )
همان طور که ملاحظه می شود، جدول ۲-۶ میزان فروش صنایع دستی استان گیلان را در نمایشگاه های نوروزی استان گیلان ، طی سال های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰ نشان می دهد. ملاحظه می شود که این رقم که در سال ۱۳۸۸ ، معادل ۶۵۰۰ ریال بوده با افزایش ۰۸/۲۳ درصدی در سال ۱۳۸۹ به ۸۰۰۰ میلیون ریال رسیده و در سال ۱۳۹۰ نیز با ۷۵/۵۸ درصد رشد به ۱۲۷۰۰ میلیون ریال رسیده است.
نمودار۲-۳-میزان فروش صنایع دستی گیلان در نمایشگاه های نوروزی(منبع:سازمان میراث فرهنگی گیلان)
جدول۲-۸- آمار صادرات گمرکات استان گیلان بین سال های ۱۳۸۵-۱۳۸۷٫(منبع دبیرخانه شورای عالی توسعه صادرات غیر نفتی)
صادرات استان گیلان ازنظر نوع محصولات عبارتند از: محصولات صنعتی، مصالح ساختمانی، محصولات معدنی، شیمیایی، فلزی، پتروشیمی، منسوجات، فرش و موکت، کیف وکفش، صنایع دستی، محصولات دامی، غذائی، مرکبات، محصولات کشاورزی، حیوانات زنده. در حالی که سرمایه گذاری و وسیع در بخش صنایع دستی در استان گیلان می تواند سبب توسعه اقتصادی استان ، ایجاد شغل وجلوگیری از مهاجرت به شهرهای بزرگ گردد،اما متاسفانه در سال های اخیر همواره در صادرات صنایع دستی استان گیلان با ضعف مواجه بوده ایم . در حالی که با رفع موانع می تواند از پتانسیل موجود در این بخش استفاده بهینه نمود.
۲-۳۱- ماسوله
ماسوله یکی از نقاط شهری شهرستان فومن است که در جنوب غربی این شهرستان ، در دامنه کوه های تالش که مرز غربی استان گیلان را شکل می دهد. ماسوله در ناحیه کوهستانی شهرستان فومن و بر گسترده ای که دارای طول جغرافیایی ۱۴ ۵۹ ۴۸ و عرض جغرافیایی ۱۳ ۹ ۳۷ و در ارتفاع ۱۰۵۰ متری از سطح دریاهای آزاد با اختلاف بیش از ۱۲۰ متر بین بالاترین و پایین ترین نقطه آن واقع شده است.
موقعیت شهر ماسوله به گونه ایست که از سه طرف شمال ، غرب و جنوب به دامنه کوهستانی ، و از طرف شرق از طریق دره رودخانه ماسوله رودخان به جلگه فومنات مرتبط است شهر ماسوله از طریق راه های کوهستانی به جنوب شهرستان خلخال و شمال غربی طارم ( دره قزل اوزن ) در ارتباط می باشد. فاصله شهر ماسوله تا ماکلوان مرکز بخش سردار جنگل ۲۱ کیلومتر ، تا شهر فومن مرکز شهرستان فومن ۳۵ کیلومتر و تا شهر رشت مرکز استان ۶۲ کیلومتر و نهایتا تهران ۳۸۵ کیلومتر است . شهر ماسوله با وجود موقعیت توریستی که داراست تنها با یک جاده آسفالته با مرکز شهرستان و کشور در ارتباط است.
۲-۳۱-۱ ویژگی های اجتماعی وشغلی
۲-۳۱-۱-۱جمعیت :
شاخص جمعیت در شهر ماسوله متفاوت از سایر نقاط شهری است به گونه ای که ماسوله به جهت جمعیت متغیرش که در ایام گردشگری به ۱۵ – ۲۰ هزار نفر میرسد می تواند در زمره شهرهای متوسط گیلان قرار گیرد. بدین جهت در اهداف شهری جمعیت سیال آن می باید مورد توجه قرار می گیرد(شهرداری ماسوله ) . بر اساس آمار موجود در سرشماری نفوس و مسکن جمعیت شهر ماسوله در سال ۱۳۳۵ ، ۱۹۴۲ نفر بوده که آمار آن در فاصله سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۵ به ۱۶۲۶ نفر کاهش یافت یعنی نرخ رشد آن ۸/۱- بوده است . تا سال ۵۵ تعداد جمعیت به ۱۱۶۶ نفر رسید که نرخ رشد سالانه آن در طی سال های ۴۵ تا ۵۵ ،۲/۳-بوده است ، این تعداد تا سال ۱۳۶۵ به ۱۱۳۲ نفر رسید که نرخ رشد سالانه آن طی سال های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵ به ۳/۰ – تغییر یافت ، در سال ۱۳۷۵ جمعیت شهر ماسوله به ۶۶۳ نفر کاهش شدیدی داشت که نرخ رشد سالانه آن را در طی سال های ۶۵-۷۵، ۲/۵- رسیده است، نهایتا در سال ۱۳۸۵ این آمار به ۵۵۹ نفر تقلیل یافت و نرخ رشد سالانه آن به ۶۹/۱- رسید
جدول ۲-۹-آمار جمعیت ماسوله

 

 

سال

 

تعداد

 

فاصله بین سال ها

 

نرخ رشد سالانه به درصد

 

 

 

۱۳۳۵

 

۱۹۴۲

 

 

 

 

 

 

 

۱۳۴۵

 

۱۶۲۶